2 havo/vwo - Noordhoff Uitgevers

Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 94
Zo gebruik je het weglatingsteken
• als je een deel van een woord weglaat: voor- en nadelen (voordelen en nadelen),
varkenshouders en -handelaren (varkenshouders en varkenshandelaren)
Let op: gebruik geen weglatingsteken als je een heel woord weglaat: oude en nieuwe boeken.
Hoofdstuk 4
Tussenletters in samenstellingen
Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling: bagage + rek = bagagerek.
Soms moet je tussen die twee woorden tussenletters toevoegen: -(e)n-, -e- of -s-.
Zo bepaal je of je een -s- moet toevoegen
Als je in een samenstelling een -s- hoort, dan schrijf je die ook: dorpsgek, zondagskind.
Soms begint het tweede deel van de samenstelling met een s-klank. Vervang dan het tweede
deel door een woord dat niet met een s-klank begint. Schrijf de -s- alleen als je hem bij de
vervanging hoort:
personeelschef, want personeelsfeest, scheepsschroef, want scheepsbouw.
Zo bepaal je of je een -(e)n- moet toevoegen
Als het eerste deel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een
meervoud op –en heeft, zet je -(e)n- tussen de woorden: woordenboek, paardenbloem.
Schrijf geen -(e)n- (soms wel -e-) in deze gevallen:
• het eerste deel heeft geen meervoud: tarwebrood
• het eerste deel verwijst naar iets waar er maar één van is: zonneschijn, Koninginnedag
• het eerste deel heeft (ook) een meervoud op –s: (seconde – secondes) secondewijzer,
(gedachte – gedachten / gedachtes) gedachtegang
• het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord: armelui, knorrepot
• het eerste deel versterkt een bijvoeglijk naamwoord: boordevol
• Kijk bij twijfel altijd in het woordenboek.
Hoofdstuk 5
Hoofdletters en leestekens
Een tekst bestaat uit zinnen. Om het begin en eind van een zin aan te geven gebruiken we
hoofdletters en leestekens.
Zo plaats je hoofdletters
Je schrijft een hoofdletter in de volgende gevallen:
• aan het begin van een zin. Maar let op:
’s Morgens eet ik altijd cornflakes.
31 landen wilden het verdrag niet ondertekenen.
• bij eigennamen (namen van personen, straten, plaatsen, provincies, landen, rivieren, talen,
kerken, planeten, feestdagen, geschiedkundige gebeurtenissen, merken, kranten,
organisaties, wetten enzovoort): Maria Huiskes, de Berkenlaan, Hengelo, ’s-Hertogenbosch,
Limburg, Spanje, de Hollandse IJssel, Engels, Sint-Nicolaaskerk, Venus, Moederdag,
Kerstmis (maar: kerst), de Eerste Wereldoorlog, Coca-Cola, De Telegraaf, het Rode Kruis,
de WIA
Let op bij namen van personen. Als er een voorletter of voornaam bij staat, schrijf je
voorvoegsels met kleine letters: Klaas van het Riet, de heer K. van het Riet, de heer Van het
Riet, mevrouw Y. van het Riet-ter Klei
• bij bijvoeglijke naamwoorden die van eigennamen zijn afgeleid: Rotterdamse, Duitse liedjes,
Noord-Spaanse wijnen
Je gebruikt een kleine letter:
• bij samenstellingen met religieuze feesten: kerststemming (maar: het Kerstkind), paaseieren
• bij windstreken: uit het oosten, westzuidwest
• bij namen van seizoenen, maanden of weekdagen: zomer, maart, woensdag
© Noordhoff Uitgevers bv