Mirandolina - Rotterdamse Schouwburg

Mirandolina
een komische opera
opera trionfo & nieuw enseMble
DIRIGENT Ed Spanjaard REGIssEuR David Prins

BOHUSLAV MArtinů
Polička (Tsjechië), 8 december 1890 -
Liestal (Zwitserland), 28 augustus 1959
Mirandolina
Komische opera in drie bedrijven (1954)
Italiaans libretto gebaseerd op
La locandiera (De herbergierster),
toneelstuk van Carlo Goldoni (1707-1793)
Wereldpremière
Nationaal Theater Praag, 17 mei 1959
Nederlandse première
Stadsschouwburg Haarlem, 23 december 2010
Herinstrumentatie voor het Nieuw Ensemble
Bart Visman en Anthony Fiumara
Muzikale leiding
Ed Spanjaard
Regie
David Prins
Musici
Nieuw Ensemble
Decor
Arnold Schalks
Kostuums
Jookje Zweedijk
Lichtontwerp
Arnold Schalks en David Prins

VOOrSteLLingen
MirAndOLinA – komische opera van
wo 15 december 2010, 20.15 uur
Kampen Stadsgehoorzaal (try-out)
www.stadsgehoorzaalkampen.nl 038 331 7373
zo 19 december 2010, 20.00 uur
Enschede Muziekkwartier (try-out)
www.muziekkwartier.nl 053 485 8500
do 23 december 2010, 20.15 uur
Haarlem Stadsschouwburg (première)
www.theater-haarlem.nl 023 512 1212
do 6 januari 2011, 20.15 uur
Rotterdam Schouwburg
www.rotterdamseschouwburg.nl 010 411 8110
za 8 januari 2011, 20.15 uur
Amsterdam Muziekgebouw aan ’t IJ
www.muziekgebouw.nl 020 788 2000
ma 24 januari 2011, 20.00 uur
Utrecht Stadsschouwburg
www.stadsschouwburg-utrecht.nl 030 230 2023
do 27 januari 2011, 20.00 uur
Amstelveen Schouwburg
www.schouwburgamstelveen.nl 020 547 5175
di 1 februari 2011, 20.15 uur
Groningen Stadsschouwburg
www.de-oosterpoort.nl 050 368 0368
za 5 februari 2011, 20.15 uur
Leiden Leidse Schouwburg
www.stadspodia.nl 0900 900 1705
zo 6 februari 2011, 15.00 uur
Heerenveen Posthuistheater (matinee)
www.posthuistheater.nl 0513 619 494
De opera wordt in het Italiaans gezongen
en in het Nederlands boventiteld.
Pauze na het tweede bedrijf.
wijzigingen voorbehouden

inHOUd
5 “Hooggeëerd publiek!”
6 Rolverdeling
7 Tableau de la Troupe
8 Synopsis
11 Martinů’s Mirandolina
13 De ensemblebewerking
14 Carlo Goldoni
16 Martinů & Goldoni
19 Libretto
52 Nieuw Ensemble
53 Biografieën
60 Opera Trionfo

Decorontwerp van Arnold Schalks
4

“HOOggeëerd pUBLiek!”
Soms voel ik mij een beetje een circusdirecteur, zo een
met laarzen, hoge hoed en een zweepje, die in de vers aangeharkte
piste de spanning nog opvoert door het rumoerige
publiek te vertellen wat er allemaal staat te gebeuren.
Dus: briesende paarden met hun zwierige pluimen, maffe
clowns in te grote schoenen, leeuwen die door dichtgeplakte
hoepels springen; tetterende olifanten op hun achterste
benen en trapezewerkers in de reuzenzwaai ...
Overrompelende scènes, van de ene verbazing in de volgende,
onstuimige vaart, brille, ruzie, soms woede, humor
en ontroering. Zo speelt het zich af in de piste maar ook
in Mirandolina’s keurige herberg. Ja en zelfs de slapstick
wordt u niet bespaard!
En dan – om nog even in de sfeer te blijven – twee bijzondere
‘goochelaars’ in de spotlights!
Bart Visman en Anthony Fiumara hebben de oorspronkelijke
orkestbezetting omgetoverd tot een transparante
partituur voor het ragfijn klinkende Nieuw Ensemble.
En Maestro Ed Spanjaard daalde af uit het Walhalla met
tussenlanding in het Maastrichtse Rosarium, op weg naar
de eenvoudige Florentijnse Trattoria, op deze Hellevaart
bijgestaan door zijn voortreffelijke assistent Wouter Padberg.
Verder vindt u de namen van de gehele equipe in dit ‘boekwerkje’.
Ook bij deze operaproductie ontstond een hecht
familiegevoel, ditmaal met David Prins als ‘pater familias’
aan het hoofd. Hij alleen kan de dubbele betekenis van
deze hem toegedachte functie naar waarde schatten.
Lieve aanwezigen, laat u verrassen door deze muzikale
Salto Mortale.
Ik wens u een plezierige voorstelling.
Jeanne Companjen
Directeur Opera Trionfo
5

OLVerdeLing
Mirandolina Pamela Heuvelmans, sopraan
Fabrizio Jan-Willem Schaafsma, tenor
Cavaliere di Riperftatta Jan Willem Baljet, bas-bariton
Marchese di Forlimpopoli Zenhua Chang, bariton
Il Conte d’Albafiorita Matevž Kajdiž, tenor
Ortensia Francis van Broekhuizen, sopraan
Deianira Ekaterina Levental, mezzosopraan
6

tABLeAU de LA trOUpe
Muzikale leiding Ed Spanjaard
Regie David Prins
Decor Arnold Schalks
Kostuums Jookje Zweedijk
Lichtontwerp Arnold Schalks en David Prins
Assistent-dirigent Wouter Padberg
Repetitor Dante Boon, Abigail Richards en Kimball Huigens
Regieassistent en voorstellingsleider Anne Slothouwer
Productie Opera Trionfo Joanne de Roest
Productie Nieuw Ensemble Niels Hamaker
Kap en grime René Melisse
Publiciteit Dimitri van der Werf
Reistechnicus Paddy Dawson
Boventiteling Jurjen Stekelenburg
Orkestinspecteur Jeroen Blokker
nieuw enseMble
Fluit Harrie Starreveld
Hobo Ernest Rombout (15/12 - 1/2)
Hobo Hans Wolters (5/2, 6/2)
Klarinet Arjan kappers
Klarinet Lars Wouters van den Oudenweijer
Fagot Johan Steinmann (15/12, 19/12, vanaf 24/1)
Fagot Birgit Strahl (23/12, 6/1, 8/1)
Hoorn Wouter Brouwer (15/12 - 8/1)
Hoorn Fokke van Heel (24/1 - 6/2)
Trompet Raymond Rook
Trombone Koen Kaptijn (15/12 - 24/1)
Trombone Anton van Houten (vanaf 27/1)
Harp Ernestine Stoop
Piano John Snijders
Slagwerk Herman Halewijn
Viool 1 Maaike Aarts
Viool 2 Sanne Hunfeld (23/12 - 5/2)
Viool 2 Ilona de Groot (15/12, 19/12, 6/2)
Altviool Frank Brakkee (15/12 - 1/2)
Altviool Frederik Boits (5/2, 6/2)
Cello Jeroen den Herder
Contrabas Rob Dirksen (15/12, 23/12, 6/1, vanaf 24/1)
Contrabas Rien Wisse (19/12, 8/1)
7

SynOpSiS
Plaats van handeling:
Florence, in de herberg van Mirandolina.
eerste bedrijf
Mirandolina runt de herberg die zij van haar vader heeft geerfd.
Zo goed en zo kwaad als het gaat houdt zij haar hoofd
boven water, met hulp van haar trouwe ober Fabrizio. De
omhooggevallen Graaf d’Albafiorita en de aan lagerwal
geraakte Markies di Forlimpopoli logeren in de herberg en
hebben een oogje op Mirandolina. De graaf denkt haar met
geld te kunnen veroveren, de markies heeft niets anders
dan zijn status in de aanbieding. Met royale fooien aan
Fabrizio demonstreert de graaf dat hij kapitaalkrachtiger
is dan de markies. De graaf en markies ontpoppen zich
als rivalen en raken slaags in een duel. Een nieuwe gast
arriveert. Het is de Ridder di Riperftatta, op doorreis naar
Livorno. Hij verbaast zich over het duel tussen de graaf
en de markies. Hij heeft niets met vrouwen. Mirandolina
verschijnt. De graaf geeft haar kostbare oorbellen. De
markies probeert haar naar zijn kamer te lokken. De ridder
wil bediend worden. Hij klaagt op grove wijze over het
beddengoed en beledigt Mirandolina ten overstaan van iedereen.
Door de komst van de ridder staken de graaf en de
markies hun vijandelijkheden. Zij proberen Mirandolina
te overtuigen de nieuwe gast de deur te wijzen. Terwijl de
graaf bij de juwelier kostbare cadeautjes koopt, benadrukt
de markies dat hij zich nooit zal verlagen om Mirandolina
met geld voor zich te winnen. Als de kust veilig is vraagt hij
haar ten huwelijk. Het onbehouwen gedrag van de ridder
heeft Mirandolina gekwetst. Zij weigert zich nog langer als
oud vuil te laten behandelen en zint op wraak. Zij besluit
de lompe vrouwenhater te verleiden, om hem daarna een
blauwtje te laten lopen. Mirandolina verwacht dat zij daarbij
de hulp van Fabrizio goed kan gebruiken. Zij vermoedt
alleen dat hij haar ‘avances’ naar de ridder moeilijk zal kunnen
verkroppen. Daarom belooft ze met hem te trouwen,
als hij zich goed voor haar blijft inzetten.
interMezzo
Ortensia en Deianira, twee actricetjes ‘between jobs’,
zoeken een onderkomen voor de nacht en belanden in de
keuken van de herberg, waar zij zich tegoed doen aan alles
wat eetbaar is.
Mirandolina brengt de ridder prachtig beddengoed en
biedt aan in hoogst eigen persoon zijn bed op te maken.
Ze zegt dat ze niets geeft om al die kerels die achter haar
aanzitten en zich heel goed kan voorstellen dat de ridder
8

niets van vrouwen wil weten. Met een ferme handdruk
bezegelt zij de nieuwe ‘vriendschap’. De ridder waarschuwt
zichzelf: hij laat niet met zich sollen. Hij zal stand houden
en de vijand met open vizier tegemoet treden. Helemaal
verzadigd bluffen Ortensia en Deianira zich naar binnen
door Fabrizio te laten geloven dat zij rijke dames zijn.
Mirandolina doorziet meteen hoe de vork in de steel zit,
maar ontvangt beide ‘dames’ allerhartelijkst omdat zij hen
hard nodig heeft om zich de graaf en de markies van het lijf
te houden, zodat zij haar handen vrij heeft om de ridder op
zijn nummer te zetten.
De berooide markies schenkt zijn laatste bezit – een
zakdoekje – aan Mirandolina, die haar nieuwe gasten naar
voren schuift om de markies af te leiden. De patserige graaf
schenkt Mirandolina een dure ring. De nieuwe gasten
begrijpen dat er bij de graaf méér te halen valt. Mirandolina
wijst ze elk een dienstvertrek toe.
interludiuM
De lunch van de ridder wordt voorbereid.
tweede bedrijf
Alles wordt in het werk gesteld om de ridder een optimale
lunch te bereiden: soep, ragout, gebraad, bourgogne,
alleen het allerbeste is goed genoeg. De ridder ontdooit en
probeert zich van Fabrizio te ontdoen, wat hem uiteindelijk
lukt. Net als hij toenadering zoekt tot Mirandolina, komt
de markies op de etensgeuren af en propt zich vol. Als de
ridder weer met Mirandolina alleen is gaat hij volledig voor
de bijl. Samen bezingen zij de liefde, waarna Mirandolina
zich ineens uit de voeten maakt. De ridder beseft dat hij
in de val is gelopen. Hij besluit meteen te vertrekken en
vraagt de rekening. Mirandolina speelt haar troefkaart: ze
valt flauw. De ridder heeft vlugzout noch reukwater present
en verklaart zijn liefde aan de ‘bewusteloze’ herbergierster.
Mirandolina ontwaakt als een duveltje uit een doosje uit
haar flauwte en onder hoongelach van alle gasten zoekt de
ridder een veilig heenkomen.
derde bedrijf
De ridder koopt bij de juwelier een gouden flacon reukwater.
Hij biedt het cadeau Mirandolina aan als zij met
hulp van Ortensia en Deianira de was aan het wegwerken
is. Zij weigert het aan te nemen. Fabrizio kan zich niet
langer inhouden en verklaart haar de liefde. De ridder laat
het er niet bij zitten. Als Fabrizio eindelijk weg is, verklaart
hij Mirandolina zijn liefde. Mirandolina neemt spottend
de benen. De ridder is diep gekwetst. Woedend gaat hij
9

naar zijn kamer. De markies, de graaf, Ortensia en Deianira
storen zich aan de voorkeursbehandeling die Mirandolina
de ridder schenkt. Zij besluiten de herberg te verlaten en
pakken hun koffers.
interMezzo
Fabrizio treft een leeg toneel aan, en ruimt de was- en
strijkspullen op.
Mirandolina is bang voor de ridder en sluit zijn kamerdeur
af. Vanuit zijn kamer dreigt de ridder de deur in te trappen.
In paniek roept Mirandolina Fabrizio om hulp. Zij
verklaart dat ze door de plotselinge onstuimigheid van de
ridder is overvallen, hem niet aankan, er helemaal alleen
voor staat, geen ouders heeft ... en belooft Fabrizio met hem
te trouwen als hij haar uit deze hachelijke situatie redt. Dan
verstopt ze zich, opdat Fabrizio de kastanjes uit het vuur
kan halen. De markies en de graaf zijn klaar om te vertrekken.
Zij zoeken Mirandolina. Fabrizio opent de kamerdeur
en de ridder komt briesend naar buiten, ook hij is op zoek
naar haar. De graaf begrijpt dat de ridder óók voor Mirandolina
is gevallen en daagt zijn nieuwe concurrent uit tot
een duel. De ridder grist de markies de sabel uit handen
om zich tegenover de dolle graaf te kunnen verdedigen.
Vlak voordat er doden vallen komt Mirandolina uit haar
schuilplaats tevoorschijn en werpt zich tussen de vechtende
mannen. Mirandolina zegt dat het uitgesloten is dat
een vrouwenhater als de ridder op haar verliefd zou kunnen
worden. Zij eist dat de ridder haar bijvalt. De ridder zweert
dat hij niets voor Mirandolina voelt en dat hij zich niet nog
eens door een vrouw zal laten beetnemen. Wegstormend
briest hij dat hij ze haat, hun tranen, hun gevlei, het hele
nepgedoe. Nu de ridder is vertrokken is het voor de andere
gasten ook tijd om te vertrekken. Mirandolina houdt ze
nog even staande en kondigt haar verbintenis met Fabrizio
aan. De overgebleven gasten feliciteren het kersverse stel.
epiloog
De zangers manen de mannen in het publiek tot oplettendheid:
“Mocht het liefdeswater u hoog aan de lippen staan,
en u overweegt zich te laten gaan, denk dan even aan die
bodemloze trukendoos: Mirandolina!”
10

