Brede visie op duurzame visserij in de waddenzee - Provincie ...
Brede visie op duurzame visserij in de waddenzee - Provincie ...
Brede visie op duurzame visserij in de waddenzee - Provincie ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
e d e v i s i e o p<br />
d u u r z a m e v i s s e r i j<br />
i n d e w a d d e n z e e
<strong>Bre<strong>de</strong></strong> <strong>visie</strong> <strong>op</strong> <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee
3<br />
Voorwoord<br />
Het Wad<strong>de</strong>ngebied is een uniek natuurgebied, <strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong> is een belangrijke economische activiteit<br />
<strong>in</strong> dat gebied, wat vraagt om een <strong>visie</strong> voor <strong>de</strong><br />
toekomst. Het maken van een breed gedragen <strong>visie</strong> <strong>op</strong><br />
<strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee is een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el<br />
<strong>in</strong> het uitvoer<strong>in</strong>gsprogramma van het Beheer- en<br />
Ontwikkel<strong>in</strong>gsplan Wad<strong>de</strong>ngebied van het Regionaal<br />
College Wad<strong>de</strong>ngebied (RCW).<br />
De “<strong>Bre<strong>de</strong></strong> <strong>visie</strong> <strong>op</strong> <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee”<br />
die voor u ligt, is <strong>op</strong>gesteld door IMARES, <strong>in</strong> <strong>op</strong>dracht<br />
van het RCW. Het RCW vertegenwoordigt <strong>de</strong><br />
drie Wad<strong>de</strong>nprov<strong>in</strong>cies, <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>ngemeenten, <strong>de</strong><br />
waterschappen langs <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee en het Rijk. Me<strong>de</strong><br />
<strong>op</strong> verzoek van m<strong>in</strong>ster Verburg van LNV zijn wij - <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> vorm van een klankbordgroep - aan <strong>de</strong> slag gegaan<br />
met het <strong>op</strong>stellen van <strong>de</strong>ze <strong>visie</strong>. In <strong>de</strong> klankbordgroep<br />
zitten vertegenwoordigers uit <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>sector,<br />
natuurorganisaties en betrokken overhe<strong>de</strong>n.<br />
Op 1 april 2010 is <strong>de</strong> <strong>visie</strong> vastgesteld <strong>in</strong> <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
van het RCW. In mei is <strong>de</strong> <strong>visie</strong> vervolgens aangebo<strong>de</strong>n<br />
aan m<strong>in</strong>ster Verburg van LNV en aan alle betrokkenen<br />
b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
De klankbordgroep had <strong>de</strong>ze <strong>visie</strong> niet <strong>op</strong> kunnen<br />
stellen zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> <strong>in</strong>put en me<strong>de</strong>werk<strong>in</strong>g van alle<br />
stakehol<strong>de</strong>rs die we <strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm van bijeenkomsten,<br />
gesprekken, telefoontjes en mails hebben gekregen.<br />
Me<strong>de</strong> namens het RCW en <strong>de</strong> m<strong>in</strong>ister van LNV<br />
willen we dan ook ie<strong>de</strong>reen die aan <strong>de</strong>ze <strong>visie</strong> heeft<br />
bijgedragen hartelijk danken.<br />
De klankbordgroep “<strong>Bre<strong>de</strong></strong> <strong>visie</strong> <strong>op</strong> <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee”<br />
Namens <strong>de</strong>ze,<br />
D.A. Hollenga,<br />
voorzitter
5<br />
Inhouds<strong>op</strong>gave<br />
Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3<br />
Samenvatt<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6<br />
Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8<br />
Hoofdstuk 1: Inleid<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9<br />
1.1 Afbaken<strong>in</strong>g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9<br />
1.2 Aanleid<strong>in</strong>g en aanpak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9<br />
Hoofdstuk 2: Streefbeeld voor het jaar 2020 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11<br />
2.1 Dynamisch on<strong>de</strong>rnemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11<br />
2.2 Aangepast aan <strong>de</strong> natuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16<br />
2.3 Ingebed <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19<br />
2.4 Regionaal geregeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />
Hoofdstuk 3: Visserij <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee: huidige situatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />
3.1 Ecologisch perspectief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21<br />
3.2 Sociaal en economisch perspectief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29<br />
Hoofdstuk 4: Van nu tot 2020: vereiste veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
4.1 Relevante ontwikkel<strong>in</strong>gen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36<br />
4.2 Nieuw <strong>in</strong> te zetten ontwikkel<strong>in</strong>gstrajecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37<br />
Literatuurlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42<br />
Bijlage 1: Ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />
Bijlage 2: Le<strong>de</strong>n Klankbordgroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Samenvatt<strong>in</strong>g<br />
In 2009 en 2010 is een klankbordgroep samengesteld<br />
voor het <strong>op</strong>stellen van een “bre<strong>de</strong> <strong>visie</strong> <strong>op</strong> <strong>duurzame</strong><br />
<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee”. Vanuit verschillen<strong>de</strong> partijen<br />
werd om een <strong>de</strong>rgelijke <strong>visie</strong> gevraagd. Daarom heeft <strong>de</strong><br />
klankbordgroep een <strong>visie</strong> gemaakt, die zoveel mogelijk<br />
gedragen wordt door alle betrokken partijen. De<br />
geschetste toekomst<strong>visie</strong> voor het jaar 2020 gaat met<br />
nadruk over <strong>de</strong> beroeps<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> het Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>de</strong>el<br />
van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. Daarnaast is ook aandacht voor<br />
<strong>de</strong> relatie tussen <strong>de</strong> beroeps- en sport<strong>visserij</strong>, en <strong>de</strong><br />
beroeps<strong>visserij</strong> en an<strong>de</strong>re (economische) activiteiten <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> regio.<br />
In <strong>de</strong> huidige situatie zijn er diverse knelpunten. Zo<br />
zou<strong>de</strong>n vissers graag flexibeler willen zijn <strong>in</strong> het maken<br />
van een keuze voor <strong>de</strong> vangst van verschillen<strong>de</strong> vis- of<br />
schelpdiersoorten. Vissers hebben nu niet altijd <strong>de</strong><br />
mogelijkheid om zo efficiënt mogelijk te vissen <strong>op</strong><br />
die soorten die <strong>de</strong> natuur <strong>op</strong> een bepaald moment<br />
biedt en waarvoor <strong>de</strong> prijzen ook nog eens goed zijn.<br />
Een bijkomend probleem is dat sommige <strong>visserij</strong>en<br />
nu nog na<strong>de</strong>lige effecten <strong>op</strong> het ecosysteem hebben.<br />
Dit maakt dat <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> niet goed is afgestemd <strong>op</strong><br />
wat het Wad<strong>de</strong>necosysteem heeft te bie<strong>de</strong>n en kan<br />
verdragen. Terwijl dat juist een voorwaar<strong>de</strong> is voor<br />
veel partijen om <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> te accepteren als activiteit<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. Maar om te weten hoe een <strong>visserij</strong>,<br />
passend b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> draagkracht van het ecosysteem<br />
er precies uit ziet, is meer kennis over dat systeem<br />
nodig en over <strong>de</strong> impact die <strong>visserij</strong>en <strong>op</strong> het systeem<br />
hebben. Vaak ontbreekt die kennis nog. Het beheer<br />
van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee is momenteel<br />
niet <strong>op</strong>timaal. Regels voor vissers komen soms bij<br />
<strong>de</strong> nationale overheid vandaan, soms bij <strong>de</strong> lokale<br />
overheid. Bij <strong>de</strong> vissers is er onvre<strong>de</strong> over het systeem<br />
van vergunn<strong>in</strong>gen en vangstrechten en behoefte aan<br />
meer <strong>in</strong>spraak <strong>in</strong> het beheer. Het gevoer<strong>de</strong> beheer<br />
leidt vaak tot conflicten tussen partijen die soms<br />
voor <strong>de</strong> rechter wor<strong>de</strong>n uitgevochten. Ver<strong>de</strong>r stelt<br />
<strong>de</strong> maatschappij zich steeds bewuster <strong>op</strong> ten aanzien<br />
van natuur, dierenwelzijn en voedselveiligheid. Er zijn<br />
kritische noten te horen over <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> en vaak heeft<br />
men we<strong>in</strong>ig b<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g met vissers. De belangen van vissers<br />
wor<strong>de</strong>n behartigd door diverse organisaties, zodat er<br />
ook niet door één persoon namens <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> naar<br />
buiten kan wor<strong>de</strong>n getre<strong>de</strong>n, om <strong>op</strong> te komen voor <strong>de</strong><br />
rechten van vissers en te werken aan een beter imago<br />
voor <strong>de</strong> sector. Naast een betere acceptatie door <strong>de</strong><br />
maatschappij, zou <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> ook meer <strong>op</strong>genomen<br />
moeten wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio, door meer samenhang met<br />
an<strong>de</strong>re activiteiten die <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n.<br />
6
7<br />
Er zijn dus genoeg knelpunten om te streven naar<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g. Het streven is dat <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> <strong>in</strong><br />
2020 <strong>in</strong> balans is met <strong>de</strong> natuur. De <strong>visserij</strong> moet ook<br />
<strong>in</strong> balans zijn <strong>in</strong> maatschappelijk, sociaal en economisch<br />
<strong>op</strong>zicht. De <strong>visserij</strong> van <strong>de</strong> toekomst is beter afgestemd<br />
<strong>op</strong> het ecosysteem en is sociaal en economisch<br />
aantrekkelijk. Visserijhavens zijn aantrekkelijker<br />
gewor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> levendige <strong>visserij</strong>activiteit, die<br />
gecomb<strong>in</strong>eerd is met restaurants waar <strong>de</strong> vis vers<br />
b<strong>in</strong>nenkomt en met <strong>op</strong>stapplekken voor toeristen die<br />
een kijkje willen nemen aan boord van een vissersschip.<br />
Op dagverse-vismarkten wordt het kwalitatieve<br />
hoogstaan<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzeeproduct aan <strong>de</strong> man gebracht,<br />
waardoor <strong>de</strong> waar<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g voor het product en het<br />
vissersvak vergroot. Het beheer van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> is zo<br />
aangepast dat alle relevante partijen <strong>in</strong>spraak krijgen <strong>op</strong><br />
het beheer mid<strong>de</strong>ls een Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
Afspraken over het beheer wor<strong>de</strong>n vastgelegd <strong>in</strong> een<br />
<strong>visserij</strong>beheerplan. Het beheer is niet star, want een<br />
ecosysteem of <strong>visserij</strong> is dat ook niet. Daarom maakt<br />
het beheer gebruik van veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>in</strong>zichten <strong>in</strong><br />
het systeem en <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>.<br />
De klankbordgroep heeft voor ogen hoe <strong>de</strong> <strong>visserij</strong><br />
er <strong>in</strong> 2020 uit zou moeten zien, maar daarvoor moet<br />
wel een aantal veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Naast<br />
huidige ontwikkel<strong>in</strong>gen zoals het Convenant transitie<br />
mosselsector en het Natuurherstelplan Wad<strong>de</strong>nzee,<br />
het verduurzam<strong>in</strong>gtraject van <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> en<br />
<strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van het Beheerplan Natura 2000, zijn<br />
nieuwe <strong>in</strong>itiatieven nodig.<br />
Er moet aandacht geschonken wor<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong><br />
flexibiliser<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> vloot, zodat <strong>de</strong>ze zich naar 2020<br />
toe makkelijker kan aanpassen aan wat <strong>de</strong> natuur te<br />
bie<strong>de</strong>n heeft, zon<strong>de</strong>r dat huidige beperk<strong>in</strong>gen nog <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
weg staan. Parallel hier aan moeten <strong>visserij</strong>technieken<br />
die na<strong>de</strong>lige effecten <strong>op</strong> het ecosysteem hebben –<br />
doordat bijvoorbeeld soorten wor<strong>de</strong>n bijgevangen<br />
die niet commercieel <strong>in</strong>teressant zijn en dus weer<br />
overboord gaan – aangepast wor<strong>de</strong>n. Aanpass<strong>in</strong>gen<br />
<strong>in</strong> technieken en <strong>in</strong> <strong>de</strong> logistiek rondom <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>,<br />
kunnen ervoor zorgen dat <strong>de</strong> sector m<strong>in</strong><strong>de</strong>r afhankelijk<br />
wordt van fossiele brandstoffen. Om zover te komen,<br />
moet on<strong>de</strong>rzocht wor<strong>de</strong>n waar technieken kunnen<br />
wor<strong>de</strong>n aangepast en waar aan brandstofbespar<strong>in</strong>g<br />
kan wor<strong>de</strong>n gedaan. Voor betere <strong>in</strong>tegratie met an<strong>de</strong>re<br />
activiteiten <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio is het nodig dat verschillen<strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rnemers gestimuleerd wor<strong>de</strong>n om nieuwe<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverban<strong>de</strong>n aan te gaan. Veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />
het beheer van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> moet vooral komen door<br />
<strong>de</strong> <strong>op</strong>richt<strong>in</strong>g van een Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
Daar<strong>in</strong> moeten <strong>de</strong> belangrijkste betrokken partijen<br />
mee<strong>de</strong>nken en meebeslissen over het beheer. Afspraken<br />
wor<strong>de</strong>n vastgelegd en <strong>de</strong> partijen b<strong>in</strong><strong>de</strong>n zich ook aan<br />
die afspraken.
