Handreiking Totstandkoming veiligheidsbeleid en -plan

Handreiking Totstandkoming
veiligheidsbeleid en -plan
1
www.nji.nl
De manier waarop u als schoolleider in het jaarlijkse schoolveiligheidsplan inhoud geeft aan de
veiligheid begint met een heldere visie en onderbouwd beleid.
Visie
De visie op veiligheid is het uitgangspunt voor beleid. In de visie gaat het om de volgende vier
aspecten:
1. Sociale veiligheid is noodzakelijk zodat leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen;
2. Sociale veiligheid is een onderdeel van de pedagogische taak van de school, en betekent het
geven van positieve aandacht aan elke leerling, en het tijdig en gepast ingrijpen bij
grensoverschrijdend gedrag;
3. Sociale veiligheid wordt bewerkstelligd door het juiste gedrag van personeel, leerlingen en
ouders; de school geeft normen en regels voor dat gedrag;
4. Sociale veiligheid wordt in stand gehouden door een juiste balans tussen het voorkomen van
onveiligheid (preventief aspect) en het adequaat corrigeren van gedrag dat onveiligheid
teweegbrengt.
Voor een deel is de visie wettelijk of Cao-regelgeving bepaald (fysieke veiligheid, arbo-aspecten).
Beleid
Het beleid vloeit voort uit de visie. Daarbij geeft de leiding aan op welke manier een veilig werk- en
leerklimaat geschapen wordt. In ieder geval geldt op grond van de Arbowet dat scholen
verantwoordelijk zijn voor de veiligheid en het welzijn van het personeel, leerlingen en bezoekers van
de school. Ook zijn scholen verplicht om het veiligheidsbeleid op te nemen in de schoolgids.
Het beleid bevat afspraken over de schoolregels, sancties bij het overtreden van regels, protocollen,
procedures bij incidenten, en scholing van medewerkers.
De doelen van het beleid hebben betrekking op:
Het profiel dat de school wil uitdragen: bijvoorbeeld een open school, een strenge school,
een rechtvaardige school, een school van alle betrokkenen, et cetera;
De naleving en handhaving van wet- en regelgeving, zoals verplichte protocollen,
incidentenregistratie;
De manieren waarop de school de uitvoering van haar beleid meet en verbetert;
De rol van personeel, MR, ouders, leerlingen bij de totstandkoming van visie en beleid.
Het beleid wordt meestal opgenomen in het schoolplan, dat voor meerdere jaren is vastgelegd; dit in
tegenstelling tot het schoolveiligheidsplan dat jaarlijks wordt gemaakt/bijgesteld.
Op pagina 2 staat een voorbeeld inhoudsopgave van vastgelegd schoolveiligheidsbeleid.
Plan
In de CAO’s voor het primair en het voortgezet onderwijs is afgesproken dat elke school een
veiligheidsplan opstelt. In het plan staan concrete afspraken voor het komende jaar over
bijvoorbeeld preventieve maatregelen, scholing van medewerkers, aandacht voor specifieke
schoolregels en protocollen, en aandacht voor corrigerende maatregelen en sanctionering.

Het plan bevat heldere procedures over welke maatregelen er genomen worden bij incidenten zoals
rond agressie, pesten, seksuele intimidatie, en regelt de opvang van slachtoffers.
Ook staat in het plan hoe en wanneer dat schooljaar de sociale veiligheid wordt gemeten (incidenten,
beleving) en geanalyseerd; en wat de uitkomsten van de analyse betekenen voor het plan voor het
volgende schooljaar.
Op pagina 3 staat een voorbeeld inhoudsopgave van een schoolveiligheidsplan.
Voorbeeld inhoudsopgave schoolveiligheidsbeleid
VISIE OP VEILIGHEID
Belang voor leerling, ouders en leraar
Richtinggevende principes, zoals die inzake het pedagogisch klimaat
………
BELEID EN COÖRDINATIE VEILIGHEID/WIE DOET WAT
Schoolleiding
Veiligheidscoördinatie/Arbocoördinatie
Bedrijfshulpverlening
Omgang met de media
……….
SCHOOLREGELS
Gedragsregels algemeen; gedrag van personeel, leerlingen, ouders
Klassenregels
Manieren van handhaven
Preventieve en corrigerende maatregelen
Beloningen en sancties
……….
SCHOOLGEBOUW EN OMGEVING
Plein en entree
Toezicht en surveillance
Afspraken met buurt/gemeente
……….
SCHOOLBINDING/BETROKKENHEID BIJ SCHOOLVEILIGHEID
Medezeggenschapsraad
Ouderraad
Leerlingenraad
……….
METEN EN VERBETEREN VAN SCHOOLVEILIGHEID
Beleving van veiligheid (subjectieve veiligheid)
Incidentenregistratie (objectieve veiligheid)
Bespreken van incidenten
……….
SPECIFIEKE ONDERWERPEN
Agressiehantering door personeel
Omgaan met intimiteit, seksualiteit en seksuele intimidatie
……….
KWALITEITSHANDHAVING VEILIGHEIDSBELEID
Toetsing
De risico-inventarisatie en –evaluatie
……….
2