MArtinů’S MirAndOLinA
De Tsjechische componist Bohuslav Martinů verafschuwde
het om in een keurslijf te zitten. Hij wilde in zijn muziek
het gevoel van vrijheid en ruimte vinden, zo verklaarde
hij, dat hij als kleine jongen in zijn geboortestadje Polička
had ervaren, wanneer hij opging in het uitzicht vanaf de
kerktoren. Daar kwam hij vaak met zijn vader, de plaatselijke
schoenmaker die bijverdiende als klokkenluider en
brandwacht.
Martinů begon zijn muzikale ontwikkeling voorspoedig
als violist. Als jonge tiener voerde hij het plaatselijke strijkkwartet
al aan. Door een inzameling onder stadsgenoten
kon hij op zijn zestiende viool gaan studeren aan het conservatorium
in Praag. Twee jaar later zag hij de Tsjechische
première van Debussy’s opera Pelléas et Mélisande en kwam
tot inzicht dat hij zijn geestelijke horizon als componist
verder kon verruimen dan met zijn viool.
Martinů ging componeren ten koste van zijn vioolstudie
en werd van het conservatorium gestuurd. Hij speelde
goed genoeg om aan de slag te kunnen gaan als violist bij
het Tsjechisch Philharmonisch Orkest. Dat werk ging
hem uiteindelijk benauwen. Na een bezoek aan Parijs
zegde Martinů – hij was al 32 – zijn orkestbaan op om in
die stad compositielessen te volgen bij Albert Roussel. Hij
ontwikkelde een persoonlijke stijl, ook door de jazz in het
uitgaansleven en de muziek van Stravinsky en de Groupe
de Six die hij leerde kennen. Zijn leven als bohemien rond
het bestaansminimum werd verlicht toen hij ging samenwonen
met Charlotte Quennehen, een kleermaakster die
hard werkte om haar nieuwe vriend te laten componeren.
Haar investering had effect. Martinů’s doorbraak kwam
toen Sergei Koussevitzky, de chef-dirigent van het Boston
Symphony Orchestra, hem een opdrachtwerk liet schrijven
dat bij de première enthousiast werd toegejuicht.
Martinů trouwde met Charlotte, die zelfs toen haar man
naam had gemaakt naai- en verstelwerk bleef aannemen.
Martinů schreef in de jaren dertig meerdere door jazz geïnspireerde
stukken. Vanaf 1939 bood hij voor het naziregime
gevluchte landgenoten een helpende hand. Hij kwam op
de zwarte lijst en zijn muziek werd als entartet bestempeld.
Toen de nazi’s naar Frankrijk waren opgerukt, week
Martinů uit naar de Verenigde Staten. Daar werd hij overvallen
door heimwee en depressies die hij te lijf ging door
naast het vervullen van docentschappen als een workaholic
zijn al omvangrijke oeuvre gestaag uit te breiden.
In 1953 reisde hij terug naar Europa. Hij streek neer in
Nice en schreef daar de komische opera Mirandolina. De
laatste zes jaar van zijn leven bleef hij zeer productief. Hij
componeerde koorwerken, cantates en veel kamermuziek.
11

12
Met de opera The Greek Passion
voltooide hij zijn magnum
opus en een oeuvre met ruim
vierhonderd werken, dat
wegens de veelzijdige samenstelling
en originaliteit steeds
meer waardering krijgt.
Martinů profileerde zich als
een veelzijdige en eigengereide
operacomponist die het
experiment graag opzocht. In
zijn eerste opera De soldaat en
de danser mengde hij barok,
vaudeville, jazz en renaissancepolyfonie
en gaf hij ook de
regisseur en de critici een rol.
In de jaren dertig integreerde
hij al film in zijn opera’s. Later
componeerde hij opera’s voor
radio en televisie. Met The
Suburban Theatre, naar een toneelstuk van Molière, bracht
hij zijn eerste hommage aan de commedia dell’arte. Mirandolina,
gebaseerd op Goldoni’s toneelstuk La locandiera,
was de tweede ode aan deze in zijn ogen meest pure vorm
van theater.
Volgens het dagboek van zijn vrouw stimuleerde de kleurrijke
omgeving rond Nice en het mediterrane licht Martinů
bij het componeren, dat verder in serene regelmaat verliep.
Hij werkte hard in de ochtenduren en pakte vervolgens
de tram naar de boulevard voor koffie met een likeurtje.
Verder nam hij met zijn vrouw de verwaarloosde tuin van
het gehuurde appartement onder handen en bekommerde
zich om de zwerfkatten. Ondertussen schreef Martinů een
opmerkelijke opera. De tekst van de kluchtige komedie
over de herbergierster Mirandolina die door drie adellijke
gasten wordt belaagd bracht hij terug tot de essentie. Hij
componeerde er een extraverte en kleurrijke partituur bij
vol vaart. Met de vorm van Mirandolina’s grote scène in
de eerste akte en verschillende ensemblestukken greep
hij terug op Mozart. Met zijn avontuurlijke harmonieën
en vocale lijnen die soms het midden houden tussen zang
en spraak creëerde hij een eigen stijl. Muzikaal wist hij de
karakters van de hoofdpersonen raak te treffen. Hij gunde
zichzelf alle vrijheid en ruimte om tegen de trend in
– modern muziektheater was toen meestal zwaar op de
hand – een ‘licht en ongecompliceerd ding’ te schrijven,
‘vrolijk van begin tot eind.’

de enSeMBLe Bewerking
Bohuslav Martinů schreef de partituur van Mirandolina
voor een orkestbezetting met dubbele houtblazers, vier
hoorns, drie trompetten, drie trombones, pauken, slagwerk
en strijkorkest. De componist maakte optimaal gebruik
van die grote groep instrumenten. Zo is Mirandolina weliswaar
tonaal te noemen, maar is de muziek ook harmonisch
complex. Om die rijke harmonie goed in balans te krijgen,
zet hij vaak veel instrumenten tegelijkertijd in. Bovendien
maakt hij uitgebreid gebruik van contrapunt, tussen maar
ook binnen groepen – vaak vinden verschillende muzikale
gebaren en karakters tegelijkertijd plaats.
We hebben er als bewerkers voor gekozen zo dicht mogelijk
bij het origineel in de buurt te blijven. De vocale partijen
bijvoorbeeld bleven ongewijzigd. Om het instrumentale
weefsel van Mirandolina in de kleinere bezetting van het
Nieuw Ensemble tot zijn recht te laten komen, hebben
we gekozen voor een veelkleurig solistenensemble, met
toevoeging van harp en piano voor de harmonische en
contrapuntische balans.
In deze versie hopen we het commedia dell’arte-karakter
van de opera op een nieuwe manier te benadrukken. De
ensemblebezetting is Martinů overigens niet geheel
vreemd. De componist schreef veel kamermuziek en
woonde in de jaren twintig in Parijs, waar hij in de kringen
van de Groupe des six verkeerde – een groep Franse componisten
die veel voor dit soort ensembles schreven.
We wensen ten slotte vurig dat Mirandolina in deze kleinere
bezetting zijn weg als kameropera zal vinden.
Bart Visman & Anthony Fiumara
13

cArLO gOLdOni
Carlo Goldoni (1707-1793) is een
van de beroemdste komedieschrijvers
uit de theatergeschiedenis.
Hij raakte voor het eerst door het
theater gegrepen toen hij als jongen
was weggelopen van school en verzeild
was geraakt op een boot met
komedianten. Hij schreef daarover
in zijn memoires: “Aan boord van
het schip was het een feest om naar
het toneelgezelschap te kijken. Een
dozijn mensen, evenveel acteurs
als actrices, een souffleur, een
timmerman, een rekwisiteur, vier
dienstmeisjes, twee voedsters, kinderen van alle leeftijden,
honden, katten, apen, papagaaien, vogels en een lam ... Het
leek wel de ark van Noach. We gokten, lachten, flirtten, en
haalden grappen uit totdat het tijd was om aan tafel te gaan
... daar bleven we vier uur hangen, zingend en instrumenten
bespelend. De soubrette zong goddelijk. Ik hield haar
goed in de gaten en ze wekte een ongekend gevoel in me ...”
De acteurs die Goldoni ontmoette, verdienden hun brood
met commedia dell’arte, een genre dat al sinds de zestiende
eeuw succesvol was, met theaterstukken waarin telkens
dezelfde figuren optreden: personages als Arlecchino, Pantalone,
Pulcinella en Colombina. Aan de hand van scripts
waarin alleen de hoofdlijnen vastlagen, improviseerden de
gemaskerde acteurs als stand-upcomedians.
Goldoni had later veel kritiek op het genre, dat in zijn ogen
was afgegleden tot sleetse gemeenplaatsen. Hij moest
bovendien weinig hebben van de clowneske Harlekijnen,
die ‘het toneel onteren met ongepaste vuilbekkerij.’ Toen
hij zelf als toneelschrijver aan de slag ging, beproefde hij
zijn geluk met tragedies. Hij had daarmee weinig succes.
Daarom besloot hij, met de Franse toneelschrijver Molière
als voorbeeld, de komedie naar een hoger plan te tillen. Dat
bleek een gouden greep. Zijn eerste komedie viel al meteen
in de smaak bij de manager van het Venetiaanse Teatro
Sant’Angelo. Goldoni kwam in dienst van dat theater
en kon met een vaste groep acteurs zijn nieuwe ideeën
uitwerken. Die waren revolutionair. Hij schafte de maskers
af. “Het masker schaadt het spel van de acteur, zowel
bij vreugde als verdriet, of hij nu verliefd is of juist niet,
gefrustreerd, of goed gehumeurd, zijn masker vertoont
altijd dezelfde gelaatstrekken; en hoe veel hij ook gebaart,
en hoeveel stemkleuren hij ook aanwendt, hij kan nooit
14

zijn mimiek (de spiegel van zijn ziel!) tonen en is niet in
staat zijn innerlijke drijfveren met het publiek te delen. [...]
Onze acteurs zouden met hart en ziel moeten spelen; maar
een ziel achter een masker is als een vuur bedolven onder
as.” Een tweede ingreep was dat Goldoni zijn acteurs niet
langer liet improviseren. Hij schreef hun teksten in het
Venetiaanse dialect, van a tot z uit. Hij kon ingewikkelder
plots mogelijk maken en andere personages introduceren
dan de standaard commedia-dell’arte-figuren. Goldoni’s
vernieuwingen vielen in de smaak. De concurrentie was alleen
moordend; elke wijk in Venetië had zijn eigen theater.
Om het publiek vast te houden beloofde Goldoni dat hij
de meeste nieuwe stukken op de planken zou brengen. Hij
schreef er in één seizoen soms meer dan tien.
Goldoni wilde in Toscane voet aan de grond krijgen met
toneelstukken in het Toscaanse dialect, dat later zou
uitgroeien tot de officiële landstaal. Hij debuteerde in het
‘Italiaans’ met La locandiera, een briljante komedie over de
Florentijnse herbergierster Mirandolina. Het was in meerdere
opzichten een baanbrekend stuk. Goldoni maakte een
zelfbewuste vrouw tot middelpunt. Bovendien stak hij de
draak met de traditionele maatschappelijke verhoudingen
door de drie adellijke bewonderaars van Mirandolina voor
schut te zetten. Goldoni liet in zijn stukken vaker slimme
figuren uit de middenklasse en het volk de heersende klasse
te slim af zijn. Het kwam zijn populariteit ten goede.
Het tij keerde voor Goldoni, toen de toneelschrijver Carlo
Gozzi (die sprookjesachtige stukken schreef als de Liefde
voor de drie sinaasappelen en Turandot) de aanval op hem
opende. Hij verweet Goldoni een totaal gebrek aan poëzie
en verbeeldingskracht in zijn uit het leven gegrepen stukken.
Goldoni emigreerde uiteindelijk ontgoocheld naar
Frankrijk. Hij kreeg een warm onthaal aan het Franse hof,
waar hij de supervisie ging voeren over het Théâtre Italien.
De schrijver ontving op zijn oude dag zelfs een behoorlijk
pensioen. Het werd hem alleen kort na de revolutie ontnomen,
zodat hij berooid stierf. Op aandringen van de dichter
André Chénier werd een dag na de uitvaart de toelage
met terugwerkende kracht voor Goldoni’s weduwe in ere
hersteld. Misschien herkenden de revolutionairen in de
toneelschrijver alsnog een geestverwant.
15

MArtinů & gOLdOni
De esthetiek van de opera’s van Martinů, in tegenstelling
tot die van Janáček, is – volgens de componist zelf – gericht
op het theatrale: opera moet worden bevrijd van zijn
verstarde conventies en teruggevoerd naar zijn oorspronkelijke
theatrale fundamenten. Mirandolina, Martinů’s enige
opera in de Italiaanse taal, gecomponeerd in 1954 te Nice,
vormt een bijna ideale illustratie van dit uitgangspunt.
Deze dramatische laatkomer is zowel een hommage aan de
commedia dell’arte van de achttiende eeuw in zijn geheel,
als aan Carlo Goldoni in het bijzonder, omdat hij eer bewijst
aan een van zijn grootste komedies: La locandiera.
Het door Martinů zelf samengestelde libretto vraagt
om een direct en ‘theatraal’ muzikaal idioom en voldoet
daarmee aan een cruciale voorwaarde: de actie komt niet
voort uit psychologische verwikkelingen, maar uit concrete
spelsituaties die vanuit de ontmoetingen tussen de zeer
diverse karakters ontstaan.
Door de gebeurtenissen als een opeenvolging van losse
momenten te zien, schept Martinů een vrije ruimte voor
de muziek, die je ook uit zijn andere opera’s kent. Ver van
een symfonisch totaalconcept, lijkt de muziek te worden
geboren uit iedere afzonderlijke fase van het verhaal: de
dwingend directe verwevenheid van de muziek met de
actie op het toneel is grenzeloos.
Zoals het libretto zich bedient van de theatrale bouwstenen
van de achttiende eeuw, zo speelt de muziek met de codes
van de opera uit die tijd en van nog vroeger tijden. Martinů
speelt met traditionele vormen, zonder die tot basis van
zijn werk te maken. Op zoek naar wat hij waarachtig theater
noemt, bedient hij zich van stijlcitaten; maar met zijn
wens om de geërfde vastgeroeste structuren met hun eigen
middelen omver te werpen, staat Martinů midden in de
twintig ste eeuw. Met zijn keuze om een stuk van Goldoni
als uitgangspunt te nemen, voegt hij zich bij een illustere
reeks voorgangers. Eerder hebben Pergolesi, Vivaldi,
Haydn, Salieri en Mozart al teksten van deze grootmeester
getoonzet.
Achter iedere goede klucht gaat een thema schuil. Het is
aan de artiesten om in alles wat wordt ondernomen, op een
onnadrukkelijke manier het thema van de voorstelling te
laten zien. In Mirandolina is dat: Eenzaamheid als onlosmakelijk
bijproduct van Onafhankelijkheid.
Als een vrouwelijke Don Giovanni wervelt Mirandolina
door de voorstelling: eigen baas, van niets en niemand
afhankelijk, genietend van haar eigen kracht, jeugd,
seksuele dominantie, intelligentie, ongebondenheid. Ze
16

is manipulatief, op het arrogante af dominant, bindt met
het grootste gemak mannen aan zich, terwijl zij zelf tegelijkertijd
geen geluk in de liefde uitstraalt en ook nauwelijks
in staat schijnt te zijn om liefde te ontvangen, laat staan te
beantwoorden.
Dit thema maakt het stuk tot een relevante theatrale ervaring,
ook al is de vorm die van de klucht: extravagant, theatraal,
vol slapstickelementen. Wij leven in een tijdsgewricht
waarin de individuele bevrijding als ontwikkeling wordt
bezongen, en zoeken allen op onze hoogst individuele manier
naar receptuur om onze gevoelens van eenzaamheid te
verklaren, te onderdrukken, te genezen.
Juist het schrijnend contrast tussen thema en vorm maakt
dit stuk tot een van de hoogtepunten in zowel het oeuvre
van Goldoni als dat van Martinů.
Laten we ons – met Goldoni en Martinů – aansluiten bij
die troupe komedianten. We volgen de artiesten op hun
weg door het stuk. De scènes die gespeeld worden lijken
aanvankelijk lukraak uit de lucht te vallen: is het een repetitie?
een improvisatie? Al spelend ontspint zich het verhaal,
ontvouwt zich het stuk over het wel en wee van acht komedianten
op weg naar een voorstelling.
In deze benadering worden de breuklijnen tussen de
‘stand-up’ traditie van de commedia dell’arte en de verder
reikende ambities van Goldoni en Martinů weer zichtbaar,
terwijl ook recht gedaan wordt aan de direct theatrale
kwaliteiten van de muziek. Wat fascineerde Martinů in
Mirandolina? Zelf zegt hij: “Ik ben benieuwd of me is gelukt
wat mij voor ogen stond. Hedendaagse opera vraagt om
psychologisch conflict, en Mirandolina is alles behalve dat:
Het is vrolijk van begin tot eind!”
En zo ontstond een overrompelende cocktail, waarin
de Italiaanse zon Tsjechische kleuren laat opgloeien en
waarin woorden uit 1750 dansen op klanken uit 1950.
David Prins
17

