Historische Rozenkruisers - René Pieyns - Esoterie : De hogere ...

een grote uitstraling, bv. bij de piëtisten, de behemisten, de Duitse romantiek, Swedenborg,
W. Blake, Women in the Wilderness, Harmony Society, etcetera.
Vlaanderen. Een grote uitstraling had ook de Frans-Vlaamse mystica Antoinette Bourignon
(1616-80), afkomstig van Rijsel (destijds behorend tot de Spaanse Nederlanden), die zich
door God geroepen voelde om het ware christendom te verspreiden. Ze verbleef o.m. in
Mechelen, Amsterdam en Hamburg, overleed in Franeker. Zij bestreed de praalzucht van de
Roomse kerk en werd de leidster van een christelijke commune (een „sociëteit der ware
christenen‟) met o.a. Robert Boyle, Comenius, Jan Swammerdam (1637-80).
Bourignon liet een oeuvre achter van 49 franstalige geschriften, o.a. Traité de la vie solitaire
(eerste boek, ca. 1647) en La lumière née des ténèbres (1669). Diverse werken werden
vertaald in het Nederlands, Duits, Latijn en Engels. Balthasar Bekker omschreef haar in
„Algemeine kerkelijke historien‟ (1685) als “een Paapsch vrouwmensch” welke “haar selven
mettertijd voor een groote heilige en onfeilbare Prophetesse uitgaf”. Zelf beweerde ze: Je suis
assurément envoyée de Dieu pour déclarer la vérité de toute chose. Je suis créée pour cela.
Haar denken behelst geen uitgewerkte leer. Bourignon werd enkele keren van hekserij
beschuldigd. De negentien delen van haar verzameld werk verschenen in 1686. Met Pierre
Poiret stichtte ze een ziekenhuis.
De calvinistische Elzasser en mysticus Pierre Poiret (1646-1719) was zowel beïnvloed door
Descartes als door de mystici Tauler, Hendrik van Barneveld/Hiël en (vooral) Antoinette
Bourignon. Hij schreef tal van spiritualistische werken, zoals Cogitationes rationales de Deo,
anima et malo, The divine Economy (1687, hierin bezorgt hij de vizioenen van Bourignon een
consistente basis). Poiret studeerde theologie in Bazel en Heidelberg, maar hij bracht het
grootste deel van zijn leven door in Nederland (Amsterdam, Rijnsberg). Hij was de uitgever
van de volledige werken van Bourignon. Een grote verspreiding kende zijn Bibliotheca
mysticorum selecta (1708). Ook het piëtisme (o.a. Mme Guyon) heeft veel aan Poiret te
danken.
Jacob Böhme
Jacob Böhme (1575-1624) wordt beschouwd als de grootste onder de klassieke theosofen. De
„schoenlapper van Görlitz‟ ontving zijn inzichten tijdens openbaringen (Zentralschau) vanaf
zijn 25 e jaar. Hij was de „prins van de christelijke theosofie‟, de Philosophus Teutonicus
(Hegel). Evenals de historische Rozenkruisers, in dezelfde periode ontstaan, kwam Böhme
tegemoet aan een algemene spirituele en intellectuele behoefte van totaalkennis en van
overzicht, een pansofie – hij werd dan ook Pansoph geheten door Erich Peuckert. Ook: „de
grootste aller gnostici‟ (Berdjajev).
Böhme werd in zijn denken beïnvloed door Paracelsus, Valentin Weigel en Kaspar
Schwenkfeld. En in het algemeen door de middeleeuwse mystieke traditie, de alchemie, het
lutheranisme en de kabbala. Er bestonden in zijn tijd ook diverse anti-autoritaire en mystieke
bewegingen waaraan hij zich kon spiegelen. De R+C waren in opbouw.
Böhme heeft een groot oeuvre achtergelaten, maar dat op relatief korte tijd werd geschreven
(1612-1624, in versneld tempo vanaf 1618), nl. volgend op zijn tweede en doorslaggevende
Zentralschau. Zijn boeken circuleerden in manuscriptvorm; alleen Der Weg zu Christo
verscheen in gedrukte vorm tijdens zijn leven, nl. op nieuwjaarsdag van 1624, zijn
overlijdensjaar. Zeer snel volgden, postuum, de overige werken. Vooral bekend zijn gebleven:
De tribus Principiis (geschreven in 1619), De signatura rerum (in 1622), zijn hoofdwerk