Modularisering en zorgprogrammering Jeugdzorg Groningen

4.3 Ambulantisering van het aanbod
Reeds in de tijd van de invoering van de Wet op de Jeugdhulpverlening in 1989 gold het streven dat
de hulp aan jeugdigen zo dicht mogelijk bij huis en zo licht mogelijk moest zijn (zie ook paragraaf
3.2). In dat kader schrijft de regelgeving voor dat ambulante hulpverlening de voorkeur heeft boven
residentiële jeugdhulpverlening. Als ambulante hulp niet leidt of kan leiden tot oplossing van de
problemen van de jeugdige, genieten pleegzorg en dagbehandeling de voorkeur boven plaatsing in
een internaat (zie Jeugdbeleid, Supplement 4, juli 1991). Verschillende provincies hebben dan ook
sinds het begin van de jaren negentig actief beleid gevoerd om de capaciteit van ambulante
voorzieningen te vergroten (onder meer door ombuiging van residentiële capaciteit) en de
voorzieningen voor daghulp en pleegzorg uit te breiden. In Groningen stelde de provincie in dat kader
expliciet een ombuiging voor van residentiële capaciteit naar ambulante zorg (1992-1993). De
voorzieningen hebben dit beleid later op eigen kracht voortgezet. Jeugdzorg Groningen heeft dit
gedaan in combinatie met het traject zorgprogrammering. Deze combinatie vervat zij in haar beleid
‘Jeugdzorg naar Huis’ (1999-2002).
De ambulantisering in Groningen was echter niet uniek. Vele provincies en jeugdhulpverleningsinstellingen
hebben de afgelopen jaren getracht handen en voeten te geven aan dit beleid. Wat voor
Jeugdzorg Groningen wel uniek is, is dat zij het beleid niet alleen hebben gerealiseerd door een
afbouw van residentiële capaciteit ten gunste van de ambulante voorzieningen. Jeugdzorg Groningen
zette tevens de modularisering in als instrument om de vorming van ambulante hulpvormen te
stimuleren. Dat gebeurde onder meer door de begeleidingsfuncties los te maken van de verblijfsfuncties,
zodat beide flexibeler inzetbaar werden. Daarbij moet worden opgemerkt dat deze beweging
vooral werd ingegeven door een wettelijk voorgeschreven ideologie. Aan deze ideologie lag geen
vraaganalyse of vergelijkend onderzoek naar de effecten van uiteenlopende hulpvormen ten
grondslag.
4.4 Regie in de Jeugdzorg
Het regeringsstandpunt Regie in de jeugdzorg (1994) gaf aan het concept van de zorgprogrammering
landelijk gewicht. De Raad voor de Volksgezondheid & Zorggerelateerde dienstverlening (RVZ) geeft
op verzoek van het rijk advies over de invulling van de zorgprogrammering in de jeugdzorg (Raad
voor de Volksgezondheid, 1996). De RVZ stelt voor de hulpvormen waaruit programma’s bestaan te
beschrijven in termen van modules. De Raad adviseert tevens de modules als eenheden te beschouwen
voor de financiering van de zorg. De landelijke overheid stelt daarop per 1 oktober 1997 de
projectgroep Zorgprogrammering in. Deze groep geeft advies aan de bewindslieden op basis van
studie, gesprekken met veldpartijen en experimenten in het veld en op basis van studie. Het project
´Jeugdzorg naar Huis´ van Jeugdzorg Groningen wordt in 1999 één van de dertien veldexperimenten
die door de projectgroep ondersteund worden. In 2000 brengt de projectgroep een boekje uit met
daarin de landelijke richtlijnen voor het omschrijven van modules. Kern van de koers die de
projectgroep daarin vaart is:
- Omwille van de flexibiliteit van de zorg worden de functies verblijf en behandeling/begeleiding
gescheiden; deze functies mogen niet in één module gecombineerd worden. Uitzondering daarop
vormen die begeleidingsvormen die in een verblijfsmodule door een groepsopvoeder of
pleegouder zelf worden uitgevoerd en onlosmakelijk deel vormen van het pedagogisch of
orthopedagogisch klimaat dat geboden dient te worden.
- Het gehele aanbod van de jeugdzorg wordt in modules ondergebracht. Alleen voor doelgroepen
die er duidelijk baat bij hebben worden modules geschakeld in programma´s.
- Basismodules (globale modules waarbinnen modules van een zelfde type en kostprijs vallen)
vormen de eenheden van de financiering van de zorg.
Deze koers is in wisselwerking met de veldexperimenten, waaronder dat van Jeugdzorg Groningen, tot
stand gekomen. In 2001 rondt de projectgroep haar werk met een eindadvies af. In diezelfde tijd komt
21