LiBrettO
gebaseerd op het toneelstuk
La locandiera (De herbergierster),
geschreven in 1753 door Carlo Goldoni
Mirandolina
Vertaling door David Prins VSenV ©2010
in opdracht van Opera Trionfo
Plaats van Handeling
Florence, de herberg van Mirandolina
19

eerste bedrijf
Scène 1
Markies Verschil.
graaf Verschil?
Markies Dat zeg ik. Tussen u en mij bestaat een groot verschil.
graaf O!
Markies Ik ben Markies, Markies van Forlimpopoli. Van
Forlimpopoli!
graaf Ik ben Graaf van Albafiorita.
Markies De Markies.
graaf De Graaf.
Markies De Markies.
graaf De Graaf.
Markies De Markies.
graaf De Graaf, de Graaf.
Markies Ik logeer in deze herberg, omdat ik gek ben van de
herbergierster.
graaf O, die is goed! Ik logeer in deze herberg, omdat ik gek
ben van de herbergierster.
Markies Die is goed! U maakt geen kans.
graaf Ik niet en u wel?
Markies Ik wel en u niet!
graaf Ik niet en u wel?
Markies Ik wel en u niet!
graaf Ik niet en u wel? En u wel? En u wel?
Markies Ik wel en u niet! En u niet, en u niet, en u niet!
graaf Ach! Ach!
Markies Ach! Ach! Mirandolina heeft mijn bescherming
nodig!
graaf Mirandolina heeft mijn geld nodig!
Markies Geld?
graaf Ja! Geld! En dat heeft u niet! Dat weet iedereen. Zelfs
het personeel.
Markies Voor wat betreft het personeel: die ene, die Fabrizio,
die zint me niet, die zint me helemaal niet! Het lijkt of de
herbergierster een oogje op hem heeft.
graaf Wie weet trouwt ze uiteindelijk met hem. En geef haar
eens ongelijk!
Markies Als ze trouwt dan zal ik haar beschermen en zal ik ...
Ik weet al wat ik doe! roept Is er iemand?
graaf terzijde Armoedzaaier! Verwaande kwast!
graaf roept Is er iemand? Fabrizio op
20

Scène 2
Fabrizio U wenst, meneer?
Markies Menéér?
Fabrizio Excuus.
graaf tegen Fabrizio Zeg eens, hoe is het met ons
waardinnetje?
Fabrizio Uitstekend, Hooggeboren Heer.
graaf Fijn!
Markies Wat heeft dat ‘Hooggeboren Heer’ te betekenen?
Fabrizio Louter titulatuur!
Markies Tussen hem en mij bestaat toch zeker een groot
verschil.
graaf tegen Fabrizio Voel je ’m?
Fabrizio zachtjes tegen de Graaf Hij heeft gelijk, het verschil zit
’m in de fooi.
graaf Ziet u het verschil?
Markies Waar doelt u op?
graaf Hier, ik geef je een stuiver! Een hele stuiver!
Fabrizio Dank u, dank u, dank u! Hooggeboren Heer! tegen
de Markies Excellentie? tegen de Graaf Hooggeboren Heer,
God zegene u. tegen de Markies Excellentie? Fabrizio af
Scène 3
Markies U denkt mij te overtroeven met uw geschenken,
maar u hebt het mis. Ga vooral zo door. Mirandolina haalt
haar neus voor u op!
graaf En u denkt dat zij voor u haar neus níet ophaalt?
Iedereen heeft geld nodig!
Markies Geld?
graaf Ja, geld!
Markies Bescherming! Ik bied haar bescherming!
graaf Geld is wat ze nodig heeft!
Markies Bescherming!
graaf Geld!
Markies Bescherming!
graaf Geld!
Markies Bescherming!
graaf Geld!
Scène 4
ridder Vrienden! Wat is dat voor gedoe?
Markies De Graaf begrijpt niet waartoe adeldom verplicht.
graaf En ik zeg: alles draait om geld.
21

idder Zo is het, mijn beste Markies ... Waarom ruzie maken?
graaf Dat zeg ik; het sop is de kool niet waard.
Markies Ja hoor, voor de Graaf is niets meer heilig.
ridder Hoezo? Hoezo?
graaf Meneer Markies is gek van onze herbergierster. Maar
ik hou méér van haar dan hij.
Markies Ik bescherm haar!
graaf Hij beschermt, ik ondersteun.
ridder Niet te geloven! Niet te geloven! Echt, er is geen enkele
reden om hier te staan ruziemaken over de vraag wie haar het
meest verdient. Een vrouw zit jullie dwars? Een vrouw? Een
vrouw! Ik kan me niet voorstellen dat ik met wie dan ook ruzie
zou maken om een vrouw. Vrouwen: ik heb ze nooit gehad,
ik heb ze nooit gemogen. Voor een man is een vrouw niets
anders dan een handicap!
Markies Maar Mirandolina is van een andere orde.
graaf Ons waardinnetje is echt om te zoenen.
Markies, graaf Ons waardinnetje! Wat hou ik van haar! Wat
hou ik van haar!
ridder Laat me niet lachen! Zij is echt niet anders dan andere
vrouwen.
Markies Haar edele uitstraling maakt me tot haar slaaf.
Waardinnetje!
graaf Ze is mooi, rap van tong en heeft een geweldige smaak!
Markies, graaf Ik hou van haar! Ik hou van haar! Ik hou van
haar! Ik hou van haar! Ik hou van haar!
ridder Een vrouw! Je hebt er niets aan. Wat een waanzin!
Alle vrouwen zijn hetzelfde!
Markies Deze niet! Deze heeft iets extra’s.
ridder Kunstjes! Eersteklas kunstjes! Arme stakkers! Arme
stakkers! En jullie geloven haar? Aan mijn lijf geen polonaise!
Vrouwen? Mij niet gezien!
Scène 5
Mirandolina Mijn ridders, ik groet u. Wie van u heeft me
ontboden?
Markies Ik vroeg om u; niet hier, maar in mijn kamer.
Mirandolina Als u iets nodig heeft, zal de bediening u van
dienst zijn.
Markies tegen de Ridder Wat zegt u van zo veel klasse?
ridder tegen de Markies Wat u klasse noemt, noem ik
onbeschoft, brutaal.
graaf Lieve Mirandolina, zie je deze oorbellen? Vind je ze
leuk?
Mirandolina Mooi. Mooi.
graaf Het zijn diamanten, weet je.
22

Mirandolina Ja, dat zie ik.
graaf Ze zijn voor jou.
ridder zacht tegen de Graaf Vriend, dan kun je ze net zo goed
weggooien.
Mirandolina Waarom, waarom wilt u mij die oorbellen geven?
ridder zacht tegen de graaf Vriend!
graaf Ik vraag u ze uit liefde te accepteren.
ridder O! Hij is gek!
Mirandolina Nee, echt niet, meneer!
ridder O!
Mirandolina Nee, echt niet, meneer!
graaf Als teken van liefde!
ridder O wat een gek!
Mirandolina Ik weet niet wat ik moet zeggen.
ridder O wat een gek!
graaf Als teken van liefde!
Mirandolina Nee, echt niet, nee, echt niet, nee, echt niet,
meneer!
Markies, ridder Hij is gek! Hij is gek! Gek, gek! O! O!
Mirandolina Ik weet niet wat ik moet zeggen. Nee echt niet,
meneer! Ik weet niet wat ik moet zeggen.
graaf Uit liefde, uit liefde, uit liefde!
Markies, ridder Gek, gek! O wat een gek! O wat een gek!
O wat een gek!
graaf Ik sterf als u ze niet aanneemt.
Mirandolina O!
graaf O!
Markies, ridder O wat een gek! O wat een gek! O wat een gek!
Mirandolina Om u niet van streek te maken, meneer de Graaf,
zal ik ze aannemen.
ridder Wat een gehaaide tang!
Markies tegen de Ridder Wat zegt u van zoveel tact?
ridder Tact? Ze plukt hem, en bedankt hem niet eens!
Ach wat!
Mirandolina Heren! Mag ik gaan?
ridder Hee! Waardin! Mijn beddengoed is niet oké; niet oké.
Mirandolina Heer! Het komt direct in orde.
ridder Het is niet oké!
Mirandolina Er wordt voor gezorgd, er wordt voor gezorgd!
Al zou u het ook iets beleefder kunnen vragen!
ridder Waar ik mijn geld uitgeef, hoef ik niet te slijmen!
graaf tegen Mirandolina Let maar niet op hem, let maar niet
op hem. Hij haat vrouwen.
Mirandolina tegen de Ridder Arme vrouwen, arme vrouwen!
Wat hebben ze u misdaan?
ridder Genoeg! Genoeg! Denk maar niet dat je mij iets kunt
maken! Haal liever mijn bed af. Vrienden, ik ben geheel de
uwe. Ridder af
23

Scène 6
Mirandolina Wat een barbaar! Zo’n type is nieuw voor me.
Wat een figuur, wat een figuur ...
Markies, graaf Lieve Mirandolina!
Mirandolina Echt, daar word ik kotsmisselijk van.
Zoals die man zich gedraagt ...
Markies, graaf Lieve Mirandolina!
Mirandolina ... zet ik hem het liefst meteen op straat.
Markies, graaf Ja! Ja!
Mirandolina Ja!
graaf zacht tegen Mirandolina Weet je wat? Zet dan meteen
ook de Markies op straat!
Mirandolina Dank u, mijne heren, dank u. Ik sta voldoende
mijn mannetje om ook hier mijn eigen koers te varen.
Scène 7
Fabrizio tegen de Graaf Hooggeboren Heer, iemand vraagt
naar u.
graaf Weet je wie?
Fabrizio Ik denk een Juwelier. Fabrizio af
graaf O ja! Hij zou me een sierraad laten zien. Mirandolina,
die oorbellen smeken om gezelschap. Tot ziens!
Mirandolina Meneer de Markies, ik groet u beleefd.
Markies terzijde Vervloekte Graaf! Met al zijn geld vloert
ie me! tegen Mirandolina Hij denkt dat uw soort alleen met
geschenken te veroveren is!
Mirandolina O! Ik heb niks tegen cadeautjes.
graaf Fijn!
Markies Terwijl ik van mening ben dat ik u beledig als ik u met
geschenken zou overladen.
Mirandolina O, zeker! Zeker! Maar gelukkig heeft U mij nog
nooit op die manier beledigd.
Markies Zoiets zou ik nooit doen.
graaf Fijn! Fijn!
Mirandolina Dat is zeker!
graaf Fijn! Graaf af
Scène 8
Markies Waarmee kan ik je van dienst zijn? Jij mag het zeggen!
Mirandolina Teveel eer! Excellentie!
Markies Excellentie! Excellentie! Mijn afkomst staat me soms
behoorlijk in de weg!
Mirandolina Waarom, meneer?
24

Markies Soms zou ik willen dat ik gewoon Graaf was.
Mirandolina Omdat hij geld heeft?
Markies Ach! Geld! Het kan me gestolen worden. Maar als ik
zo’n dertien in een dozijn Graafje zou zijn ...
Mirandolina Wat zou u dan?
Markies Verdikkeme ... Dan zou ik je trouwen! Markies af
Scène 9
Mirandolina Wát zegt hij daar? Zijne Hoogwelgeboren
Excellente meneer de Markies vraagt mij ten huwelijk? O!
Maar hem hoef ik niet. Ik kan niet van de lucht leven. Iedereen
die hier logeert wordt maar verliefd op me. Er wordt geflirt,
gesmacht. Ze dringen zich aan me op, soms zelfs met serieuze
bedoelingen. En me dan door die ... die Ridderfiguur, lomp
als een beer, te laten behandelen als vuil? Zó bot, echt! Jullie
waren erbij! Jullie waren erbij! Ik zeg niet, ik zeg niet dat
iedereen zich op stel en sprong in mij moet verlieven, maar
me zó minachten, me zó minachten? Een vrouwenverachter?
Een vrouwenverachter? Hij kan ze niet velen? Arme stakker!
Arme stakker! Hij heeft gewoon de ware nog niet gevonden.
Maar: hij zál haar vinden. Hij zál haar vinden! Zeker weten,
honderd procent, dat hij haar vindt! Ik ga met hem de degens
kruisen. Met hem ga ik de degens kruisen. Zij die achter me
aan zitten, vervelen me maar al te snel. Ik geniet pas als naar
mijn pijpen wordt gedanst, als ik heftig word begeerd, in de
watten gelegd, aanbeden! Dat is mijn zwakke punt, en dat is
het zwakke punt van zowat alle vrouwen. Ik zal álles wat ik in
me heb gebruiken om het koude, lompe hart te veroveren, te
ontregelen, te kwellen van degene die niets van ons wil weten;
van ons, de mooiste parel aan het sierraad van moeder natuur.
Scène 10
Fabrizio Mevrouw! Mevrouw!
Mirandolina Wat is er?
Fabrizio Die gast zeurt over zijn lakens.
Mirandolina Ik weet het, ik weet het. Hij begon er ook al tegen
mij over. Ik los het zo op.
Fabrizio Fijn! Fijn! Dan haal ik vast nieuwe.
Mirandolina Laat maar, laat maar, ik breng ze zo zelf wel.
Fabrizio U wilt ...
Mirandolina Ja, ik.
Fabrizio U heeft hem nogal hoog zitten, die gast.
Mirandolina Ja! Want ik koester al mijn gasten! Al mijn
gasten! Richt jij je maar op je eigen zaken.
25

Fabrizio terzijde Het wordt niks. Ze flirt met me; maar het
wordt niks.
Mirandolina terzijde Wat een sukkel! Hij denkt een kans
te maken. Ik laat hem in die waan, omdat hij altijd voor me
klaarstaat. Wat een sukkel!
Fabrizio Tot nu toe was het de gewoonte dat ik de gasten
bedien.
Mirandolina Maar jij bent soms wat al te bot tegenover
de gasten.
Fabrizio En u bent soms wat al te vriendelijk.
Mirandolina Bot!
Fabrizio Vriendelijk!
Mirandolina Bot!
Fabrizio Vriendelijk!
Mirandolina Een beetje te ... een beetje te bot, te bot!
Fabrizio Een beetje te ... een beetje te vriendelijk, te
vriendelijk!
Mirandolina Maar waar zie je me dan voor aan? Een del? Een
slet? Een domkop? Daar sta ik van te kijken. Áls ik ze al goed
behandel, dan is dat om mijn herberg boven water te houden.
En als ik zou trouwen ... als ik zou trouwen ... dan hoeft wie
mij altijd goed gediend heeft, zich niet te beklagen. Zo is het!
Fabrizio! Fabrizio! Snap dat dan, als je kan.
Fabrizio terzijde Wie háár kan bijbenen, dát is pas een knappe
kop.
Mirandolina Wat een sukkel! Wat een sukkel!
Fabrizio terzijde Om háár bij te benen heb je een genie nodig.
Mirandolina Wat een sukkel! Wat een sukkel! Ik laat hem in
die waan, omdat hij altijd voor me klaarstaat. Mirandolina af
Fabrizio De ene keer lijkt ze me te mogen, dan moet ze weer
niets van me hebben. Komt tijd, komt raad. Komt tijd, komt
raad. Ze doet me wat en ik mag haar graag. Fabrizio af
interMezzo
Scène 11
Mirandolina Mirandolina komt zeer timide op Schikt het,
doorluchtigheid?
ridder bars Wat is er?
Mirandolina behoedzaam iets naderbij komend Ik heb hier het
beste beddengoed.
ridder Goed, leg maar weg.
Mirandolina komt nog iets naderbij Lakens van het fijnste
linnen.
26

