Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...
Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ... Download als pdf-bestand - Maatschappijwetenschappen ...
II Externe verzelfstandiging in theorie, beleid en praktijk De theorie Hierboven is externe verzelfstandiging reeds omschreven als de omvorming van een overheidsonderdeel tot een afzonderlijke rechtspersoon (vennootschap of stichting), waarover de overheid de overwegende zeggenschap behoudt. Het is een positie op het spectrum tussen markt en overheid, met het volledig in eigen beheer ter hand nemen van de activiteit als ene uiterste en het volledig afstoten van de activiteit als andere uiterste. Wanneer en waarom dringt zich nu het verzelfstandigingsvraagstuk op? Traditioneel kennen we de markt- Afstoten / beëindigen 10 sector en de overheidssector. In de marktsector heerst het spel van vraag- en aanbod, met de prijsvorming als coördinerend mechanisme. In de overheidssector is eveneens sprake van vraag en aanbod, maar werkt het prijsmechanisme onvoldoende om de markt zelfstandig zijn werk te laten doen. Daartussen bevindt zich een scala aan organisaties en activiteiten, die kenmerken van beide in zich dragen. Dit zijn veelal organisaties die bijna net als reguliere bedrijven werken, maar die daarmee een dusdanig publiek belang behartigen dat de overheid het niet aandurft om tot uitbesteding aan de marktsector over te gaan. Tegelijkertijd wordt onderkend dat het volledig in eigen beheer uitvoeren van deze taken niet tot het wezen van de overheid behoort. Externe verzelfstandiging biedt hiervoor een oplossing. MARKT OVERHEID Volledig privatiseren Deelnemen Externe verzelfstandiging op het spectrum markt-overheid 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 Extern verzelfstandigen Intern verzelfstandigen Volledig in eigen huis
Van externe verzelfstandiging worden doelmatigheidsverbeteringen verwacht. De reden hiervoor is dat de organisatie meer in staat wordt gesteld naar eigen inzicht haar bedrijfsvoering in te richten, uiteraard binnen de grenzen die de overheid als opdrachtgever en eigenaar stelt. Wederzijdse verantwoordelijkheden zijn duidelijker, zodat partijen zich niet meer achter elkaar kunnen verschuilen. Daarnaast zal de overheid sneller genegen zijn om de organisatie aan de gemaakte afspraken te houden. Dit is dan ook juridisch afdwingbaar. Wel moet geconstateerd worden dat doelmatigheidsverbeteringen zich met name voordoen wanneer verzelfstandiging gepaard gaat met (de dreiging van) versterkte marktwerking. 13 Zonder marktwerking kan verzelfstandiging immers weliswaar tot meer transparantie, een betere verdeling van verantwoordelijkheden en minder bureaucratie leiden, maar is de doelmatige aanwending van middelen door de dienst moeilijk te waarborgen. 14 Het beleid Het Nederlandse beleid inzake verzelfstandiging is in belangrijke mate gevoed door de aanbevelingen van de Commissie Sint. 15 Op lokaal niveau hebben diverse gemeenten hieraan vervolgens hun eigen invulling gegeven. In Amsterdam is in 2001 een beleidskader vastgesteld ten behoeve van een beargumenteerde en toetsbare besluitvorming over het al dan niet verzelfstandigen, privatiseren of uitplaatsen van gemeentelijke organisatieonderdelen. 16 Bij de afweging inzake de positionering van gemeentelijke organisatieonderdelen is in de eerste plaats van belang of 11 er sprake is van een wettelijke taak, en of de overheid verplicht is deze taak zelf uit te voeren. Is dit niet het geval en is er evenmin sprake van een gemeentelijk (publiek) belang, dan is beëindiging, afstoten of verkoop van de taak aan de orde. Is dit wel het geval, dan is de vraag in hoeverre de gemeente als opdrachtgever, als regelgever of als eigenaar over voldoende middelen beschikt om deze rol gestand te doen. Is dit het geval, dan kan privatisering worden overwogen, mits de taak nu of straks in concurrentie wordt uitgevoerd. Is