2 havo/vwo - Noordhoff Uitgevers

Nieuw Nederlands 4 e editie, 2 havo/vwo, docentenhandleiding 5
2 NIEUW NEDERLANDS IN DE ONDERBOUW
DOMEINEN IN DE ONDERBOUW
De onderbouw heeft betrekking op leerjaar 1 en 2. Scholen kunnen zelf invulling geven aan leerjaar 3.
De kerndoelen onderbouw beschrijven de inhoud van het verplichte programma. Het verplichte deel is
2/3 van de totale onderwijstijd. Scholen kunnen dus 1/3 van de onderwijstijd naar eigen inzicht
inrichten. In dit deel kunnen bijvoorbeeld Duits, Frans of godsdienst een plaats krijgen. Ook kan de
school dieper ingaan op kerndoelen die zij belangrijk vindt. De onderbouw telt in het verplichte deel
zeven domeinen:
• Nederlands
• Engels
• Rekenen en wiskunde
• Mens en natuur
© Noordhoff Uitgevers bv
• Mens en maatschappij
• Kunst en cultuur
• Bewegen en sport
SAMENHANG IN DE ONDERBOUW
De 58 kerndoelen voor de onderbouw zijn in onderlinge samenhang beschreven. Nederlands speelt in
de onderbouw een cruciale rol binnen alle domeinen. Om goed te leren in de andere domeinen is
beheersing van de taal onontbeerlijk. In de karakteristiek van het domein Nederlands wordt deze
ondersteunende rol van taal bij het leren op school herhaaldelijk benadrukt.
KENMERKEN VAN HET LEREN IN DE ONDERBOUW
De belangrijkste kenmerken van het onderwijs in de onderbouw zijn:
• De leerling leert actief en in toenemende mate zelfstandig.
• De leerling leert samen met anderen.
• De leerling leert in samenhang.
• De leerling oriënteert zich.
• De leerling leert in een uitdagende, veilige en gezonde leeromgeving.
• De leerling leert in een doorlopende leerlijn.
KARAKTERISTIEK VAN HET VAK NEDERLANDS
Onderwijs in de Nederlandse taal heeft tot doel de taalvaardigheid van leerlingen te vergroten. Brede
beheersing van de taal maakt het leerlingen mogelijk om intensief deel te nemen aan de verschillende
aspecten van het maatschappelijk leven, nu en in de toekomst.
Beheersing van de Nederlandse taal is onontbeerlijk bij het verwerven van inhoud en vaardigheden in
alle leergebieden. In het funderend onderwijs is onderwijs in de Nederlandse taal daarom van grote
betekenis.
Taalverwerving en taalonderwijs in basis- en voortgezet onderwijs verlopen als het ware in cirkels:
dezelfde inhoud komt in toenemende complexiteit en mate van beheersing aan de orde. Het onderwijs
in Nederlandse taal in de onderbouw van het voortgezet onderwijs maakt deel uit van die concentrisch
verlopende ontwikkeling en sluit daarbij aan bij wat de leerling in het basisonderwijs heeft bereikt.
De kern van het vak bestaat uit het verwerven, verwerken en presenteren van informatie en meer
algemeen uit het leren communiceren met behulp van de Nederlandse taal. Daarbij gaat het steeds
om mengvormen van mondelinge en schriftelijke taalvaardigheid, zoals een mondelinge presentatie
die wordt ondersteund door geschreven teksten en beeldmateriaal. Omgaan met de computer als
bron van informatie, als hulpmiddel en als communicatiemiddel is onlosmakelijk verbonden met de
kern van het vak. Strategische vaardigheden vormen een wezenlijk onderdeel: lees- en
luisterstrategieën, het opstellen van spreek- en schrijfplannen voor communicatieve handelingen. Ook
door bewustwording van het belang van conventies in het taalgebruik en van de mogelijkheden om
met taal te ‘spelen’, breiden leerlingen hun taalgereedschap en hun repertoire uit.
Het onderwijs in de Nederlandse taal sluit aan bij het beheersingsniveau en de leefwereld van de
leerling, en breidt deze uit. Leerlingen worden uitgedaagd tot taalactiviteiten en ontwikkelen een
positieve houding ten opzichte van andere vormen van taalgebruik. Vanwege het oriënterend karakter
van de onderbouw is het in het algemeen belangrijk dat de contexten tezamen over de volle breedte