idder Linnen?
Mirandolina Ja meneer, van tien duiten de el. Kijk!
ridder Dat hoeft nou ook weer niet!
Mirandolina Eerlijk waar, doorluchtigheid, het is speciaal
voor u, een ander krijgt het niet!
ridder terzijde ‘Speciaal voor u’! Wat een
standaardcompliment. voelt het linnen O! Van dat Vlaamse
spul: Één keer wassen en je kunt ze weggooien. Het is niet
nodig om ze door mij te laten bevuilen.
Mirandolina Voor een Ridder van uw statuur, sla ik geen acht
op dergelijke futiliteiten.
ridder terzijde Het valt niet te ontkennen dat die vrouw daar
hulpvaardig is.
Mirandolina terzijde Geen enkele vrouw kijkt graag naar
zo’n norse tronie. Mirandolina brengt het beddengoed naar de
kamer van de Ridder en komt weer terug
ridder Goed, goed, dat was alles. terzijde Kijk haar eens
stroop smeren. Vrouwen? Allemaal één pot nat!
Mirandolina terzijde O, dat wordt nog wat. Ik ben bang dat
alles voor niets is. tegen de Ridder Wat wenst u voor de
lunch?
ridder Ik eet wat de pot schaft.
Mirandolina Als u een bepaald sausje wilt, of een favoriete
dressing, hoor ik het dan? Sausje? Dressing?
ridder Heel aardig, maar met mij zal u niet lukken wat u met
de Graaf en de Markies hebt gedaan.
Mirandolina Wat zegt u van de zwakheden van Graaf en
Markies? En zal ik u eens wat vertellen? Bij al hun gesteun en
gezucht lach ik me ziek.
ridder Heel goed! Heel goed! Uw oprechtheid doet me goed!
Heel goed, heel goed!
Mirandolina Ziet u? Ik ben geen kind meer, niet knap, en heb
toch een paar mooie kansen gehad; maar ik heb niet willen
trouwen, want boven alles verkies ik mijn vrijheid. Bent u
verbonden met een vrouwelijke doorluchtigheid?
ridder God zij dank niet. Ik hoef geen vrouwen.
Mirandolina Heel goed! Heel goed! Koester uw besluit.
De vrouwen, meneer ... Genoeg, verwacht van mij geen
kwaadsprekerij. Genoeg!
ridder terzijde Die daar, ze is apart. Apart!
Mirandolina doet alsof ze weg wil gaan Met uw verlof,
doorluchtigheid.
ridder Heeft u haast?
Mirandolina Ik wil me niet opdringen.
ridder Nee, het is goed; ik amuseer me.
Mirandolina Ziet u, meneer? En zo doe ik ook bij de anderen,
ik sta wat te geinen, ben best vrolijk, vertel wat moppen om ze
mee te vermaken, en dan denken ze opeens ... U voelt het al, u
27

voelt het al ... Dan zijn ze me aan het versieren.
ridder En zijn ze dan verliefd?
Mirandolina Stel je voor, hoe zwak! Zo maar vallen voor een
vrouw!
ridder Dat heb ik nou nooit kunnen vatten.
Mirandolina Wat een kracht! Wat een potentie!
ridder Zwak! Zwak! Wat een zwakke figuren!
Mirandolina Daar spreekt een echte Man! Meneer de Ridder:
geef me de vijf.
ridder Waarom?
Mirandolina Omdat er rede toe is.
ridder haar de hand reikend Hier is mijn hand.
Mirandolina Dit is voor het eerst dat ik de eer heb de hand te
schudden van een man die denkt als een Echte Man.
ridder zijn hand terugtrekkend Ga maar, dat was alles.
Mirandolina Kijk. Als een van die onbehouwen kerels mijn
hand eenmaal zou vasthouden, dan zou hij meteen denken
dat hij mijn Prins-op-het-witte-paard was. O, wat een zege,
wat een zege dat er met u gewoon te praten valt, zonder
bijbedoelingen, zonder dubbele bodems vol belachelijke
aannames. Zonder de verdenking dat er misbruik gemaakt
wordt van mijn attenties, attenties!
ridder terzijde Verdomme, ze heeft iets ... anders, ik snap het
niet!
Mirandolina terzijde Beetje bij beetje zal ik die ruwe bonk
klein krijgen. tegen de Ridder Doorluchtige meneer, u maakt
indruk op me. Indruk. Extreem. Extreem. U maakt indruk.
Indruk. Indruk. af
Scène 12
ridder Indruk! Indruk! Indruk! O, ik weet wat me te doen
staat! Afstand nemen. Luister! Bij vrouwen? Afstand nemen!
Afstand nemen! Afstand nemen! En hier hebben we er een die
méér nog dan de anderen, mijn val zou kunnen worden. Méér
nog dan de anderen! Die oprechtheid, die welbespraaktheid,
het is buitengewoon. Ze heeft iets extra’s, iets extreems en ook
bescheidens! Ik snap dit niet! Maar ik laat me niet kennen!
Ik treed het gevaar met open vizier tegemoet! Nee! Nee!
Mijn vrijheid verliezen? Ha, ha, ha. Nee! Nee! Alleen sukkels
knielen voor vrouwen. af
Scène 13
Ortensia, deianira Bediening! Bediening! Is er een kamer vrij?
Fabrizio Ja, ja, Doorluchtigheid, Doorluchtigheid!
28

Ortensia lachend tegen Deianira Oh! Doorluchtigheid!
deianira tegen Ortensia Doorluchtigheid!
Fabrizio terzijde Twee dames, en zo alleen?
Ortensia, deianira terzijde Hij ziet ons aan voor twee dames.
Fabrizio tegen Ortensia en Deianira Doorluchtigheid! terzijde
Naar houding en kleding lijken het dames.
Ortensia, deianira terzijde “Doorluchtigheid!
Doorluchtigheid!” Hierop moeten we dóór!
Fabrizio tegen Ortensia en Deianira De waardin kan ieder
moment ...
Ortensia, deianira tegen Fabrizio Is goed, is goed!
Fabrizio ... komen. Goed hè? Goed hè?
Ortensia, deianira, Fabrizio Goed, goed, goed, goed!
Fabrizio pakt een pen en een gastenformulier Alstublieft,
alstublieft uw geachte namen invullen, voornaam,
achternaam, woonplaats en volledige titulatuur van alle
gasten.
deianira tegen Ortensia Die titels nekken ons, liefje.
Ortensia Wacht! Wacht, wacht! Schrijf! Barones Ortensia ...
Fabrizio Barones ... Ortensia ...
deianira Barones Ortensia ...
Ortensia Van den Heuvel, den Heuvel ...
deianira ... den Heuvel ...
Fabrizio ... den Heuvel ...
Ortensia ... tot Palermo.
deianira ... tot Palermo.
Fabrizio terzijde Sicilië? Warmbloedig! tegen Deianira
Doorluchtigheid!
deianira En ik ... terzijde Wat moet ik zeggen? Ik weet niet
wat ik moet zeggen.
Ortensia Kom, Gravin Deianira, zeg hem uw naam.
Fabrizio Doorluchtige mevrouw Gravin Deianira ...
deianira Deianira ...
Fabrizio Achternaam?
Ortensia Ja, Op den Zon ...
Fabrizio ... Op den Zon.
deianira ... Op den Zon.
Ortensia ... Romeins, te Rome!
deianira Te Rome!
Fabrizio Te Rome! terzijde Aan fooien zal het me niet
ontbreken. tegen Ortensia en Deianira Dank! Dank! af
deianira Barones van den Heuvel!
Ortensia Gravin op den Zon!
Ortensia, deianira gechargeerd Laat mij u mijn diepste
respect betuigen! Ik buig voor u! Ik buig voor u! Ik buig voor
u! O, o, o, is dat lachen!
Ortensia zachtjes tegen Deianira Hou op! Daar is de waardin!
29

Scène 14
Mirandolina Wat een eer, zulk hoog bezoek! Goedendag!
Ortensia, deianira Goedendag!
Mirandolina terzijde Wedden dat dit geen dames zijn? Die
reizen niet alleen, die reizen niet alleen! tegen Ortensia
en Deianira Wat? Reist u alleen? Geen begeleiders, geen
personeel?
Ortensia Mijn echtgenoot de Baron ... Deianira wendt zich
lachend af Ja, dat is een grappig heerschap, grappig! Deianira
probeert tevergeefs haar gezicht in de plooi te houden Maar
lieve Gravin, respecteert u toch het decorum!
Mirandolina Kom dames, zeg eens eerlijk. We zijn alleen. Dat
van die Gravin, van die Barones, dat zal toch wel ...
deianira Oké, wat nu?
Ortensia dreigend tegen Deianira Gravin! Gravin!
deianira tegen Ortensia Maar als ze geraden heeft ...
Mirandolina Dat u op het punt stond te zeggen: ‘waartoe ons
voor dames uitgeven, terwijl we niets dan vrijbuiters zijn’?
Ortensia, deianira Nou ja ... Ja.
Mirandolina Gefeliciteerd!
Ortensia, deianira ’t Is waar, ’t is waar.
Mirandolina Twee vrijbuiters, twee vrijbuiters, ’t is waar, ’t is
waar, wat een grap, wat een grap, oh! Hoe komen ze er op! O,
te veel eer, Gravin, Barones!
Ortensia, deianira Twee vrijbuiters, twee vrijbuiters, ’t is waar,
’t is waar, wat een grap, wat een grap, we zijn twee vrijbuiters.
O, te veel eer, Gravin, Barones!
Scène 15
Markies begroet de nieuwe gasten hoffelijk Staat u mij toe?
Staat u mij toe?
Ortensia Geheel de uwe, meneer.
deianira Uw nederige dienares.
Mirandolina Excellentie!
Ortensia terzijde Excellentie!
deianira terzijde Excellentie!
Ortensia, deianira Goeie genade! tegen Mirandolina Is ie rijk?
Mirandolina Dit is Barones Ortensia van den Heuvel en dit is
Gravin Deianira op den Zon.
Markies terzijde Wat een uiterst beschaafde dames!
tegen Ortensia en Deianira Mij noemt men Markies van
Forlimpopoli. hij haalt een mooie zijden zakdoek tevoorschijn,
vouwt hem uit en doet alsof hij aanstalten maakt daarmee zijn
voorhoofd te gaan deppen
Mirandolina Dat is een hele grote zakdoek, meneer de Markies!
30

Ortensia, deianira Wat is ie mooi, wat is ie mooi!
Markies tegen Mirandolina Ah! Wat zegt u ervan?
Mirandolina, Ortensia, deianira Hij is mooi, mooi.
Markies Hij is mooi. Wat een goede smaak heb ik hè?
Mirandolina Ja, een echt museumstuk.
Ortensia, deianira Prachtig.
Markies tegen Ortensia Zag u ooit zoiets moois?
Mirandolina, Ortensia, deianira O wat prachtig, wat is ie mooi.
Markies tegen Deianira Hij komt uit Londen. hij vouwt de
zakdoek zorgvuldig op
Mirandolina, Ortensia, deianira Hij is mooi, mooi, mooi.
Ortensia terzijde En hij geeft hem niet weg.
Markies tegen Mirandolina Alsjeblieft. Hij is voor jou!
Ortensia, deianira Oh!
Mirandolina O Excellentie ... neemt u mij niet kwalijk ...
Markies Voor jou.
Ortensia, deianira Oh!
Mirandolina Ik hoef hem niet.
Markies Dat kan ik niet aan!
Mirandolina Oké, dan neem ik hem, ik neem hem aan!
Ortensia, deianira Die is goed, die is goed!
Ortensia tegen de Markies U bent uw titel waardig.
Mirandolina Bravo!
Markies Zo ben ik nou altijd.
deianira Ik heb zoiets al heel lang willen hebben.
Mirandolina tegen Deianira Bravo! Bravo!
Markies Dat is moeilijk, maar ik zal zien. O mijn lieve dames!
Ik ben geheel en al de uwe.
Ortensia, deianira Geëerde heer Markies, wij verlaten ons
geheel op u.
Mirandolina Als meneer Markies zich vermaakt, dan ben ik
gelukkig. Lieve, lieve, lieve!
Markies O mijn lieve dames, ik ben geheel en al de uwe. Lieve,
lieve, lieve!
Scène 16
graaf Mirandolina!
Markies terzijde Verdomme! Verdomme!
graaf tegen Ortensia en Deianira Het is me een eer.
Markies zacht tegen Mirandolina Hee, laat de zakdoek zien aan
de Graaf.
Mirandolina toont de zakdoek aan de Graaf Kijk eens meneer
de Graaf ... Ortensia en Deianira geven hun ogen goed de kost
en praten zachtjes ... wat een mooi cadeau!
Ortensia, deianira terzijde Een Graaf!
graaf Nou, nou!
31

Markies ’t Is niets, niets. Een kleinigheid. Vouw hem op, kom,
’t is niets.
graaf tegen Mirandolina Kijk eens naar dit met diamanten
afgezet juweeltje.
Mirandolina Heel mooi. Heel mooi.
Ortensia, deianira Prachtig, Prachtig!
Mirandolina Prachtig!
Ortensia, deianira Mooi, mooi!
Mirandolina Mooi!
Ortensia, deianira Mooi, mooi!
graaf Mooi, mooi!
Markies terzijde Verdomme!
graaf tegen Mirandolina Kijk: voor jou!
Ortensia, deianira Oh!
Mirandolina Dat kan ik niet aannemen ...
Markies terzijde Laat hem naar de duivel lopen!
Ortensia, deianira Oh!
graaf Dat meen je niet!
Mirandolina Dat kan ik niet aannemen ...
Ortensia, deianira, graaf Oh!
Markies Verdorie!
Mirandolina Echt niet.
graaf Dat meen ... Oh!
Ortensia, deianira, Markies Oh!
Mirandolina Oké! Oké! Om u niet te beledigen, zal ik het
aannemen. Ik neem het! Ik neem het! Lieve, lieve, lieve!
Ortensia, deianira De Graaf, de Graaf, lief, lief lief! Lieve, u
bent onze enige steun en toeverlaat, lieve, lieve, lieve!
graaf O lieve Mirandolina! Lieve Mirandolina, lieve, lieve
lieve.
Markies terzijde O verdomde Graaf! O verdomde Graaf!
probeert mee te doen O lieve, lieve lieve!
interludiuM – tweede bedrijf
Scène 1
Fabrizio dient de soep op Doorluchtigheid, uw soep staat
klaar.
ridder Het lijkt me nog erg vroeg voor een lunch. gaat aan
tafel zitten
Fabrizio Het was de wens van de waardin dat uwe
doorluchtigheid als eerste zou worden bediend.
ridder etend Vereerd! Fabrizio staat achter de Ridder met het
dienblad onder zijn arm
32

