nummER - Remonstrantse Broederschap

INTERRELIGIEUZE DIALooG VIA
VeRHALeN VAN GeWONe MeNseN
dan het geloof
je met alles wat je op je pad tegenkwam omgegaan? En
daarna de vraag: Wat heeft je gedragen? Vanuit iemands
levensverhaal, krijg je oor voor iemands geloofsverhaal.
De veelheid aan antwoorden op de vraag ‘Wat heeft je
gedragen?’ is niet een zwakte maar een kracht. Een wereldwijde
bonte verscheidenheid van creativiteit en inspiratie
wordt zichtbaar. Achter de religieuze en spirituele
verschillen ligt het gedeelde avontuur van mens zijn,
waar vroeg of laat iedereen te maken krijgt met vreugde
en verdriet, gezondheid en ziekte, geboorte en dood – en
de vraag hoe daarmee om te gaan.
Gewone mensen voorop Het uitgangspunt voor een
interreligieuze dialoog is voor mij ‘de gemeenschap van
gelovigen en ongelovigen’, waarbij de gelijkwaardigheid
en het uniek zijn van ieder lid voorop staan. Niemand is
hetzelfde, en juist dat maakt het gesprek en de uitwisseling
boeiend. Tegelijkertijd lijken we als mensen genoeg
op elkaar om met behulp van taal en beeld aan elkaar
duidelijk te maken wie we zijn, wat we beleefd hebben en
wat we waardevol vinden. Een nadeel van een handreiking
als A Common Word is dat het de uitgestoken handen van
geleerden zijn, terwijl het echte gesprek tussen gewone
mensen dient te worden gevoerd. ’Je naaste’ komt niet via
de Bijbel of theologische documenten tot ons, maar woont
in het buurhuis of zit naast ons in de trein. Een tweede
nadeel van de handreiking is dat de liefde tot God voorop
staat, hier zie ik een groot risico, namelijk dat God, of
Gods woord, toch boven de andere mens wordt gesteld.
Eerst de mens, zou ik zeggen, en dan pas God. Elke uitspraak
over God is mensenwerk, en dit mensenwerk mag
geen andere mensen schaden. Dus naast de gelijkheid en
uniekheid van alle mensen, dient de bescherming van al
die mensen uitgangspunt te zijn. De liefde voor de mens
als eerste, niet alleen de eigenliefde, maar liefde in de
vorm van compassie, medeleven en medevreugde.
Kansen De laatste tijd heb ik mij laten inspireren door
de capabiliteitsbenadering van de Amerikaanse filosofe
Martha Nussbaum (1947). Zij heeft zich beziggehouden
met de vraag welke kansen iedereen moet krijgen om
“Im Anfang ist die Beziehung”
tot bloei te kunnen komen. In haar visie zijn overheden
Martin Buber, Ich und Du.
verantwoordelijk voor het garanderen van die kansen. Ze
noemt er tien. De eerste is dat ieder mens de kans moet
krijgen om een leven van normale duur tot het einde te
toe te leiden. De tweede is lichamelijke gezondheid: goed
en genoeg eten en een dak boven je hoofd zijn hiervoor
voor een vrij en verdraagzaam christendom
onontbeerlijk. De derde is lichamelijke onschendbaarheid:
zelf kunnen gaan en staan waar je wilt en je eigen
keuzes op seksueel gebied mogen maken. De vierde
kans is leren schrijven en rekenen, leren nadenken en
argumenteren en kennis nemen van muziek, literatuur
en kunst. Als vijfde moet iedereen de kans krijgen om
zich aan anderen te kunnen hechten, anderen lief te hebben
en je om hen te bekommeren. De zesde is in staat
zijn om je een idee te vormen van het goede en daarnaar
te leven. De zevende is met anderen en voor anderen
kunnen leven, zonder dat je gediscrimineerd wordt. De
achtste is met dieren, planten en de wereld van de natuur
contact kunnen hebben en hiervoor kunnen zorgen. De
negende is spelen. De tiende gaat over de vormgeving van
de eigen omgeving, in politiek en materieel opzicht.
De tien capabilities van Martha Nussbaum vormen voor
mij een noodzakelijke voorwaarde voor een interreligieuze
dialoog. De gelijkheidwaardigheid en uniekheid van
elk mensenleven dat de kans moet krijgen om tot bloei te
komen is mijn eerste credo. Daarna volgt het geloofsgesprek,
over wat ons verwondert, wat ons draagt, wat van
belang is, waar we geïnspireerd door raken, wat boven
onszelf uitreikt en hoe we ons verantwoordelijk voelen.
In dit interreligieuze geloofsgesprek is het van belang om
de verschillen aan inzichten en praktijken te erkennen,
aanvaarden en te leren waarderen. •
Christa Anbeek
Docent aan het remonstrants Seminarium
Antje van der Hoek Islam, populisme en kerkelijke respons
1 Hoek, A. Van der (2012). Islam, populisme en
kerkelijke respons. Vrijzinnigen aan het woord.
Utrecht: Remonstranten.
2 Nussbaum, M. C., & Kappel, R. v. (2012).
Mogelijkheden scheppen: Een nieuwe benadering van
de menselijke ontwikkeling. Amsterdam: Ambo.
3 Poorthuis, M. & ASalemink, T. (2011). Van Harem
tot Fitna. Beeldvorming van de islam in Nederland
1848-2012. Nijmegen: Valkhof Pers.
verdraagzaamheid in the global village
Islam, populisme en
kerkelijke respons
vrijzinnigen aan het woord
Antje van der Hoek
1 2 3
Rem_Antje omslag.indd 1 17-09-12 14:26
jaargang 24 nr. 2 februari 2013 7