Modularisering en zorgprogrammering Jeugdzorg Groningen

1. Inleiding
De kwaliteit van de jeugdzorg moet omhoog. Dat is het streven dat in de sector al meer dan twintig
jaar de leidraad vormt van vernieuwing. De landelijke Projectgroep Zorgprogrammering adviseerde in
dit verband in 1999 dat de jeugdzorg beschreven zou moeten worden in modules, relatief homogene
zorgeenheden die in uiteenlopende combinaties in te zetten zijn voor verschillende doelgroepen. Heeft
een bepaalde doelgroep op grond van de hulpvragen behoefte aan een bepaalde combinatie van
modules, dan kan die combinatie vastgelegd worden in een zorgprogramma. 1 De projectgroep stelde
bij deze modularisering en zorgprogrammering de volgende doelen:
- De zorg is transparant. De modularisering en zorgprogrammering moeten ertoe bijdragen dat
duidelijk is welke hulpvormen elke zorgaanbieder te bieden heeft.
- De vraaggerichtheid is versterkt. Door de hulpvraag en de doelen van de cliënt centraal te stellen
wordt zijn positie in de jeugdzorg verbeterd. De modularisering en zorgprogrammering moeten
middelen zijn om de vraaggerichtheid van de jeugdzorg te versterken.
- De flexibiliteit is vergroot. Het individuele hulpverleningstraject moet maatwerk laten zien: het
aanbod moet flexibel zijn toegesneden op de individuele hulpvraag. Met de modularisering en
zorgprogrammering moet de flexibiliteit in de zorg dan ook in ieder geval worden bewaard of, waar
mogelijk, vergroot, zodat gemakkelijk in te spelen is op de hulpvragen van cliënten. De flexibiliteit
is bereikt als het aanbod is opgesplitst in modules die elk voor zich aan de cliënt te leveren zijn.
- Er is meer samenhang in de zorg. Modules en programma’s vormen een schakel in diensten die
geboden worden door voorzieningen met voor-, naast- en / of achterliggende functies.
Zorgprogramma’s moeten de samenhang voor specifieke doelgroepen in een structurele vorm
vastleggen.
- De zorg is effectief. Modules en zorgprogramma´s moeten een aantoonbaar en effectief antwoord
bieden op hulpvragen van cliënten. Modularisering en zorgprogrammering zonder een evaluatie
op effectiviteit betekent geen echte vernieuwing.
Nog voor de landelijke Projectgroep Zorgprogrammering haar eerste advies publiceerde, was in
Jeugdzorg Groningen de modularisering en de zorgprogrammering (hier verder gezamenlijk aangeduid
als ‘zorgprogrammering’) in gang gezet. De ontwikkelingen in Groningen hebben geresulteerd in een
geheel andere organisatie van de zorg, waarin alle interventievormen zijn ondergebracht in modules.
Voor een beperkt aantal doelgroepen zijn de modules gecombineerd in zorgprogramma´s.
Jeugdzorg Groningen constateert dat de grootste veranderingen inmiddels zijn doorgevoerd. Zij acht
de tijd rijp om het gevoerde beleid te evalueren. Vragen die volgens Jeugdzorg Groningen daarbij aan
de orde kunnen komen, zijn onder meer:
- zijn de doelen van een meer transparante zorg, meer visie, voorkomen van over- en onderaanbod
en minder uithuisplaatsingen gerealiseerd?
- is de jeugdzorg meer ambulant gaan werken?
- is er een verband aan te tonen tussen het ontbreken van wachtlijsten in Groningen en de
doorgevoerde zorgprogrammering?
- hoe tevreden zijn medewerkers over de gevolgen van de zorgprogrammering?
Jeugdzorg Groningen heeft ervoor gekozen het evaluatie-onderzoek voor een deel zelf uit te voeren, en
voor een deel plaats te laten vinden door het NIZW Jeugd.
Centraal doel van de evaluatie is het beantwoorden van de vraag in hoeverre het
zorgprogrammeringstraject geleid heeft tot de beoogde veranderingen in de jeugdzorg in Groningen.
Daarvan afgeleid gelden vier meer specifieke doelen:
1. Het biedt een feitelijke reconstructie van het zorgprogrammeringstraject
- de doelen van het traject en de gehanteerde uitgangspunten;
- het doorlopen proces;
- de direct aan de zorgprogrammering te relateren veranderingen.
1 Projectgroep Zorgprogrammering, 1999
5