Fabrizio Het is een vrouw die weet wat ze doet.
ridder buigt zich wat naar achteren Ze bevalt je wel, hè?
Fabrizio neemt het lege soepbord in en gaat de tweede gang
halen
ridder Verdorie! Die maakt iedereen gek! Het zou om te
brullen zijn als zij zelfs mij zou weten te verleiden. Maar
gelukkig reis ik morgen door naar Livorno.
Scène 2
ridder Fabrizio komt met het stoofvlees Wat heb je daar?
Ragout! hij proeft Dat is voortreffelijk. Dat is Heerlijk! hij valt
aan Schenk iets in.
Fabrizio U zegt het maar!
ridder Ze doet echt alles om het me naar de zin te maken. Ga
haar zeggen dat het lekker is, en bedank haar. Schiet op! Ga ’t
haar zeggen, snel!
Fabrizio terzijde Je gelooft je oren niet, hij maakt een
compliment, aan een vrouw! af
ridder etend Nou ja, je kan niet ontkennen dat ze aardig is;
maar wat belangrijker is: haar oprechtheid. O, die eerlijkheid
is zo zeldzaam, écht! Waarom kan ik vrouwen niet luchten?
Omdat ze schijnheilig, achterbaks en flirterig zijn. etend
Maar dat mooie directe van haar ...
Scène 3
Mirandolina komt op met gebraad Staat u mij toe? Het is mij
een voorrecht u eigenhandig te mogen bedienen.
ridder Dat werk past u toch niet?
Mirandolina Wél! Wél! Wél!
ridder Niet! Niet! Niet!
Mirandolina Ach meneer, wat ben ik dan? Niets méér dan een
bediende. Écht! Écht! Écht!
ridder Nee! Nee! Nee! terzijde Zo bescheiden!
Mirandolina De saus heb ik eigenhandig gemaakt.
ridder Zelf gemaakt? Dan zal ie heerlijk zijn.
Mirandolina O! Te veel eer, meneer, te veel eer.
ridder terzijde Morgen naar Livorno! tegen Mirandolina U
heeft vast nog wel iets te doen ...
Mirandolina Niets, niets, meneer. Al ik maar mocht weten of
het gerecht u bevalt.
ridder Maar natuurlijk! Meteen! hij proeft Voortreffelijk,
heerlijk. Oh, wat een smaak! tegen Fabrizio, die net opkomt
Schenk nog eens in.
Mirandolina Alleen het beste is goed genoeg!
33

idder tegen Fabrizio Doe maar een Bourgogne. Fabrizio haalt
een fles Bourgogne en een glas
Mirandolina In de roos! zuchtend Oh, die Bourgogne is zó
verfijnd. Oh!
ridder geïrriteerd Wat sta je nou te zuchten?
Mirandolina Oh, meneer de Ridder ... Fabrizio op met fles
Bourgogne en wijnglas. Fabrizio zet glas op tafel en fles ernaast.
De Ridder schenkt zelf zijn glas vol.
ridder tegen Mirandolina Proost. hij drinkt
Mirandolina Dank u, te veel eer. Er gaat niets boven
Bourgogne.
ridder geeft de fles aan Mirandolina Ga je gang, jij bent
waardin.
Mirandolina Oh! Dank u, dank u meneer. Zoveel goedheid
verdien ik niet.
ridder tegen Fabrizio Haal een glas. Fabrizio haalt glas
Mirandolina neemt het glas van de Ridder Nee, nee, als u mij
toestaat neem ik het uwe. lachend Ik drink op uw knappe
kop. Fabrizio zet een tweede glas op tafel
ridder terzijde, het nieuwe glas volschenkend Een gehaaide
tante! Met het glas in haar hand, maakt Mirandolina de
Ridder duidelijk dat ze niet op haar gemak is U voelt zich
ongemakkelijk. Wilt u zitten?
Mirandolina Oh! Maar dat zou ongepast zijn, meneer.
ridder Hou toch op, we zijn alleen. tegen Fabrizio Haal een
stoel. Fabrizio haalt een stoel
Mirandolina Ik doe wat u wenst. Mirandolina gaat zitten
ridder zachtjes tegen Fabrizio Luister. Jij zegt tegen niemand
dat de waardin aan mijn tafel zat. Duidelijk?
Fabrizio Absoluut. terzijde Verbazingwekkend ...
Mirandolina Ik drink op alles waar het hart van meneer de
Ridder naar uitgaat.
ridder Veel dank, je bent een charmant waardinnetje. Weet
u ... hij kijkt naar Fabrizio en fluistert dan Mirandolina in het oor
Het zou niet goed zijn als ik door u zou veranderen.
Mirandolina Door mij, meneer? Hoe dan?
ridder tegen Fabrizio Vooruit, ga maar wat ... eieren koken.
Fabrizio treuzelend En hoe had u ze gehad willen hebben,
meneer?
ridder Maakt me niks uit, schiet op.
Fabrizio terzijde Ik heb ’m door.
ridder Schiet op!
Fabrizio terzijde De Ridder begint aardig op stoom te komen.
af
34

Scène 4
ridder Mirandolina, je bent een mooie ... meid.
Mirandolina O meneer, u houdt me voor de gek. O meneer, u
houdt me voor de gek, voor de gek!
ridder Luister, ik zal je eens iets zeggen, de waarheid?
Mirandolina Ik ben een en al oor.
ridder Je bent de enige vrouw ter wereld bij wie ik me op mijn
gemak voel.
Mirandolina terzijde Daar gaat ie. Als een blok. tegen de
Ridder Neem maar van mij aan, meneer de Ridder, dat zaken
als genegenheid en chemie, zelfs bij mensen die niets met
elkaar hebben, zomaar de kop op kunnen steken ...
ridder Ik ben bang dat u me uit balans wilt brengen.
Mirandolina U meneer? U blijft altijd bij de les! U lijdt niet
aan zwakheden zoals al die anderen. Meneer de Ridder, ik zou
best nog een drupje Bourgogne lusten.
ridder Nou, vooruit ... schenkt Mirandolina’s glas in en geeft het
haar Alstublieft! en schenkt zijn eigen glas bij
Mirandolina aanhalig Meneer de Ridder!
ridder Wat?
Mirandolina Laten we klinken! Laten we klinken! Proost! ze
toasten Leve de vriendschap.
ridder Ja! Proost! Op de vriendschap!
Mirandolina Op het leven! Proost! Op het leven!
ridder Hoera, hoera, hoera!
Scène 5
Markies Hoera, hoera, hoera! Wat is er te vieren?
ridder geïrriteerd Hoezo!?
Markies O, neem me niet kwalijk.
Mirandolina wil gaan Met uw welnemen ...
ridder tegen Mirandolina Stop!
Markies tegen de Ridder Sorry vriend ...
ridder tegen Mirandolina Stop! Mirandolina gaat weer zitten
Markies tegen de Ridder Ik dacht, je was alleen ...
ridder terzijde Verdomme!
Mirandolina opstaand Ik kan maar beter gaan.
ridder Doe nou niet! Blijf! Mirandolina gaat weer zitten
Markies Ach, kijk eens aan, als dat onze waardin niet is. Is het
geen plaatje? tegen Mirandolina Heb je de zakdoek al aan de
Ridder laten zien?
Mirandolina opstaand Sorry!
ridder Blijf, zeg ik je!
Markies Kom, blijf! Mirandolina gaat weer zitten.
ridder Tegen Mirandolina, in verwarring Nog een glaasje
35

Bourgogne?
Markies Is dat Bourgogne?
Mirandolina opstaand Meneer ...
ridder drukt Mirandolina haar glas in haar handen Wacht!
Mirandolina gaat weer zitten
Markies Laat me eens proeven ...
ridder roept Hee!
Scène 6
Fabrizio opkomend met twee gekookte eieren De Eieren!
ridder Die hoef ik niet!
Markies Wat is er te eten?
ridder, Fabrizio Eieren!
Markies Ik háát eieren! Fabrizio af met de eieren
Mirandolina Als meneer de Ridder het goed vindt, laat ik de
Markies wat van mijn zelfgemaakte saus proeven.
Markies Oh! Ja! tegen Fabrizio Hee! Een stoel! Fabrizio schuift
een stoel aan en dekt een bord bij
ridder tegen Fabrizio Kom, pak bestek. Fabrizio haalt bestek.
De Ridder zachtjes tegen Mirandolina Hoe dichter je naast me
zit, hoe jaloerser de Markies zal zijn!
Mirandolina zacht tegen de Ridder O, daar zit ik niet mee!
Markies O wat een lekker spul! Die saus!
Mirandolina tegen de Markies Dank u!
ridder zachtjes tegen Mirandolina Ben je dan zelf geen
mannenhater?
Mirandolina tegen de Ridder Zoals u de vrouwen haat?
Markies Die geur!
Mirandolina tegen de Markies Dank u! tegen de Ridder U
háát de vrouwen!
Markies O, die smaak, die geur!
Mirandolina tegen de Markies Dank u!
ridder zachtjes tegen Mirandolina Jij wilt toch alle mannen
klein krijgen.
Mirandolina vertrouwelijk tegen de Ridder Niet alle.
ridder Alle!
Mirandolina Nee! Niet alle!
ridder Ja! Wél alle!
Markies Vriend, op je gezondheid! Je mag wel weten: ik ben
tot over mijn oren verliefd op haar!
ridder terzijde Hij begint me te vervelen.
Markies En ik ben zo jaloers als een aap! U kent dat niet, liefde
voor een vrouw! Daarom kan ik u in goed vertrouwen in haar
nabijheid laten. af
36

Scène 7
ridder Die arme Markies is gestoord, en u bent de oorzaak.
Mirandolina Ben ik dan één van die types die mannen gek
maakt?
ridder zwaar ademend Ja ...
Mirandolina opstaand Meneer de Ridder ... als u mij toestaat ...
ridder Wacht.
Mirandolina Het spijt me, maar ik ben de laatste die de
mannen het hoofd op hol brengt. wil gaan
ridder Wacht, zeg ik.
Mirandolina draait zich geërgerd om Wat wilt u nou eigenlijk?
ridder verward Niks. Laten we nog een wijntje drinken.
Mirandolina Nou, even snel dan, want het is de hoogste tijd.
ridder Zit!
Mirandolina Ik sta! Ik sta!
ridder reikt haar teder het glas Hier!
Mirandolina Ik zal een drinklied zingen dat mijn oma me
leerde.
Leve de wijn, leve de liefde
Beide schenken ze troost;
De wijn via de keel,
De liefde bereikt via de ogen het hart.
Drinkend sla ik mijn ogen naar je op
Om te zien of jij hetzelfde doet.
Mirandolina, ridder Leve de wijn, leve de liefde enz.
Mirandolina af
Scène 8
ridder Oh! Te gek! Zeg nou zelf! Wat een dondersteen! Ze
ontvlucht me, gaat ervandoor en laat mij over aan de furiën
die me kwellen. Fabrizio op met een appeltje op een schoteltje
met daarbij een fruitmesje
Fabrizio Een stukje fruit?
ridder Ga toch weg! Fabrizio af “Drinkend sla ik mijn
ogen naar je op om te zien of jij hetzelfde doet.” Wat wil dat
mysterieuze drinklied eigenlijk zeggen? ... Verdomme! Ik heb
je door! Je wilt me ten val brengen! Je wilt me vergiftigen!
Maar je doet het zo charmant! Zo werkt ze zich bij me naar
binnen ... Verdomme! Verdomme! Laat ik zo met mij sollen?
Nee! Nee! Morgen ga ik naar Livorno! Maar als ik tot morgen
wacht, wie zegt me dat ik tegen die tijd niet volledig kapot ben
gemaakt? Ik moet nu als een Man een besluit nemen! Fabrizio
op
Fabrizio Meneer ...
ridder Mijn rekening, nu!
37

Fabrizio U wilt vertrekken?
ridder Ja, naar Livorno!
Fabrizio terzijde O, wat ontzettend jammer.
ridder Snel! Snel! Fabrizio af Maar toch, nu ik wegga, voel ik
een nieuw soort pijn! Ja, vrouwen, nu zal ik nóg ergere dingen
over jullie zeggen. Want zelfs áls jullie goed willen doen,
brengen jullie niets dan schade toe! Maar ik pas mijn strategie
aan! Ik zal deze duistere krachten overwinnen! Mirandolina
komt op met de rekening
Scène 9
Mirandolina Meneer! Meneer!
ridder Wat is er, Mirandolina?
Mirandolina blijft staan op tweede plan Pardon ...
ridder Kom maar.
Mirandolina treurig U vroeg de rekening. Hij is opgemaakt.
Hier! de rekening ophoudend, dept ze haar ogen met haar
schort
ridder Mirandolina! Wat is er? Huil je?
Mirandolina Het is niets meneer, niets. Er is wat rook in mijn
ogen gekomen.
ridder Rook? In je ogen? Nee! Wacht! Geef me de rekening.
leest
Mirandolina slaat de handen voor de ogen, alsof ze huilt Oh! Ik
weet niet of het de rook is ... de rook is. doet alsof ze probeert
haar tranen te bedwingen
ridder Wat is er dan? Wat is er dan?
Mirandolina Oh!
ridder Zeg het dan!
Mirandolina Oh!
ridder Mirandolina!
Mirandolina Oh! Oh!
ridder terzijde Als ik me hier nu niet van losruk ... tegen
Mirandolina Zeg het dan! Zeg het dan!
Mirandolina Oh!
ridder Denk ook eens aan mij! Denk ook eens aan mij!
Mirandolina zijgt neer op een stoel, alsof ze flauwvalt O! Oei!
Mirandolina! Ze is flauwgevallen! Zou ze verliefd op me zijn?
Is dat niet wat snel? En waarom ook niet? Ben ik zelf niet ook
helemaal hoteldebotel? Liefste! Liefste! Ik? Verliefd op een
vrouw? O, wat ben je mooi! Arme schat! Je bent me d’r eentje!
Is er iemand? Is hier niemand? Snel! Snel! Snel! af
38

Scène 10
Mirandolina En hij ging voor de bijl! Wij hebben vele wapens
om de mannen te verslaan. En bij verzet spelen we onze
troefkaart uit: een flauwte! Daar komt ie, daar komt ie! Daar
komt ie! ze gaat weer liggen
Scène 11
ridder achter de schermen Daar ben ik, daar ben ik! Daar ben
ik! op met een watergieter Daar ben ik Daar ben ik! O, schat,
schatje! besproeit haar tot ze beweegt Liefste, liefste, liefste!
Hier ben ik! Ik ga niet weg, niet weg! Fabrizio op met wapen en
hoed van de Ridder
Fabrizio Uw wapen en hoed.
ridder Ga weg!
Fabrizio Uw koffers ...
ridder Ga weg! Verdomme!
Fabrizio Mirandolina! Mirandolina!
ridder Ga, of ik schiet je overhoop! Liefste! Liefste! Sla je
ogen op! Graaf, Markies, Ortensia, Deianira op
Ortensia, deianira, graaf, Fabrizio, Markies O! Mirandolina ...
is flauwgevallen!
ridder Verdomme! Verdomme! Verdomme!
Mirandolina Wee mij!
Ortensia, deianira, graaf, Fabrizio, Markies, ridder
Mirandolina!
graaf Lang leve de man, die beweerde de vrouwen niet uit te
kunnen staan! Goed gedaan!
Ortensia, deianira, graaf, Fabrizio, Markies Bravo, bravo!
Markies Lang leve de man, die beweerde de vrouwen niet uit
te kunnen staan!
Ortensia, deianira De vrouwen, de vrouwen, de vrouwen!
graaf, Fabrizio, Markies Ha ha ha ha, de vrouwen, de vrouwen,
ha ha ha ha, de vrouwen de vrouwen!
Mirandolina De vrouwen, de vrouwen, de vrouwen!
ridder De onbeschaamdheid!
Mirandolina, Ortensia, deianira, Markies U bent verslagen,
verslagen, verslagen! Ha ha ha ha, verslagen, ha ha ha!
graaf, Fabrizio Ha ha ha, verslagen, verslagen, ha ha ha!
ridder De onbeschaamdheid! De onbeschaamdheid! Jullie
kunnen allemaal de pot op! gooit de gieter op de grond en
loopt woedend af
Ortensia, deianira, Markies U bent verslagen, verslagen,
verslagen!
graaf, Fabrizio Ha ha ha, verslagen, verslagen, ha ha ha!
iedereen achter de Ridder aan, behalve Mirandolina
39

