Als jeugd en toekomst telt, augustus 2011 - Nederlands Jeugdinstituut

professionals. Het uiteindelijke doel is dat de jeugdigen veilig kunnen opgroeien en zich gezond kunnen
ontwikkelen.
Elk plan tot herstel dat niet in wezen gedragen wordt door de belangrijkste gezinsleden, is gedoemd te
mislukken. Er is steeds meer wetenschappelijk - en vooral praktijkonderzoek die deze stelling onderbouwt.
In voorwaardelijke zin vraagt dat om het opbouwen van een vertrouwensrelatie met zo’n gezin
(regelmatig present zijn) om te komen tot een maatwerkplan. Zo’n relatie opbouwen gebeurt altijd vanuit
twee kernwaarden: grenzen stellen (je bent daar als professional namens de maatschappij: normatief, de
wet), en met begrip voor het feit dat de volwassenen gezinsleden de situatie niet meer beheersen
(empathie).
Dat de coördinatie van de zorg aan één professional is opgedragen, betekent natuurlijk niet dat andere
professionals en instanties achterover kunnen leunen. De eigen professionele en maatschappelijke
verantwoordelijkheid brengt met zich dat instanties – en daarmee ook professionals – de plicht hebben
om samen te werken. De 1 gezin/1plan aanpak is dus niet vrijblijvend. Organisaties moeten beseffen dat
ze een stukje zeggenschap over hun medewerkers afstaan en inbrengen in de aanpak 1 gezin, 1 plan.
Tevens moet het een professional zijn met bevoegdheid c.q. mandaat.
Op het moment dat er sprake is van een gezin met zeer complexe problemen, als de veiligheid in het
geding is en/of als kinderen overlast veroorzaken of afglijden naar criminaliteit, heeft de jeugd- en
gezinswerker de verantwoordelijkheid om in te grijpen. Waar nodig met drang en dwang. Ook dan vormt
de gezinsgerichte aanpak het uitgangspunt en wordt de eigen kracht benut. Waar nodig is de inzet van
gespecialiseerde ambulante hulpverleners mogelijk. In dat geval blijft de jeugd- en gezinswerker wel
betrokken als coördinator van zorg en continueert hij/zij zo nodig de ondersteuning wanneer de specialist
weer vertrokken is.
Omdat de aard van de benodigde hulp aan kinderen en opvoeders waarbij er sprake is van een
ondertoezichtstelling (en jeugdreclasseringmaatregel) niet wezenlijk verschilt van (reeds aanwezige)
hulpverlening, is de overgang vloeiend. In alle gevallen wordt gezorgd voor afstemming met het (speciaal)
onderwijs, zodat – waar mogelijk – de jeugdige (in zijn eigen omgeving) kan blijven leren.
Interventieniveaus
De Drentse pilot Jeugd onderscheidt zeven verschillende
“interventieniveaus” die voor alle (vijf) te onderscheiden opvoedmilieus
Toetssteen
(in kwantitatieve zin) hetzelfde zijn. De jeugd- en gezinswerker(s) sluit Kinderen en gezinnen krijgen
aan op (de zichtbare schakels met) de primaire opvoedmilieus. Voor
vrijwel elk gezin zijn dit de ontmoetingsplaatsen in het dagelijkse leven:
thuis, de straat, buurt, wijk, school, sportvereniging, etc. Bij de
uitwerking daarvan is het principe van (kosten-)effectiviteit leidend. Dit
niet méér ondersteuning dan
daadwerkelijk nodig.
wil zeggen, dat kinderen/gezinnen niet méér ondersteuning krijgen dan daadwerkelijk nodig is.
Met behulp van het navolgende schema 21 zijn de activiteiten op het gebied van Positief Opgroeien van de
belangrijkste CJG-partners en de gespecialiseerde aanbieders van jeugd- en opvoedhulp aan elkaar
gerelateerd. Dit principe kan worden toegepast op alle (vijf) te onderscheiden opvoedingsmilieus:
o Gezin en omgeving (buurt, sportverenigingen, etc.)
o Kinderopvang en peuterspeelzalen
o Primair onderwijs
o Buitenschoolse opvang
o Voortgezet onderwijs
In geval het jongeren betreft die in het geheel geen woonsituatie meer hebben (maatschappelijke isolatie)
zal de betrokkenheid van gemeentelijke functies als leerplicht en wijkagenten groter worden en is
(afhankelijk van het gemeentebeleid) ondersteuning vanuit daarvoor aangewezen aanbieders aan de orde
21 Bijlage 3 bevat – in de vorm van een meer gespecificeerde schema’s per opvoedmilieu – een uitwerking (op hoofdlijnen) van het
bovenstaande. Deze schema’s vermelden vooral in kwantitatieve zin (voorbeelden van) programma’s. Deze schema’s zijn bedoeld als
handreiking voor wat mogelijk is. Omdat lokaal en/of regionaal gezien zijn de verschillen wat betreft het beschikbare aanbod (nog)
groot zijn is verstandig aan te sluiten bij wat ontwikkeld is en te behouden wordt “wat goed werkt”.
21