2 havo/vwo - Noordhoff Uitgevers

Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 91
de zin staan {hoofdzin ... (bijzin)} of vooraan de zin:{(bijzin) ... hoofdzin}.
4a {hoofdzin Ellis (ow) was heel blij (bijzin dat Ferdinand (ow) haar wilde helpen).} (bijzin achteraan)
5a {(bijzin Dat Aron (ow) bij Jessica gespiekt had), zag de docent (ow) onmiddellijk hoofdzin.} (bijzin
vooraan)
Als je snel wilt zien welk gedeelte de hoofdzin is, maak de zin dan vragend. De persoonsvorm
van de hoofdzin komt dan vooraan te staan.
4b {hoofdzin Was Ellis (ow) heel blij (biizin dat Ferdinand haar wilde helpen)?}
4b {hoofdzin Zag de docent (ow) onmiddellijk (bijzin dat Aron bij Jessica gespiekt had)?}
Zo herken je hoofdzinnen en bijzinnen
1 Maak de zin vragend: dan vind je de persoonsvorm van de hoofdzin.
2 Verander de zin van tijd: dan vind je alle persoonsvormen.
3 Zoek van de zinnen de persoonsvorm en het onderwerp.
4 Probeer of je tussen persoonsvorm en onderwerp een woord kunt toevoegen. Als dat niet kan,
is er sprake van een hoofdzin; als het wel kan, heb je te maken met een bijzin.
Voegwoord
Er zijn nevenschikkende voegwoorden (ns.vgw) (en, maar, of, want, dus) en
onderschikkende voegwoorden (os.vgw) (aangezien, als, dat, doordat, hoewel, mits, nadat,
of, ofschoon, omdat, zodat, opdat, terwijl, toen, zodra).
Zo vind je een voegwoord
Onderschikkende voegwoorden verbinden een hoofdzin en een bijzin:
• {hoofdzin De coach denkt (bijzin dat we zaterdag de wedstrijd winnen).}
Nevenschikkende voegwoorden verbinden twee hoofdzinnen met elkaar, of twee bijzinnen, of
woorden, of woordgroepen):
• {hoofdzin Ik trek even een jas aan}, want {hoofdzin ik krijg het koud.} (twee hoofdzinnen)
• {hoofdzin We gaan alleen door naar de eindronde (bijzin als Nederland zijn uitwedstrijd wint) en
(bijzin Spanje zijn thuiswedstrijd verliest).}
• Assepoester of Sneeuwwitje (woorden)
• de grootste jongens en de kleinste meisjes (woordgroepen)
• Sneeuwwitje en haar boze stiefmoeder (woord en woordgroep)
Tussenwerpsel (tw)
Uitroepen (hé, oef, shit) en klanknabootsingen (klats, pief paf poef) heten tussenwerpsels (tw).
Zo vind je een tussenwerpsel
Tussenwerpsels zijn uitspraken/uitroepen
• van bevestiging en ontkenning: ja, jawel, nee
• van emotie: au, ach, hoera, bah, foei, hèhè, oei
• van sociaal contact: hallo, ajuus, goedendag, halt, sorry, joh
• van klanknabootsing: miauw, woef, boe, kukeleku, plof, boem
© Noordhoff Uitgevers bv