Mirandolina Leve de wijn, leve de liefde
Beide schenken ze troost;
De wijn via de keel,
De liefde bereikt via de ogen het hart.
Drinkend sla ik mijn ogen naar je op
Om te zien of jij hetzelfde doet.
Ortensia, deianira, Markies achter de schermen O wat een
dwaas, wat een dwaas!
graaf, Fabrizio achter de schermen Ha ha ha! O wat een dwaas,
wat een dwaas!
saltarello – derde bedrijf
Scène 1
Mirandolina ’t Is uit met de pret. Er is werk aan de winkel.
Hee, Fabrizio, breng een strijkbout.
Fabrizio ernstig terwijl hij wegloopt Ja mevrouw.
Mirandolina Wacht eens; luister: je bent natuurlijk niet
verplicht om dat ding voor me te halen, maar stel dat je het,
gewoon uit vrije wil, voor me wilt halen, dan ... genoeg, ik zeg
niets meer.
Fabrizio Voor jou zou ik ... zou ik nog water naar de zee
dragen. Maar inmiddels begrijp ik dat alles voor niets is.
Mirandolina Hoezo?
Fabrizio Hoezo? Jij valt op hooggeboren heren. De gewone
man zie je niet staan.
Mirandolina Ach, arme stakker! Als je eens wist! Schiet op,
haal een strijkbout.
Fabrizio in het afgaan Ik ga al!
Mirandolina doet alsof ze terzijde praat, maar zorgt ervoor dat
Fabrizio het hoort Met dat soort mannen, hoe hoger je mikt,
hoe dieper je valt.
Fabrizio geroerd op zijn schreden terugkerend Wat wil je
daarmee zeggen?
Mirandolina Schiet op! Je zou die strijkbout toch halen?
Fabrizio Ja! Ja! Ik ga al, ik ga al! terzijde Ik kan er niet bij:
óf ze haalt me aan, óf ze zet me bij het vuil. Nee, daar kan
ik niet bij ... af, komt terug met een strijkbout en een gouden
parfumflesje wat hij door de Ridder in zijn handen gedrukt kreeg
Hier is de strijkbout.
Mirandolina Is ie goed heet?
Fabrizio Ja mevrouw! Hij is super heet! De Ridder laat u
groeten en stuurt geschenken. geeft haar het parfumflesje
Mirandolina Ja meneer, hij stuurde een gouden parfumflesje,
40

wat ik per ommegaande retourneer. gooit het flesje naar de
Ridder
Fabrizio Waarom?
Mirandolina Waarom? ... Ik hoef het niet.
Fabrizio Lieve Mirandolina ... sorry ...
Mirandolina Kom, vooruit, laat me strijken.
Fabrizio Liefste! Liefste!
Mirandolina Hou je mond, hou je mond!
Fabrizio Liefste!
Mirandolina Daar word ik dus helemaal gek van! Zorg liever
voor een heet ijzer!
Fabrizio Ja, ik ga al!
Mirandolina Daar word ik dus helemaal gek van!
Fabrizio terzijde Het is een heethoofd, maar dat mag ik wel. af
Scène 2
ridder terzijde, met het parfumflesje in de hand Daar is ze. Niet
dat ik naar d’r toe wil, maar de duivel zelf duwt me in haar
richting!
Mirandolina ziet hem vanuit haar ooghoeken, blijft strijken Kijk
dan, kijk dan!
ridder Mirandolina ... hoe is het nou?
Mirandolina strijkend, zonder op te kijken Gaat wel.
ridder Waarom sla je een klein parfumflesje af?
Mirandolina kijkt hem tersluiks aan, doorstrijkend Wat moet ik
daarmee? De strijkbout is koud. roept Fabrizio! Ik vroeg om
een héét ijzer!
ridder Toe, toe, neem dit flesje nou aan.
Mirandolina Nee! hooghartig, terwijl ze doorstrijkt Je
cadeautjes hoef ik niet!
ridder Maar van de Graaf neem je alles aan?
Mirandolina Ik moest wel! Ik moest wel! Om hem niet te
beledigen.
ridder En mij mag je wél beledigen?
Mirandolina Wat maakt het u nou uit als een vrouw u
beledigt? U, die de vrouwen geen blik waardig keurt!
ridder Mirandolina! Dat is nu toch allemaal anders. Dankzij
het wonder van je schoonheid, van je charme!
Mirandolina hard lachend, terwijl ze verwoed doorstrijkt Ha ha
ha ha!
ridder Wat valt er te lachen?
Mirandolina Die is goed! Die is goed!
ridder Hoezo? Hoezo? Kom, accepteer nou dit flesje!
Mirandolina verwoed strijkend, overdreven gillend Fabrizio!
De bout!
ridder kwaad Neem je ’t nou, of neem je ’t niet?
41

Mirandolina Gestoord! Gestoord! grist het flesje uit de handen
van de Ridder, en gooit het demonstratief weg Fabrizio!
Scène 3
Fabrizio op met tweede strijkbout Ik ben er al.
Mirandolina Is ie goed heet?
Fabrizio afgemeten Ja mevrouw.
Mirandolina teder Wat is er? Je lijkt helemaal overstuur.
Fabrizio Niets mevrouw, ’t Is niets.
Mirandolina Ben je niet lekker?
Fabrizio Geeft u me het andere ijzer als u wilt dat ik het
opwarm.
Mirandolina nog steeds teder Nee echt, misschien ben je ziek.
ridder Kom, geef hem die bout, zo dat ie kan gaan.
Mirandolina tegen de Ridder Ik mag hem graag; weet u, hij is
mijn trouwste bediende!
Fabrizio geëmotioneerd Mevrouw!
ridder terzijde, rusteloos Dit is meer dan ik kan verdragen.
Mirandolina Hier, liefje, maak ’m heet!
Fabrizio teder Maar mevrouw ...
Mirandolina Schiet op, snel snel snel! Fabrizio af met
strijkbout, Mirandolina strijkt met de nieuwe
Scène 4
ridder Heel geraffineerd, mevrouw, heel geraffineerd, hoe u
de bediening voor u wint!
Mirandolina Daarom ...
ridder Bediening!
Mirandolina En daarom ...
ridder Bediening!
Mirandolina Ja, èn?
ridder Heel geraffineerd, heel geraffineerd tegen de
bediening!
Mirandolina Ja, èn?
ridder U verdient de liefde van een koning!
Mirandolina Die van het schaakspel, of een Schoppenkoning?
ridder Ik meen het, maak nou niet overal een grap van!
Mirandolina strijkend Zeg het maar, ik luister.
ridder Kun je dat strijken niet even laten?
Mirandolina Het spijt me heel erg! Maar deze bergen moeten
vóór morgen zijn weggewerkt
ridder Kwel me niet langer. Ik heb je heel hoog. Ik hou van je.
Mirandolina fanatiek strijkend Oké meneer, voor de draad
ermee.
42

idder probeert haar bij het strijken behulpzaam te zijn en brandt
zich aan de strijkbout Au! Weet dat ik ...
Mirandolina Heel erg bedankt, heel erg bedankt!
ridder Ik trek dit niet!
Mirandolina Voelt u zich niet goed?
ridder Het wordt me te veel.
Mirandolina biedt hem achteloos het reukwater aan Tast toe!
ridder Geloof me dan! Ik hou van je! Ik hou van je! Ik hou
van je! hij wil haar hand grijpen, maar brandt zich daarbij aan de
strijkbout
Mirandolina Sorry!
ridder Geeft niet! Geeft niet! Je hebt me al veel eerder
gebrandmerkt!
Mirandolina quasi geschrokken Waar dan, meneer?
ridder Hier! In mijn hart!
Mirandolina In uw hart? roept lachend Fabrizio!
ridder Alsjeblieft, laat hem hier buiten.
Mirandolina Maar ik heb het andere ijzer nodig.
ridder Wacht ...
Mirandolina Hee! Fabrizio!
ridder Ik zweer je, als ik hem zie schiet ik zijn kop er af.
Mirandolina O, die is goed!
ridder Ik smeek je, roep iemand anders, hem kan ik niet
uitstaan!
Mirandolina Gaat u niet een tikkeltje, een pietsie te ver
meneer de Ridder? ze komt achter de strijktafel vandaan, het
strijkijzer in de hand Ik moet naar de keuken. Opmerkelijke
ontwikkelingen. Opmerkelijke ontwikkelingen.
ridder achter haar aanlopend Vergeef me, ik ben mezelf niet,
vergeef me. Oh nee! Oh nee, liefste! Liefste! Stop! Stop! Ik zeg
het je eerlijk, ik zeg het je eerlijk. Ik ben jaloers op hem.
Mirandolina terzijde Hij achtervolgt me als een keffertje.
ridder Voor het eerst voel ik wat liefde is.
Mirandolina Liefde! Een man die vanochtend nog de vrouw
verachtte, rept vanmiddag van Liefde en Genade? Nee! Dat
kan niet, nee, dat bestaat niet, nee dat geloof ik niet. Nee, nee,
nee!
ridder Ja! Ja! Echt waar, echt waar! Voor het eerst! Luister!
Luister! Luister! Dit is de eerste keer dat ik voel wat liefde is.
Mirandolina af
Scène 5
ridder Ik vervloek het moment dat ik haar ontmoette! Ik
ben in de val gelopen en zie geen uitweg. De Ridder is buiten
zinnen. Hij gaat af. Fabrizio op met een nieuw strijkijzer. Hij is
verbaasd het toneel leeg aan te treffen. Fabrizio af.
43

Scène 6
Markies De Markies en De Graaf sluipen uit tegenovergestelde
richtingen binnen. Ze zijn geïrriteerd als ze bemerken niet alleen
te zijn. Verdomme!
graaf Verdomme! Ortensia en Deianira bij de deur
Ortensia terzijde Meneer de Markies!
deianira terzijde Meneer de Markies!
graaf terzijde Meneer de Markies!
Markies terzijde De Graaf! allen schrapen de keel
graaf tegen de Markies Heeft u het ongelofelijke nieuws al
gehoord?
Ortensia, deianira Nieuws! Welk nieuws?
Markies Welk nieuws?
Ortensia, deianira, graaf De Ridder is verliefd op
Mirandolina!
Ortensia, deianira, Markies De vrouwenhater zelf!?
Markies Bravo, bravo, bravo!
Ortensia, deianira, graaf Zachtjes, zachtjes, zachtjes!
Ortensia, deianira, graaf, Markies Dat gaat ie voelen, barst
maar, zo komt boontje om zijn loontje!
Markies Zachtjes, zachtjes!
Ortensia, deianira, graaf Zachtjes, zachtjes!
graaf, Markies Zachtjes!
graaf Mirandolina heeft hem helemaal ingepakt!
Ortensia, deianira, graaf Helemaal ingepakt, helemaal
ingepakt!
Markies terzijde Als dat toch eens waar was, maar dat is
onmogelijk.
graaf Hoezo? Je hebt hem met haar aan tafel bezig gezien!
Ortensia, deianira Oh!
graaf, Markies Ja!
Ortensia, deianira Oh!
graaf, Markies Ja!
Ortensia, deianira Oh!
graaf Voor hem de fijnste lakens!
Ortensia, deianira Ha ha!
graaf Voor hem de beste service!
Ortensia, deianira Ha ha ha ha!
Markies Ja ja ja ja!
graaf En dan pas komen wij!
Ortensia, deianira, graaf, Markies Zo is het! Dan pas komen
wij!
graaf En voor hem staat ze eigenhandig te koken!
Ortensia, deianira, Markies Ja!
Ortensia, deianira, graaf, Markies Te koken! Eigenhandig!
Eigenhandig!
graaf En dan ... dat flauwvallen!
44

Ortensia, deianira Oh!
Markies Wat? Wat? Voor hem, alleen voor hem het neusje van
de zalm, terwijl ik op een houtje kan bijten? Wat? Wat? Wat?
Wat?
Ortensia, deianira, graaf, Markies Voor hem, alleen voor hém
het neusje van de zalm, terwijl ik op een houtje kan bijten!
graaf Voor haar heb ik zo diep in de buidel getast!
Markies Voor haar ging ik door het vuur!
graaf, Markies Nu blijkt dat ze niets méér is dan een
ondankbare hond! Echt!
Ortensia, deianira, graaf, Markies Een ondankbare hond!
Echt!
graaf Laten we gaan!
Markies Laten we gaan!
Ortensia, deianira We gaan, we gaan!
graaf, Markies Ik wil stante pede deze schandalige herberg
verlaten!
Ortensia, deianira, graaf, Markies We vertrekken, we
vertrekken uit deze herberg. We vertrekken, vertrekken uit
deze herberg. We gaan, we gaan, we gaan, we gaan, we gaan,
we gaan!
graaf tegen de Markies Ik had ook als eerste die twee
actricetjes door.
Markies Actrices? Waar zijn die? Ortensia en Deianira lachen
Wat? Zijn dat geen echte dames?
graaf Nee nee! Het zijn twee actricetjes!
Markies Actricetjes!
Ortensia, deianira, graaf, Markies We gaan, we gaan!
Markies Zachtjes!
Ortensia, deianira Zachtjes!
graaf, Markies Zachtjes!
Ortensia, deianira Zachtjes!
graaf, Markies Zachtjes!
Ortensia, deianira Zachtjes!
graaf, Markies Zachtjes!
Ortensia, deianira Zachtjes!
graaf, Markies Zachtjes!
Ortensia, deianira, graaf, Markies We vertrekken, we
vertrekken uit deze herberg. afgaand We vertrekken,
vertrekken uit deze herberg. We gaan, we gaan, we gaan, we
gaan, we gaan, we gaan!
45

interMezzo
Scène 7
Mirandolina O arme ik! Ik zit zwaar in de rats! Ik zit zwaar
in de rats! Deze deur moet op slot. sluit de deur van de Ridder
Als de Ridder me vindt, ben ik er geweest! er wordt aan de
deur geklopt, Mirandolina nadert voorzichtig de deur Wie zou
dat zijn?
ridder achter de deur Mirandolina!
Mirandolina terzijde Daar zal je ’m hebben!
ridder Mirandolina, doe open!
Mirandolina terzijde Ik ben wel goed maar niet gek!
ridder Doe open zeg ik je!
Mirandolina tegen de Ridder Blijf rustig op uw kamer, en
wacht daar op me.
ridder Oké, ik wacht!
Mirandolina terzijde Het wordt steeds erger. roept Fabrizio!
Fabrizio! Fabrizio op
Scène 8
Fabrizio U heeft geroepen?
Mirandolina Kom hier, kom hier Fabrizio, ik moet je iets
opbiechten.
Fabrizio Iets opbiechten?
Mirandolina Iets opbiechten!
Fabrizio Iets opbiechten? Vooruit met de geit!
Mirandolina Wist je dat de Ridder heeft verklaard dat ie
verliefd op me is?
Fabrizio Ik meende al zoiets te merken!
Mirandolina Echt? Meende je al zoiets te merken?
Fabrizio Ja!
Mirandolina En ik – echt waar! – had niets in de gaten. Ik had
niets in de gaten.
Fabrizio Niets in de gaten ... wat een onschuld! Had u ook niet
in de gaten hoe hij zich bij het strijken stond uit te sloven, en
hoe jaloers hij tegen me deed?
Mirandolina Nee, ik had niets in de gaten. Ik heb geen talent
voor al die dubbele bodems en daarom ...
Fabrizio Wat sneu!
Mirandolina Ben ik vaak te goed van vertrouwen.
Fabrizio Wat sneu!
Mirandolina Ja! Ja! Hou op! Want nu heeft hij me dingen
gezegd, waarvan ik – echt waar, Fabrizio – moest blozen.
Fabrizio Dat zeg ik! Dat zeg ik! Zulke dingen overkomen een
46

jonge vrouw die alleen is ...
Mirandolina Ja!
Fabrizio Geen vader meer heeft ...
Mirandolina Ja!
Fabrizio Geen moeder ...
Mirandolina Ja!
Fabrizio Eigenlijk niemand ...
Mirandolina Niemand ...
Fabrizio, Mirandolina Geen vader, geen moeder, niemand.
Mirandolina Nu snap ik hoe het komt!
Fabrizio, Mirandolina En ik dacht, en ik dacht ... laten we
trouwen, laten we trouwen!
Mirandolina Ja!
Fabrizio Ik houd me aan mijn woord!
Scène 9
Mirandolina, Fabrizio de Ridder bonst op de deur Wie is daar?
ridder van achter de deur Doe open!
Mirandolina, Fabrizio Wat wilt u dan?
ridder Doe open!
Mirandolina tegen Fabrizio Wacht tot ik weg ben!
Fabrizio Waarom maak je je zorgen?
Mirandolina Lieve Fabrizio, ik ben bang ...
ridder Doe open!
Mirandolina ... dat ie me te grazen neemt!
ridder bonst op de deur Doe open!
Fabrizio Maak je niet druk, ik ben bij je! Mirandolina af
Scène 10
graaf bij zijn deur Wat moet dat?
Markies bij zijn deur Wat is dat voor kabaal?
Fabrizio zachtjes, zodat de Ridder het niet zal horen De Ridder
probeert de deur te forceren.
Markies Nu kunnen we nog gaan.
graaf tegen Fabrizio Doe open!
Fabrizio Ik ga al, maar ik smeek u ...
Markies Dit wordt niks; ik ben weg!
ridder tegen Fabrizio Doe open! Fabrizio opent de deur,
Ridder op Godsklere! Waar zit ze?
Fabrizio Zoekt u iemand, meneer?
ridder Mirandolina! Waar zit ze?
Fabrizio Ik zou het niet weten!
ridder Schoft, ik zal haar vinden! in het afgaan ontdekt hij de
Graaf en de Markies Verdomme!
47

