2 havo/vwo - Noordhoff Uitgevers

Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 93
Engelse werkwoorden vervoeg je net als Nederlandse zwakke werkwoorden:
- in de tegenwoordige tijd schrijf je stam of stam+t;
- in de verleden tijd gebruik je ’t (e)x - f(o)k s ch(aa)p. Het gaat daarbij om de klank van de
letter voor de uitgang -en:
mixen, ik mix, hij mixt, ik mixte, ik heb gemixt
hockeyen, ik hockey, hij hockeyt, ik hockeyde, ik heb gehockeyd
managen, ik manage, hij managet, ik managede, ik heb gemanaged
Leenwoorden
Woorden die uit andere talen in het Nederlands zijn terechtgekomen, heten leenwoorden. Je
hebt ze op allerlei gebieden:
sport: finish, coureur, sudden death
eten: spaghetti, nasi, lunch, knäckebröd
kleding: garderobe, shirt, colbert, blouse
uiterlijk: lipstick, mascara, parfum, make-up
auto’s: chassis, cruise control, airbag
computers: printer, online, joystick
film: screenplay, inzoomen, script, take
muziek: synthesizer, unplugged, lead vocal
Zo spel je leenwoorden
Voor de spelling van leenwoorden geldt: kijk bij twijfel in het woordenboek.
Hoofdstuk 3
Aan elkaar of los?
Woorden die één begrip vormen, worden aan elkaar geschreven. Zulke woorden hebben één
klemtoon: fietssleutel, scheikundeproefwerk. Maar: een koperen sleutel, een moeilijk proefwerk,
met twee klemtonen.
De volgende woorden schrijf je aan elkaar
• samenstellingen van drie woorden of minder: operatiekamer, breedbeeldtelevisie
• twee delen van een splitsbaar werkwoord die in dezelfde volgorde naast elkaar staan als in
de infinitief: Omdat ze Sara uitlachte, heeft Abraham Hagar weggestuurd.
• woorden die gemaakt zijn van er, hier, daar of waar plus een voorzetsel als erover, hierdoor,
daarbij, waarom.
• getallen met honderd en duizend: drieëntwintigduizend vijfhonderd
• veel samengestelde werkwoorden: pianospelen, vooruitblikken, theedrinken
• veel samengestelde bijvoeglijke naamwoorden: berouwvol, veelzeggend, koolzuurhoudend
Koppelteken en weglatingsteken
Als koppelteken en als weglatingsteken gebruik je een liggend streepje.
Zo gebruik je het koppelteken
• in woorden die anders onoverzichtelijk worden: huis-aan-huisblad, doe-het-zelver, olie-enazijnstel
• in samenstellingen, tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken: zee-egel, na-apen,
giro-overschrijving, zo-even, mede-inzittende (maar: reclameafdeling, giroafschrift)
• bij letters, cijfers, andere tekens en St of Sint: hbo-student, 20+-kaas, §-teken, VVV-kantoor,
Sint-Bavokathedraal
• bij aardrijkskundige namen, of woorden die daarvan afgeleid zijn: Zuid-Frankrijk, Zeeuws-
Vlaanderen, Noord-Hollander, Nieuw-Zeelander
• in woorden met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-, ex-, niet-, non-, oud-: adjunct-directeur,
aspirant-partijleider, ex-man, niet-rokers, non-stop, oud-burgemeester en voor een
hoofdletter ook bij anti-, oer-, on- en pro-: anti-Russisch, oer-Hollands, on-Amerikaans, pro-
Frans
• in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden: minister-president, trainer-coach
© Noordhoff Uitgevers bv