nummER - Remonstrantse Broederschap

thema Verdraagzaamheid in the global village
‘JE KUNT NIEMAND WAT GEVEN,
ALs Je eeN ANDeR NIet Iets AfstAAt’
Het gesprek met Johannes Witteveen (1921) ging al snel over economie. Hoe kan het ook anders met
iemand die hoogleraar economie is geweest, minister van financiën in twee kabinetten en voorzitter van
het Internationaal Monetaire fonds (IMf). en het ging natuurlijk ook over de soefi Beweging, waarvan
hij – nog steeds – een belangrijke ambassadeur is. ‘een soefi probeert alles vanuit twee gezichtspunten
te bekijken, dat van hemzelf en dat van de ander’, legde hij uit. ‘Iets wat ik in al mijn functies probeerde
na te streven.’
Ontsporen Zijn motivatie om economie te gaan studeren
werd ingegeven door de crisis in de jaren dertig. Hij
groeide op in Rotterdam. De lange rijen werklozen die hij
op straat zag wachtend op registratie voor steun, staan in
zijn geheugen gegrift, zo vertelde hij. Het is ook te lezen
in zijn autobiografie ‘De magie van harmonie.’
De vraag hoe de economie toen zo kon ontsporen is een
belangrijke drijfveer voor hem geweest om naar oplossingen
te zoeken hoe het anders en beter zou kunnen. Tot
op de dag van vandaag is hij ermee bezig. In een artikel in
the Financial Times (augustus 2011) geeft hij aan hoe het
IMF een oplossing kan bieden bij de huidige Europese
crisis. De tekorten moeten niet door de zwakke landen
zelf worden gefinancierd is zijn visie, maar door sterk
opkomende landen als China, India en Brazilië. In 2011
heeft hij als special guest de jaarvergadering van het IMF
bezocht en met Christine Lagarde, huidige managing
director van het IMF, over zijn voorstel gesproken.
Op mijn vraag wat er met zijn voorstel is gedaan, vertelde
hij dat het nooit is uitgevoerd. ‘Waarschijnlijk om
politieke redenen’, constateerde hij neutraal. ‘Politiek is
het oplossen van tegengestelde belangen, die je zoveel
mogelijk in harmonie met elkaar moet zien te brengen.
Daarvoor moet je véél praten en véél geduld hebben;
heel veel geduld. Soms is de tijd nog niet rijp voor een
verandering. Het is van belang dat naast de financiële
instellingen de G20 met al die opkomende landen erin,
samen helpen de wereld te besturen. Door de grote verschuivingen
naar de opkomende landen is het noodzakelijk
geworden dat de quota, de aandelen van landen in het
IMF ­ die het stemrecht bepalen ­ worden aangepast. Dat
is moeilijk; je kunt geen land meer geven als een ander
niet iets afstaat. Hoe groter de landen, hoe moeilijker om
het verzet tegen vermindering van hun quota op te geven.
Gelukkig zijn de onderliggende betrekkingen redelijk.
Na de laatste wereldoorlog heeft men ingezien dat landen
moeten samenwerken om problemen op te lossen. Wat
dat betreft, kun je zeggen dat het nu beter gaat dan een
eeuw geleden. Er zijn niet alleen verdragen gekomen,
maar er wordt daadwerkelijk ook meer samen gedaan.
Denk aan de Wereldbank, de VN en het Internationale
Monetaire Fonds.’
12 adrem remonstrants maandblad
soefisme ‘Het soefisme heb ik van huis uit meegekregen
en het heeft me altijd geïnspireerd. Er is me nooit iets
opgedrongen. Het was niet alleen hoe mijn ouders erover
spraken en ernaar leefden, maar het ging ook om de sfeer
waarin alles ging. Zo wilde ik dat ook. Dat was een bewuste
keuze. Het is een gedachtestroom, die niets oplegt,
maar vrijheid geeft. Het wil alleen maar helpen. Het geeft
antwoord op vragen. Een nieuwe religie is het niet en wil
het niet zijn. Ieder mag zijn eigen Godsideaal hebben,
maar het is belangrijk dat het kan meegroeien met onze
geestelijke ontwikkeling. Het Godsideaal is een beeld; de
Goddelijke Werkelijkheid stijgt daar ver bovenuit. Het
gaat voorbij ons denken en onze woorden, maar het kan
in de ziel beleefd worden. De verscheidenheid van religies
kan juist verrijkend en inspirerend zijn voor ons geestelijk
leven. De idealen sluiten elkaar niet uit, maar geven
samen de verschillende aspecten van die ene Goddelijke
Waarheid weer.’
Met zichtbaar plezier vertelde Witteveen over een onlangs
gehouden symposium dat als thema ‘Beleven van religie in
deze tijd’ had. Rabbijn Soetendorp, priester Antoine Bodar
en imam Van Bommel alsook de heer Witteveen spraken
over dit thema. ‘Ik heb altijd gemediteerd en doe dat nog
steeds. Het is belangrijk uiterlijk en innerlijk in evenwicht
te brengen om in balans te zijn. En om van daaruit te leven.
Toen ik gevraagd werd voor het Monetaire Fonds heb ik
gezegd dat ik vice­voorzitter van de internationale Soefibeweging
was en dat als enige functie wilde behouden. Het
IMF reageerde positief en het is steeds als vanzelfsprekend
gerespecteerd. Een voordeel was dat ik op mijn reizen naar
verschillende landen in contact kon komen met vertegenwoordigers
van verschillende religies. In die tijd kwam er
meer begrip voor spirituele en religieuze idealen.’
Droom ‘Internet en de nieuwe social media brengen
de mensen dichter bij elkaar. Er is meer contact, maar dat
kan oppervlakkig zijn; verdieping is iets anders. Het hangt
natuurlijk van de mensen zelf af wat ze ermee doen. Alle
uitvindingen kunnen goed of slecht gebruikt worden. Het
internet geeft ongelooflijke mogelijkheden. Je kunt over
van alles informatie vinden en via de email worden internationale
contacten veel gemakkelijker. Zo heb ik contact