Fabrizio En wat, als ik vragen mag, wilt u van de waardin?
ridder Opzij boef, of ik trek je kop er af!
Fabrizio U verbaast me.
ridder Scheer je weg, boef! Weg!
Fabrizio Ik krijg een enorme zin om er op los te timmeren!
De Graaf en de Markies werken hem naar buiten
Scène 11
ridder terzijde De slet! De slet!
Markies tegen de Graaf Wat zit hem nou zo dwars?
graaf tegen de Markies Snap je dat niet? Hij is weg van
Mirandolina. tegen de Ridder Ik snap heel goed waarom u zo
tekeergaat.
ridder kwaad tegen de Markies Enig idee waar ie het over
heeft?
Markies Mijn beste, ik weet niets.
graaf Kijk me aan! Jij probeerde Mirandolina van me af te
pakken!
ridder kwaad tegen de Markies Ik?
Markies Ik zeg niets.
graaf Zeg het dan!
ridder tegen de Graaf U liegt!
Markies terzijde Nog even en de poppen zijn aan het dansen.
graaf Ik? Een leugenaar?
ridder tegen de Markies De Graaf!
graaf Ik? Een leugenaar?
Markies terzijde Nog even en de poppen zijn aan het dansen.
ridder tegen de Markies De graaf weet niet wat ie zegt.
Markies Maar ik sta hier liever buiten.
graaf tegen de Ridder U bent zelf een leugenaar!
ridder Oh!
Markies terzijde terwijl hij afgaat Ik ga.
graaf Leugenaar!
ridder houdt de Markies met geweld tegen Wacht.
Markies Ik moet gaan!
graaf Leugenaar!
ridder tegen de Markies Geef me uw zwaard!
Markies Nee!
graaf Leugenaar!
ridder tegen de Markies Geef me uw zwaard!
Markies Nee! Nee! Nee!
graaf Leugenaar!
Markies tegen de Graaf Kom, waarde Graaf, wat kan het u
schelen dat de Ridder van
Mirandolina houdt? ...
ridder Houden van haar? Ik? Echt niet!
48

graaf, Markies Echt wel! Echt wel!
ridder Echt niet! Echt niet!
graaf, Markies Echt wel! Echt wel!
ridder tegen de Markies Kom op met dat zwaard!
Markies Ben je doof?
ridder Godsallejezus! grijpt zwaard en schede van de Markies,
die zich verweert. De Graaf komt tussenbeide. De Ridder wil
het zwaard trekken, maar dat blijft vastzitten in de schede Wel
verdomme! trekt uit alle macht aan het zwaard, dat losschiet
Daar istie! hij blijkt alleen het heft in handen te hebben Wat is
dát nou weer? hij komt op de Graaf af
graaf neemt een verdedigende houding aan Achteruit!
Scène 12
Mirandolina Stop, heren! Heren! Heren!
Ortensia, deianira Stop, stop, stop!
Fabrizio Stop, heren!
Markies Stop, stop!
ridder ziet Mirandolina Verdomme!
Mirandolina Stop, geachte heren, stop stop! O, dat heb ík
weer!
Markies Ziet u? Allemaal vanwege u.
Mirandolina Hoezo vanwege mij?
graaf, Fabrizio, Markies Meneer de Ridder is stapel op u.
ridder Niet waar! Dat is niet waar!
Mirandolina Nee hoor, meneer de Graaf, u vergist zich. Ik kan
u verzekeren dat u zich vergist.
ridder Niet waar! Dat is niet waar! Nee, nee, nee!
Mirandolina Ik weet het zeker! Ik weet het zeker! Meneer de
ridder verliefd? Op mij? O nee! Nee nee! Nee nee! O nee! Nee!
Hij haat vrouwen! En ik ben een vrouw van vlees en bloed.
Ik heb geprobeerd om meneer de Ridder verliefd te krijgen
... tegen de Ridder zo is het toch, meneer? ... Ik probeerde, en
probeerde, en kreeg niets voor elkaar.
Ortensia, deianira, Fabrizio, graaf, Markies tegen de Ridder
En? En?
graaf Ach, hij heeft opeens zijn tong verloren!
Mirandolina Niets! Niets! Niets!
Ortensia, deianira, Fabrizio, graaf, Markies Hij is in de war! Hij
is in de war!
graaf boos, tegen de Ridder Heeft u niks te zeggen?
Markies troostend, tegen de Ridder Ik weet wat u doormaakt.
Mirandolina Meneer de Ridder is echt niet verliefd op mij.
ridder Dat zweer ik!
Mirandolina Hij kent de trucs. Kent de listen van de vrouwen,
gelooft hun woorden niet en ...
49

idder Dat zweer ik!
Mirandolina ... laat zich door hun tranen niet van de wijs
brengen!
ridder Dat zweer ik!
Mirandolina Nee heren, Hij is níet verliefd!
ridder Dat zweer ik!
Ortensia, deianira Wél, wél! Hij kan het niet verbergen, je ziet
het aan zijn ogen, je ziet het aan zijn ogen!
Fabrizio, graaf, Markies Ja ja ja, je ziet het aan zijn ogen, je ziet
het aan zijn ogen!
Mirandolina Niet! Niet! Niet! Niet!
ridder Niet! Niet! Niet! boos tegen de Markies Ik ben het
níet!
Mirandolina, Ortensia, deianira, Fabrizio, graaf, Markies Oh!
ridder Ik ben het níet! gooit in het afgaan het gebroken zwaard
voor de voeten van de Markies
Mirandolina, Ortensia, deianira, Fabrizio, graaf, Markies Oh!
Markies Dat heb ik nou weer! iedereen vertrekt
Mirandolina Stop, wacht nog heel even! iedereen houdt de
pas in Lieve Fabrizio, in het bijzijn van deze edele heren, vraag
ik je mijn man te worden.
Ortensia, deianira, Fabrizio, graaf, Markies Oh!
ridder Oh! Verdomme! Verdomme! tegen Mirandolina
Eigenlijk zou ik je hart uit je lijf moeten rukken, om het te
tonen aan al die vuile verleidsters, om ze zo te behoeden
voor verdere misstappen. Ik haat je gevlei, je tranen en je hele
nepgedoe! af
Scène 13
Mirandolina God zij dank is ie weg, weg, weg, weg!
Ortensia, deianira God zij dank is ie weg, weg! Hij is gek, gek!
graaf, Markies Hij is gek! Hij is weg, weg, weg, weg!
Fabrizio Hij is gek, gek, gek! God zij dank! God zij dank!
Mirandolina, Ortensia, deianira De Ridder is gek!
Fabrizio, graaf, Markies Gek!
Mirandolina, Ortensia, deianira De Ridder is gek!
Fabrizio, graaf, Markies Gek!
Mirandolina, Ortensia, deianira, Fabrizio, graaf, Markies Hij is
verliefd! Hij is verliefd!
Ortensia, deianira, Fabrizio, graaf, Markies Gek, gek, gek!
Mirandolina Lieve Fabrizio, kom hier, kom hier, lieffie, geef
me je hand, je hand!
Fabrizio Mijn hand? Rustig, rustig aan mevrouw. U heeft er
een handje van om op die manier de mannen naar uw hand te
zetten ...
Mirandolina Hou op! Het was een grap, een gril. Als ik
50

getrouwd ben weet ik me echt wel te gedragen.
Fabrizio Rustig mevrouw!!
Mirandolina Wát rustig? Wat is er?
Ortensia, deianira, graaf, Markies Wat is er? Wat is er?
Mirandolina Geef me je hand, lieffie. Liefste, ik zal met huid
en haar de jouwe zijn. Zit daar maar niet over in. Ik zal voor
altijd de jouwe zijn, jij bent alles voor me.
Fabrizio geeft haar zijn hand Pak maar.
Mirandolina Hebbes!
Ortensia, deianira, graaf, Markies Bravo!
Fabrizio Hebbes! ze vallen elkaar in de armen
Ortensia, deianira, graaf, Markies Bravo! Bravo!
Mirandolina Fabrizio!
Ortensia, deianira Hoera! Hoera!
Fabrizio Leve Mirandolina!
graaf, Markies Hoera! Hoera!
Ortensia, deianira, graaf, Markies Hoera! Hoera! Hoera!
Hoera!
Mirandolina Fabrizio!
Fabrizio Mirandolina! ze vallen elkaar in de armen
Mirandolina, Ortensia, deianira, Fabrizio, graaf, Markies
Hoera! Hoera!
Scène 14
Mirandolina wendt zich tot het publiek En u ...
Ortensia, deianira Heren!
Mirandolina ... heren ...
Ortensia, deianira Heren!
Mirandolina ... u kunt uw voordeel doen met wat wij u
toonden. Mocht ooit het water u hoog aan de lippen staan ...
Ortensia, deianira Oh!
Mirandolina ... en slaat de twijfel toe ...
Ortensia, deianira De twijfel!
Mirandolina ... u te laten gaan ...
Ortensia, deianira Te laten gaan!
Mirandolina ... u te verliezen ...
Ortensia, deianira Te verliezen!
Mirandolina ... denk dan even aan die bodemloze trukendoos
en sta dan weer even stil bij: Mirandolina!
Ortensia, Fabrizio, graaf, Markies, ridder Mirandolina!
Mirandolina! Mirandolina!
einde
51

nieUw enSeMBLe
Het nieUw enSeMBLe heeft zich onder leiding van dirigent
Ed Spanjaard ontwikkeld tot een internationaal toonaangevend
ensemble voor hedendaagse muziek. De groep
heeft een geheel eigen repertoire opgebouwd van ongeveer
vijfhonderd in opdracht geschreven stukken. Geprezen om
zijn baanbrekend werk op het gebied van programmering
en repertoirevernieuwing onderneemt het NE een grote
diversiteit aan activiteiten en geeft het per jaar veertig tot
vijftig concerten in de gehele wereld.
In 1998 werden het Nieuw Ensemble en artistiek leider Joël
Bons onderscheiden met de Prins Bernhard Cultuurfonds
Muziekprijs vanwege de ‘uitgesproken avontuurlijke
en speelse programmering die letterlijk en figuurlijk als
grensoverschrijdend kan worden betiteld’. Het ensemble
introduceerde een groot aantal niet-westerse componisten.
In premièreprogramma’s stonden het Midden-Oosten en
Midden- en Zuid-Amerika centraal. Groot succes oogstten
de concertseries Nieuwe Muziek uit China in 1991 en 1992.
Als vervolg daarop bracht het Nieuw Ensemble diverse
Chinese opera’s in première: Wolvendorp, Night Banquet en
Fengyiting (Guo Wenjing) en The death of Oedipus en Life on
a String (Qu Xiaosong). In het voorjaar van 1997 vond een
tournee naar China plaats, in 2008 keerde het ensemble
terug in Beijing.
Het Nieuw Ensemble werkte nauw samen met componisten
als Boulez, Carter, Donatoni, Ferneyhough, Kagel, Ton
de Leeuw, Ligeti, Kurtág en Loevendie. De groep initieerde
thematische festivals zoals Complexity? (1991), Regels &
Spel (1995), Improvisaties (1996), het Tokkelfestival (1998)
met westerse en niet-westerse muziek, Het Verfijnde Oor
(2002-3) over stemmingen en microtonen, Bezielde Tijd
(2004-5) over ritme, OpenMusic (2005-6) over computer
aided composition en Orientations (2006-7) over westerse
en niet-westerse instrumenten.
Op cd is het NE te beluisteren met muziek van Carter,
Donatoni, Ferneyhough, Gerhard, Kagel en Chinese
componisten. Met Opera Trionfo zette het NE twee opera’s
op cd: Poulencs Les mamelles de Tirésias en Honeggers Les
aventures du roi Pausole. Samen met cineast Frank Scheffer
maakte het NE een tv-documentaire over Boulez’ Eclat
en met Eline Flipse De Oogst van de Stilte over Chinese
componisten. Als ensemble in residence bij het Conservatorium
van Amsterdam organiseert het NE jaarlijks een
educatief componistenpracticum met jonge compositiestudenten
van diverse conservatoria. Sinds 2002 participeert
het Nieuw Ensemble in het Atlas Ensemble.
52

BiOgrAFieën
ed SpAnjAArd (1948) werd
geboren in Haarlem. Hij kreeg
zijn muzikale opleiding (piano
en directie) in Amsterdam en
Londen en werkte vanaf 1973 als
repetitor en assistent-dirigent in
het Royal Opera House Covent
Garden (onder meer met Colin
Davis), bij de Glyndebourne
Festival Opera, het Koninklijk
Concert gebouworkest (toen nog geleid door Bernard
Haitink) en bij Leonard Bernstein en Herbert von Karajan.
Daarnaast assisteerde hij enige jaren in Bayreuth, waar hij
in 1983 betrokken was bij de voorbereiding van een nieuwe
enscenering van Wagners Ring des Nibelungen gedirigeerd
door Georg Solti.
In 2001 maakte hij met opmerkelijk succes zijn officiële
debuut bij het Concertgebouworkest, dat hem sindsdien
regelmatig terugvraagt. Als pianist heeft hij zich gespecialiseerd
als liedbegeleider. In het verleden werkte hij samen
met Elisabeth Söderström, Frederica von Stade en Elly
Ameling. Recenter trad hij op met Charlotte Margiono en
Miranda van Kralingen. In mei 2008 was hij bij zijn ‘eigen’
orkest in Maastricht solist in Mozarts Pianoconcert KV 488
met Jaap van Zweden als dirigent.
Met het Nieuw Ensemble gaf hij talrijke (wereld)premières,
waaronder de kameropera’s Wolvendorp en Night Banquet
van Guo Wenjing, een nieuwe productie van Der Kaiser von
Atlantis van Viktor Ullmann, Een Ziel van Hout van Robert
Heppener (Holland Festival 1998) en Alfred, Alfred van
Franco Donatoni. Op initiatief van het Nieuw Ensemble
en Ed Spanjaard werd het Atlas Ensemble opgericht met
muzikanten uit alle windstreken – Oost en West. In 2002
werden door deze groep in Berlijn de premières gegeven
van Seyir van Theo Loevendie en The waters flow their way
van Fabio Nieder.
Als operadirigent is Ed Spanjaard werkzaam geweest bij
De Nederlandse Opera, de Opéra National de Lyon, de
Nationale Reisopera, Opera Zuid en ‘Opera in Ahoy’ in
Rotterdam, waar hij een aantal grootschalige producties
leidde. Bovendien trad hij op bij de Vancouver Opera en
de Frankfurter Oper. Hij introduceerde Wolvendorp ook
in Parijs en New York, in 2007 in Central City (Colorado)
gevolgd door de wereldpremière van een nieuwe opera
van Guo Wenjing: Poet Li Bai. Hij dirigeerde eerder bij
Opera Trionfo de Nederlandse premières van Poulencs
Les mamelles de Tirésias en Honeggers Les aventures du roi
Pausole.
53

