meinummer - Remonstrantse Broederschap

Links: Koningin Wilhelmina
(1880-1962) schilderij door
Thérèse Schwartz 1898.
Onder: Isaac Hooykaas
(1866-1944), predikant te
Amersfoort en Arnhem.
Links: Cornelis Petrus Tiele (1830-1902), predikant te Moordrecht
en Rotterdam, hoogleraar van het Remonstrants
Seminarium (1873), hoogleraar vergelijkende godsdienstwetenschappen
te Leiden (1877).
De voorzitter brengt ter sprake een meededeling, hem door
den Heer Gleichman gedaan, dat de predikant I. Hooykaas
te Amersfoort op 31 Aug vele zijner hoorders heeft geërgerd
door de wijze, waarop hij zich op dien feestdag uitliet over het
koningschap. De Heer Gleichman verklaart nog geen voldoende
inlichtingen dienaangaande ontvangen te hebben, en stelt voor,
dat de Commissie in dezen niet officieel optreedt.
De Heer De Meijier meent ook, dat officieuze wenken te verkiezen
zouden zijn, waarop de Heer de Ridder verzekert, dat
deze den Heer Hooykaas reeds gegeven zijn. Wordt besloten die
zaak te laten rusten. (Uit Notulen CoZa, 22 oktober 1898)
Aanhankelijkheid aan Huis Oranje Naast dit kritische
geluid van Hooykaas betuigt de Remonstrantse Broederschap
als geheel haar aanhankelijkheid aan de nieuwe
koningin op een manier die geheel past bij de gedachte:
God, Nederland en Oranje. Voor de moderne lezer is het
wel wat hoogdravend. Zo wordt er in september een adres
gedrukt en overhandigd aan de jonge koningin met de
volgende tekst:
Aan Hare Majesteit de Koningin.
Mevrouw!
Met verschuldigden eerbied veroorlooft zich
De Commissie tot de zaken der Remonstrantsche Broederschap,
uit naam van het kerkgenootschap dat zij vertegenwoordigt,
Uwe Majesteit bij ’t aanvaarden der Regeering hare hulde
aan te bieden.
De Broederschap der Remonstranten, die zich ten doel stelt,
getrouw aan het beginsel van vrijheid en verdraagzaamheid
en op den grondslag van het Evangelie van Jezus Christus,
het godsdienstig leven te bevorderen, vormt slechts een kleinen
kring te midden van Uwer Majesteits onderdanen, maar zij
mag met dankbaarheid opmerken, dat zij door onderwijs en
prediking en door de geschriften harer voorgangers ook buiten
dien kring een zekeren invloed uitoefent.
Sedert Koning Willem I de Regeering aanvaardde, heeft zij
zich mogen verheugen in de welwillendheid en bescherming
der Vorsten uit het geliefde Stamhuis van Oranje en werd
haar gelijkstelling met de andere kerkgenootschappen sinds
het einde der vorige eeuw in de Grondwet gewaarborgd, krachtig
gehandhaafd. Met het volste vertrouwen nadert zij den
Troon van Uwe Majesteit, overtuigd dat Uwe Majesteit jegens
haar dezelfde gezindheid koest als Haar Koninklijke Vaderen,
en, terwijl zij zich in Uwe Bescherming aanbeveelt, bidt zij
over Uwer Majesteits Regeering Gods rijkste zegeningen af.
De Commissie voornoemd,
C.P. Tiele, voorzitter
J.J. De Meijier
J.G. Gleichmann
J.H. de Ridder
B. van Stolk
H.G. Schim van der Loeff, secretaris
Inhuldiging Dat de Remonstrantse Broederschap
serieus werd genomen, blijkt ook uit het feit dat twee van
haar bestuurders werden uitgenodigd om de inhuldiging
op 6 september in de Nieuwe Kerk te Amsterdam mee te
maken. De inhuldiging had hen diep geraakt. Zo berichten
zij in het jaarverslag aan de Algemene Vergadering:
[…] nu zij daar mochten nederzitten als vertegenwoordigers van
onze Broederschap, wille zij aan uwe Vergadering de verzekering
geven, dat die ure bij hen een heiligen, onuitwischbaren
indruk heeft achtergelaten. […] Onbeschrijflijk bovenal was
de eedsaflegging zelve. Woord voor woord, met klimmenden
nadruk en met toenemende bezieling uitgesproken, roerde ons
het hart. Wij schaamden ons den traan niet, die opwelde in het
oog, en alles om ons heen verggaten wij, omdat wij ons voelden
opgevoerd tot de sfeer van het hoogheilige’.
Het is opvallend dat niet alleen voorzitter en secretaris,
Tiele en Schim van der Loeff, maar ook twee andere leden
van de commissie aanwezig waren. Denkelijk waren
dat ook Gleichman als voorzitter van de Tweede Kamer
en De Meijier als procureur-generaal van het Gerechtshof
in Arnhem. Dat deze remonstranten zulke belangrijke
rollen konden spelen in de Nederlandse samenleving is
veelzeggend. •
Tjaard Barnard
Remonstrants predikant in Rotterdam
jaargang 24 nr. 5 mei 2013 13