Leeswijzer<br />
Deze <strong>visie</strong> bestaat uit vier hoofdstukken. Hieron<strong>de</strong>r<br />
zal per hoofdstuk kort wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gegaan <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>in</strong>houd<br />
ervan.<br />
Het stuk beg<strong>in</strong>t met een samenvatt<strong>in</strong>g en een<br />
voorwoord. Hoofdstuk 1 bestaat uit een <strong>in</strong>leid<strong>in</strong>g,<br />
waar<strong>in</strong> <strong>de</strong> aanleid<strong>in</strong>g van het tot stand komen van<br />
<strong>de</strong>ze <strong>visie</strong> na<strong>de</strong>r wordt toegelicht en wat daarbij <strong>de</strong><br />
afbaken<strong>in</strong>g en <strong>de</strong> aanpak is geweest. Hoofdstuk 2<br />
beschrijft <strong>de</strong> gewenste situatie <strong>in</strong> 2020, het gaat daarbij<br />
om een streefbeeld. U dient dit hoofdstuk te lezen alsof<br />
u zich <strong>in</strong> het jaar 2020 bev<strong>in</strong>dt. Hoofdstuk 3 gaat <strong>in</strong> <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> huidige situatie van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<br />
en behan<strong>de</strong>ld daarbij ook <strong>de</strong> belangrijkste knelpunten<br />
vanuit <strong>de</strong> huidige problematiek. Hoofdstuk 4 beschrijft<br />
<strong>de</strong> vereiste veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen die moeten plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n om<br />
<strong>in</strong> 2020 aan het streefbeeld te kunnen voldoen. U kunt<br />
dit hoofdstuk lezen als een uitvoer<strong>in</strong>gsagenda voor <strong>de</strong><br />
komen<strong>de</strong> tien jaar.<br />
Het stuk e<strong>in</strong>digt met een literatuurlijst en twee bijlagen.<br />
De eerste bijlage gaat over <strong>de</strong> huidige ontwikkel<strong>in</strong>gen<br />
b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<strong>visserij</strong>. De twee<strong>de</strong> bijlage betreft<br />
<strong>de</strong> namen van <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> klankbordgroep die<br />
gezamenlijk <strong>de</strong>ze <strong>visie</strong> hebben <strong>op</strong>gesteld.<br />
Mokbaai, Texel<br />
8
9<br />
1.1 Afbaken<strong>in</strong>g<br />
1. Inleid<strong>in</strong>g<br />
Deze <strong>visie</strong> is van toepass<strong>in</strong>g <strong>op</strong> <strong>de</strong> beroeps<strong>visserij</strong><br />
<strong>op</strong> vis, schaal- en schelpdieren <strong>in</strong> het Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. Tevens is aandacht voor <strong>de</strong><br />
relatie tussen <strong>de</strong> beroeps- en sport<strong>visserij</strong>, en <strong>de</strong><br />
beroeps<strong>visserij</strong> en an<strong>de</strong>re (economische) activiteiten<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> regio. Met ‘<strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong>’ wordt gedoeld <strong>op</strong><br />
een sociale, economische en ecologische verantwoor<strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong>.<br />
1.2 Aanleid<strong>in</strong>g en aanpak<br />
Duurzame <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee wordt nagestreefd,<br />
omdat het Wad<strong>de</strong>ngebied een belangrijk natuurgebied is<br />
en omdat <strong>visserij</strong> een belangrijke economische activiteit<br />
is <strong>in</strong> het gebied. In 2007 publiceer<strong>de</strong> <strong>de</strong> Raad voor <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>n haar advies voor <strong>duurzame</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
Dit advies was gericht aan m<strong>in</strong>ister Verburg van<br />
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). In het<br />
advies werd <strong>in</strong>gegaan <strong>op</strong> <strong>de</strong> vraag of het beleid – zoals<br />
geformuleerd <strong>in</strong> <strong>de</strong> PKB Der<strong>de</strong> Nota Wad<strong>de</strong>nzee en<br />
het Beleidsbesluit Schelpdier<strong>visserij</strong> 2005-2020 – zou<br />
lei<strong>de</strong>n tot een <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<br />
<strong>in</strong> 2020. Het antwoord van <strong>de</strong> Raad voor <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<br />
luid<strong>de</strong> ontkennend, omdat:<br />
• Innovaties die nu gebeuren alleen reactief zijn en niet<br />
dui<strong>de</strong>lijk lei<strong>de</strong>n tot een beoogd doel.<br />
• De totale bedrijfsvoer<strong>in</strong>g <strong>duurzame</strong>r zou<br />
moeten, terwijl nu vaak slechts on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len ervan<br />
verduurzaamd wor<strong>de</strong>n.<br />
• Een aantal <strong>visserij</strong>sectoren – waarvan nog niet<br />
is vastgesteld dat zij duurzaam zijn – zich niet<br />
bezighoudt met ver<strong>duurzame</strong>n.<br />
De Raad van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n adviseer<strong>de</strong> <strong>de</strong> m<strong>in</strong>ister van<br />
LNV daarom om te komen met een richt<strong>in</strong>ggevend<br />
beleid over <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee en een<br />
toekomstperspectief voor <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee <strong>op</strong> te stellen. Ook was <strong>de</strong> Raad van men<strong>in</strong>g<br />
dat <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> meer <strong>in</strong>gebed moest wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong><br />
regionaal beleid. Daar<strong>in</strong> zag zij een taak voor prov<strong>in</strong>cies<br />
en gemeenten en het Regionaal College Wad<strong>de</strong>ngebied<br />
(RCW).<br />
In reactie <strong>op</strong> het advies schreef m<strong>in</strong>ister Verburg een<br />
brief aan <strong>de</strong> voorzitter van <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong> Kamer, waar<strong>in</strong> ze<br />
conclu<strong>de</strong>ert dat er een (ge<strong>de</strong>eld) toekomstperspectief<br />
moet komen met daar<strong>in</strong> concrete stappen. Dit<br />
toekomstperspectief moet verankerd wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het<br />
bre<strong>de</strong>re regionale beleid. Parallel aan dit proces stel<strong>de</strong><br />
het RCW haar Beheer- en Ontwikkel<strong>in</strong>gsplan vast,<br />
waar<strong>in</strong> het belang van het ontwikkelen van een <strong>visie</strong><br />
<strong>op</strong> <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> ook on<strong>de</strong>rkend werd (Regionaal<br />
College Wad<strong>de</strong>ngebied, 2008). Het was dui<strong>de</strong>lijk dat er<br />
een samenhangen<strong>de</strong> <strong>visie</strong> <strong>op</strong> <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee moest komen. Daarmee kan vervolgens<br />
beter gewerkt wor<strong>de</strong>n aan een samenhangend<br />
<strong>visserij</strong>beleid.<br />
De Wad<strong>de</strong>nregio pakte het ver<strong>de</strong>r <strong>op</strong> en vanuit het<br />
RCW werd een klankbordgroep <strong>op</strong>gericht, on<strong>de</strong>r<br />
leid<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> regisseur <strong>visserij</strong>, <strong>de</strong> ge<strong>de</strong>puteer<strong>de</strong><br />
van <strong>de</strong> prov<strong>in</strong>cie Gron<strong>in</strong>gen, <strong>de</strong> heer Hollenga. Deze<br />
klankbordgroep had als taak te komen met een bre<strong>de</strong><br />
<strong>visie</strong> <strong>op</strong> <strong>duurzame</strong> beroeps<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
De groep bestaat uit personen, die vanuit verschillen<strong>de</strong><br />
perspectieven kon<strong>de</strong>n mee<strong>de</strong>nken over een <strong>de</strong>rgelijke<br />
<strong>visie</strong>. Daarbij wil<strong>de</strong> <strong>de</strong> groep zich niet te zeer laten<br />
hoofdstuk 1
hoofdstuk 1<br />
lei<strong>de</strong>n of beperken door an<strong>de</strong>re l<strong>op</strong>en<strong>de</strong> trajecten, maar<br />
juist met een frisse blik na<strong>de</strong>nken over <strong>de</strong> toekomst<br />
van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. Om voor draagvlak<br />
te zorgen wer<strong>de</strong>n tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>visie</strong><br />
worksh<strong>op</strong>s georganiseerd waar belanghebben<strong>de</strong>n mee<br />
kon<strong>de</strong>n discussiëren over <strong>de</strong>ze <strong>visie</strong>.<br />
De klankbordgroep heeft zich gericht <strong>op</strong> het <strong>op</strong>stellen<br />
van een <strong>visie</strong> waar alle betrokken partijen zich <strong>in</strong><br />
kunnen v<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Alleen met voldoen<strong>de</strong> draagvlak zal<br />
<strong>de</strong> <strong>visie</strong> kunnen lei<strong>de</strong>n tot <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen die nodig<br />
zijn voor een <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> 2020, met betere<br />
samenhang tussen <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>en. De <strong>visie</strong> moet een<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g teweegbrengen waardoor praktiseren<strong>de</strong><br />
vissers gaan na<strong>de</strong>nken over hun toekomst en over<br />
benodig<strong>de</strong> aanpass<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> hun bedrijfsvoer<strong>in</strong>g. De wil<br />
om <strong>duurzame</strong>r te vissen moet uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijk uit <strong>de</strong> vissers<br />
zelf komen.<br />
10
11<br />
2. Streefbeeld voor<br />
het jaar 2020<br />
De Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> is <strong>in</strong> 2020 <strong>in</strong> balans. In balans met <strong>de</strong><br />
natuur, maar ook <strong>in</strong> balans <strong>in</strong> maatschappelijk, sociaal<br />
en economisch <strong>op</strong>zicht. Het is een <strong>visserij</strong> waarvan<br />
<strong>de</strong> effecten <strong>op</strong> <strong>de</strong> soorten en het ecosysteem b<strong>in</strong>nen<br />
<strong>de</strong> natuurlijke schommel<strong>in</strong>gen van het systeem vallen.<br />
Vissers zijn dynamische on<strong>de</strong>rnemers en gebruiken<br />
<strong>visserij</strong>technieken die <strong>in</strong> ruimte en tijd zijn aangepast<br />
aan <strong>de</strong> natuur. Door hun werkwijze dragen vissers bij<br />
aan natuurontwikkel<strong>in</strong>g.<br />
Een betere samenwerk<strong>in</strong>g met an<strong>de</strong>re lokale<br />
on<strong>de</strong>rnemers zorgt ervoor dat <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> beter is<br />
<strong>in</strong>gebed <strong>in</strong> <strong>de</strong> leefgemeenschap. De <strong>visserij</strong> is sociaal<br />
aantrekkelijk en economisch rendabel. De <strong>in</strong>tr<strong>in</strong>sieke<br />
waar<strong>de</strong> van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> is zichtbaar <strong>in</strong> <strong>de</strong> bloeien<strong>de</strong><br />
vissershavens, dagverse-vismarkten en <strong>in</strong> <strong>de</strong> waar<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
voor kwalitatief hoogstaan<strong>de</strong> streekproducten en<br />
voor het vissersvak. Bij het <strong>in</strong> <strong>de</strong> markt zetten van<br />
Garnalenkotter<br />
Wad<strong>de</strong>nproducten gaat kwaliteit boven kwantiteit.<br />
Werkgelegenheid en schol<strong>in</strong>g zijn goed geregeld.<br />
Het beheer van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> is adaptief, maar maakt<br />
gebruik van voortschrij<strong>de</strong>nd <strong>in</strong>zicht en is gebaseerd <strong>op</strong><br />
wetenschappelijke <strong>in</strong>zichten. Alle betrokken partijen<br />
hebben <strong>in</strong>spraak bij het vaststellen van streefbeel<strong>de</strong>n en<br />
doelstell<strong>in</strong>gen.<br />
2.1 Dynamisch on<strong>de</strong>rnemen<br />
In 2020 bestaan er <strong>visserij</strong>bedrijven met verschillen<strong>de</strong><br />
bedrijfsstrategieën naast elkaar, elk met een<br />
geheel eigen karakter ten aanzien van visgebied,<br />
bedrijfsvermogen/bedrijfsomvang, on<strong>de</strong>rnemersstijl<br />
en specialisatiegraad. Aan het ene uite<strong>in</strong><strong>de</strong> van<br />
het spectrum staan specialisten zoals kotter- en<br />
mosselvissers (m/v), die actief <strong>in</strong>noveren en doelgericht<br />
hoofdstuk 2
hoofdstuk 2<br />
Garnalenvisser werkt aan zijn tuig<br />
<strong>in</strong>vesteren <strong>in</strong> kennis en kapitaal. Zij vissen met<br />
een eigen variant van <strong>de</strong> ‘SumW<strong>in</strong>g’ 1) of met een<br />
mosselzaad<strong>in</strong>vang<strong>in</strong>stallatie. Aan het an<strong>de</strong>re uite<strong>in</strong><strong>de</strong><br />
staat <strong>de</strong> visser (m/v) die kle<strong>in</strong>schaliger te werk gaat<br />
en activiteiten afwisselt, door zich <strong>de</strong> ene perio<strong>de</strong><br />
bezig te hou<strong>de</strong>n met fuiken<strong>visserij</strong> langs <strong>de</strong> prielen van<br />
<strong>de</strong> Dollard en <strong>in</strong> an<strong>de</strong>re perio<strong>de</strong>s met het vissen <strong>op</strong><br />
har<strong>de</strong>rs, kle<strong>in</strong>schalig oesters te rapen, of mosselzaad te<br />
rapen en mossels te kweken.<br />
Hoe verschillend ook, bei<strong>de</strong> type vissers hebben<br />
ie<strong>de</strong>r hun eigen <strong>in</strong>tr<strong>in</strong>sieke waar<strong>de</strong>. De een meer<br />
economisch, <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r meer cultureel. Bei<strong>de</strong>n hebben<br />
waar<strong>de</strong>volle gebiedskennis. Ze laten zich echter niet<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> manier reguleren. De eerste zal we<strong>in</strong>ig<br />
boodschap hebben aan een toekomst<strong>visie</strong> waar<strong>in</strong><br />
ie<strong>de</strong>reen ambachtelijk moet gaan werken en uitsluitend<br />
nog streekproducten voor <strong>de</strong> verse vismarkt levert. De<br />
twee<strong>de</strong> zal we<strong>in</strong>ig boodschap hebben aan elektronische<br />
logboeken, track records, een MSC-preassessment en<br />
worksh<strong>op</strong>s over <strong>in</strong>novaties <strong>in</strong> <strong>de</strong> visketen.<br />
De hierboven beschreven type vissers zijn twee<br />
uitersten. Iets globaler kunnen <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />
bedrijfsstrategieën on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n:<br />
• <strong>de</strong> specialisten: <strong>de</strong> vissers die fulltime met één type<br />
tuig vissen <strong>op</strong> één (groep van) doelsoort(en), zoals<br />
garnalenvissers, mosselkwekers of handkokkelvissers.<br />
De specialist is niet per <strong>de</strong>f<strong>in</strong>itie een grootschalige<br />
visser: ook <strong>op</strong> kle<strong>in</strong>e schaal kan specialistisch wor<strong>de</strong>n<br />
gevist;<br />
1) De SumW<strong>in</strong>g is een energiebesparend vistuig waarmee <strong>op</strong><br />
platvis en <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst ook <strong>op</strong> garnalen wordt gevist.<br />
12
13<br />
• <strong>de</strong> zeevissers met een gemengd bedrijf: <strong>de</strong> vissers<br />
die met een eurokotter meestal buitengaats, maar<br />
soms ook <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee, vissen <strong>op</strong> tong, schol,<br />
garnalen, kreeftjes, etc.;<br />
• <strong>de</strong> kustvissers met een gemengd bedrijf: vissers die<br />
meestal met een kle<strong>in</strong>ere boot het hele jaar <strong>op</strong> het<br />
Wad vissen, afwisselend <strong>op</strong> kokkels, har<strong>de</strong>r, zeebaars,<br />
pal<strong>in</strong>g, krab, etc.<br />
De toekomst<strong>visie</strong> die <strong>in</strong> 2010 is geschetst, heeft vissers<br />
gestimuleerd na te <strong>de</strong>nken over <strong>de</strong> bedrijfsstrategie<br />
waarvan ze dachten dat die het beste bij hen zou<br />
passen. Het was niet <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g ze <strong>in</strong> een hok te<br />
dw<strong>in</strong>gen, maar om ze aan te zetten tot na<strong>de</strong>nken over<br />
<strong>de</strong> voor hun meest i<strong>de</strong>ale manier van on<strong>de</strong>rnemen <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>visserij</strong>.<br />
2.1.1 Flexibiliser<strong>in</strong>g<br />
In 2020 heeft <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> een verschuiv<strong>in</strong>g naar een<br />
groter aan<strong>de</strong>el flexibele bedrijven plaatsgevon<strong>de</strong>n:<br />
bedrijven die makkelijker kunnen <strong>in</strong>spelen <strong>op</strong><br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> visbestan<strong>de</strong>n, <strong>in</strong> het ecosysteem, of<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> markt omdat ze over meer<strong>de</strong>re alternatieve<br />
vangstmogelijkhe<strong>de</strong>n beschikken. Ze hebben daarvoor<br />
<strong>de</strong> vangstrechten, het materiaal en <strong>de</strong> kennis. Een <strong>de</strong>el<br />
van <strong>de</strong>ze gemeng<strong>de</strong> bedrijven bestaat uit vissers die<br />
vanuit hun specialistische bedrijf zijn gaan verbre<strong>de</strong>n.<br />
Dat is bijvoorbeeld een garnalenvisser die daarnaast<br />
ook is gaan vissen <strong>op</strong> tong, makreel, sprot of zeebaars.<br />
Of een kokkelvisser die ook <strong>op</strong> oesters, garnalen en<br />
spier<strong>in</strong>g is gaan vissen, of ook <strong>op</strong> kle<strong>in</strong>e schaal mosselen<br />
kweekt. Daarnaast zijn er ook vissers en <strong>op</strong>volgers die<br />
helemaal an<strong>de</strong>rs zijn gaan vissen en hun ou<strong>de</strong> bedrijf<br />
vaarwel hebben gezegd.<br />
De flexibiliser<strong>in</strong>g heeft <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> doelstell<strong>in</strong>gen:<br />
1. Een meer divers aanbod van producten uit <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee en <strong>de</strong> aangrenzen<strong>de</strong> Noordzee met een<br />
gunstiger verhoud<strong>in</strong>g tussen onkosten en marktprijs.<br />
Dit gaat samen met een bre<strong>de</strong>re basis voor <strong>de</strong><br />
bedrijven die flexibeler zijn gewor<strong>de</strong>n, waardoor ze<br />
m<strong>in</strong><strong>de</strong>r afhankelijk zijn van slechts een enkele soort<br />
of <strong>visserij</strong>techniek.<br />
2. Een kust<strong>visserij</strong> die als geheel makkelijker kan<br />
meebewegen met veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> natuur en <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> markt.<br />
3. Meer veerkracht <strong>in</strong> <strong>de</strong> gehele garnalen- en (hand-)<br />
kokkel sector. Deze sectoren bestaan voor een<br />
<strong>de</strong>el uit vissers die, dankzij <strong>de</strong> flexibiliser<strong>in</strong>g, snel<br />
kunnen uitwijken naar an<strong>de</strong>re doelsoorten als <strong>de</strong><br />