Met het Limburgs Symfonie Orkest voerde hij in september
2007 zowel de Eerste symfonie van Mahler als de
Negende symfonie van Bruckner uit. In november/december
2007 stond met hetzelfde orkest Puccini’s drieluik Il Trittico
(Il Tabarro, Suor Angelica en Gianni Schicchi) op het
programma bij Opera Zuid. Begin 2008 leidde hij de wereldpremière
van Snow White van Micha Hamel bij de Nationale
Reisopera. In november 2008 werd met de première
van de opera Hotel de Peking van Willem Jeths het nieuwe
theater in Enschede ingewijd. In 2009 en 2010 dirigeerde
hij voor de Nationale Reisopera Wagners Rheingold en Die
Walküre, de eerste delen uit Der Ring des Nibelungen, waarvoor
hij in de pers is bejubeld. De komende jaren staan ook
Siegfried en Götterdämmerung op het programma. Onlangs
had hij ook de muzikale leiding over Der Rosenkavalier van
Richard Strauss, een productie van Opera Zuid.
De Nederlandse regisseur dAVid prinS
studeerde cello en muziektheaterregie
aan het Koninklijk Conservatorium
van Den Haag. Als assistent-regisseur
werkte hij samen met onder anderen
Peter Sellars, Boris Pokrovski, Pierre
Audi en Erik Vos. In de afgelopen 20 jaar
vestigde hij zijn naam als onafhankelijk
muziektheaterregisseur.
Prins ensceneerde opera’s (van Mozart,
Purcell, Verdi, Puccini, Offenbach, Poulenc, Menotti,
Vaughan Williams, Sjostakovitsj, Dvorák, Janácek,
Martinu, Von Suppé, Andriessen, Crumb en Wagner) en
toneelstukken (van Ionesco, Albee, Anouilh, Büchner,
Dürrenmatt en Synge). Buiten Nederland werkte Prins
in Duitsland (La Traviata en Tosca voor Staatstheater
Braunschweig), België (Die Entführung aus dem Serail
en Don Giovanni voor Opera Festival Alden Biesen),
Frankrijk (Purcell-trilogie Fairy Queen, King Arthur en
The Tempest voor Les Operas d’Eté), Oostenrijk (Otello,
Lady Macbeth van Mtsensk, Der Fliegende Holländer voor
Tiroler Landestheater) en de Russische Federatie (Le nozze
di Figaro en Don Giovanni voor Staatstheater Tatarstan).
Hij realiseerde in Nederland met Barok Opera Amsterdam
het succesvolle Purcell on Stage. Acht seizoenen lang
regisseerde hij muziektheaterstukken van Purcell,
waaronder vier producties met libretti die David Prins
schreef op basis van historisch onderzoek.
Prins doceert aan de conservatoria van Den Haag
(muziek theater en conceptontwikkeling) en Rotterdam
54

(performen) en bekleedde gastdocentschappen aan
de conservatoria van Amsterdam, Utrecht, Den Haag,
Rotterdam, Maastricht, De Nieuwe Opera Academie en de
Toneelacademie Maastricht. Daarnaast geeft hij regelmatig
workshops in binnen- en buitenland.
Vóór Mirandolina regisseerde Prins voor Opera Trionfo
de Nederlandse première van Poulencs Les Mamelles de
Tirésias en de double-bill Die schöne Galathee van Von
Suppé en Offenbachs L’Ile de Tulipatan.
Aansluitend aan Mirandolina schrijft Prins een nieuw
libretto voor het Rossini-project van I Solisti del Vento
in Antwerpen, ensceneert hij Lohengrin voor het Tiroler
Landestheater en keert hij terug naar Antwerpen om daar
Rossini’s Geheime Recept te ensceneren.
zangers
De Nederlandse sopraan pAMeLA
HeUVeL MAnS studeerde eerst taal- en
literatuurwetenschap en vervolgens zang,
aan het Maastrichtse conservatorium.
Tijdens haar zangstudie debuteerde zij
als Marie in Zar und Zimmermann van
Albert Lortzing aan het Staatstheater
Kassel, waarop een vast engagement aan
dit theater volgde. Daar bouwde zij een
omvangrijk repertoire op met opera’s van
Mozart tot Janáček. Groot succes had zij als Anna in Weills
Sieben Todsünden.
Pamela Heuvelmans vertolkt veelvuldig Mozart-rollen
bij diverse gezelschappen, waaronder het Volkstheater
Rostock, de Kammerphilharmonie Lemberg en de Kammeroper
Hamburg. Susanna in Le nozze di Figaro is een van
haar glansrollen, die zij vele malen zong, afgelopen zomer
bijvoorbeeld tijdens een tournee door China.
Gastengagements brachten haar naar Stadttheater Aachen
(Xerxes), Die Deutsche Oper am Rhein Düsseldorf (Lulu),
Staatstheater Kassel (Vetter aus Dingsda), Theater Lueneburg
(Orpheus in der Unterwelt). Ook trad ze op in verschillende
festivals, waaronder het Lausitzer Opernfestival,
Opernfestspiele Vaduz Liechtenstein en het International
Childrens Festival in Shanghai. Recente rollen zijn Norina,
de titelrol in Bizets opera Djamileh, Adina (l’Elisir d’amore)
en de titelpartij in La Dirindina van Scarlatti. Pamela Heuvelmans
nam deel aan cd-opnames van religieuze werken
van Mozart, Mussorgski’s Boris Godunov en Monteverdi’s
L’Incoronazione di Poppea.
55

FrAnciS VAn BrOekHUizen studeerde aan
het Conservatorium van Amsterdam bij
Kevin Smith en aan De Nieuwe Opera
Academie, waar ze zong in Die Zauberflöte
(Mozart), Satyricon (Maderna), De twee
weduwen (Smetana) en La vie parisienne
(Offenbach). Beide studies sloot zij met
onderscheiding af. Na het behalen van
de derde prijs in het Cristina Deutekom
Concours werd zij ensemblelid van Opera
Zuid. Veel succes had zij in de titelrol van Puccini’s Suor
Angelica in een productie onder leiding van Ed Spanjaard.
Francis van Broekhuizen werkte ook samen met andere
gezelschappen. Bij Opera Spanga zong zij de titelrol in
Strauss’ Elektra en Leporella in Donna Giovanna (een
alternatieve versie van Mozarts Don Giovanni), bij Opera
Animous in Phaëton van Lully, bij Opera Trionfo in de
Nederlandse première van Honeggers Les aventures du
roi Pausole en bij Opera Studio Nederland in Boesmans
Reigen, die ook in de Parijse Bastille te zien was.
Francis van Broekhuizen treedt ook met orkesten op: zij
was de hoofdgast in het muziekspektakel Ali Baba en de
tachtig rovers, met Ali B en Holland Symfonia. Daarnaast
geeft zij liederenrecitals, met haar duopartner Femke de
Graaf, is als zangpedagoge actief en geeft masterclasses
aan amateurzangers. Zij werkte ook mee aan het Teleacprogramma
Knoop in je zakdoek.
ekAterinA LeVentAL werd geboren
in Oezbekistan. Zij studeerde zang
bij Barbara Pearson, Maria Acda,
Diane Forlano en Rita Dams aan het
Koninklijk Conservatorium van Den
Haag. Masterclasses kreeg zij van Nelly
Miricioiu, Charlotte Margiono en Jard
van Nes. Harp was het tweede hoofdvak
van Ekaterina Levental, waarvoor zij les
kreeg van Germaine Lorenzini, Godelieve
Schrama, Catherine Michel en Alex Bonnet in Enschede,
Rotterdam en Detmold. Beide studies voltooide zij cum
laude.
Met de harpiste Eva Tebbe vormt zij het succesvolle
Duo Bilitis, dat een breed repertoire speelt, waaronder
opdrachtwerken van Jeff Hamburg, Chiel Meijering,
Gerard Beljon, Boudewijn Tarenskeen, Daan
Manneke, Oene van Geel en Gijs Dijk. Het duo won de
kamermuziekconcoursen van Almere en de Amsterdamse
56

Uitmarkt. In 2008 verscheen een debuut-cd met Franse
muziek. Een tweede cd met Spaans repertoire komt uit in
2011.
Ekaterina Levental werkte samen met verschillende
opera- en muziektheatergezelschappen waaronder De
Nederlandse Opera, Jan Fabre/Troubleyn (België), Hollands
Diep Dordrecht, Opera Spanga, Veenfabriek Leiden,
wilco/ Nieuw West/Productiehuis Rotterdam, Jeugdtheater
Sonnevanck en Muziektheaterunie Almere. Bij het
operagezelschap lod Gent zingt zij in seizoen 2010/2011
De Gehangenen, een opera van Jan Kuijkens. Zij behoort
daarnaast tot de vaste kern van VocaalLab, Internationale
Werkplaats en Productiehuis voor zangers en componisten.
jAn-wiLLeM ScHAAFSMA volgde zijn
zangstudie aan het Haagse conservatorium
bij Rita Dams, Barbara Pearson en
Diane Forlano. Masterclasses kreeg hij
van Charlotte Margiono, Jill Feldman,
Anthony Rolfe Johnson en Graham
Clarke.
Hij vervolgde zijn opleiding aan De
Nieuwe Opera Academie. Daar werkte
hij mee aan producties van Le Nozze di
Figaro (Mozart), Satyricon (Maderna) en De twee weduwen
(Smetana). Na zijn studie trad hij op in Verdi’s Falstaff,
Brittens A Midsummer Night’s Dream en Mozarts Die
Entführung aus dem Serail. In 2006 zong hij voor de NPS
zaterdagmatinee in La fanciulla del West (Puccini) onder
leiding van Edo de Waart. Bij Opera Trionfo vertolkte hij
de rol van Guglielmo in Viva la mamma (een bewerking
van Donizetti’s Le convenienze ed inconvenienze teatrali). In
2007 toerde hij Nederland door met La barca (Banchieri),
een productie van de Nationale Reisopera. In het voorjaar
van 2009 nam hij de titelrol voor zijn rekening in Phaëton
van Lully.
Ook zijn concertrepertoire is breed. Het bestrijkt
onder andere Händels Messiah, Bachs Johannes-Passion,
Matthäus-Passion, Weihnachtsoratorium en Hohe Messe,
missen en het requiem van Mozart, Beethovens Negende
symfonie, Rossini’s Petite messe solennelle en Brittens St.
Nicolas Cantata. Sinds 2006 zingt Jan-Willem Schaafsma in
het ensemble Frommermann.
57

De Sloveense tenor MAteVž kAjdiž begon
zijn zangstudie in Ljubljana bij Barbara
Nagode en Doroteja Cestnik Spasič. Zijn
vervolgopleiding kreeg hij van Sasja Hunnego
aan het Koninklijk Conservatorium
in Den Haag, waar hij met onderscheiding
afstudeerde. Ook voltooide hij met lof
het programma van De Nieuwe Opera
Academie. Hij nam deel aan masterclasses
van Leonardo de Lisi, Marion van den Akker,
Jill Feldman, Michael Chance, Ira Siff, Diane Forlano,
Marc Tucker, Graciela Araya, Nathalie Stutzmann en Dennis
O’Neill. Hij won in Slovenië verschillende concoursen.
Als solist zong hij in vele festivals en concertzalen. Hij
was onlangs te horen in vocale werken van Bach, Mozart,
Schubert, Händel en Janáček.
In het operatheater was hij te zien in Don Giovanni (Mozart),
Dido and Aeneas (Purcell), Le nozze di Figaro (Mozart),
Docteur Miracle (Bizet), Dialogues des carmélites (Poulenc),
L’incoronazione di Poppea (Monteverdi), Così fan tutte
(Mozart), Albert Herring (Britten) en La clemenza di Tito
(Mozart).
Ook werkt hij samen met verschillende eersteklas koren,
zoals MeMPZ Veter, APZ Tone Tomšič, het Sloveens Nationaal
Radio Kamerkoor, het World Youth Choir en het
Groot Omroepkoor.
De bas zHenHUA cHAng, geboren in de
provincie Jilin te China, studeerde bij
Barbara Pearson aan het Haagse conservatorium.
Hij rondde zijn studie af aan de
De Nieuwe Opera Academie. Hij volgde
master classes bij Nelly Miricioiu, Graciela
Araya, Mark Tucker, Paula Chateauneuf,
Ryland Davies, Kenneth Montgomery,
Meinard Kraak, Miranda van Kralingen,
Henk Smit en David Wilson-Johnson.
Ook bij José van Dam volgde hij een masterclass. Met deze
bekende zanger was hij te horen in een concert in de Dr
Anton Philipszaal. Zhenhua Chang heeft in verschillende
opera’s gezongen, waaronder Le nozze di Figaro, Don
Giovanni en Così fan tutte van Mozart, Cendrillon van
Massenet, Dialogues des Carmélites van Poulenc en Ravels
l’Enfant et les sortilèges. Hij werkte samen met diverse
orkesten, waaronder het Residentie Orkest, Limburgs
Symfonie Orkest en het Symfonie Orkest Vlaanderen.
58

De bariton jAn wiLLeM BALjet studeerde
bij Udo Reinemann aan het conservatorium
van Utrecht. Zijn vervolgopleiding in
Metz (Frankrijk) sloot hij met onderscheiding
af. Aan het Salzburgse Mozarteum
stak hij zijn licht op bij Breda Zakotnik,
Mitsuko Shirai en Hartmut Höll.
Baljet was de afgelopen jaren regelmatig
in opera’s te zien, in de titelrol van
Mozarts Don Giovanni, als Papageno
in Die Zauberflöte, als Graaf Robinson in Cimarosa’s
Il matrimonio segreto en als Don Carlo in Verdi’s La
forza del destino. Ook zong hij in L’Enfant et les sortilèges
(Ravel), Aap verslaat de knekelgeest (Peter Schat), Die
Fledermaus (Strauss), Il trionfo dell’onore (Scarlatti)
en Die Soldaten (Zimmermann). Bij Opera Trionfo
zong hij in de Nederlandse première van Poulencs Les
mamelles de Tirésias. Ook werkte hij mee aan de wereldpremière
van Tan Duns Tea (in Tokyo en Amsterdam)
en Joost Kleppe’s De tweede reis. Jan Willem Baljet zingt
regelmatig solopartijen in oratoria, geeft liedrecitals en
is een veel gevraagd solist bij gerenommeerde orkesten
en ensembles als het Nieuw Ensemble en het Nederlands
Philharmonisch Orkest. Hij werkte samen met dirigenten
als Ed Spanjaard, Nicholas McGegan, Maurizio Kagel,
Timothy Vernon, Lawrence Renes, Martin Brabbyns en
Rudolf Werthen. Jan Willem Baljet is vast ensemblelid van
Frommermann.
59

OperA triOnFO
Opera Trionfo werd in 1998 door Jeanne Companjen
opgericht. Dit gezelschap brengt kleinschalig, flexibel
muziektheater als reisproductie. Het stelt jonge vocalisten
in de gelegenheid podiumervaring op te doen op
professioneel niveau. Met een voorkeur voor origineel
en vaak niet eerder in Nederland uitgevoerd repertoire,
voegt Opera Trionfo een belangrijke dimensie toe aan het
gangbare opera-aanbod in Nederland.
bestuur
Mr. R.A.E. Stuyt, voorzitter
Drs. F.X.M. Hilhorst, vice-voorzitter en penningmeester
Mw. J. ten Doesschate-Timmerman, secretaris
Bubo Damen, lid
algeMeen directeur
Jeanne Companjen
adviseurs
Ir. E.P. de Groot, strategy & management Boer en Kroon
Ton Hartsuiker, oud-directeur Amsterdams Conservatorium
Dr. M. Sanders, oud-directeur Het Concertgebouw N.V.
Neil Wallace, programmeur van De Doelen (Rotterdam)
Jan Bouws, regisseur
Meinard Kraak, zanger
Mw. M.W.P. Berendse, directeur Kunst en Zaken
Drs. C.H. Boer, voorzitter bestuur Vereniging Vrienden van
De Nederlandse Opera
A.G.F. Boersma, oud-voorzitter Amsterdamse Kunstraad
Mr. J.E.W. van Eeghen, directeur Prinses Christina Concours
Max van Egmond, zanger
Margreet Honig, zangpedagoge
Mw. drs. A.C. van Hoytema, hoofd culturele programma’s
TROS Radio
Truze Lodder, zakelijk directeur van De Nederlandse Opera
Ruud van der Meer, zanger
Dr. A.H.G. Rinnooy Kan, voorzitter SER
Ed Spanjaard, dirigent
Kees van Twist, directeur Groninger Museum
Mr. Th. van Grafhorst, notaris
adres
Opera Trionfo
Bronsteeweg 68
2101 AE Heemstede
info@operatrionfo.nl
www.operatrionfo.nl
60

Mirandolina kwam tot stand met steun
van de volgende fondsen en instellingen:
Fonds Podiumkunsten
VSB Fonds
SNS Reaal Fonds
Cultuurfonds Bank Nederlandse Gemeenten
Lira Fonds
Met dank aan allen die ons steunen:
Vrienden van Opera Trionfo
Stichting Mundo Crastina Meliori
Stichting Trionfo Musketiers
Kattendijke DruckerStichting
Musica Intermedia
colofon
Samenstelling/redactie programmaboekje
Dimitri van der Werf, Jeanne Companjen
Vertaling libretto
David Prins
Grafische vormgeving
De Boer & Van Teylingen, Den Haag
Druk
Efficiënta, Krimpen aan den IJssel