Toekomst van de remonstranten - Remonstrantse Broederschap

thema Toekomst van de remonstranten
Vrijzinnig leven:
in januari 2010 begonnen we met het ‘forum van de Remonstranten in berlijn’. De bedoeling was dat het
een plek van open uitwisseling zou zijn, een vrije ruimte voor vrijzinnig geloof en liberale theologie, voor
levensoriëntering. een plek in de volle openbaarheid, maar buiten de kerkmuren. forum betekent dat we
het leven willen provoceren, dat het iets is in wording en dat het open wil staan voor experimenten. Alle
kerkelijke initiatieven hebben het hier zwaar, de roep van de kerken is bovendien zeer verdeeld. boeddhisten
doen het beter dan de grote christelijke kerken, en dikwijls ook de fundamentalistische pinksterkerken.
Kerkelijk berlijn Het sterk seculiere karakter van
Berlijn is uniek in Europa. Van de 3,5 miljoen inwoners
zeggen 2,3 miljoen mensen dat ze ‘zonder religie’ zijn,
dat is dus meer dan 60 procent. Jonge mensen in Berlijn,
zeggen: ‘Ik ben (religieus) niets’. Duidelijk is wel dat zij,
zoals ook andere mensen zonder religie, open staan voor
spirituele vragen. Het esoterische circuit is hier dan ook
uitermate ontwikkeld en veelkleurig.
In Berlijn zijn 665.000 personen nog lid van de Evangelische
Kerk, 320.000 behoren tot de Rooms-Katholieke
Kerk, 12.000 mensen hangen het joodse geloof aan en
er zijn 250.000 moslims. In totaal gaan nog 70.000 inwoners,
vooral oudere mensen, op zondag naar de kerk.
Alleen al meer mensen bezoeken in een weekend de 120
grote muziekclubs die Berlijn rijk is. De kerken voelen
geen gezonde druk om te presteren, ambitie lijkt wel een
zonde, routine is een deugd, de bureaucratie is heilig. Bedenk
daarbij dat het Aartsbisdom Berlijn een jaarbudget
heeft van 164 miljoen euro en dat de Evangelische kerk
hier 326 miljoen euro heeft te besteden!
Berlijn lijkt in dit opzicht op grote delen van Europa en
Noord-Amerika. Overal waar mensen goed zijn opgeleid
en de ideeën van de Verlichting in hun denken hebben
geïntegreerd, valt de binding aan de orthodoxe grote kerken
weg.’ In Berlijn zie je dan ook dat veel mensen zich
storen aan dogmatische leerstellingen, zij willen geen
binding met instituties die voorschrijven hoe men moet
leven. De individuele gelovigen in de ‘orthodoxe’ kerken
moet toehoren en gehoorzamen aan wat de traditie voorschrijft.
Hun persoonlijke religieuze ervaringen hebben
geen betekenis voor het karakter van de kerk zelf.
Remonstrants forum Je zou denken: zo’n forum zou
heel goed een alternatief kunnen zijn voor kritische en
gevormde mensen. We bestaan nu drie jaar, maar kunnen
nog niet bogen op een groot aantal leden. Maar gaat
het vrijzinnige christenen wel vooral om leden? Of is het
vrijzinnige geloof eerder een open beweging, die op verschillende
plaatsen mensen inspiratie geeft en hen aanmoedigt
om hun leven kritisch en solidair vorm te geven?
We komen bewust bij elkaar in cafés of in kunstgaleries.
Wij voelen ons aangemoedigd tot deze vorm van seculiere
presentie door de remonstrantse theologie zelf. Zei
14 adrem remonstrants maandblad
professor Van Leeuwen immers niet ‘het remonstrantse
geloof is christelijk en humanistisch’? De belangrijkste
activiteit is voor ons een maandelijkse filosofische salon,
die nu al weer 6 jaar bestaat. Zeventig keer zijn we op
deze manier bij elkaar geweest. In al die jaren hebben
we ons een plek verworven in de Berlijnse wereld van de
religiefilosofie.
Ongeveer 20 deelnemers komen in een salon bij elkaar.
Enkelen van hen zijn er regelmatig en al vanaf het begin
bij. Minstens twee uur lang spreken we dan over een filosofisch
of in brede zin religieus onderwerp. Bijvoorbeeld:
Wat is zelfbeschikking? Wat betekent religieus ‘patchwork’?
Wat betekent het gehaaste en snelle leven? Wat is
stilte? Wat is eenzaamheid? Wie met ons meedoet, stelt
zichzelf, of hij wil of niet, fundamentele en ook spirituele
vragen. In die zin heeft een salon dezelfde effecten als
een eredienst met preek.
Ons forum is om zo te zeggen een ‘basisgroep’, een plek
van inspiratie, zonder vaste vormen en lidmaatschappen.
Zo toont zich het remonstrantse leven eerder in een
grootmoedige openheid, dan als een vrijzinnige religieuze
beweging. Waarom kan deelname aan een tentoonstelling
niet een religieuze beleving zijn? Of het bezoeken
van een concert, waarover men daarna met elkaar van gedachten
wisselt? Waarom kan een poëzie-workshop niet
een vorm van eredienst zijn? Mensen vragen vaak welke
alternatieve vormen de remonstrantse diensten dan
kennen. Zou de ‘dienst aan God’ bij de remonstranten
niet eerder vervangen moet worden door ‘een dienst aan
mensen’, dus als vrij vormgegeven bijeenkomsten waar
men zijn eigen innerlijke stem verwoordt, waar men leert
om de last van het leven met anderen te delen?
toekomst Onze perspectieven voor de toekomst?
Wij willen de vrijzinnige en liberale theologische positie
verder duidelijk maken, zonder daarbij missie te bedrijven.
Wij willen graag het gesprek voeren met humanisten
en ook met atheïsten. We bediscussiëren ook politieke
vraagstukken, in navolging van Walter Benjamin die zegt:
‘Het kapitalisme is een religie’. Wij maken ons druk over
de vraag hoe wij deze verlokkende en alles verslindende
kapitalistische religie een menselijker en meer sociale
gestalte kunnen geven. Het inspirerende aan een vrijzin