prijs daalt of het bestand afneemt. Flexibiliser<strong>in</strong>g van<br />
een <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> vloot vergroot dus <strong>de</strong> veerkracht<br />
van <strong>de</strong> resteren<strong>de</strong> specialisten en daarmee hun<br />
duurzaamheid.<br />
4. Het totale arbeidsaanbod <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>sector<br />
vertoont meer diversiteit ten aanzien van<br />
kennis en vaardighe<strong>de</strong>n. Er is meer uitwissel<strong>in</strong>g<br />
van arbeidskrachten tussen <strong>de</strong>elsectoren, o.a.<br />
omdat er b<strong>in</strong>nen een lokale gemeenschap meer<br />
diversiteit is ten aanzien van soorten <strong>visserij</strong> en dus<br />
arbeidskrachten.<br />
Het doorvoeren van <strong>de</strong>ze flexibiliser<strong>in</strong>g heeft er<br />
niet toe geleid dat <strong>de</strong> totale impact van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> is<br />
toegenomen. Bij <strong>de</strong> flexibiliser<strong>in</strong>g is goed <strong>in</strong> <strong>de</strong> gaten<br />
gehou<strong>de</strong>n of dit gepaard g<strong>in</strong>g met een ecologische<br />
en economische verduurzam<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> en<br />
met het verkle<strong>in</strong>en van <strong>de</strong> impact <strong>op</strong> het ecosysteem.<br />
Er zijn niet zomaar nieuwe en extra vergunn<strong>in</strong>gen<br />
bijgekomen. De vissers hebben een grote mate van<br />
hoofdstuk 2
hoofdstuk 2<br />
(bij bena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g). L<strong>in</strong>ks: <strong>de</strong> situatie <strong>in</strong> 2010, rechts: <strong>de</strong> "huidige" situatie <strong>in</strong> 2020. In <strong>de</strong><br />
mosselsector gaat het <strong>in</strong> 2010 om on<strong>de</strong>rnemers die zich bezighou<strong>de</strong>n met mosselzaad<strong>visserij</strong><br />
en <strong>in</strong> 2020 om on<strong>de</strong>rnemers die mosselzaad <strong>op</strong> alternatieve wijze verkrijgen.<br />
2010<br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid gekregen <strong>in</strong> dit proces, om<br />
ervoor te zorgen dat <strong>de</strong> flexibiliser<strong>in</strong>g niet zou lei<strong>de</strong>n<br />
tot vergrot<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> vlootcapaciteit. De erken<strong>de</strong><br />
Producentenorganisaties hebben hier<strong>in</strong> een belangrijke<br />
rol.<br />
In <strong>de</strong> samenstell<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> vloot is een verschuiv<strong>in</strong>g<br />
<strong>op</strong>getre<strong>de</strong>n (zie figuur 1). De flexibiliser<strong>in</strong>g v<strong>in</strong>dt<br />
vooral plaats <strong>in</strong> dat <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> vloot dat zich niet<br />
met <strong>de</strong> grootschalige mosselzaad<strong>visserij</strong> bezighoudt.<br />
Daarom is <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze figuur <strong>de</strong> hoeveelheid on<strong>de</strong>rnemers<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> mosselsector onveran<strong>de</strong>rd gebleven. Het aantal<br />
specialistische garnalenvissers, vaste vistuigenvissers<br />
en handkokkelaars is afgenomen. In plaats<br />
daarvan hebben extra gemeng<strong>de</strong> <strong>visserij</strong>bedrijven<br />
en <strong>de</strong>monstratievissers hun <strong>in</strong>tre<strong>de</strong> gedaan.<br />
Demonstratievissers laten toeristen aan boord zien hoe<br />
<strong>de</strong> <strong>visserij</strong> werkt en comb<strong>in</strong>eren dat met activiteiten als<br />
Wadl<strong>op</strong>en, het observeren van vogels en zeehon<strong>de</strong>n<br />
Mosselzaadvissers<br />
Garnalenvissers<br />
Gemengd (garn-vaste<br />
vist,/ kokkels-vast e vist.)<br />
Handkokkelvissers<br />
Vaste vist uigen<br />
Demonstratievissers<br />
(t i ti h i b d )<br />
2020<br />
Mosselsector<br />
Garnalenvissers<br />
Gemengd <strong>visserij</strong>bedrijf<br />
Handkokkelvissers<br />
Vaste vistuigen vistuigen<br />
Demonstrat Demonstratievissers ievissers<br />
Figuur 1. Relatieve bijdrage van <strong>de</strong> vlootsegmenten <strong>in</strong> aantallen on<strong>de</strong>rnemers <strong>op</strong> Wad<strong>de</strong>nzee (bij bena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g). L<strong>in</strong>ks: <strong>de</strong> situatie <strong>in</strong> 2010,<br />
rechts: <strong>de</strong> “huidige”<br />
2.1.2<br />
situatie<br />
Haven<strong>in</strong>frastructuur<br />
<strong>in</strong> 2020. In <strong>de</strong> mosselsector gaat het <strong>in</strong> 2010 om on<strong>de</strong>rnemers die zich bezighou<strong>de</strong>n met mosselzaad<strong>visserij</strong><br />
en <strong>in</strong> 2020 om on<strong>de</strong>rnemers die mosselzaad <strong>op</strong> alternatieve wijze verkrijgen.<br />
Door <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> vloot is <strong>de</strong> <strong>in</strong>frastructuur rondom <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> ook veran<strong>de</strong>rd. Er is<br />
meer variatie <strong>in</strong> <strong>de</strong> aanland<strong>in</strong>gen, gebruik van een grotere variëteit aan tuigen en een an<strong>de</strong>re<br />
manier van vermarkt<strong>in</strong>g van Wad<strong>de</strong>nzeeproducten. Al <strong>de</strong>ze veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen hebben ertoe<br />
bijgedragen dat transport, afslagen en havens hun faciliteiten hebben aangepast. De havens<br />
enzovoorts. De verschuiv<strong>in</strong>g heeft plaatsgevon<strong>de</strong>n<br />
doordat vissers hebben beslist welke bedrijfsstrategie<br />
het beste bij hen past.<br />
2.1.2 Haven<strong>in</strong>frastructuur<br />
Door <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> vloot is <strong>de</strong> <strong>in</strong>frastructuur<br />
rondom <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> ook veran<strong>de</strong>rd. Er is meer variatie<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> aanland<strong>in</strong>gen, gebruik van een grotere variëteit<br />
aan tuigen en een an<strong>de</strong>re manier van vermarkt<strong>in</strong>g van<br />
Wad<strong>de</strong>nzeeproducten. Al <strong>de</strong>ze veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen hebben<br />
ertoe bijgedragen dat transport, afslagen en havens hun<br />
faciliteiten hebben aangepast. De havens hebben bij het<br />
aanpassen van hun <strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g ook aandacht gehad voor<br />
verbeter<strong>in</strong>g van hun aanzicht. Daarmee zijn havens nog<br />
aantrekkelijker gewor<strong>de</strong>n voor <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>, recreatie &<br />
toerisme en horeca.<br />
11<br />
14
15<br />
Garnalenkotters <strong>in</strong> <strong>de</strong> haven van Lauwersoog<br />
hoofdstuk 2
hoofdstuk 2<br />
2.1.3 Mosselsector<br />
In 2020 is <strong>de</strong> traditionele bo<strong>de</strong>m<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> mosselzaad<br />
vervangen door nieuwe metho<strong>de</strong>n om mosselzaad <strong>in</strong><br />
te vangen. Met <strong>de</strong>ze nieuwe metho<strong>de</strong>s, waaron<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
Mosselzaad<strong>in</strong>vang<strong>in</strong>stallaties (MZI’s), is het mogelijk<br />
gebleken om <strong>op</strong> een an<strong>de</strong>re manier structureel<br />
voldoen<strong>de</strong> mosselzaad te w<strong>in</strong>nen. MZI’s vorm<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
eerste toepass<strong>in</strong>g voor het <strong>in</strong>vangen van mosselzaad,<br />
maar daarnaast zijn ook an<strong>de</strong>re metho<strong>de</strong>n ontwikkeld<br />
die effectief bleken. Dankzij <strong>de</strong> verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g <strong>in</strong><br />
bo<strong>de</strong>m<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> mosselzaad, is <strong>in</strong> <strong>de</strong> lo<strong>op</strong> <strong>de</strong>r jaren het<br />
areaal aan natuurlijke en ou<strong>de</strong>re mosselbanken <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee gelei<strong>de</strong>lijk toegenomen.<br />
Op kle<strong>in</strong>ere schaal wordt door vissers <strong>op</strong> het Wad ook<br />
mosselzaad <strong>in</strong>gevangen. Dit mosselzaad wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee <strong>op</strong>gekweekt tot consumptiemosselen. In<br />
vergelijk<strong>in</strong>g tot <strong>de</strong> grootschalige mosselkweekbedrijven<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong> <strong>de</strong>ze manier relatief kle<strong>in</strong>e hoeveelhe<strong>de</strong>n<br />
van het streekproduct Wad<strong>de</strong>nmossel voor lokale<br />
markten geproduceerd.<br />
2.2 Aangepast aan <strong>de</strong> natuur<br />
De Wad<strong>de</strong>nzee is een belangrijk natuurgebied, maar<br />
ook een gebied waar<strong>in</strong> <strong>visserij</strong> een plaats heeft. Voor <strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong> moet wor<strong>de</strong>n vastgesteld <strong>op</strong> welke manier ze<br />
plaats kan v<strong>in</strong><strong>de</strong>n b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> grenzen van <strong>de</strong> draagkracht<br />
en functioneren van het Wad<strong>de</strong>necosysteem.<br />
Afspraken hierover tussen beroeps<strong>visserij</strong>, sport<strong>visserij</strong>,<br />
Mosselzaad<strong>in</strong>vang<strong>in</strong>stallatie<br />
16
17<br />
Kwel<strong>de</strong>r <strong>op</strong> Texel<br />
beheer<strong>de</strong>rs en natuurorganisaties wor<strong>de</strong>n vastgelegd <strong>in</strong><br />
een <strong>visserij</strong>beheerplan.<br />
2.2.1 Aanpass<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong><br />
Meer vissers zijn zich bewust van het belang om goed<br />
te zorgen voor hun eigen achtertu<strong>in</strong>: <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
In het <strong>visserij</strong>on<strong>de</strong>rwijs <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nregio krijgen<br />
leerl<strong>in</strong>gen meer les over <strong>visserij</strong>biologie, ecosystemen<br />
en het belang van duurzaam vissen.<br />
Vistechnieken zijn aangepast zodat na<strong>de</strong>lige effecten<br />
<strong>op</strong> het ecosysteem, zoals aantast<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m en<br />
bijvangst van ongewenste soorten, zo veel mogelijk<br />
zijn verm<strong>in</strong><strong>de</strong>rd. Vissers zijn overgegaan tot dit soort<br />
aanpass<strong>in</strong>gen omdat ze daar zelf behoefte aan had<strong>de</strong>n,<br />
het door <strong>de</strong> markt en maatschappij werd gestimuleerd<br />
en het door <strong>de</strong> overheid mogelijk is gemaakt.<br />
In <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> richt men zich <strong>in</strong> 2020 meer <strong>op</strong> kwaliteit<br />
dan <strong>op</strong> kwantiteit.<br />
De ontwikkel<strong>in</strong>g naar een klimaatneutrale <strong>visserij</strong> is <strong>in</strong><br />
gang gezet. Er is een nulmet<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> CO2-uitstoot<br />
van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> gedaan, waarna een traject is <strong>in</strong>gegaan<br />
voor het verlagen hiervan naar een maatschappelijk en<br />
economisch acceptabel niveau. Er is gewerkt aan het<br />
verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren van brandstofverbruik tij<strong>de</strong>ns het vissen<br />
en aan het efficiënter maken van het transport van <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nproducten naar <strong>de</strong> consument. Door <strong>de</strong>ze en<br />
an<strong>de</strong>re maatregelen wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong> termijn <strong>de</strong> effecten van<br />
<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> het klimaat zo ver mogelijk verm<strong>in</strong><strong>de</strong>rd. Een<br />
bijkomend voor<strong>de</strong>el is dat <strong>de</strong> maatregelen ook hebben<br />
geleid tot een kle<strong>in</strong>ere afhankelijkheid van fossiele<br />
brandstoffen.<br />
2.2.2 Aanpass<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het ruimtegebruik<br />
De gebieds<strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee is herzien: <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee heeft nu een dui<strong>de</strong>lijke gebieds<strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g,<br />
met per gebied een specificatie van <strong>de</strong> toegestane<br />
activiteiten. De nieuwe gebieds<strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is gemaakt <strong>in</strong><br />
overleg tussen alle belanghebben<strong>de</strong>n en is vastgelegd <strong>in</strong><br />
het <strong>visserij</strong>beheerplan. De gebieds<strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g is afgestemd<br />
met bestaan<strong>de</strong> beheerplannen om ervoor te zorgen dat<br />
<strong>de</strong> i<strong>de</strong>eënvorm<strong>in</strong>g omtrent <strong>de</strong> <strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g en sluit<strong>in</strong>g van<br />
gebie<strong>de</strong>n <strong>op</strong> elkaar aansluit. Een <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<br />
bestaat uit ‘exclusieve zones’ waarb<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />
kle<strong>in</strong>schalige, niet bo<strong>de</strong>mberoeren<strong>de</strong> <strong>visserij</strong> verweven<br />
is met <strong>de</strong> bijzon<strong>de</strong>re natuurwaar<strong>de</strong>n. In <strong>de</strong>ze zones<br />
kunnen zich bijzon<strong>de</strong>re natuurwaar<strong>de</strong>n ontwikkelen,<br />
zoals mosselbanken on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> laagste laagwaterlijn die<br />
nooit droogvallen, zeegrasvel<strong>de</strong>n en riffen.<br />
Voor het sluiten en <strong>op</strong>enen van gebie<strong>de</strong>n voor<br />
(bepaal<strong>de</strong>) <strong>visserij</strong>en, is een <strong>de</strong>gelijke analyse van <strong>de</strong><br />
kosten en baten gedaan, om vast te kunnen stellen<br />
of <strong>de</strong>ze tegen elkaar <strong>op</strong>wegen. De gebieds<strong>in</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
blijft gelijk over langere termijn, zodat vissers hun<br />
bedrijfsplannen er<strong>op</strong> af kunnen stemmen.<br />
hoofdstuk 2
hoofdstuk 2<br />
Drooggevallen platbo<strong>de</strong>m <strong>op</strong> het Wad<br />
18
19<br />
2.2.3 Aanpass<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het beheer<br />
Voor het beheer van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee zijn<br />
ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> streefbeel<strong>de</strong>n en doelstell<strong>in</strong>gen ontwikkeld<br />
door alle betrokken partijen. Het beheer is niet<br />
rigi<strong>de</strong>; waar nodig wordt het beheer aangepast <strong>op</strong><br />
basis van (nieuwe) wetenschappelijke <strong>in</strong>zichten en<br />
voortschrij<strong>de</strong>nd <strong>in</strong>zicht. Het beheer is gericht <strong>op</strong><br />
behoud van <strong>de</strong> natuurlijke structuur en het natuurlijk<br />
functioneren van het dynamische Wad<strong>de</strong>necosysteem<br />
en <strong>de</strong> productiviteit. De draagkracht van het<br />
ecosysteem is bepalend voor wat er door <strong>de</strong> <strong>visserij</strong><br />
uit het systeem onttrokken kan wor<strong>de</strong>n. Er zijn<br />
goe<strong>de</strong> afspraken gemaakt over hoe <strong>de</strong> onttrekk<strong>in</strong>gen<br />
van vis en schelpdieren over <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> typen<br />
beroeps<strong>visserij</strong>en wor<strong>de</strong>n ver<strong>de</strong>eld. Ook over <strong>de</strong><br />
onttrekk<strong>in</strong>gen door <strong>de</strong> sport<strong>visserij</strong> zijn afspraken<br />
gemaakt en vastgelegd. Omdat <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee beïnvloed<br />
wordt door wat er <strong>in</strong> en <strong>op</strong> <strong>de</strong> Noordzee en <strong>de</strong><br />
Noordzeekustzone gebeurt, wordt bij het beheer<br />
reken<strong>in</strong>g gehou<strong>de</strong>n met ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> en <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
Noordzee.<br />
Het beheer wordt on<strong>de</strong>rsteund door monitor<strong>in</strong>g.<br />
Omdat <strong>de</strong> draagkracht van het ecosysteem bepalend<br />
is voor het beheer, is extra monitor<strong>in</strong>g nodig om meer<br />
<strong>in</strong>zicht <strong>in</strong> het systeem te krijgen en te weten wat <strong>de</strong><br />
grenzen zijn van het systeem. De monitor<strong>in</strong>g wordt<br />
uitgevoerd door wetenschappelijke organisaties. Waar<br />
mogelijk wordt een samenwerk<strong>in</strong>gsverband tussen<br />
beroeps<strong>visserij</strong>, sport<strong>visserij</strong> en on<strong>de</strong>rzoek <strong>op</strong>gezet<br />
waarbij vissers gegevens verzamelen en <strong>de</strong>len. Vissers<br />
hebben een actieve rol gekregen bij het monitoren van<br />
het systeem.<br />
Afspraken tussen <strong>de</strong> betrokken partijen over<br />
het beheer zijn en wor<strong>de</strong>n vastgelegd <strong>in</strong> het<br />
<strong>visserij</strong>beheerplan. De afspraken vallen b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong><br />
speelruimte die er is <strong>in</strong> het nationale en het EU<br />
beleid. Het beleid voor <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee wordt waar<br />
mogelijk afgestemd met het beleid <strong>in</strong> <strong>de</strong> buitenlandse<br />
<strong>de</strong>len van het Wad<strong>de</strong>ngebied. Het is voor <strong>de</strong><br />
effectiviteit van maatregelen belangrijk dat <strong>de</strong> situatie<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> aangrenzen<strong>de</strong> lan<strong>de</strong>n gelijkwaardig is. Ook <strong>de</strong><br />
sport<strong>visserij</strong>sector wordt betrokken bij het <strong>op</strong>stellen<br />
van het <strong>visserij</strong>beheerplan, omdat <strong>de</strong>ze branche een<br />
<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> vangsten van soorten als zeebaars en<br />
har<strong>de</strong>r voor haar reken<strong>in</strong>g neemt en ook een belang<br />
heeft bij goed beheer van <strong>de</strong> visstand <strong>in</strong> het gebied.<br />
2.3 Ingebed <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio<br />
Visserij is nog nadrukkelijker een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van<br />
<strong>de</strong> leefgemeenschap <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nregio gewor<strong>de</strong>n,<br />
met een sterke bijdrage aan i<strong>de</strong>ntiteit, bedrijvigheid<br />
en eetcultuur. Het imago van <strong>de</strong> beroeps<strong>visserij</strong> is<br />
goed en er zijn diverse samenwerk<strong>in</strong>gsverban<strong>de</strong>n<br />