Voorbeeld inhoudsopgave schoolveiligheidsplan
Het plan bevat de concrete jaarresultaten die u wilt behalen op het vlak van schoolveiligheid, en de
activiteiten die u daarvoor uitvoert of laat uitvoeren.
We geven hier een beknopt format van een resultaatgericht plan voor schoolveiligheid.
Resultaten Te ondernemen activiteiten Middelen Wie/wann
eer
De leerlingen voelen zich Het personeel van de school zorgt ervoor dat
aantoonbaar veilig op de leerlingen op een respectvolle manier met
school.
elkaar en anderen omgaan.
Het personeel voelt zich
aantoonbaar veilig op
school.
De school heeft inzicht in
de veiligheidsbeleving van
leerlingen en personeel en
in de incidenten die zich
op het gebied van sociale
veiligheid in/om de school
voordoen.
Hanteren van specifieke passende preventieve
en corrigerende maatregelen, naar voren
komend uit de analyse van de metingen vorig
schooljaar, en in ieder geval bij de volgende
onderwerpen: seksueel misbruik en seksuele
intimidatie; agressie en geweld; pesten;
discriminatie.
Adequaat handelen inzake onderhouden van
pedagogisch klimaat.
Bespreken incidenten.
Klachtenregeling uitvoeren.
Periodieke meting van ervaren veiligheid en
analyse van resultaten
Incidentenregistratie en analyse van
resultaten.
Inventariseren signalen van schoolnabije
partners
De beoogde resultaten die u formuleert voor het jaarplan zijn dus gebaseerd op de volgende
bronnen:
1. De uitkomsten van de incidentenregistratie van de voorgaande planperiode
2. Uitkomsten van onderzoek naar beleving van veiligheid
3. Eventuele klachten van leerlingen, ouders en personeel
4. Signalen van partners die de veiligheid betreffen.
Ad 1 De uitkomsten van de incidentenregistratie
Op basis van incidentenregistratie zijn trends te ontdekken in de incidenten die op scholen
plaatsvinden. Wanneer op een school deze trends zichtbaar worden doordat een goede registratie is
van incidenten, kunnen gerichte maatregelen getroffen worden om het aantal incidenten af te laten
nemen en de veiligheid te vergroten. In 2011 wordt de incidentenregistratie wettelijk verplicht. Zie
verder de Handreiking ‘Wat en hoe te meten bij schoolveiligheid’
3

Ad 2 Uitkomsten van onderzoek naar beleving
De registratie van incidenten geeft een beeld van de ‘objectieve’ veiligheid. Daarnaast is het
verstandig om periodiek de ervaren veiligheid te peilen (de ‘subjectieve’ veiligheid). Dat kan op vele
manieren; zie verder de Handreiking ‘Wat en hoe te meten bij schoolveiligheid’
Ad 3 Klachten
De school moet een klachtenregeling hebben en die ook bekend maken via de schoolgids. Klachten
zijn een belangrijke bron, want soms kunnen zij onverwachte informatie opleveren over onveiligheid
en onveilig gedrag zoals pesten, discriminatie of onveiligheid in en rond het gebouw. De
klachtenregeling dient ‘klantvriendelijk' te zijn: snelle en discrete behandeling, zorgvuldige
beantwoording.
Ad 4 Signalen van partners
Partners kunnen een belangrijke bron van informatie zijn over veiligheidsproblemen die in de
omgeving van de school voordoen of die onder de jongeren broeien. Een goede communicatie met
partners als politie, Halt, GGD kan een waardevolle bijdrage leveren aan de maatregelen die u op uw
school neemt.
N.B.: Bespreek het schoolveiligheidsplan tijdig met de Medezeggenschapsraad, en geef aan welke
eventuele aanvullingen of wijzigingen van hun kant u opneemt in het plan.
4