Herfsttij Over mooie herinneringen, onverwoestbare idealen en de ...
Herfsttij Over mooie herinneringen, onverwoestbare idealen en de ...
Herfsttij Over mooie herinneringen, onverwoestbare idealen en de ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>de</strong>ze analyse. Zoals in <strong>de</strong> meeste mo<strong>de</strong>rne cultur<strong>en</strong>, wordt<br />
<strong>de</strong> Europese cultuur steeds min<strong>de</strong>r transg<strong>en</strong>erationeel<br />
doorgegev<strong>en</strong>. Met alle gevolg<strong>en</strong> van di<strong>en</strong>. Wan<strong>de</strong>l<strong>en</strong> in je<br />
eig<strong>en</strong> cultuur zon<strong>de</strong>r e<strong>en</strong> minimum aan bagage te hebb<strong>en</strong><br />
meegekreg<strong>en</strong>, is naar Santiago <strong>de</strong> Compostella lop<strong>en</strong> zon<strong>de</strong>r<br />
ooit van Jakobus <strong>de</strong> Meer<strong>de</strong>re <strong>en</strong> <strong>de</strong> Jakobus-schelp te<br />
hebb<strong>en</strong> gehoord. Het kan, maar je mist <strong>de</strong> clou.<br />
Waard<strong>en</strong> Wat zijn nu <strong>de</strong> waard<strong>en</strong> die <strong>de</strong> Europese<br />
cultuur hebb<strong>en</strong> gemaakt tot wat ze is? Deze vraag is niet<br />
zon<strong>de</strong>r gevaar. Als e<strong>en</strong> beschaving begint met het opstell<strong>en</strong><br />
van canons, zegt dat veel over <strong>de</strong> staat waarin zij zich<br />
bevindt. De vertwijfeling over wat van belang is <strong>en</strong> wat<br />
niet, is toegeslag<strong>en</strong>. Er is te veel, m<strong>en</strong> weet te weinig. Tijd<br />
voor e<strong>en</strong> canon dus! Het eig<strong>en</strong>e aan e<strong>en</strong> canon, die soms<br />
van bov<strong>en</strong>af wordt opgelegd, is dat hij objectiviteit wil<br />
uitstral<strong>en</strong>, maar on<strong>de</strong>rtuss<strong>en</strong> e<strong>en</strong> hoog subjectief gehalte<br />
heeft. Dit leidt vaak tot zinloze discussies. Die kant wil ik<br />
niet op. Interessanter is het om m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> uit te dag<strong>en</strong> zelf<br />
e<strong>en</strong> keuze te mak<strong>en</strong>. Welke verhal<strong>en</strong>, waard<strong>en</strong> of kunstwerk<strong>en</strong><br />
zoud<strong>en</strong> volg<strong>en</strong>s h<strong>en</strong> <strong>de</strong> volg<strong>en</strong><strong>de</strong> g<strong>en</strong>eraties niet<br />
mog<strong>en</strong> miss<strong>en</strong>? Vanuit die persoonlijke voorkeur<strong>en</strong> kan<br />
dan wellicht naar e<strong>en</strong> algem<strong>en</strong>e <strong>de</strong>ler word<strong>en</strong> gezocht.<br />
De joodse traditie k<strong>en</strong>t <strong>de</strong> gewoonte om m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> teg<strong>en</strong><br />
het ein<strong>de</strong> van hun lev<strong>en</strong> e<strong>en</strong> geestelijk testam<strong>en</strong>t te lat<strong>en</strong><br />
schrijv<strong>en</strong>. Het ik is daarin aan het woord, teg<strong>en</strong> <strong>de</strong> achtergrond<br />
van <strong>de</strong> cultuur waarin m<strong>en</strong> leeft. Deze gewoonte<br />
komt steeds meer in zwang <strong>en</strong> dat bracht mij tot <strong>de</strong><br />
vraag: welke geestelijke legat<strong>en</strong> wil ik eig<strong>en</strong>lijk nalat<strong>en</strong>?<br />
In hed<strong>en</strong>daagse taal: waar sta ik voor, welke waard<strong>en</strong><br />
vind ik belangrijk, waar tref ik ze aan, <strong>en</strong> hoe kan ik ze<br />
doorgev<strong>en</strong>? Persoonlijke overweging<strong>en</strong> <strong>en</strong> algem<strong>en</strong>e cultuuruiting<strong>en</strong><br />
kom<strong>en</strong> hier bij elkaar. Stel dat iemand moed<br />
ess<strong>en</strong>tieel vindt <strong>en</strong> dit door wil gev<strong>en</strong>. Moed, e<strong>en</strong> van <strong>de</strong><br />
vier c<strong>en</strong>trale begripp<strong>en</strong> van <strong>de</strong> antieke Griekse <strong>de</strong>ugd<strong>en</strong>leer,<br />
is e<strong>en</strong> abstract begrip dat vraagt om voorbeeld<strong>en</strong>. Die<br />
zijn in <strong>de</strong> Europese cultuur gelukkig volop te vind<strong>en</strong>: van<br />
Captains courageous van Rudyard Kipling (1897), verfilmd<br />
door Victor Fleming in 1937, tot het toneelstuk Moe<strong>de</strong>r<br />
Courage van Berthold Brecht (1939), dat nog steeds veel<br />
wordt geprogrammeerd.<br />
Van g<strong>en</strong>eratie tot g<strong>en</strong>eratie gaf Europa haar culturele<br />