tussen <strong>de</strong>ze en an<strong>de</strong>re bedrijfstakken. Zo zijn er<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverban<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> toeristische sector,<br />
met <strong>de</strong> sport<strong>visserij</strong>sector en met <strong>de</strong> horeca. Ver<strong>de</strong>r<br />
wordt getracht voor<strong>de</strong>len te halen uit <strong>de</strong> samenwerk<strong>in</strong>g<br />
met vissers uit <strong>de</strong> Deense en Duitse Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
Om <strong>de</strong> regionale <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g te stimuleren is on<strong>de</strong>rzocht<br />
of er vraag is naar regionale vismarkten en hoe <strong>de</strong>ze<br />
<strong>op</strong>gezet kunnen wor<strong>de</strong>n. Sommige vissers spelen een<br />
rol <strong>in</strong> het natuurbeheer door bijvoorbeeld het geven<br />
van voorlicht<strong>in</strong>g, het beheer van schelpdierbanken en<br />
het hou<strong>de</strong>n van toezicht <strong>op</strong> het gebruik van gebie<strong>de</strong>n.<br />
hoofdstuk 2
hoofdstuk 2<br />
An<strong>de</strong>re vissers leveren een bijdrage aan vormen van<br />
“natuurontwikkel<strong>in</strong>g” en weer an<strong>de</strong>ren werken mee<br />
aan een monitor<strong>in</strong>gsprogramma om <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gen<br />
<strong>in</strong> het Wad<strong>de</strong>necosysteem <strong>in</strong> <strong>de</strong> gaten te hou<strong>de</strong>n.<br />
Vissers die niet <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio wonen, maar wel <strong>in</strong> het bezit<br />
zijn van vergunn<strong>in</strong>gen voor <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee,<br />
wor<strong>de</strong>n actief betrokken bij <strong>de</strong> activiteiten <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio.<br />
Daardoor zijn ook zij nauwer betrokken bij wat er<br />
speelt <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee en <strong>de</strong> gehele Wad<strong>de</strong>nregio.<br />
2.4 Regionaal geregeld<br />
In <strong>de</strong> regio is <strong>de</strong> meeste kennis aanwezig om <strong>de</strong><br />
regionale <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> een goe<strong>de</strong> manier te organiseren<br />
en beheren. Voor het beheer bestaat <strong>in</strong> 2020 een<br />
Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>, waar <strong>in</strong> overleg tussen<br />
<strong>de</strong> diverse belangengroepen adviezen over het<br />
<strong>visserij</strong>beheer wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong>gesteld.<br />
2.4.1 Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong><br />
Alle belanghebben<strong>de</strong>n bij <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee wor<strong>de</strong>n<br />
betrokken bij besluitvorm<strong>in</strong>g. Daarom is een<br />
Ne<strong>de</strong>rlands Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> <strong>op</strong>gericht. De<br />
primaire taak van het Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> is<br />
het geven van adviezen over het <strong>visserij</strong>beheer aan het<br />
bevoegd gezag (het Rijk en <strong>de</strong> prov<strong>in</strong>cies). Het bevoegd<br />
gezag schetst <strong>de</strong> ka<strong>de</strong>rs waarb<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> plaats<br />
moet v<strong>in</strong><strong>de</strong>n en houdt daarbij reken<strong>in</strong>g met nationaal<br />
en <strong>in</strong>ternationaal beleid. Het Adviescollege zorgt voor<br />
concretiser<strong>in</strong>g en <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g van die ka<strong>de</strong>rs. Concreet<br />
houdt het Adviescollege zich bijvoorbeeld bezig met het<br />
geven van <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g aan een <strong>visserij</strong>beheerplan waar<strong>in</strong><br />
afspraken over <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> wor<strong>de</strong>n vastgelegd. Het<br />
gezag, maar <strong>de</strong>ze moet met sterke argumenten komen<br />
om tegen het advies van dit Adviescollege <strong>in</strong> te gaan.<br />
Het Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> is breed<br />
samengesteld, met <strong>in</strong> ie<strong>de</strong>r geval vertegenwoordigers<br />
van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>, milieuorganisaties, sport<strong>visserij</strong>sector,<br />
on<strong>de</strong>rzoeks<strong>in</strong>stituten en <strong>de</strong> (regionale) overheid. Het is<br />
een effectief en regionaal geworteld college.<br />
2.4.2 Organisatie van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong><br />
In het Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> zijn alle <strong>visserij</strong>en<br />
vertegenwoordigd. Om <strong>de</strong> belangen van vissers zo<br />
goed mogelijk te behartigen, hebben Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
<strong>visserij</strong>organisaties zelf hun manier van werken<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> loep genomen. Dankzij veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> organisaties is <strong>de</strong> belangenbehartig<strong>in</strong>g nu m<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
versnipperd en sterker dan tevoren.<br />
In <strong>de</strong> regio houdt men zich bezig met <strong>de</strong> bun<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
van <strong>in</strong>itiatieven <strong>in</strong> lokale <strong>visserij</strong>gemeenschappen,<br />
<strong>de</strong> organisatie van <strong>de</strong> keten en vermarkt<strong>in</strong>g van<br />
Wad<strong>de</strong>nproducten (<strong>in</strong> nauwe samenwerk<strong>in</strong>g met of<br />
mid<strong>de</strong>ls <strong>de</strong> erken<strong>de</strong> Producentenorganisaties), promotie<br />
van het streekproduct en het imago van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> regio. Er wordt tussen vissers meer kennis ge<strong>de</strong>eld<br />
en er wor<strong>de</strong>n bijvoorbeeld cursussen georganiseerd<br />
met betrekk<strong>in</strong>g tot <strong>in</strong>novatieve vormen van <strong>visserij</strong>,<br />
on<strong>de</strong>rnemen, het <strong>op</strong>stellen van bedrijfsplannen,<br />
enzovoorts.<br />
uite<strong>in</strong><strong>de</strong>lijke beleid wordt vastgesteld door het bevoegd 20
21<br />
3. Visserij <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee:<br />
huidige situatie<br />
In <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee wordt beroepsmatig primair gevist<br />
<strong>op</strong> garnalen, maar <strong>op</strong> kle<strong>in</strong>ere schaal ook <strong>op</strong> har<strong>de</strong>r,<br />
zeebaars, aal, spier<strong>in</strong>g en schelpdieren als kokkels<br />
(handmatig). Voor <strong>de</strong> mosselkweek wordt mosselzaad<br />
gevangen, door mid<strong>de</strong>l van mosselzaad<strong>visserij</strong><br />
en Mosselzaad<strong>in</strong>vang<strong>in</strong>stallaties (MZI’s). Overige<br />
<strong>visserij</strong>activiteiten <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee zijn <strong>de</strong> sport<strong>visserij</strong><br />
(met <strong>de</strong> hengel), <strong>de</strong>monstratie- en recreatieve <strong>visserij</strong><br />
met beroepsvistuigen en het rapen van schelpdieren.<br />
(Bron: Van Overzee et al, 2008). De <strong>visserij</strong> <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee gaat gemoeid met ongeveer 600<br />
arbeidsplaatsen, direct <strong>op</strong> <strong>de</strong> vloot, of <strong>in</strong>direct <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
verwerken<strong>de</strong> <strong>in</strong>dustrie (Wijk et al, 2003).<br />
Dit hoofdstuk beschrijft <strong>de</strong> huidige situatie <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
verschillen<strong>de</strong> <strong>visserij</strong>en vanuit ecologisch, sociaal en<br />
economisch perspectief.<br />
3.1 Ecologisch perspectief<br />
Beschrijv<strong>in</strong>gen van ecologische effecten zijn voor een<br />
groot <strong>de</strong>el afkomstig van een analyse door <strong>de</strong> Raad van<br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n. Die analyse is aangevuld met <strong>in</strong>formatie<br />
over <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>en uit recentere jaren.<br />
3.1.1. Garnalen<strong>visserij</strong><br />
De garnalen<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee wordt vrijwel<br />
het hele jaar uitgeoefend. Met behulp van een<br />
boomkor met klossenpees wordt gevist <strong>in</strong> <strong>de</strong> geulen.<br />
Over <strong>de</strong> ecologische effecten van <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong><br />
is veel gediscussieerd, zowel <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r van <strong>de</strong><br />
Natuurbescherm<strong>in</strong>gswet (Nb-wet), als <strong>in</strong> het traject<br />
naar certificer<strong>in</strong>g door <strong>de</strong> Mar<strong>in</strong>e Stewardship Council<br />
(MSC). Uit <strong>de</strong>ze discussies blijkt dat ondui<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n<br />
over ‘discards’ – dat <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> vangst dat niet wordt<br />
verkocht en daarom overboord wordt gezet – en<br />
over het effect van bo<strong>de</strong>mberoer<strong>in</strong>g, <strong>de</strong> belangrijkste<br />
struikelblokken zijn voor <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong>.<br />
In <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> wor<strong>de</strong>n behalve garnalen ook<br />
an<strong>de</strong>re organismen gevangen. Daaron<strong>de</strong>r vallen<br />
jonge garnalen, vissen en bo<strong>de</strong>mdieren. Met <strong>de</strong> term<br />
bijvangst wordt gedoeld <strong>op</strong> alles wat aan boord komt<br />
en geen marktwaardige garnaal is. Alles wat weer<br />
overboord gaat, wordt ‘discards’ genoemd. Discussies<br />
rond <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> richten zich on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re <strong>op</strong><br />
discards van jonge schol. Internationaal zijn er diverse<br />
on<strong>de</strong>rzoeken geweest naar <strong>de</strong> hoeveelheid discards<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> (Doeksen, 2006), maar nooit<br />
<strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland. S<strong>in</strong>ds 2008 wor<strong>de</strong>n bijvangstgegevens<br />
verzameld <strong>in</strong> <strong>op</strong>dracht van <strong>de</strong> Directie Kennis van het<br />
M<strong>in</strong>isterie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit<br />
(LNV), maar daaruit zijn nog geen conclusies te<br />
Garnalenkotter LO17<br />
hoofdstuk 3
hoofdstuk 3<br />
Tuig van een garnalenkotter<br />
22
23<br />
trekken over bijvangsten <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> (Tulp,<br />
2009). Naast een betere monitor<strong>in</strong>g van discards <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
garnalen<strong>visserij</strong>, wordt door vissers en on<strong>de</strong>rzoekers<br />
samen ook gezocht naar manieren om <strong>de</strong> hoeveelheid<br />
discards van schol te verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren. Dit gebeurt on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re <strong>in</strong> het project Kenniskr<strong>in</strong>gen (gef<strong>in</strong>ancierd<br />
door het m<strong>in</strong>isterie van LNV) en <strong>in</strong> projecten<br />
gef<strong>in</strong>ancierd door het Visserij Innovatie Platform en het<br />
Wad<strong>de</strong>nfonds.<br />
Potentiële effecten van <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> door<br />
bo<strong>de</strong>mberoer<strong>in</strong>g zijn: vertragen of onmogelijk<br />
maken van herstel en ontwikkel<strong>in</strong>g van structuren<br />
als mosselbanken, zeegrasvel<strong>de</strong>n en mosvel<strong>de</strong>n;<br />
verstor<strong>in</strong>g of beschadig<strong>in</strong>g van overige bo<strong>de</strong>mdieren;<br />
vertroebel<strong>in</strong>g door <strong>op</strong>wervelend slib. De omvang van<br />
<strong>de</strong>ze effecten is nog niet eenduidig vast te stellen. Van<br />
het habitat <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee waar <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong><br />
mogelijk een effect <strong>op</strong> heeft door bo<strong>de</strong>mberoer<strong>in</strong>g, is<br />
vastgesteld dat <strong>de</strong> staat “matig ongunstig” is. Daarom is<br />
een verbeter<strong>op</strong>gave meegegeven voor dat habitat. Dit<br />
betekent dat, wanneer <strong>in</strong> 2013 <strong>de</strong> huidige vergunn<strong>in</strong>g<br />
voor <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> aflo<strong>op</strong>t, er voor een nieuwe<br />
vergunn<strong>in</strong>g aangetoond moet wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> Passen<strong>de</strong><br />
Beoor<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g, dat het effect van <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> habitattypen zo kle<strong>in</strong> is, dat <strong>de</strong> <strong>visserij</strong><br />
<strong>de</strong> verbeter<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> kwaliteit niet <strong>in</strong> <strong>de</strong> weg staat. In<br />
2010 wordt een on<strong>de</strong>rzoek gestart naar <strong>de</strong> effecten van<br />
<strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
3.1.2 Visserij met vaste vistuigen<br />
Visserij met vaste vistuigen omvat diverse – vooral<br />
kle<strong>in</strong>schalige – <strong>visserij</strong>en met bijvoorbeeld staandwant,<br />
zegen, (schiet)fuiken, lijnen, kubben en ankerkuilen.<br />
hoofdstuk 3
hoofdstuk 3<br />
Deze <strong>visserij</strong>en omvatten geen bo<strong>de</strong>mberoeren<strong>de</strong><br />
activiteiten en veroorzaken geen aantast<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
bo<strong>de</strong>m of vertroebel<strong>in</strong>g. Tij<strong>de</strong>lijke verstor<strong>in</strong>g door<br />
aanwezigheid van schepen en mensen, geluid en licht<br />
wordt veroorzaakt tij<strong>de</strong>ns het uitzetten en <strong>op</strong>halen<br />
van <strong>de</strong> tuigen, maar komt <strong>in</strong> ger<strong>in</strong>ge mate voor.<br />
Het wegvangen van vis kan het voedselaanbod van<br />
zeezoogdieren en viseten<strong>de</strong> vogels verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren. Ook<br />
kan dit van <strong>in</strong>vloed zijn <strong>op</strong> <strong>de</strong> structuur en <strong>op</strong>bouw van<br />
<strong>de</strong> visgemeenschap. Bijvangst <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze <strong>visserij</strong>en is een<br />
potentieel probleem, omdat zeezoogdieren, vogels en<br />
niet-doel vissoorten gevangen kunnen wor<strong>de</strong>n. Echter,<br />
tot nu toe is uit het beperkte aantal on<strong>de</strong>rzoeken naar<br />
bijvangsten <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee niet gebleken dat er <strong>op</strong><br />
dit vlak daadwerkelijk een probleem is (Jansen et al,<br />
2007; Jansen et al, 2008; Kl<strong>in</strong>ge, 2008).<br />
Een mogelijk knelpunt voor <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>en met vaste<br />
vistuigen kan <strong>de</strong> implementatie van het aalbeheerplan<br />
zijn dat <strong>in</strong> 2009 effectief is gewor<strong>de</strong>n. Hierdoor is<br />
het verbo<strong>de</strong>n om geduren<strong>de</strong> drie maan<strong>de</strong>n per jaar<br />
te vissen met type vistuigen die (vaak <strong>in</strong> een an<strong>de</strong>re<br />
vorm) ook kunnen wor<strong>de</strong>n gebruikt bij <strong>de</strong> aal<strong>visserij</strong>.<br />
De komen<strong>de</strong> jaren wordt bekeken of een meer<br />
<strong>de</strong>centrale uitwerk<strong>in</strong>g van het aalbeheerplan tot<br />
<strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n behoort. Daartoe zal <strong>in</strong> 2010 <strong>in</strong><br />
overleg met betrokken vissers het daarvoor benodig<strong>de</strong><br />
on<strong>de</strong>rzoek wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong>gepakt en uitgewerkt. Hier zullen<br />
ook vertegenwoordigers van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> bij<br />
betrokken wor<strong>de</strong>n.<br />
Fuik<br />
24
25<br />
Kokkels<br />
3.1.3 Handkokkel<strong>visserij</strong><br />
Bij <strong>de</strong> handmatige kokkel<strong>visserij</strong> wordt <strong>de</strong> hark<br />
van <strong>de</strong> handbeugel door <strong>de</strong> bovenste vier tot zes<br />
centimeter van <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m getrokken. De handmatige<br />
<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> kokkels kan alleen rendabel toegepast<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong> kokkelbanken met een hoge dichtheid aan<br />
kokkels. Volgens het huidige schelpdier<strong>visserij</strong>beleid<br />
mag <strong>de</strong>ze <strong>visserij</strong> jaarlijks 5% van <strong>de</strong> kokkels <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee <strong>op</strong>vissen. De overige 95% van <strong>de</strong> kokkels<br />
is gereserveerd voor vogels. In het ka<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> Nbwetvergunn<strong>in</strong>g<br />
hebben <strong>de</strong> vissers <strong>de</strong> afgel<strong>op</strong>en jaren<br />
niet meer dan een vangst van 2,9 % van het bestand, dat<br />
<strong>in</strong> dichthe<strong>de</strong>n boven <strong>de</strong> 50 kokkels per m2 voorkomt<br />
aangevraagd. De aangevraag<strong>de</strong> hoeveelhe<strong>de</strong>n zijn door<br />
<strong>de</strong> prov<strong>in</strong>cie Fryslân vergund.<br />
Naar schatt<strong>in</strong>g wordt <strong>in</strong> een jaar zo’n 0,65% van het<br />
areaal aan droogvallend plaat, met m<strong>in</strong>imaal 50 kokkels<br />
per m2 <strong>in</strong> <strong>de</strong> gehele Ne<strong>de</strong>rlandse Wad<strong>de</strong>nzee, door<br />
handkokkelaars bevist (Van Overzee et al, 2009). De<br />
handkokkel<strong>visserij</strong> heeft lokaal een direct effect <strong>op</strong> het<br />
bo<strong>de</strong>mleven, niet alleen <strong>op</strong> <strong>de</strong> kokkels zelf, maar ook<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> bijbehoren<strong>de</strong> fauna (Van Overzee et al, 2008; Van<br />
Leeuwe et al, 2008).<br />
De handkokkel<strong>visserij</strong> is veel kle<strong>in</strong>schaliger dan <strong>de</strong><br />
voorheen bestaan<strong>de</strong> mechanische kokkel<strong>visserij</strong>. Het<br />
beviste areaal is een fractie van hetgeen voorheen<br />
mechanisch werd bevist. De grootste <strong>visserij</strong>-<strong>in</strong>zet<br />
wordt echter gepleegd <strong>op</strong> kokkelbanken met een hoge<br />
kokkeldichtheid, die ook voor schelpdiereten<strong>de</strong> vogels<br />
belangrijk zijn. Dat betekent dat <strong>de</strong>ze <strong>visserij</strong> lokaal<br />
