meinummer - Remonstrantse Broederschap

oekbespreking
Echte boer zoekt
dito vrouw
Vier tot vijf miljoen mensen keken iedere zondagavond
naar ‘Boer zoekt vrouw’, nu al vijf seizoenen lang. Waarom
is dit programma zo succesvol? En welke invloed
heeft het populaire programma op de manier waarop we
denken over het platteland, over hoe we praten over de
liefde en over hoe we denken over de rolverdeling tussen
man en vrouw? Filosofe Eva - Anne le Coultre graaft diep
in haar boek ‘Echte boer zoekt dito
vrouw. Liefde in tijden van media’
ter beantwoording van deze
vragen. Filosofen als Foucault (‘de
normaliserende macht’) en Rousseau
(‘de romantische natuur als
het pure leven’) komen langs om
te duiden wat er in het programma
gebeurt. De auteur plaatst het
programma in de traditie van de
vroegere damesbladen, en met
name van de rubriek ‘Margriet
weet raad’. De televisie heeft in de
moderne tijd die functie overgenomen.
Zij is de storyteller van de
moderne samenleving geworden,
en daarmee het belangrijkste
medium voor de overdracht van
normen en waarden. Die normen
en waarden spatten niet alleen
van het scherm, maar worden vervolgens
als het ware ingeslepen
door de gesprekken die de kijkers
er aan wijden op het werk en op
het schoolplein.
Kern van haar betoog is dat ‘Boer zoekt vrouw’ functioneert
ter disciplinering en socialisering van de kijker.
Het programma geeft aan hoe het hoort, wat normaal
is in een relatie. Yvonne Jaspers is in dit moderne tvsprookje
de goede fee en een hedendaagse biechtmoeder.
Zij verdedigt de boeren naar de buitenwereld, maakt de
verborgen emoties zichtbaar en brengt de goede boodschap.
Zij is het die de toon zet. Door haar interventie
wordt het de boeren duidelijk dat zij moeten praten over
hun gevoelens, hun emoties moeten uiten, dat zij eerlijk
moeten zijn - dus niet met één vrouw kunnen zoenen en
de andere twee daarvan niets vertellen. De strenge vermaningen
uit de Margriet van vroeger heeft zij ingeruild
voor opdrachten tot zelfonderzoek en het bespreken van
problemen, liefst onder deskundige begeleiding. Haar
inzet is een soort beschavingsoffensief in een tijdperk
waarin ontelbare datingshows de fatsoensgrenzen
opzoeken. Seks komt in het programma niet voor, nee,
we krijgen een keurige, bijna preutse fatsoenlijkheid
voorgeschoteld. Het gaat de boeren immers om een serieuze
zoektocht naar ware en eeuwigdurende liefde. De
rolpatronen zijn traditioneel. Het is een vast gegeven dat
de boer druk is op zijn boerderij en hard moet werken.
De vrouw moet dus het huishouden bestieren en kinderen
baren. En wat steken we verder op
over de rol van de vrouw? ‘Dat je als
vrouw wel emotioneel mag zijn en
over je gevoelens moet praten, maar
niet teveel. Dat je wel slim mag zijn,
maar niet bedreigend. Dat je wel
mag werken, als je maar genoeg tijd
overhoudt om voor de kinderen te
zorgen. En dat je als vrouw de meeste
kans van slagen hebt als je een
zelfgebakken appeltaart meeneemt.’
De waardering van de kijkers voor
het programma is gelegen in het feit
dat ze het authentiek vinden, dat
er echte mensen en echte emoties
in voorkomen. Dat is maar schijn
natuurlijk, laat le Coultre zien. De
vele uren filmmateriaal kunnen gecomponeerd
worden zoals de makers
willen, zeker omdat de afloop bij hen
al bekend is. Bepaalde opmerkingen
van deelnemers kunnen meer gewicht
krijgen door ze terug te laten
komen of door Yvonne Jaspers er
verder op te laten doorvragen. Andere
zaken plaats je op de achtergrond door ze simpelweg niet
te laten zien. Voice-overs kunnen neutrale beelden in een
bepaald kader plaatsen.
Eva Anne le Coultre legt het programma langs een soort
‘feministische’ meetlat en fileert vanuit dat perspectief
en op goed leesbare wijze de gedragingen van boeren
en presentator en de bedoeling van de makers. Boeiend
om een simpele kijkervaring ontrafeld te zien worden. Al
weer een onttovering, dat wel, nooit meer onbekommerd
zwijmelen op zondagavond. •
Michel Peters
Coördinator communicatie bij de remonstranten
Eva Anne le Coultre, ‘Echte boer zoekt dito vrouw.
Liefde in tijden van media’. Babel & Vos uitgevers, 2012.
Prijs: euro 19,95. ISBN 97894909500033.
jaargang 24 nr. 5 mei 2013 9