er geen concurrentie, dan zou er sprake zijn van het op de markt zetten van een overheidsmonopolie, en dat is niet wenselijk. Bij voldoende (zicht op) concurrentie dient dan ook externe dan wel interne verzelfstandiging te worden overwogen. Externe verzelfstandiging komt ter sprake wanneer met de hiermee gepaard gaande verzakelijking tot aanzienlijke verbetering van de doelmatigheid en de doeltreffendheid van de bedrijfsvoering kan worden gekomen. Op grond van deze criteria heeft het Amsterdamse gemeentebestuur in november 2001 besloten tot externe verzelfstandiging van het GVB. In het bijzonder stelt de gemeente: 17 -dat ten behoeve van het OV het primaire instrument van het gemeentebestuur het opdrachtgeverschap is en niet de bemoeienis met de uitvoering; -dat met een afdwingbaar vervoerscontract en een goede klachtenbehandeling de publieke zeggenschap over het OV afdoende kan worden geregeld; -dat de primaire functie van het GVB het op gezonde financiële basis aanbieden van hoogwaardig OV betreft, dat het bedrijf in dit kader gebaat is bij een eigen verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering en dat het vol-
- Page 1 and 2: DE VERZELFSTANDIGING VAN HET GVB Ee
- Page 3: Inhoudsopgave Inleiding I Een reval
- Page 6 and 7: Deze beschouwing is opgesteld door
- Page 8 and 9: 15,0 10,0 10,0 5,0 5,0 0,0 0,0 1988
- Page 12 and 13: Wettelijke taak? ja Bevoegdheden af
- Page 14 and 15: tak van dienst was; - men tevreden
- Page 16 and 17: Railtrack in oktober 2001 failliet
- Page 18 and 19: Behalve opdrachtgever blijft de gem
- Page 21 and 22: IV Conclusies en advies Het GVB is
- Page 23 and 24: Noten 1 L. Reyn en J.P. van der Mei
- Page 25 and 26: BIJLAGE De Wetenschappelijke Raad v
II Externe verzelfstandiging in theorie, beleid<br />
en praktijk<br />
De theorie<br />
Hierboven is externe verzelfstandiging reeds omschreven<br />
<strong>als</strong> de omvorming van een overheidsonderdeel tot<br />
een afzonderlijke rechtspersoon (vennootschap of stichting),<br />
waarover de overheid de overwegende zeggenschap<br />
behoudt. Het is een positie op het spectrum tussen<br />
markt en overheid, met het volledig in eigen beheer ter<br />
hand nemen van de activiteit <strong>als</strong> ene uiterste en het volledig<br />
afstoten van de activiteit <strong>als</strong> andere uiterste.<br />
Wanneer en waarom dringt zich nu het verzelfstandigingsvraagstuk<br />
op? Traditioneel kennen we de markt-<br />
Afstoten / beëindigen<br />
10<br />
sector en de overheidssector. In de marktsector heerst<br />
het spel van vraag- en aanbod, met de prijsvorming<br />
<strong>als</strong> coördinerend mechanisme. In de overheidssector is<br />
eveneens sprake van vraag en aanbod, maar werkt het<br />
prijsmechanisme onvoldoende om de markt zelfstandig<br />
zijn werk te laten doen. Daartussen bevindt zich<br />
een scala aan organisaties en activiteiten, die kenmerken<br />
van beide in zich dragen. Dit zijn veelal organisaties<br />
die bijna net <strong>als</strong> reguliere bedrijven werken, maar<br />
die daarmee een dusdanig publiek belang behartigen<br />
dat de overheid het niet aandurft om tot uitbesteding<br />
aan de marktsector over te gaan. Tegelijkertijd wordt<br />
onderkend dat het volledig in eigen beheer uitvoeren<br />
van deze taken niet tot het wezen van de overheid<br />
behoort. Externe verzelfstandiging biedt hiervoor een<br />
oplossing.<br />
MARKT OVERHEID<br />
Volledig privatiseren<br />
Deelnemen<br />
Externe verzelfstandiging op het spectrum markt-overheid<br />
0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000<br />
0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000<br />
0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000<br />
0000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000<br />
Extern verzelfstandigen<br />
Intern verzelfstandigen<br />
Volledig in eigen huis
Change language