<strong>de</strong> voedselbeschikbaarheid kan beïnvloe<strong>de</strong>n en enige<br />
verstor<strong>in</strong>g van vogels met zich meebrengt. Voor <strong>de</strong><br />
Wadplaten met kokkelbanken die dichtbij <strong>de</strong> eilan<strong>de</strong>n<br />
hoofdstuk 3
hoofdstuk 3<br />
liggen, is <strong>in</strong>mid<strong>de</strong>ls een regime van gesloten gebie<strong>de</strong>n<br />
tij<strong>de</strong>ns het broedseizoen afgesproken.<br />
De omvang van het kokkelbestand is sterk afhankelijk<br />
van <strong>de</strong> broedval (dat wil zeggen: <strong>de</strong> overgang van<br />
<strong>de</strong> larven naar <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m) en kan daardoor sterk<br />
fluctueren. Ook een strenge w<strong>in</strong>ter of hete zomer<br />
hebben <strong>in</strong>vloed <strong>op</strong> het kokkelbestand. Als het<br />
kokkelbestand niet tijdig door een goe<strong>de</strong> broedval<br />
wordt aangevuld kan een situatie van kokkelschaarste<br />
<strong>in</strong>tre<strong>de</strong>n. Momenteel wordt <strong>op</strong> basis van <strong>de</strong><br />
bestands<strong>op</strong>names uitsluitend een bestandsschatt<strong>in</strong>g<br />
voor het najaar gemaakt.<br />
3.1.4 Mosselzaad<strong>visserij</strong><br />
Op mosselzaad wordt momenteel geduren<strong>de</strong> een<br />
korte perio<strong>de</strong> <strong>in</strong> het voorjaar en <strong>in</strong> het najaar gevist<br />
<strong>in</strong> gebie<strong>de</strong>n met cont<strong>in</strong>ue on<strong>de</strong>r water gelegen<br />
mosselbanken. On<strong>de</strong>r strikte voorwaar<strong>de</strong>n is<br />
beviss<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> droogvallen<strong>de</strong> platen toegestaan<br />
met behulp van een kor. Dit is echter <strong>de</strong> afgel<strong>op</strong>en<br />
Verwerk<strong>in</strong>g mosselzaad Mosselzaad<strong>in</strong>vang<strong>in</strong>stallatie<br />
jaren niet voorgekomen. De <strong>op</strong>enstell<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
mosselzaad<strong>visserij</strong> is gebon<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van<br />
het areaal mosselbanken en <strong>de</strong> beschikbaarheid van<br />
voedsel voor vogels.<br />
In 2009 is door <strong>de</strong> m<strong>in</strong>ister van LNV, diverse<br />
natuurorganisaties (Vogelbescherm<strong>in</strong>g<br />
Ne<strong>de</strong>rland, <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nverenig<strong>in</strong>g, Sticht<strong>in</strong>g Wad<br />
en Natuurmonumenten) en <strong>de</strong> mosselsector<br />
(Producentenorganisatie Mosselcultuur) een convenant<br />
on<strong>de</strong>rtekend. In dit Convenant transitie mosselsector<br />
en natuurherstel Wad<strong>de</strong>nzee is afgesproken dat <strong>de</strong><br />
traditionele <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> mosselzaad <strong>de</strong> komen<strong>de</strong> jaren<br />
wordt teruggedrongen. Het streefbeeld dat <strong>in</strong> het<br />
convenant wordt geschetst voor het jaar 2020, is een<br />
<strong>duurzame</strong> mosselsector waarbij bo<strong>de</strong>mberoeren<strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong> ten behoeve van grondstofw<strong>in</strong>n<strong>in</strong>g niet meer<br />
plaatsv<strong>in</strong>dt <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse Wad<strong>de</strong>nzee. Tot 2020<br />
wordt <strong>in</strong> toenemen<strong>de</strong> mate <strong>op</strong> an<strong>de</strong>re manieren<br />
mosselzaad gewonnen. In eerste <strong>in</strong>stantie met behulp<br />
van mosselzaad<strong>in</strong>vang<strong>in</strong>stallaties (MZI’s), maar later<br />
26
27<br />
wordt ook een <strong>op</strong>mars van an<strong>de</strong>re bronnen van<br />
grondstof verwacht. Afhankelijk van het succes van <strong>de</strong>ze<br />
alternatieven zal stapsgewijs <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m<strong>visserij</strong> wor<strong>de</strong>n<br />
beë<strong>in</strong>digd. In <strong>de</strong> lo<strong>op</strong> van <strong>de</strong> jaren zal het areaal aan<br />
natuurlijke en ou<strong>de</strong>re mosselbanken <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<br />
Schepen van handkokkelaars<br />
gelei<strong>de</strong>lijk gaan toenemen (behou<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> natuurlijke,<br />
jaarlijkse fluctuaties).<br />
In <strong>de</strong> Passen<strong>de</strong> Beoor<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g voor MZI’s wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
effecten van het werken met <strong>de</strong>ze <strong>in</strong>stallaties <strong>op</strong> het<br />
Wad-ecosysteem beschreven (Mesel et al, 2009).<br />
hoofdstuk 3
hoofdstuk 3<br />
Er wor<strong>de</strong>n geen significante effecten verwacht <strong>op</strong><br />
vissen, vogels en zeehon<strong>de</strong>n. Voor <strong>de</strong> draagkracht van<br />
het ecosysteem is nog niet volledig dui<strong>de</strong>lijk of er<br />
significante effecten zijn. In zones met we<strong>in</strong>ig strom<strong>in</strong>g<br />
kan <strong>op</strong>h<strong>op</strong><strong>in</strong>g van (pseudo)faeces <strong>op</strong> <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m<br />
mogelijk zijn. Maar <strong>de</strong> verwacht<strong>in</strong>g is dat <strong>de</strong> organische<br />
belast<strong>in</strong>g lager zal zijn dan <strong>in</strong> het verle<strong>de</strong>n, omdat <strong>de</strong><br />
dichtheid aan MZI-mosselen lager is dan <strong>de</strong> dichtheid<br />
aan bo<strong>de</strong>mcultuurmosselen, en omdat <strong>de</strong> (pseudo)<br />
faeces van MZI-zaad makkelijker verspreid wordt over<br />
een groter gebied omdat <strong>de</strong> MZI’s <strong>in</strong> <strong>de</strong> waterkolom<br />
zijn <strong>op</strong>gehangen.<br />
3.1.5 Demonstratie<strong>visserij</strong><br />
De <strong>de</strong>monstratie<strong>visserij</strong> is een kle<strong>in</strong>schalige activiteit<br />
<strong>op</strong> het Wad, waaron<strong>de</strong>r verschillen<strong>de</strong> <strong>visserij</strong>vormen<br />
wor<strong>de</strong>n gevat. Beroepsvissers met <strong>visserij</strong>vergunn<strong>in</strong>gen<br />
organiseren visexcursies, waarbij ze vissen met vaste<br />
vistuigen (zoals fuiken) en sleepnetten. De nadruk bij<br />
<strong>de</strong>ze <strong>visserij</strong> ligt <strong>op</strong> publieksvoorlicht<strong>in</strong>g. Ze comb<strong>in</strong>eren<br />
het <strong>de</strong>monstratievissen met activiteiten als sport<strong>visserij</strong><br />
en Wadl<strong>op</strong>en. De ecologische impact van <strong>de</strong> gebruikte<br />
<strong>visserij</strong>vormen is gelijk aan <strong>de</strong> impact van vaste vistuigen<br />
en sleepnetten. Daarbij moet <strong>op</strong>gemerkt wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong><br />
omvang van <strong>de</strong> <strong>de</strong>monstratie<strong>visserij</strong> heel kle<strong>in</strong> is, zodat<br />
<strong>de</strong> totale impact laag is.<br />
3.1.6 Recreatieve <strong>visserij</strong><br />
Met recreatieve <strong>visserij</strong> wordt <strong>de</strong> niet-beroepsmatige<br />
<strong>visserij</strong> met beroepsvistuigen bedoeld, waarbij <strong>de</strong> vangst<br />
wordt teruggezet of voor eigen consumptie wordt<br />
gebruikt. De <strong>visserij</strong>vormen zijn <strong>visserij</strong> met vaste<br />
vistuigen (staandwant en fuiken) en handmatig rapen<br />
van schelpdieren voor eigen gebruik. Er is we<strong>in</strong>ig zicht<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> exacte omvang en vangsten van <strong>de</strong>ze <strong>visserij</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
De recreatieve <strong>visserij</strong> met vaste vistuigen wordt<br />
<strong>in</strong> 2011 <strong>in</strong> kustwateren en <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>zone <strong>in</strong> heel<br />
Ne<strong>de</strong>rland verbo<strong>de</strong>n. Wellicht kan als uitwerk<strong>in</strong>g van<br />
<strong>de</strong>ze <strong>visie</strong> - b<strong>in</strong>nen een aantal door LNV vastgestel<strong>de</strong><br />
ka<strong>de</strong>rs - gezocht wor<strong>de</strong>n naar een regel<strong>in</strong>g die<br />
recreatieve staandwant<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> beperkte schaal <strong>in</strong> het<br />
Wad<strong>de</strong>ngebied toch mogelijk maakt. M<strong>in</strong>ister Verburg<br />
(LNV) heeft <strong>de</strong> regio verzocht om hiervoor met<br />
breed gedragen <strong>op</strong>loss<strong>in</strong>gen te komen. De regio heeft<br />
aangegeven <strong>op</strong> dit verzoek <strong>in</strong> te gaan. M<strong>in</strong>ister Verburg<br />
heeft <strong>op</strong> 31 maart een brief aan <strong>de</strong> Twee<strong>de</strong> Kamer<br />
gestuurd over dit on<strong>de</strong>rwerp.<br />
Wadl<strong>op</strong>en<br />
28
29<br />
Hengelsport<br />
Particulieren mogen maximaal 10 kg schelpdieren per<br />
dag rapen. Hierbij gaat het vooral om Japanse oesters<br />
en kokkels en <strong>in</strong> m<strong>in</strong><strong>de</strong>re mate om mossels (Van<br />
Overzee et al, 2008). Waarschijnlijk heeft <strong>de</strong>ze activiteit<br />
als grootste effect het tij<strong>de</strong>lijk verstoren van aanwezige<br />
vogels. Momenteel lo<strong>op</strong>t een experiment met het rapen<br />
van Japanse oesters voor commerciële doele<strong>in</strong><strong>de</strong>n.<br />
Het doel van dit experiment is om <strong>de</strong> oestervangst<br />
te ontwikkelen tot een kle<strong>in</strong>schalige en ecologisch<br />
<strong>in</strong>gepaste bedrijfsmatige activiteit voor beroepsvissers.<br />
3.1.7 Sport<strong>visserij</strong><br />
On<strong>de</strong>r sport<strong>visserij</strong> wordt het niet beroepsmatig vissen<br />
met <strong>de</strong> hengel verstaan. De vangst is bestemd voor<br />
eigen gebruik, of wordt teruggezet. Er wordt vanaf <strong>de</strong><br />
oever of met boten gevist; particuliere, kle<strong>in</strong>e boten of<br />
vanaf sport<strong>visserij</strong>schepen, <strong>in</strong>gericht voor dagtochten<br />
met sportvissers. De vloot sport<strong>visserij</strong>schepen <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee is afgenomen van 80 tot 100 <strong>in</strong> 1990,<br />
tot rond <strong>de</strong> 25 <strong>in</strong> 2010. Een van <strong>de</strong> oorzaken van die<br />
teruggang is <strong>de</strong> afname van <strong>de</strong> hoeveelheid platvissen <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
Omdat <strong>de</strong> sport<strong>visserij</strong> met hengels niet gereguleerd<br />
wordt, is we<strong>in</strong>ig zicht <strong>op</strong> <strong>de</strong> exacte omvang en vangsten<br />
van <strong>de</strong>ze <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. Daarmee is het<br />
moeilijk een <strong>in</strong>schatt<strong>in</strong>g te maken van <strong>de</strong> effecten<br />
van <strong>de</strong>ze <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> het ecosysteem. Volgens een<br />
schatt<strong>in</strong>g door Sport<strong>visserij</strong> Ne<strong>de</strong>rland bedroeg het<br />
aantal sportvissers <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee <strong>in</strong> 2006 150.000<br />
personen (met m<strong>in</strong>imaal 1 bezoek per jaar aan <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee per sportvisser) (Sport<strong>visserij</strong> Ne<strong>de</strong>rland,<br />
2008). In <strong>de</strong> sport<strong>visserij</strong> met hengels is geen sprake<br />
van bo<strong>de</strong>mberoer<strong>in</strong>g of bijvangst, zodat <strong>op</strong> dat vlak<br />
geen na<strong>de</strong>lige effecten <strong>op</strong> het ecosysteem zijn. Wel<br />
v<strong>in</strong>dt onttrekk<strong>in</strong>g van vis plaats, waarvan <strong>de</strong> omvang en<br />
daardoor <strong>de</strong> effecten <strong>op</strong> het ecosysteem niet bekend<br />
zijn. De <strong>visserij</strong> zou impact kunnen hebben <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
bestan<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> doelsoorten en <strong>op</strong> <strong>de</strong> voedselketen<br />
waaraan zij vis onttrekt.<br />
Het meest gebruikte aas <strong>in</strong> <strong>de</strong> zeesport<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>n en langs <strong>de</strong> Noordzeekust zijn zeepieren. Er<br />
zijn twee commerciële bedrijven die aan mechanische<br />
pierenw<strong>in</strong>n<strong>in</strong>g doen <strong>in</strong> <strong>de</strong> westelijke Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
Daarnaast wordt door sportvissers voor eigen gebruik<br />
<strong>op</strong> droogvallen<strong>de</strong> Wadplaten gezocht naar pieren en, <strong>in</strong><br />
m<strong>in</strong><strong>de</strong>re mate, zagers.<br />
3.2 Sociaal en economisch perspectief<br />
Met <strong>de</strong> <strong>in</strong>put van diverse belanghebben<strong>de</strong>n vanuit<br />
<strong>de</strong> <strong>visserij</strong>, natuurorganisaties en overhe<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nregio, is een analyse gemaakt van <strong>de</strong> sterktes<br />
en zwaktes van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio en van kansen en<br />
bedreig<strong>in</strong>gen. De uitkomst van <strong>de</strong>ze analyse wordt hier<br />
on<strong>de</strong>r beschreven per on<strong>de</strong>rwerp.<br />
hoofdstuk 3
hoofdstuk 3<br />
3.2.1 Visserij & omvang<br />
Er zijn discussies over wat <strong>de</strong> omvang van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong><br />
mag zijn. Voor een <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> moet men het<br />
eens wor<strong>de</strong>n over wat een acceptabele vlootcapaciteit<br />
is. Zowel vanuit ecologisch, economisch als<br />
maatschappelijk oogpunt.<br />
3.2.2 Visserij & technieken<br />
De hoofdmoot van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<br />
is gericht <strong>op</strong> garnalen. De diversiteit <strong>in</strong> gebruikte<br />
vistuigen is <strong>in</strong> <strong>de</strong> lo<strong>op</strong> <strong>de</strong>r jaren afgenomen, net als<br />
<strong>de</strong> kennis over vroeger veel gebruikte tuigen. Vissers<br />
voelen zich van buitenaf niet gestimuleerd om met een<br />
gevarieer<strong>de</strong>r aanbod aan technieken te gaan vissen.<br />
Mosselzaad<strong>in</strong>vang<br />
Zij ervaren dat dit <strong>de</strong>els komt door het systeem van<br />
vangstrechten en vergunn<strong>in</strong>gen. Toch zijn er vissers die<br />
graag met meer<strong>de</strong>re technieken zou<strong>de</strong>n vissen, zij het<br />
ou<strong>de</strong> technieken waar nieuw leven <strong>in</strong>geblazen wordt, of<br />
compleet nieuwe technieken.<br />
Momenteel v<strong>in</strong>dt <strong>in</strong>novatie van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> voornamelijk<br />
plaats naar aanleid<strong>in</strong>g van bedreig<strong>in</strong>gen zoals hoge<br />
brandstofprijzen of gebrek aan maatschappelijke<br />
acceptatie voor <strong>de</strong> gebruikte technieken. Innovatie zou<br />
echter gestimuleerd moeten wor<strong>de</strong>n naar aanleid<strong>in</strong>g<br />
van kansen die vissers zien. Met an<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n:<br />
proactieve <strong>in</strong>novatie <strong>in</strong> plaats van reactieve <strong>in</strong>novatie.<br />
Vissers zou<strong>de</strong>n zelf of met elkaar moeten be<strong>de</strong>nken<br />
30
31<br />
waar ze heen willen met hun <strong>visserij</strong> en welke<br />
<strong>in</strong>novaties daarvoor nodig zijn. Een kans hier<strong>in</strong> ligt<br />
ook <strong>in</strong> meer <strong>in</strong>formatie-uitwissel<strong>in</strong>g met buitenlandse<br />
collega’s.<br />
3.2.3 Visserij & energie<br />
Het energieverbruik <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<br />
is hoog, maar heeft potentie verlaagd te wor<strong>de</strong>n. Er<br />
zijn bijvoorbeeld diverse garnalenkotters die veel<br />
brandstof verbruiken. Daarnaast leggen <strong>de</strong> producten<br />
uit <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee een relatief lange weg af voordat ze<br />
bij <strong>de</strong> consument <strong>op</strong> het bord liggen, wat vooral geldt<br />
voor garnalen die <strong>in</strong> het buitenland wor<strong>de</strong>n gepeld.<br />
Dit alles maakt dat <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> gevoelig is voor hoge<br />
brandstofprijzen, maar ook dat <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> een relatief<br />
hoge CO 2 -uitstoot heeft. Er liggen dus kansen <strong>in</strong><br />
energiebespar<strong>in</strong>g door mid<strong>de</strong>l van het aanpassen van<br />
<strong>de</strong> scheepstypen, <strong>de</strong> vistuigen en aandrijv<strong>in</strong>g enerzijds,<br />
en van het aanpassen van het traject van <strong>de</strong> producten<br />
naar <strong>de</strong> consument an<strong>de</strong>rzijds.<br />
3.2.4 Visserij & vermarkt<strong>in</strong>g<br />
De vermarkt<strong>in</strong>g van producten uit <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<br />
kan beter: men is nu nog teveel gericht <strong>op</strong><br />
kwantiteit <strong>in</strong> plaats van kwaliteit. Er wordt te we<strong>in</strong>ig<br />
gebruik gemaakt van het feit dat producten uit het<br />
bijzon<strong>de</strong>re Wad<strong>de</strong>ngebied een hoge waar<strong>de</strong> voor <strong>de</strong><br />
consument kunnen hebben. Meer aandacht voor <strong>de</strong><br />
kwaliteit en diversiteit van <strong>de</strong> producten en voor <strong>de</strong><br />
mogelijkhe<strong>de</strong>n van vermarkt<strong>in</strong>g van <strong>de</strong>ze producten,<br />
is nodig. Bovendien leggen <strong>de</strong> producten van zee naar<br />
consument een lange weg af via teveel schakels. Dat<br />
kan efficiënter. Vissers zou<strong>de</strong>n hogere en stabielere<br />
prijzen voor hun vis moeten kunnen krijgen door<br />
gebruik te maken van nichemarkten (dus: specifieke en<br />
Visafslag <strong>in</strong> Lauwersoog<br />
afgebaken<strong>de</strong> markten) en ketenverkort<strong>in</strong>g. Momenteel<br />
is het voor vissers moeilijk om nichemarkten te<br />
benutten, omdat ze niet <strong>de</strong> beschikk<strong>in</strong>g hebben over <strong>de</strong><br />
logistiek om dit voor elkaar te krijgen. De prijsvorm<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> huidige situatie is ondoorzichtig: er is behoefte aan<br />
meer hel<strong>de</strong>rheid en transparantie <strong>in</strong> <strong>de</strong> prijsvorm<strong>in</strong>g.<br />
3.2.5 Visserij & werkgelegenheid<br />
Voor <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee is vaak gebrek<br />
aan <strong>op</strong>volgers en bemann<strong>in</strong>g. Het aantal mensen dat<br />
beschikbaar is voor <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> zou groter moeten zijn.<br />