waard<strong>en</strong> door. Dat doet ze nog steeds, maar <strong>de</strong> vanzelfsprek<strong>en</strong>dheid<br />
waarmee dit gebeur<strong>de</strong>, bestaat niet meer.<br />
De notariële infrastructuur voor <strong>de</strong> overdracht van cultuur<br />
vertoont helaas wat kur<strong>en</strong>.<br />
Kroonjuwel<strong>en</strong> Dit was voor mij on<strong>de</strong>r meer <strong>de</strong> red<strong>en</strong><br />
om, voorafgaan<strong>de</strong> aan mijn emeritaat als hoogleraar<br />
Europese cultuur aan <strong>de</strong> Radbouduniversiteit Nijmeg<strong>en</strong>,<br />
e<strong>en</strong> boek te schrijv<strong>en</strong> waarin ik <strong>de</strong> kroonjuwel<strong>en</strong> van <strong>de</strong><br />
Europese cultuur aan <strong>de</strong> or<strong>de</strong> stel. Heel concreet, zoals<br />
ze in kunst, literatuur, muziek <strong>en</strong> film zichtbaar word<strong>en</strong>.<br />
Erf<strong>en</strong>is Europa. Toekomst van e<strong>en</strong> sterv<strong>en</strong><strong>de</strong> zwaan noemt<br />
neg<strong>en</strong> kroonjuwel<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> Europese cultuur: verwon<strong>de</strong>ring,<br />
nieuwsgierigheid, vertrouw<strong>en</strong> in <strong>de</strong> vooruitgang,<br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid, tolerantie, geduld, vrijheid,<br />
i<strong>de</strong>alisme <strong>en</strong> schoonheid. Dat zijn <strong>de</strong> begripp<strong>en</strong> die naar<br />
mijn m<strong>en</strong>ing Europa steeds opnieuw uit het slop hebb<strong>en</strong><br />
gehaald <strong>en</strong> dat zull<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> do<strong>en</strong>. Ook nu. Maar er zijn<br />
er ongetwijfeld meer. Het boek nodigt uit om zelf of in<br />
e<strong>en</strong> groep na te d<strong>en</strong>k<strong>en</strong> over an<strong>de</strong>re kroonjuwel<strong>en</strong> met<br />
kunstzinnige spor<strong>en</strong>.<br />
Europa, <strong>de</strong> frisse jonge dame die Zeus in <strong>de</strong> gedaante van<br />
e<strong>en</strong> reusachtige doch minzame witte stier ontvoer<strong>de</strong>, gaf<br />
ons contin<strong>en</strong>t haar naam. Ze is weliswaar e<strong>en</strong> ou<strong>de</strong> dame<br />
nu, maar ze is niet verget<strong>en</strong> hoe haar att<strong>en</strong>te minnaar<br />
wist te vermijd<strong>en</strong> dat ze gedur<strong>en</strong><strong>de</strong> <strong>de</strong> ell<strong>en</strong>lange zwemtocht<br />
van Libanon naar Kreta natte voet<strong>en</strong> kreeg. Europa,<br />
met haar lange geschied<strong>en</strong>is <strong>en</strong> rijke cultuur, staat nog<br />
steeds op het droge. Wij hoev<strong>en</strong> ons over haar ge<strong>en</strong> bov<strong>en</strong>matige<br />
zorg<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong>. Wat nu zo angstig lijkt, zal<br />
uitein<strong>de</strong>lijk e<strong>en</strong> rimpeling in <strong>de</strong> tijd blijk<strong>en</strong> te zijn. Mits<br />
<strong>de</strong> cultuur waarin wij grootgebracht zijn <strong>en</strong> waar we van<br />
g<strong>en</strong>iet<strong>en</strong>, doorgegev<strong>en</strong> wordt. •<br />
Christiane Berkv<strong>en</strong>s-Stevelinck<br />
Als aanvulling op het boek is er e<strong>en</strong> website met links<br />
naar <strong>de</strong> besprok<strong>en</strong> schil<strong>de</strong>rij<strong>en</strong>, boek<strong>en</strong> <strong>en</strong> films:<br />
www.erf<strong>en</strong>iseuropa.nl. Ook is het mogelijk workshops te<br />
volg<strong>en</strong>: Erf<strong>en</strong>is Europa: mijn legat<strong>en</strong> <strong>en</strong> geestelijk testam<strong>en</strong>t<br />
schrijv<strong>en</strong>. Contact <strong>en</strong> informatie: C.Berkv<strong>en</strong>s@planet.nl<br />
LeZeRsAANbieDiNG<br />
Uitgeverij Skandalon heeft e<strong>en</strong> speciale aanbieding<br />
voor <strong>de</strong> lezers van AdRem. U betaalt bij ons<br />
voor het boek Erf<strong>en</strong>is Europa. toekomst van e<strong>en</strong><br />
sterv<strong>en</strong><strong>de</strong> zwaan. niet <strong>de</strong> winkelprijs van 19,50,<br />
maar slechts 14,95 (excl.<br />
portokost<strong>en</strong>).<br />
Bestelling<strong>en</strong> kunt u<br />
do<strong>en</strong> per e-mail info@<br />
remonstrant<strong>en</strong>.org of per<br />
telefoon 030 2316970.<br />
wij stur<strong>en</strong> u boek <strong>en</strong><br />
rek<strong>en</strong>ing dan zo spoedig<br />
mogelijk toe.
Change language