Veranderende grenzen - Open Universiteit Nederland

Veranderende grenzen
18
Een ander verschil betreft de legitimatie van de eenwording. In Italië werd
de gefaseerde aansluiting van de verschillende gebieden achteraf steeds door plebiscieten
bekrachtigd, een ‘democratische’ handelwijze die men kan zien als een erkenning van de
ideologische en praktische inbreng van respectievelijk Mazzini en Garibaldi. 50
In Duitsland was er voor het volk echter nauwelijks een formele rol weggelegd. Wat de
ontwikkelingen daar aangaat, wordt afhankelijk van het gehanteerde perspectief zowel over
een eenwording op klein-Duitse als over een op groot-Pruisische grondslag gesproken.
Tegen dit laatste bestaat weinig bezwaar als daarbij maar niet uit het oog wordt verloren
dat, uiteindelijk, de aanbieding van de Duitse keizerskroon formeel een zaak van de Duitse
vorsten was. Ook dient men zich te realiseren dat die eenwording niet in een eenheidsstaat
doch in een bondsstaat resulteerde, waarbij de Pruisische koning als keizer van Duitsland
aan het hoofd van de Duitse vorsten ging.