Bovendien is er sprake van vergrijz<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze sector. Er<br />
liggen kansen <strong>in</strong> het beter promoten van het werken <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>visserij</strong>.<br />
Om <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> te kunnen en mogen werken<br />
is een diploma nodig. Zo’n diploma kan wor<strong>de</strong>n<br />
behaald <strong>op</strong> een <strong>visserij</strong>school. Er gaan stemmen<br />
<strong>op</strong> om praktijkervar<strong>in</strong>g <strong>op</strong> het vlak van <strong>visserij</strong> een<br />
belangrijker on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el te maken van het behalen van<br />
hoofdstuk 3
hoofdstuk 3<br />
een diploma. Deze diploma’s zijn van oudsher gericht<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> zee<strong>visserij</strong>. De Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> en <strong>de</strong> aspecten die<br />
daarmee samenhangen, zou<strong>de</strong>n bijvoorbeeld <strong>in</strong> aparte<br />
lesmodules meer aandacht kunnen krijgen.<br />
3.2.6 Visserij & organisatie<br />
De huidige Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> is georganiseerd <strong>in</strong><br />
diverse Producentenorganisaties en verenig<strong>in</strong>gen. De<br />
belangenbehartig<strong>in</strong>g is daarmee versnipperd; een kans<br />
voor <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> is om zich beter te organiseren. Er is<br />
behoefte aan een centrale organisatie, één dui<strong>de</strong>lijk<br />
aanspreekpunt voor <strong>de</strong> vissers, waar een regionale<br />
professional werkt die ‘ie<strong>de</strong>rs taal spreekt’. Wanneer<br />
<strong>de</strong> vissers als één groep naar buiten tre<strong>de</strong>n staan ze<br />
sterker en kunnen ze beter voor hun sector <strong>op</strong>komen.<br />
In <strong>de</strong> garnalensector bestaan nu twee<br />
Producentenorganisaties, <strong>de</strong> GPO Garnaal en <strong>de</strong><br />
PO Ne<strong>de</strong>rlandse Vissersbond. Voorheen was <strong>de</strong><br />
belangenbehartig<strong>in</strong>g van garnalenvissers versnipperd<br />
over te veel Producentenorganisaties. Vergeleken met<br />
<strong>de</strong> situatie van een aantal jaar gele<strong>de</strong>n is <strong>de</strong>ze bun<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g<br />
van krachten een positieve ontwikkel<strong>in</strong>g.<br />
De <strong>visserij</strong> is momenteel niet tevre<strong>de</strong>n over <strong>de</strong><br />
promotie van hun sector en product naar <strong>de</strong><br />
consumenten toe. En dat terwijl steeds meer<br />
consumenten zich <strong>in</strong>teresseren voor <strong>duurzame</strong><br />
<strong>visserij</strong> en kritische vragen stellen. Vissers werken niet<br />
voldoen<strong>de</strong> samen om een betere promotie van <strong>de</strong><br />
sector en het product te bewerkstelligen. Een goed<br />
georganiseer<strong>de</strong> communicatie over <strong>de</strong> sector en <strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong>producten is essentieel voor het imago van <strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong>.<br />
3.2.7 Visserij & beheer<br />
Voor een goed beheer van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<br />
is voldoen<strong>de</strong> kennis nodig over het ecosysteem, over <strong>de</strong><br />
omvang van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> en over <strong>de</strong> impact van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong><br />
<strong>op</strong> het ecosysteem. In <strong>de</strong> huidige situatie ontbreekt het<br />
vaak aan die kennis. De kennis<strong>in</strong>frastructuur die nodig is<br />
voor goe<strong>de</strong> kennisontwikkel<strong>in</strong>g is <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe aanwezig<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> vorm van regionale hogescholen, universiteiten en<br />
on<strong>de</strong>rzoeks<strong>in</strong>stituten. Hier ligt vooral een kans <strong>in</strong> het<br />
daadwerkelijk ontwikkelen van <strong>de</strong> kennis die nodig is<br />
voor het beheer.<br />
Naast voldoen<strong>de</strong> kennis is voor goed beheer ook<br />
dui<strong>de</strong>lijkheid nodig over wie precies <strong>de</strong> beheer<strong>de</strong>r is en<br />
wat <strong>de</strong> regels <strong>in</strong>hou<strong>de</strong>n. Sommige regels komen nu bij<br />
<strong>de</strong> nationale overheid vandaan, an<strong>de</strong>re bij <strong>de</strong> gemeentes.<br />
Dit soort ondui<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n maakt het moeilijk voor<br />
vissers om te begrijpen waar ze aan toe zijn en bij wie<br />
ze moeten aankl<strong>op</strong>pen voor <strong>op</strong>hel<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g.<br />
Vissers voelen zich vaak beperkt door het<br />
vangstrechten- en vergunn<strong>in</strong>gensysteem zoals dat<br />
nu wordt gehanteerd. Zij menen dat dit systeem<br />
schaalvergrot<strong>in</strong>g stimuleert en flexibiliser<strong>in</strong>g frustreert.<br />
Er zijn wensen om <strong>de</strong> vangstrechten en vergunn<strong>in</strong>gen<br />
an<strong>de</strong>rs te organiseren voor <strong>de</strong> lokale vloot, ten<br />
behoeve van flexibiliser<strong>in</strong>g van vooral <strong>de</strong> kle<strong>in</strong>e<br />
bedrijven. Intensieve samenwerk<strong>in</strong>g tussen <strong>visserij</strong> en<br />
vergunn<strong>in</strong>gverleners kan uitkomst bie<strong>de</strong>n.<br />
3.2.8 Visserij & an<strong>de</strong>re (economische) activiteiten<br />
In <strong>de</strong> huidige situatie wordt nog we<strong>in</strong>ig samengewerkt<br />
tussen recreatie en <strong>visserij</strong> (enkele <strong>de</strong>monstratievissers<br />
en vissers die direct aan horeca leveren daargelaten).<br />
Men v<strong>in</strong>dt dat <strong>de</strong> samenwerk<strong>in</strong>g beter kan. Toerisme<br />
32
33<br />
wordt nu vanuit <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>de</strong>els gezien als bedreig<strong>in</strong>g<br />
omdat door toename <strong>in</strong> die branche <strong>de</strong> ruimte voor<br />
<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> havens afneemt. Bovendien komen<br />
vissers steeds vaker recreatieve vaartuigen tegen <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
gebie<strong>de</strong>n waar zij vissen, waardoor <strong>de</strong> ruimte om te<br />
vissen beperkt wordt.<br />
Er is groeien<strong>de</strong> belangstell<strong>in</strong>g voor cultuur- en<br />
plattelandstoerisme; <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>cultuur en het<br />
authentieke, basale karakter van het ambacht en <strong>de</strong><br />
vissers. Door die groei te benutten, kan een samenspel<br />
tussen <strong>visserij</strong> en recreatie een positieve ontwikkel<strong>in</strong>g<br />
doormaken. Daarom moet energie gestoken wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>in</strong> het verbeteren van <strong>de</strong> uitstral<strong>in</strong>g van havens en ze<br />
daarmee aantrekkelijker maken voor toeristen.<br />
In het Wad<strong>de</strong>ngebied v<strong>in</strong>dt ook sport<strong>visserij</strong> plaats<br />
met hengels, recreatieve <strong>visserij</strong> met vaste vistuigen<br />
(tot 2011) en recreatieve <strong>visserij</strong> door handmatig<br />
rapen van schelpdieren. De recreatieve <strong>visserij</strong><br />
en <strong>de</strong> beroeps<strong>visserij</strong> ervaren elkaars activiteiten<br />
als concurrentie om ruimte en om vis. Betere<br />
communicatie tussen bei<strong>de</strong> groepen kan <strong>de</strong> situatie<br />
verbeteren: door dui<strong>de</strong>lijkere afspraken over<br />
ruimtegebruik en het exploiteren van visbestan<strong>de</strong>n<br />
kunnen conflicten verme<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n.<br />
hoofdstuk 3<br />
Zeilen <strong>op</strong> het Wad
hoofdstuk 3<br />
Teelt van zilte zeegroenten en oogst van zeegroenten<br />
komt voor langs <strong>de</strong> ran<strong>de</strong>n van het Wad. Er is<br />
momenteel we<strong>in</strong>ig overlap tussen <strong>de</strong>ze activiteiten<br />
en <strong>visserij</strong>. Wellicht valt er voor<strong>de</strong>el te halen <strong>in</strong> het<br />
comb<strong>in</strong>eren van <strong>de</strong>ze activiteiten met <strong>visserij</strong>.<br />
De Wad<strong>de</strong>nzee is een belangrijk natuurgebied <strong>in</strong><br />
Eur<strong>op</strong>a. Een logisch gevolg is dat er veel aandacht is<br />
voor bescherm<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> natuur <strong>in</strong> het gebied en voor<br />
<strong>de</strong> impact die <strong>visserij</strong> heeft <strong>op</strong> <strong>de</strong> natuur. Vaak krijgen<br />
vissers het gevoel dat <strong>de</strong>ze natuurbescherm<strong>in</strong>g ten<br />
koste van hun beroep gaat en dat er te we<strong>in</strong>ig ruimte<br />
over blijft voor <strong>visserij</strong>.<br />
3.2.9 Visserij & maatschappij<br />
Omdat steeds meer consumenten met kritische blik<br />
volgen wat <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> gebeurt en of die <strong>visserij</strong> wel<br />
<strong>op</strong> <strong>duurzame</strong> wijze wordt uitgevoerd, is het voor <strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong> belangrijk om een goe<strong>de</strong> relatie te hebben met<br />
natuurorganisaties en <strong>de</strong> consument <strong>in</strong> het algemeen.<br />
Ook <strong>de</strong> nalev<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> regelgev<strong>in</strong>g is hiervoor van<br />
belang. Draagvlak is essentieel voor maatschappelijke<br />
acceptatie. Op het moment is <strong>de</strong> samenwerk<strong>in</strong>g met<br />
natuurorganisaties niet <strong>in</strong> alle <strong>visserij</strong>sectoren even<br />
goed of überhaupt aanwezig. Het zich laten certificeren<br />
met een duurzaamheidcertificaat wordt gezien als een<br />
kans, om te laten zien dat <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> zich bezighoudt<br />
met duurzaamheid. Een transitietraject <strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g<br />
tussen vissers en natuurorganisaties zoals <strong>in</strong>gezet <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
mossel- en <strong>de</strong> garnalensector, zou ook w<strong>in</strong>st kunnen<br />
<strong>op</strong>leveren voor <strong>de</strong> handkokkel<strong>visserij</strong> en <strong>de</strong> vaste<br />
vistuigen<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
Door betere <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
gemeenschap, kan meer maatschappelijke acceptatie<br />
wor<strong>de</strong>n gecreëerd. Nu staat <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> veel<br />
gemeenschappen los van wat er ver<strong>de</strong>r b<strong>in</strong>nen die<br />
gemeenschap gebeurt. De gemeenschap moet voor<br />
<strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> willen komen. Er liggen kansen <strong>in</strong><br />
samenwerk<strong>in</strong>gsverban<strong>de</strong>n met toerisme en horeca.<br />
Daarnaast kan <strong>in</strong> het on<strong>de</strong>rwijs meer aandacht komen<br />
voor voed<strong>in</strong>g en natuur, wat het vissersvak dichter bij<br />
<strong>de</strong> mensen brengt.<br />
34
35<br />
De belangrijkste knelpunten samengevat<br />
Vissers willen graag flexibeler zijn <strong>in</strong> het<br />
maken van een keuze voor verschillen<strong>de</strong><br />
doelsoorten. Ze hebben nu niet altijd <strong>de</strong><br />
mogelijkheid om zo efficiënt mogelijk te<br />
vissen <strong>op</strong> die soorten die <strong>de</strong> natuur <strong>op</strong><br />
een bepaald moment biedt en waarvoor<br />
<strong>de</strong> prijzen ook nog eens goed zijn. Een<br />
bijkomend probleem is dat sommige<br />
<strong>visserij</strong>en nu nog na<strong>de</strong>lige effecten <strong>op</strong> het<br />
ecosysteem hebben. Dit maakt dat <strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong> niet goed is afgestemd <strong>op</strong> wat het<br />
Wad<strong>de</strong>necosysteem te bie<strong>de</strong>n heeft en<br />
wat het systeem kan verdragen. Terwijl<br />
dat juist een voorwaar<strong>de</strong> is voor veel<br />
partijen om <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> te accepteren als<br />
activiteit <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
Om te weten hoe een <strong>visserij</strong>, passend<br />
b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> draagkracht van het<br />
ecosysteem er precies uitziet, is meer<br />
kennis over dat systeem nodig en over<br />
<strong>de</strong> impact die <strong>visserij</strong>en <strong>op</strong> het systeem<br />
hebben. Vaak ontbreekt die kennis nog.<br />
Het beheer van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee is momenteel niet <strong>op</strong>timaal.<br />
Regels voor vissers komen soms bij<br />
<strong>de</strong> nationale overheid vandaan, soms<br />
bij <strong>de</strong> lokale overheid. Bij <strong>de</strong> vissers<br />
is er onvre<strong>de</strong> over het systeem van<br />
vergunn<strong>in</strong>gen en vangstrechten en<br />
behoefte aan meer <strong>in</strong>spraak <strong>in</strong> het<br />
beheer. Het gevoer<strong>de</strong> beheer leidt vaak<br />
tot conflicten tussen partijen die soms<br />
voor <strong>de</strong> rechter wor<strong>de</strong>n uitgevochten.<br />
Ver<strong>de</strong>r stelt <strong>de</strong> maatschappij zich steeds<br />
bewuster <strong>op</strong> ten aanzien van natuur,<br />
dierenwelzijn en voedselveiligheid. Er zijn<br />
kritische noten te horen over <strong>de</strong> <strong>visserij</strong><br />
en vaak heeft men we<strong>in</strong>ig b<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g met<br />
vissers. De belangen van vissers wor<strong>de</strong>n<br />
behartigd door diverse organisaties,<br />
zodat er ook niet door één organisatie of<br />
persoon namens <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> naar buiten<br />
getre<strong>de</strong>n kan wor<strong>de</strong>n, om <strong>op</strong> te komen<br />
voor <strong>de</strong> rechten van vissers en te werken<br />
aan een beter imago voor <strong>de</strong> sector.<br />
Tenslotte zou <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> ook meer<br />
<strong>op</strong>genomen moeten wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio,<br />
door meer samenhang met an<strong>de</strong>re<br />
activiteiten die <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n.<br />
hoofdstuk 3
hoofdstuk 4<br />
4. Van nu tot 2020:<br />
vereiste veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen<br />
Om te komen tot <strong>de</strong> situatie zoals gewenst <strong>in</strong> 2020, is<br />
een aantal veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen nodig. Dit hoofdstuk beschrijft<br />
welke relevante ontwikkel<strong>in</strong>gen al plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n en welke<br />
an<strong>de</strong>re veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen nodig zijn.<br />
4.1 Relevante ontwikkel<strong>in</strong>gen<br />
Er zijn al diverse ontwikkel<strong>in</strong>gen gaan<strong>de</strong> rondom <strong>de</strong><br />
<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. Een compleet overzicht<br />
van relevante ontwikkel<strong>in</strong>gen wordt gegeven <strong>in</strong> bijlage<br />
1. In <strong>de</strong>ze paragraaf wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> meest relevante<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gen na<strong>de</strong>r beschreven.<br />
Een belangrijke ontwikkel<strong>in</strong>g is het convenant transitie<br />
mosselsector en natuurherstel Wad<strong>de</strong>nzee. Hier<strong>in</strong><br />
hebben <strong>de</strong> mosselsector en natuurorganisaties<br />
met elkaar afgesproken hoe <strong>de</strong> mossel<strong>visserij</strong> zich<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst moet ontwikkelen. Een belangrijk<br />
voortvloeisel van dit convenant is het <strong>op</strong>stellen<br />
van een Natuurherstelprogramma, met on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re als streefbeeld het bereiken van een<br />
economisch en ecologisch <strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong><br />
overleg met alle betrokkenen. Daarmee sluiten het<br />
Natuurherstelprogramma en <strong>de</strong>ze voorliggen<strong>de</strong> <strong>visie</strong><br />
goed <strong>op</strong> elkaar aan.<br />
Ver<strong>de</strong>r zijn Ne<strong>de</strong>rlandse mosselkwekers, verenigd <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
PO Mosselcultuur, gestart met <strong>de</strong> procedure om het<br />
certificaat van <strong>de</strong> Mar<strong>in</strong>e Stewardship Council (MSC)<br />
te behalen. Dit certificaat is aangevraagd voor zowel <strong>de</strong><br />
mosselen afkomstig van zaad van <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>m, als van zaad<br />
van mosselzaad<strong>in</strong>vang<strong>in</strong>stallaties.<br />
De garnalen<strong>visserij</strong> is ook gestart met een<br />
verduurzam<strong>in</strong>gtraject. Een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el hiervan is het<br />
traject van MSC certificer<strong>in</strong>g van <strong>de</strong>ze <strong>visserij</strong>. De<br />
garnalensector heeft een beheerplan aangenomen<br />
waar<strong>in</strong> diverse afspraken staan, om te kunnen<br />
komen tot certificer<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong>. Om<br />
tot certificer<strong>in</strong>g te kunnen komen, is een aantal<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen noodzakelijk, waaron<strong>de</strong>r het vergroten<br />
van wetenschappelijke kennis en het verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren van<br />
impact <strong>op</strong> <strong>de</strong> natuur. Ook is een betere organisatie van<br />
<strong>de</strong> markt gewenst.<br />
Een <strong>de</strong>r<strong>de</strong> traject dat <strong>in</strong>vloed heeft <strong>op</strong> alle <strong>visserij</strong>en <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee, is <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van het Beheerplan<br />
Natura 2000 door Rijkswaterstaat. Het beheerplan is<br />
<strong>de</strong> na<strong>de</strong>re uitwerk<strong>in</strong>g van het Natura 2000 beleid voor<br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. In dit beheerplan wordt vastgelegd<br />
Garnalenvissers gaan voor MSC certificaat<br />
36
37<br />
welke van <strong>de</strong> huidige gebruiksfuncties straks kunnen<br />
blijven plaatsv<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee en on<strong>de</strong>r welke<br />
voorwaar<strong>de</strong>n. Dit met <strong>in</strong>achtnem<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> voor <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee geformuleer<strong>de</strong> <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>gsdoelen.<br />
