Nectar 2e editie docentenhandleiding 3 vmbo basis - Noordhoff ...

Docentenhandleiding vmbo basis deel 3
1 U laat de leerlingen in de eerste les een opstel schrijven, waarin zij zo goed mogelijk proberen op
te schrijven wat ze in de onderbouw hebben gedaan aan biologie. Ook schrijven ze iets op over
hun hobby’s, favoriete popband en dergelijke.
Doel: snel een indruk krijgen van de voorkennis van uw leerlingen en een kennismaking waarbij
elke leerling aan bod kan komen. Bovendien heeft u materiaal waar u nog eens in kunt kijken bij
volgende lesvoorbereidingen, bijvoorbeeld wanneer u wilt weten welke leerlingen iets aan sport
doen.
2 U kunt de leerlingen ook een opstel laten schrijven over wat ze verwachten van het vak
gedurende de komende twee jaar, welke onderwerpen aan bod zullen komen volgens hen, wat ze
graag zouden willen leren, waarvoor ze het vak in de toekomst nodig denken te hebben, etc.
Dit opstel kunt u in hun examendossier stoppen.
Doel: leerlingen oriënteren zich op het vak biologie in de bovenbouw.
3 Vanaf de eerste les, voor de duur van hoofdstuk 1, behangt u de wand van het klaslokaal met de
wandplaten die u voorradig hebt over de variatie in levensvormen. Ook zet u bijvoorbeeld plastic
modellen neer van diverse organismen.
Doel: de leerlingen krijgen een indruk van de rijkheid aan levensvormen.
4 U start het hoofdstuk met het doen van een bijpassende opdracht. Te denken valt aan een
opdracht waarbij de leerlingen een keur van levensvormen (levend, geprepareerd, op foto’s etc.)
moeten onderbrengen bij elk van de vier onderscheiden rijken.
Doel: tegemoetkomen aan de favoriete leerstijl van de meeste leerlingen: eerst doen, dan
nadenken over de theorie.
5 U besteedt aandacht aan de indeling van het dierenrijk (en het plantenrijk). U maakt daarvoor een
tentoonstelling in het lokaal met wat er te zien valt in het dieren- en plantenrijk. De leerlingen laat
u met behulp van een aantal opdrachten (met betrekking tot goed waarnemen en eventueel
tekenen) een rondgang maken.
Doel: u laat een onderwerp aan bod komen dat goed waarnemen en indelen in groepen bij
biologie illustreert. De leerlingen oefenen in zorgvuldig waarnemen en tekenen.
6 U kunt uw leerlingen ook opdragen een collage te maken van een ecosysteem (te denken valt aan
het bos, een meer, enz.) met behulp van illustraties uit de bladen.
Doel: leerlingen enthousiast maken en leren zich te presenteren.
7 U laat de leerlingen een natuurgetrouwe en schematische tekening van een door hen bekeken
levensvorm inleveren. Eventueel geeft u een cijfer.
Doel: oefenen met tekenen volgens de tekenregels.
8 U laat de leerlingen een tekening maken van waterpestcellen of een (boom)alg.
Doel: de typische celkenmerken van plantencellen nog eens onder de aandacht te brengen.
9 U laat de leerlingen microscopische preparaten van been, spierweefsel of bloed bekijken.
Doel: de leerlingen zien dat er grote verschillen bestaan tussen dierlijke cellen.
Het is niet aan te raden dit onderzoek uit te breiden met het bekijken van dierlijke weefsels!
10 Laat leerlingen een paddestoel bekijken. De champignon is hiervoor geschikt. Het mycelium is
met behulp van een loep te bestuderen. Verder kan de paddestoel dwars en overlangs
doorgesneden worden. Van een plaatje (lamel) kan een microscopisch preparaat gemaakt
worden, zodat de sporen bestudeerd kunnen worden (daarvoor dient men wel te wachten tot de
onderkant van de champignon zwart is geworden).
Doel: leerlingen oefenen in waarnemen en het vastleggen van waarnemingen.
11 Bij tuincentra maar ook bij bezoekerscentra van natuurbeschermingsorganisaties
(Natuurmonumenten, boswachterijen) zijn soms kweekbakken te koop met kweekaarde voor
champignons of andere eetbare paddestoelen en geënt met de schimmel. Door de aanwijzingen
op de bijbehorende handleiding te volgen is het zeer eenvoudig om paddestoelen te kweken.
12 Laat leerlingen petrischalen met voedingsbodem op verschillende plaatsen in de school een
kwartier open neerzetten en ze daarna afsluiten. De schalen gaan een aantal dagen (tot een
week) in een stoof. Daarna vergelijken de leerlingen de schalen met elkaar en letten op het aantal
kolonies en het soort kolonies. Van te voren bespreken de leerlingen met elkaar op welke plekken
de schalen geplaatst moeten worden en stellen ze hypotheses op over de hoeveelheid bacteriën
op een bepaalde plek.
Doel: leerlingen oefenen met het opstellen van hypotheses en het doen van waarnemingen.
13 U laat de leerlingen zelf yoghurt maken door een theelepel yoghurt aan een liter melk toe te
voegen en de melk na afdekken weg te zetten in de (broed)stoof bij 30-40 “Celsius. Na 24 uur is
het resultaat al waar te nemen. Vervolgens moeten de leerlingen bedenken hoe ze aan kunnen
tonen dat alleen levende bacteriën voor de yoghurtvorming kunnen zorgen en dat de invloed van
de temperatuur op het proces van belang is.
Nectar vmbo 3 basis 11