Tot slot l<strong>op</strong>en er diverse relatief kle<strong>in</strong>e projecten,<br />
zoals Geïntegreer<strong>de</strong> Vissers, gericht <strong>op</strong> het realiseren<br />
van toekomstperspectief voor lokale kustvissers<br />
met gemeng<strong>de</strong> <strong>visserij</strong>en en het experiment ‘Japanse<br />
oesters rapen’. Het doel is dat elk bedrijf een bre<strong>de</strong>r<br />
assortiment kwaliteitsproducten aanlandt, <strong>op</strong> basis van<br />
<strong>de</strong> ecologische draagkracht van het eigen zeegebied.<br />
Belangrijke kenmerken zijn: nieuwe vistechnieken en<br />
markten, nieuwe vormen van vangstrechtenbeheer,<br />
samenwerk<strong>in</strong>g tussen garnalenvissers, schelpdiervissers<br />
en vaste vistuigenvissers.<br />
4.2 Nieuw <strong>in</strong> te zetten<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gstrajecten<br />
Naast <strong>de</strong> reeds l<strong>op</strong>en<strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>gen, is een aantal<br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen nodig om te komen tot het doel<br />
gesteld voor 2020. In <strong>de</strong>ze paragraaf wordt voor<br />
<strong>de</strong> grootste veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen kort <strong>in</strong>gegaan <strong>op</strong> het<br />
doel, <strong>de</strong> nodige stappen, <strong>de</strong> voorwaar<strong>de</strong>n voor een<br />
geslaagd veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gsproces, <strong>de</strong> consequenties van <strong>de</strong><br />
veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen en <strong>de</strong> belangrijkste spelers <strong>in</strong> het proces.<br />
De hoofdthema’s die hier wor<strong>de</strong>n besproken zijn:<br />
• flexibiliser<strong>in</strong>g,<br />
• aanpassen <strong>visserij</strong>technieken & naar een<br />
klimaatneutrale <strong>visserij</strong>,<br />
• <strong>in</strong>tegratie met an<strong>de</strong>re (economische) activiteiten en<br />
een Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
In het hoofdstuk “Het jaar 2020” stond beschreven<br />
wat het streefbeeld is, hieron<strong>de</strong>r wordt aandacht<br />
geschonken aan hoe <strong>de</strong> doelen bereikt kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />
Voor veel van <strong>de</strong> <strong>in</strong> te zetten ontwikkel<strong>in</strong>gstrajecten<br />
kunnen er <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r van <strong>de</strong> reguliere <strong>op</strong>enstell<strong>in</strong>gen<br />
van <strong>in</strong>novatie- en <strong>in</strong>vester<strong>in</strong>gssubsidies van het<br />
Eur<strong>op</strong>ees Visserij Fonds (EVF) en het Wad<strong>de</strong>nfonds<br />
projecten wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong>gediend. Daarnaast moet wor<strong>de</strong>n<br />
bezien met welke lan<strong>de</strong>lijke, regionale en sectorale<br />
mid<strong>de</strong>len f<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g kan wor<strong>de</strong>n geregeld.<br />
Mosselzaadbank<br />
hoofdstuk 4
hoofdstuk 4<br />
4.2.1 Flexibiliser<strong>in</strong>g<br />
Doel:<br />
Door flexibiliser<strong>in</strong>g kan <strong>de</strong> vloot, <strong>in</strong> haar nieuwe<br />
samenstell<strong>in</strong>g, beter <strong>in</strong>spelen <strong>op</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
markt en <strong>de</strong> visbestan<strong>de</strong>n.<br />
Acties:<br />
• Uitwerken van een nieuw systeem voor<br />
vangstrechtenbeheer voor gemeng<strong>de</strong> bedrijven.<br />
Hiervoor zijn diverse mogelijkhe<strong>de</strong>n, zoals:<br />
A. Het <strong>op</strong>richten van (publiek-private)<br />
beheerorganen voor vangstrechten-‘pools’;<br />
B. Het stellen van randvoorwaar<strong>de</strong>n, waarbij groepen<br />
bedrijven gezamenlijk vergunn<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> eigendom<br />
nemen en het gebruik on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g ver<strong>de</strong>len;<br />
C. Een comb<strong>in</strong>atie van A en B: <strong>op</strong>ko<strong>op</strong> en<br />
heruitgifte van vangstrechten on<strong>de</strong>r beperken<strong>de</strong><br />
voorwaar<strong>de</strong>n.<br />
• Met betrekk<strong>in</strong>g tot regelgev<strong>in</strong>g:<br />
A. Mogelijkheid on<strong>de</strong>rzoeken om <strong>de</strong> specifieke<br />
Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> uit het Eur<strong>op</strong>ese Visserijbeleid te<br />
lichten.<br />
B. Mogelijkhe<strong>de</strong>n <strong>op</strong>en laten voor groei <strong>in</strong> <strong>de</strong> vloot.<br />
Enerzijds moet er ruimte zijn voor meer kle<strong>in</strong>e<br />
schepen <strong>op</strong> het Wad. Maar tegelijkertijd zijn<br />
goe<strong>de</strong> afspraken nodig over hoe <strong>de</strong> omvang van<br />
<strong>de</strong> <strong>visserij</strong> dan wel beperkt kan en zou moeten<br />
wor<strong>de</strong>n, als die beperk<strong>in</strong>g niet zit <strong>in</strong> het aantal<br />
schepen. Beperk<strong>in</strong>g zou kunnen zitten <strong>in</strong> het<br />
totale tonnage van <strong>de</strong> vloot of het totaal aantal<br />
vergunn<strong>in</strong>gen.<br />
C. Juridische beoor<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g van nieuwe vormen van<br />
te gaan met persoonsgebon<strong>de</strong>n vergunn<strong>in</strong>gen<br />
b<strong>in</strong>nen een groep, met meer<strong>de</strong>re schepen<br />
die gebruikmaken van één vergunn<strong>in</strong>g en met<br />
nieuwkomers.<br />
• Opstellen van zorgvuldige procedures voor nieuwe<br />
activiteiten, zoals het kle<strong>in</strong>schalig <strong>in</strong>vangen van<br />
mosselzaad en het <strong>op</strong>kweken ervan, waarmee<br />
<strong>in</strong>pasbaarheid <strong>in</strong> <strong>visserij</strong>beleid en natuurbeleid<br />
gegaran<strong>de</strong>erd kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />
• Opstarten experimenten met kle<strong>in</strong>schalige<br />
mosselzaad<strong>in</strong>vang en mosselkweek.<br />
• Aandacht voor vermarkt<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> producten die uit<br />
<strong>de</strong> flexibelere <strong>visserij</strong> voort zullen komen. Aanbie<strong>de</strong>rs<br />
en k<strong>op</strong>ers van <strong>de</strong> producten moeten elkaar kunnen<br />
v<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Er moet sprake zijn van een <strong>op</strong>timale<br />
aansluit<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> keten <strong>op</strong> <strong>de</strong> specialistische <strong>visserij</strong><br />
en nieuwe vormen van flexibele <strong>visserij</strong>. Hierbij<br />
hoort een <strong>in</strong>ventarisatie van mogelijke knelpunten<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> regelgev<strong>in</strong>g die <strong>de</strong>ze acties <strong>in</strong> <strong>de</strong> weg kunnen<br />
staan.<br />
Voorwaar<strong>de</strong>n:<br />
• Communicatie en coachen; vissers<br />
moeten een praktisch beeld krijgen van <strong>de</strong><br />
toekomstmogelijkhe<strong>de</strong>n van (nieuwe) bedrijfsvormen<br />
en zelf bepalen waar hun toekomst ligt.<br />
• Professionele on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g voor vissers die<br />
groepen willen vormen en visplannen willen maken.<br />
• Goed on<strong>de</strong>rwijssysteem zodat voldoen<strong>de</strong> goed<br />
geschoold personeel <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong>stroomt.<br />
• Capaciteit bij overhe<strong>de</strong>n en betrokken<br />
<strong>visserij</strong>organisaties om nieuwe activiteiten en<br />
experimenten met nieuwe technieken sneller<br />
mogelijk te maken.<br />
eigendom en gebruik van vangstrechten; hoe om 38
39<br />
• Goe<strong>de</strong> controle-<strong>in</strong>strumenten; het wordt<br />
<strong>in</strong>gewikkel<strong>de</strong>r om te controleren of vissers zich bezig<br />
hou<strong>de</strong>n met activiteiten waarvoor ze <strong>de</strong> rechten<br />
hebben. Daarom moeten <strong>in</strong>strumenten <strong>in</strong> gebruik<br />
wor<strong>de</strong>n genomen die <strong>de</strong> controle vergemakkelijkt.<br />
Consequenties:<br />
• Flexibiliser<strong>in</strong>g biedt voor vissers toegang tot meer<br />
<strong>visserij</strong>en en meer vrijheid. Daar staat tegenover dat<br />
men genoegen moet nemen met een beperktere<br />
vangstcapaciteit per afzon<strong>de</strong>rlijke <strong>visserij</strong>.<br />
• Het kan <strong>in</strong>gewikkel<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n om te controleren<br />
of een visser bijvoorbeeld nog zeedagen over heeft<br />
voor <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> waar hij/zij <strong>op</strong> dat moment mee<br />
bezig is.<br />
• De <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g van havens moet mogelijk aangepast<br />
wor<strong>de</strong>n voor het aanlan<strong>de</strong>n en verwerken van<br />
meer verschillen<strong>de</strong> producten. Ten behoeve van<br />
ketenverkort<strong>in</strong>g zullen meer verwerken<strong>de</strong> en<br />
verk<strong>op</strong>en<strong>de</strong> bedrijven rondom <strong>de</strong> afslag en <strong>de</strong> ka<strong>de</strong><br />
gegroepeerd moeten wor<strong>de</strong>n.<br />
4.2.2 Aanpassen <strong>visserij</strong>technieken & naar een<br />
klimaatneutrale <strong>visserij</strong><br />
Doel:<br />
Door het aanpassen van technieken <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> en<br />
ontwikkel<strong>in</strong>gen richt<strong>in</strong>g een klimaatneutrale <strong>visserij</strong>, zal<br />
<strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee <strong>in</strong> 2020 <strong>in</strong> balans zijn met<br />
het ecosysteem en is ze m<strong>in</strong><strong>de</strong>r afhankelijk van fossiele<br />
brandstoffen.<br />
Acties:<br />
• Vissers moeten ervan bewust wor<strong>de</strong>n dat<br />
aanpass<strong>in</strong>gen nodig zijn om geaccepteerd te wor<strong>de</strong>n/<br />
blijven <strong>in</strong> <strong>de</strong> maatschappij en om <strong>de</strong> impact <strong>op</strong> natuur<br />
en het klimaat te verkle<strong>in</strong>en. Themabijeenkomsten<br />
georganiseerd door <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>sector kunnen hieraan<br />
bijdragen.<br />
• Vissers moeten met elkaar <strong>in</strong> gesprek om <strong>in</strong>zichten<br />
te ontwikkelen voor het ver<strong>duurzame</strong>n van hun<br />
<strong>visserij</strong> en kennis te <strong>de</strong>len.<br />
• I<strong>de</strong>ntificeren van <strong>de</strong> voorl<strong>op</strong>ers <strong>in</strong> <strong>de</strong> sector als het<br />
gaat om verduurzam<strong>in</strong>g. Deze voorl<strong>op</strong>ers moeten<br />
professionele begeleid<strong>in</strong>g krijgen bij het <strong>in</strong>zetten van<br />
<strong>in</strong>novatie en veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen.<br />
• Om naar een klimaatneutrale <strong>visserij</strong> te gaan, is eerst<br />
<strong>in</strong>zicht nodig <strong>in</strong> <strong>de</strong> CO 2-uitstoot die gepaard gaat<br />
met alle stappen van het proces. Op basis van dat<br />
<strong>in</strong>zicht moet een traject <strong>in</strong>gegaan wor<strong>de</strong>n waar<strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> CO2 -uitstoot verm<strong>in</strong><strong>de</strong>rd wordt. Er kan gedacht<br />
wor<strong>de</strong>n aan het verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren van brandstofverbruik<br />
door gebruik van lichtere vistuigen; door <strong>de</strong> keten<br />
van zee naar <strong>de</strong> consument zo kort mogelijk te<br />
maken; enz.<br />
Voorwaar<strong>de</strong>n:<br />
• Het aantal voorl<strong>op</strong>ers <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> dat wil<br />
ver<strong>duurzame</strong>n moet groter wor<strong>de</strong>n;<br />
• Alleen als het “economisch klimaat” gunstig is,<br />
kunnen vissers energie steken <strong>in</strong> verduurzam<strong>in</strong>g.<br />
An<strong>de</strong>rs blijft hun eerste prioriteit te overleven;<br />
• Alle betrokken partijen dienen te accepteren dat<br />
“veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g” tijd kost.<br />
hoofdstuk 4
hoofdstuk 4<br />
Consequenties:<br />
Dankzij verduurzam<strong>in</strong>g is <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong>n duur totaal<br />
ecologisch verantwoord en geaccepteerd door <strong>de</strong><br />
maatschappij; ze heeft een beter imago. Een bijkomend<br />
gevolg kan zijn dat er sprake is van betere prijsvorm<strong>in</strong>g<br />
door kwaliteit <strong>in</strong> plaats van kwantiteit.<br />
4.2.3 Integratie met an<strong>de</strong>re (economische) activiteiten<br />
Doel:<br />
Door <strong>in</strong>tegratie met an<strong>de</strong>re activiteiten <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio<br />
zal <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> nog meer een on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el wor<strong>de</strong>n van<br />
<strong>de</strong> lokale leefgemeenschap. Dit biedt kansen voor<br />
een gezon<strong>de</strong>re bedrijfseconomische basis voor met<br />
name kle<strong>in</strong>e gemeng<strong>de</strong> bedrijven. Daarnaast zorgt<br />
<strong>in</strong>tegratie met an<strong>de</strong>re activiteiten voor verbred<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong> kennis en vaardighe<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>sector en<br />
kan het een aanvull<strong>in</strong>g betekenen voor <strong>de</strong> reguliere<br />
werkgelegenheid.<br />
Acties:<br />
• Uitvoeren haalbaarheidstudie naar potentiële<br />
samenwerk<strong>in</strong>gsgebie<strong>de</strong>n tussen <strong>visserij</strong> en an<strong>de</strong>re<br />
economische sectoren. Hierbij ook <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
meenemen van samenwerk<strong>in</strong>g tussen <strong>visserij</strong> en nonprofitorganisaties<br />
en tussen Ne<strong>de</strong>rlandse vissers en<br />
vissers uit <strong>de</strong> Deense/Duitse Wad<strong>de</strong>nzee.<br />
• Op basis van <strong>de</strong> geï<strong>de</strong>ntificeer<strong>de</strong> kansen een klimaat<br />
creëren waar<strong>in</strong> on<strong>de</strong>rnemers uit verschillen<strong>de</strong><br />
bedrijfstakken wor<strong>de</strong>n gestimuleerd om elkaar <strong>op</strong> te<br />
zoeken en <strong>in</strong>itiatieven te ontplooien.<br />
• Organiseren van overleg tussen vissers en<br />
an<strong>de</strong>re organisaties om nieuwe vormen van<br />
samenwerk<strong>in</strong>g te stimuleren, bijvoorbeeld met<br />
on<strong>de</strong>rzoeks<strong>in</strong>stell<strong>in</strong>gen en natuurorganisaties.<br />
• Indienen aantal concrete projecten – zoals het<br />
<strong>op</strong>zetten van regionale vismarkten – <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r<br />
van <strong>de</strong> Locale Aktie Groepen (LAG’s) ter versterk<strong>in</strong>g<br />
van lokale <strong>visserij</strong>gemeenschappen (As 4 EVF) en het<br />
Wad<strong>de</strong>nfonds.<br />
Voorwaar<strong>de</strong>n:<br />
• Voor <strong>in</strong>tegratie is bereidheid bij partijen om samen<br />
te werken essentieel.<br />
• Vissers die activiteiten willen ontplooien met an<strong>de</strong>re<br />
on<strong>de</strong>rnemers moeten voldoen<strong>de</strong> professionele<br />
begeleid<strong>in</strong>g en educatie krijgen.<br />
Consequenties:<br />
De <strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio zal meer<br />
han<strong>de</strong>n en voeten krijgen. Dit geeft ook een positieve<br />
stimulans aan het imago van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
regio en daarbuiten.<br />
4.2.4 Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong><br />
Doel:<br />
Het <strong>op</strong>richten van een Ne<strong>de</strong>rlands Adviescollege<br />
speciaal voor <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>. De taak van dit<br />
Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> is het adviseren van <strong>de</strong><br />
Rijksoverheid over een geïntegreerd en duurzaam<br />
beheer van <strong>de</strong> vis en schelpdieren <strong>in</strong> het Wad<strong>de</strong>ngebied<br />
b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> ka<strong>de</strong>rs die wor<strong>de</strong>n gesteld door Eur<strong>op</strong>ese<br />
en nationale overhe<strong>de</strong>n. Hierbij wordt <strong>de</strong> aangrenzen<strong>de</strong><br />
Noordzeekustzone betrokken vanwege <strong>de</strong> evi<strong>de</strong>nte<br />
samenhang met <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> het Wad<strong>de</strong>ngebied. Taken<br />
van het Adviescollege zijn on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re:<br />
40
41<br />
• het geven van adviezen over <strong>de</strong> <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g van beleid<br />
aan <strong>de</strong> overhe<strong>de</strong>n;<br />
• het heroverwegen van hoe een “pool” van<br />
vangstrechten wordt beheerd;<br />
• het geven van adviezen en maken van afspraken over<br />
ruimtegebruik (gebie<strong>de</strong>n & gebruiksfuncties);<br />
• het geven van adviezen en maken van afspraken<br />
over beheer van het ecosysteem <strong>op</strong> basis van <strong>de</strong><br />
draagkracht ervan;<br />
• het vergroten van <strong>de</strong> ecosysteemkennis:<br />
monitor<strong>in</strong>gsprogramma’s <strong>op</strong>stellen (<strong>in</strong> samenwerk<strong>in</strong>g<br />
met vissers), voedselwebstudies etc.<br />
Bekeken zal wor<strong>de</strong>n of <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst het <strong>in</strong>tegrale<br />
beheer van <strong>de</strong> vangstrechten en <strong>de</strong> uitgifte van <strong>de</strong><br />
vergunn<strong>in</strong>gen overgeheveld kan wor<strong>de</strong>n naar dit<br />
Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
Acties:<br />
• Eerst moet een verkennen<strong>de</strong> studie wor<strong>de</strong>n<br />
gedaan om <strong>de</strong> juiste vorm en werkwijze van het<br />
Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong> te bepalen. De<br />
werkwijze zou bijvoorbeeld naar analogie van <strong>de</strong><br />
Eur<strong>op</strong>ese RAC’s (Regional Advisory Committees),<br />
<strong>de</strong> Engelse Jo<strong>in</strong>t Committees, of <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
Visstand Beheer Commissies (VBC’s) kunnen.<br />
• Samenstell<strong>in</strong>g van het Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong><br />
vaststellen. De belangrijkste spelers zijn<br />
vertegenwoordigers van <strong>de</strong> beroeps<strong>visserij</strong>,<br />
sport<strong>visserij</strong>sector, natuurorganisaties en overhe<strong>de</strong>n.<br />
• Het Regionaal College Wad<strong>de</strong>ngebied (RCW) moet<br />
een verzoek/advies aan <strong>de</strong> m<strong>in</strong>ister van LNV doen<br />
tot <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g van een Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
• Formele <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g van een publiek-private organisatie<br />
met daaron<strong>de</strong>r vallen<strong>de</strong> formele advies- en<br />
beheertaken.<br />
• Aanwijzen <strong>in</strong> on<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g overleg van<br />
vertegenwoordig<strong>in</strong>g uit <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> sectoren en<br />
regionale overheid.<br />
• On<strong>de</strong>rzoeken of <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst het <strong>in</strong>tegrale<br />
beheer van <strong>de</strong> vangstrechten en <strong>de</strong> uitgifte van <strong>de</strong><br />
vergunn<strong>in</strong>gen overgeheveld kan wor<strong>de</strong>n naar het<br />
Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
• Opstellen criteria en ka<strong>de</strong>rs door Rijksoverheid om<br />
overdracht mogelijk te maken.<br />
• Opstellen criteria en uitwerken betekenis<br />
ecosysteembena<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g (FAO-pr<strong>in</strong>cipes) voor<br />
<strong>visserij</strong>beheer.<br />
Voorwaar<strong>de</strong>n:<br />
• De <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g van een Adviescollege Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong><br />
moet b<strong>in</strong>nen het RCW geaccor<strong>de</strong>erd wor<strong>de</strong>n.<br />
• Met en b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> besturen van <strong>de</strong> betrokken natuur-<br />
en <strong>visserij</strong>organisaties moet overeenstemm<strong>in</strong>g<br />
bestaan over <strong>de</strong> meerwaar<strong>de</strong> van dit advies- en<br />
beheerorgaan.<br />
• In <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>sector moet besproken wor<strong>de</strong>n hoe<br />
versnipper<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> belangenbehartig<strong>in</strong>g kan wor<strong>de</strong>n<br />
weggenomen, zodat <strong>de</strong> sector <strong>op</strong> efficiënte wijze<br />
kan wor<strong>de</strong>n vertegenwoordigd <strong>in</strong> het Adviescollege<br />
Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
Consequenties:<br />
Overdracht van <strong>in</strong>tegraal <strong>visserij</strong>beheer van<br />
Rijksoverheid naar regionaal orgaan b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> algemene<br />
beleidska<strong>de</strong>rs. Dit draagt bij aan <strong>de</strong> beoog<strong>de</strong> regionale<br />
<strong>in</strong>bedd<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong>.<br />
hoofdstuk 4
Literatuurlijst<br />
Daan, n., Gislason, H., PoPe, J. G. & Rice, J. c. (2005)<br />
Changes <strong>in</strong> the North Sea fish community: Evi<strong>de</strong>nce<br />
of <strong>in</strong>direct effects of fish<strong>in</strong>g? ICES Journal of Mar<strong>in</strong>e<br />
Science, 62, 177-188<br />
Doeksen, a. (2006)<br />
Ecological perspectives of the north Sea C. Crangon<br />
fishery. An <strong>in</strong>ventory of its effects on the mar<strong>in</strong>e<br />
ecosystem. Natural Resources Management.<br />
Wagen<strong>in</strong>gen university, Wagen<strong>in</strong>gen<br />
eVa ii, 2003.<br />
Resultaten wetenschappelijk on<strong>de</strong>rzoek eVa ii.<br />
Publieksversie<br />
Jansen, H.M., H.V. W<strong>in</strong>TeR, i. TulP, T. BulT, R. Van Hal, J. BosVelD &<br />
R. Vonk, 2008.<br />
Bijvangsten van salmoni<strong>de</strong>n en overige trekvissen<br />
vanuit een p<strong>op</strong>ulatieperspectief. IMARES Rapport<br />
C039/08<br />
Jansen, H.M., H.V. W<strong>in</strong>TeR & T.P. BulT, 2007.<br />
Bijvangst van trekvissen <strong>in</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
fuiken<strong>visserij</strong>. IMARES Rapport C048/07<br />
kl<strong>in</strong>Ge, M., 2008.<br />
Ecologische <strong>in</strong>pasbaarheid staand want <strong>visserij</strong><br />
kustwateren (exclusief Noordzeekustzone).<br />
On<strong>de</strong>rzoek naar bijvangst watervogels en<br />
zeezoogdieren. Rapport ATKB DDT124-1/<br />
rijm3/026.<br />
Mesel, i. De, kaMeRMans, P., WieRs<strong>in</strong>Ga, W., JonGBloeD, R., TulP, i.,<br />
sMiT, c., 2009.<br />
Passen<strong>de</strong> Beoor<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g MZI’s <strong>op</strong> Percelen. IMARES<br />
Rapport C129/09<br />
M<strong>in</strong>isTeRie Van lanDBouW, naTuuR en VoeDselkWaliTeiT, 2002.<br />
Vast en zeker! Beleidsbesluit vaste vistuigen. Den<br />
Haag, <strong>de</strong>cember 2002<br />
M<strong>in</strong>isTeRie Van lanDBouW, naTuuR en VoeDselkWaliTeiT, 2004.<br />
Ruimte voor een zilte oogst, Naar een omslag <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse schelpdiercultuur. Beleidsbesluit 2005-<br />
2020. Den Haag, 1 oktober 2004<br />
PieRsMa, T., a. koolHaas, a. Dek<strong>in</strong>Ga, J. J. BeukeMa, R. DekkeR & k.<br />
ess<strong>in</strong>k (2001).<br />
Long-term <strong>in</strong>direct effects of mechanical cockledredg<strong>in</strong>g<br />
on <strong>in</strong>tertidal bivalve stocks <strong>in</strong> the Wad<strong>de</strong>n<br />
Sea. Journal Of Applied Ecology 38(5): 976-990<br />
RaaD VooR De WaDDen, 2007.<br />
Natuurlijk vissen <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee, Advies over<br />
<strong>duurzame</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<strong>visserij</strong>. Advies 2007/04<br />
ReGionaal colleGe WaDDenGeBieD, 2008.<br />
Léven <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n. Beheer- en ontwikkel<strong>in</strong>gsplan<br />
Wad<strong>de</strong>ngebied, <strong>de</strong>el A. Juni 2008<br />
sliJkeRMan, D.M.e.,TaMis, J.e., Bos, o.G., Van oVeRZee, H.M., Jak,<br />
R.G., 2008.<br />
Kwalitatieve analyse van <strong>visserij</strong>effecten <strong>op</strong> Natura<br />
2000 <strong>in</strong>standhoud<strong>in</strong>gsdoelen t.b.v. het Beheerplan<br />
Wad<strong>de</strong>nzee (LNV Help<strong>de</strong>skvraag 46). IMARES<br />
Rapport C093/08<br />
sPoRTVisseRiJ neDeRlanD, 2008.<br />
Kerend tij. Sport<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> het Wad<strong>de</strong>ngebied<br />
TulP, i., 2009.<br />
On<strong>de</strong>rzoeksagenda ‘<strong>duurzame</strong> garnalen<strong>visserij</strong>’.<br />
IMARES Rapport C102/09<br />
Van leeuWe, M., FolMeR e., Dek<strong>in</strong>Ga a., kRaan c., MeiJeR k. en<br />
PieRsMa T., 2008.<br />
Staat handkokkel<strong>visserij</strong> <strong>op</strong> gespannen voet met<br />
behoud biodiversiteit <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee? De<br />
Leven<strong>de</strong> Natuur 109 (1) 15:19<br />
Van oVeRZee, H. leiJZeR, T., Jansen, J., GouDsWaaRD, k., kesTeloo,<br />
J., QuiRiJns, F.J., 2008.<br />
Overzicht van <strong>visserij</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. IMARES<br />
Rapport C118/08<br />
WiJk, M.o. Van, sMiT, M.H. en Taal, c., 2003. Regionaaleconomisch<br />
belang van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee<strong>visserij</strong>. Den<br />
Haag, LEI, Rapport 4.03.06<br />
Websites<br />
www.m<strong>in</strong>lnv.nl<br />
www.wad<strong>de</strong>nzee.nl 42
43<br />
Bijlage 1: Ontwikkel<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n<strong>visserij</strong><br />
Ontwikkel<strong>in</strong>g HOudt <strong>in</strong>:<br />
Convenant transitie mossel sector<br />
en natuurherstel wad<strong>de</strong>nzee<br />
De mosselsector bouwt <strong>de</strong> bo<strong>de</strong>mberoeren<strong>de</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> stappen af. Tevens v<strong>in</strong>dt<br />
<strong>op</strong>schal<strong>in</strong>g van Mosselzaad<strong>in</strong>vang<strong>in</strong>stallaties (MZI’s) plaats, om hiermee te compenseren<br />
voor verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>de</strong> mosselzaadvangst door <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>.<br />
Ontwikkelen van een natuurherstelprogramma, waarbij reken<strong>in</strong>g wordt gehou<strong>de</strong>n met<br />
verschillen<strong>de</strong> gebruiksvormen van <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. Doel: terugw<strong>in</strong>nen van een ‘Rijke Zee’,<br />
aansluit<strong>in</strong>g bij het ontwikkel<strong>in</strong>gsperspectief van <strong>de</strong> PKB Wad<strong>de</strong>nzee en realisatie van <strong>de</strong><br />
Natura-2000 doelen.<br />
Opzetten on<strong>de</strong>rzoeksagenda voor <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee, voor monitor<strong>in</strong>g en evaluatie van het<br />
natuurherstelprogramma en het transitieproces van <strong>de</strong> mosselsector.<br />
On<strong>de</strong>rzoek mogelijkhe<strong>de</strong>n voor vereenvoudig<strong>in</strong>g en stroomlijn<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> procedure van<br />
vergunn<strong>in</strong>gverlen<strong>in</strong>g b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> Natuurbescherm<strong>in</strong>gswet 1998.<br />
In 2014 wordt een tussenbalans <strong>op</strong>gemaakt van <strong>de</strong> lange termijnafspraken en wor<strong>de</strong>n<br />
<strong>de</strong>ze mogelijk bijgesteld.<br />
Inpass<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> activiteiten van <strong>de</strong> garnalensector, <strong>de</strong>monstratie<strong>visserij</strong> en vaste<br />
vistuigen.<br />
PROduS “Project Duurzame Schelpdier<strong>visserij</strong>”: on<strong>de</strong>rzoek naar ecologische effecten van<br />
schelpdier<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> relatie tot <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> natuurwaar<strong>de</strong>.<br />
MSC traject garnalen<strong>visserij</strong> In het ka<strong>de</strong>r van MSC certificer<strong>in</strong>g heeft <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> een beheerplan aangenomen<br />
voor <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 1 oktober 2009 - 1 juli 2014. Afspraken <strong>in</strong> het beheerplan:<br />
• Bij extreem lage vangsten wor<strong>de</strong>n <strong>visserij</strong>druk en aanland<strong>in</strong>gen verlaagd. In het meest<br />
extreme geval kan dit lei<strong>de</strong>n tot sluit<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong> totdat het bestand voldoen<strong>de</strong> is<br />
hersteld.<br />
• Volwaardige toepass<strong>in</strong>g van het convenant motorvermogen: motorvermogens mogen<br />
<strong>de</strong> 300 pk niet overschrij<strong>de</strong>n.<br />
• Beperk<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>visserij</strong>druk <strong>in</strong> <strong>de</strong> zomerperio<strong>de</strong> wanneer er hoge bijvangst van<br />
on<strong>de</strong>rmaatse vis en garnalen met slechte overlev<strong>in</strong>gskans is.<br />
• Substantieel terugbrengen van niet-overleven<strong>de</strong> bijvangst. Daartoe wordt <strong>de</strong> zeeflap<br />
gebruikt. Tevens wordt gezocht naar alternatieven voor <strong>de</strong> zeeflap, die m<strong>in</strong>imaal tot<br />
een zelf<strong>de</strong> bijvangstreductie leidt als <strong>de</strong> zeeflap. De perio<strong>de</strong> waar<strong>in</strong> ontheff<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong><br />
zeeflap kan wor<strong>de</strong>n verleend wordt afgebouwd.<br />
• Het maximum percentage ziftsel (niet-han<strong>de</strong>lswaardige garnalen) <strong>in</strong> <strong>de</strong> aanland<strong>in</strong>g<br />
wordt gereduceerd tot 10% <strong>in</strong> 2014.<br />
• Kosten verb<strong>in</strong><strong>de</strong>n aan het verwerken van ziftsel.<br />
• Een aantal vissers houdt een elektronisch logboek bij.<br />
Een on<strong>de</strong>rzoeksagenda specifiek gericht <strong>op</strong> <strong>de</strong> garnalen<strong>visserij</strong> wordt <strong>op</strong>gesteld:<br />
• Aandacht voor ontwikkel<strong>in</strong>g van puls<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> een samenwerk<strong>in</strong>g tussen Belgische en<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse on<strong>de</strong>rzoekers en vissers.<br />
• Verm<strong>in</strong><strong>de</strong>r<strong>in</strong>g bijvangst.<br />
• Effect bo<strong>de</strong>mberoer<strong>in</strong>g.
Ontwikkel<strong>in</strong>g HOudt <strong>in</strong>:<br />
Convenant Vaarrecreatie<br />
wad<strong>de</strong>nzee<br />
Doel: <strong>duurzame</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> vaarrecreatie <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee (‘Regionaal College<br />
Wad<strong>de</strong>ngebied’). Duurzame en veilige her<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g van passantenhavens aan <strong>de</strong><br />
Wad<strong>de</strong>nzee. Opzetten van een digitaal <strong>in</strong>formatiekanaal voor vaarrecreanten met o.a. een<br />
reserver<strong>in</strong>gssysteem voor ligplaatsen. Nieuwe hydrografische zeekaarten om gebie<strong>de</strong>n<br />
met zeehon<strong>de</strong>n, mosselbanken en zeegrasgebie<strong>de</strong>n extra te beschermen. Tevens<br />
on<strong>de</strong>rzoek naar kampeerplaatsen bij havens voor zeekanoërs.<br />
Sport<strong>visserij</strong>sector Sport<strong>visserij</strong> Ne<strong>de</strong>rland schetst <strong>in</strong> zijn beleidsnota “Kerend Tij” <strong>de</strong> ontwikkel<strong>in</strong>g van en<br />
kansen voor <strong>de</strong> sport<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> het Wad<strong>de</strong>ngebied <strong>in</strong> <strong>de</strong> toekomst. De sport<strong>visserij</strong> is <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee van oudsher een laagdrempelige en p<strong>op</strong>ulaire vorm van natuurgerichte<br />
recreatie met een geschat aantal van m<strong>in</strong>imaal 150.000 <strong>de</strong>elnemers <strong>op</strong> jaarbasis. De vloot<br />
sport<strong>visserij</strong>schepen vanuit <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nhavens is een vast on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van het toeristisch<br />
recreatief product <strong>op</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n. Sport<strong>visserij</strong> Ne<strong>de</strong>rland voorspelt een toename van <strong>de</strong><br />
sport<strong>visserij</strong> <strong>de</strong>elname met het verbeteren van <strong>de</strong> visstand en toename van nieuwe soorten<br />
zoals zeebaars. Voorwaar<strong>de</strong> is dat – <strong>in</strong> lijn met het advies van <strong>de</strong> Raad voor <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>n –<br />
een gezamenlijk beheer met <strong>de</strong> beroeps<strong>visserij</strong>sector van voor <strong>de</strong> sport<strong>visserij</strong> relevante<br />
soorten plaatsv<strong>in</strong>dt.<br />
<strong>in</strong>tegratie activiteiten van<br />
kle<strong>in</strong>schalige vissers<br />
De overheid streeft naar meer uniforme vergunn<strong>in</strong>gen, waarmee <strong>visserij</strong> met vaste<br />
vistuigen haar activiteiten beter kan afstemmen <strong>op</strong> veran<strong>de</strong>r<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> het kustecosysteem<br />
(Beleidsbesluit ‘Vast en Zeker!’).<br />
geïntegreer<strong>de</strong> Visserij Projecten, gericht <strong>op</strong> het realiseren van toekomstperspectief voor locale kustvissers<br />
met gemeng<strong>de</strong> <strong>visserij</strong>en, waarbij elk bedrijf een bre<strong>de</strong>r assortiment kwaliteitsproducten<br />
aanlandt, <strong>op</strong> basis van <strong>de</strong> ecologische draagkracht van het eigen zeegebied:<br />
Nieuwe vistechnieken en markten, nieuwe vormen van vangstrechtenbeheer,<br />
samenwerk<strong>in</strong>g tussen garnalenvissers, schelpdiervissers en vaste vistuigenvissers.<br />
Coalitie wad<strong>de</strong>n natuurlijk Deze coalitie van natuurorganisaties heeft vanuit hun perspectief een <strong>visie</strong> ontwikkeld <strong>op</strong><br />
<strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee. De <strong>in</strong>zichten die hieruit voort kwamen, zijn bij het ontwikkelen<br />
van <strong>de</strong> voorliggen<strong>de</strong> <strong>visie</strong> als achtergrond<strong>in</strong>formatie gebruikt.<br />
Beheerplan natura 2000 Rijkswaterstaat (RWS) werkt aan een beheerplan met drie doelstell<strong>in</strong>gen voor het<br />
Wad<strong>de</strong>ngebied: bescherm<strong>in</strong>g tegen overstrom<strong>in</strong>gen, het gezond hou<strong>de</strong>n van het water en<br />
zorgen voor een vlotte doorvaart.<br />
Ter voorbereid<strong>in</strong>g <strong>op</strong> dit beheerplan wordt een Na<strong>de</strong>re Effecten Analyse gedaan:<br />
kwantitatieve analyse van <strong>de</strong> effecten van gebruiksfuncties <strong>op</strong> habitats en soorten.<br />
uitvoer<strong>in</strong>gsprogramma<br />
wad<strong>de</strong>nfonds<br />
Mogelijkhe<strong>de</strong>n voor cof<strong>in</strong>ancier<strong>in</strong>g voor projecten die volgen uit regionale <strong>visie</strong>.<br />
44
45<br />
Bijlage 2: Le<strong>de</strong>n Klankbordgroep<br />
DOuWE HOLLENgA (VOORZITTER)<br />
Regisseur <strong>visserij</strong>, RCW<br />
Ge<strong>de</strong>puteer<strong>de</strong> Landbouw & Visserij, Natuur, Landschap,<br />
Water en Gebie<strong>de</strong>nbeleid prov<strong>in</strong>cie Gron<strong>in</strong>gen<br />
NIcO BAKKER<br />
Wethou<strong>de</strong>r gemeente <strong>de</strong> Marne<br />
TjEERD DuSSEL<br />
Vissersverenig<strong>in</strong>g Hulp <strong>in</strong> nood<br />
HANS VAN gEESBERgEN<br />
PO-Mossel<br />
SASKIA DE MOL VAN OTTERLOO / jAN VAN DIjK<br />
LNV Directie Vis<br />
PETER SMALE (PROjEcTSEcRETARIS)<br />
Senior beleidsme<strong>de</strong>werker Landbouw & Visserij prov<strong>in</strong>cie<br />
Gron<strong>in</strong>gen<br />
FLOOR QuIRIjNS (ScRIBENT)<br />
“IMARES, on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van Wagen<strong>in</strong>gen UR”<br />
jAAP VEgTER<br />
Sticht<strong>in</strong>g Geïntegreer<strong>de</strong> Visserij<br />
PIM VISSER<br />
Visafslag Hollands Noor<strong>de</strong>n<br />
PADDy WALKER<br />
Wad<strong>de</strong>nverenig<strong>in</strong>g
Colofon<br />
Dit is een uitgave van het Regionaal College Wad<strong>de</strong>ngebied,<br />
mei 2010<br />
tel: 058-2339010<br />
e-mail:<strong>in</strong>fo@rcw.wad<strong>de</strong>nzee.nl<br />
Auteur: Floor Quirijns, IMARES Institute for Mar<strong>in</strong>e Resources &<br />
Ecosystem Studies, IJmui<strong>de</strong>n 2010<br />
On<strong>de</strong>r begeleid<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> klankbordgroep “<strong>Bre<strong>de</strong></strong> <strong>visie</strong> <strong>op</strong><br />
<strong>duurzame</strong> <strong>visserij</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> Wad<strong>de</strong>nzee”<br />
Vormgev<strong>in</strong>g en druk:<br />
prov<strong>in</strong>cie Gron<strong>in</strong>gen<br />
Foto’s:<br />
IMARES, m<strong>in</strong>isterie van Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit<br />
en prov<strong>in</strong>cie Gron<strong>in</strong>gen