Als jeugd en toekomst telt, augustus 2011 - Nederlands Jeugdinstituut

Rol en focus gemeente
Hoewel gemeenten niet overal zelf verantwoordelijk voor zijn
wordt toch van hen verwacht dat zij de regie neemt over het
positief jeugdbeleid. Bij het realiseren van een optimale kind-
en gezinsvriendelijke omgeving kunnen gemeenten hun rollen
op verschillende manieren (breed of smal) invullen 13 .
Brede focus
Het preventief jeugdbeleid stelt de belevingswereld van de
jeugd centraal. Het beleid is er op gericht een omgeving te
creëren, waarin kinderen en jongeren zich optimaal kunnen
ontwikkelen. Die omgeving moet veilig, prikkelend, warm en
avontuurlijk zijn. Waar nodig krijgen risicogroepen specifieke
aandacht, maar de nadruk ligt op het bieden van kansen aan de
brede groep jeugd. Er is dus een belangrijke taak weggelegd
voor de reguliere basisvoorzieningen.
Smalle focus
Primair is het preventief jeugdbeleid gericht op groepen
jeugdigen die een verhoogd risico lopen. Het gaat er vooral om
probleemgedrag bij jongeren actief aan te pakken of, beter
nog, te voorkomen. Dit moet ertoe leiden dat de toestroom tot
de jeugdhulpverlening en de jeugdzorg wordt ingedamd. Het
accent ligt daarbij doorgaans op de groep van 12 jaar en ouder,
omdat daar de problemen nu eenmaal het grootst zijn.
Uiteraard is het van belang probleemgedrag bij de jeugd zoveel mogelijk te voorkomen en te bestrijden.
Maar tegelijkertijd is het van belang om jongeren ook te stimuleren hun eigen grenzen te verkennen. Te
veel nadruk op problemen brengt bovendien het risico met zich mee dat pas maatregelen worden
genomen als het al (bijna) te laat is. De uitdaging bestaat eruit om de jeugd ook op een positieve manier
te prikkelen. De jeugd heeft immers de toekomst.
Kinderparagraaf
Een mogelijkheid om kinderen nadrukkelijker te positioneren, is het bij op te stellen beleid hanteren van
een Kinderparagraaf, ook wel Child Impact Statement genoemd. Zo worden bij alle beleidsbeslissingen de
gevolgen voor kinderen en jongeren bekeken en wordt de positie van kinderen en jongeren op alle
beleidsterreinen bij besluitvorming volwaardig meegewogen.
Zo heeft een gemeente bijvoorbeeld invloed op het vestigingsbeleid en dus op de (evenwichtige) spreiding
en op de behoefte afgestemde) openingstijden van voorzieningen, winkels en de eigen gemeentelijke
loketten. Ook speelt de gemeente een belangrijke rol bij het stimuleren van samenwerking en
afstemming. Gebaseerd op dialoog met kinderen, jongeren, ouders en bewoners kunnen gemeenten en
uitvoeringsorganisaties zo initiatieven en projecten (op buurt-, wijk- of gemeenteniveau) beter op elkaar
afstemmen.
Doel- en resultaatsturing
Als opdrachtgever, netwerker en bemiddelaar speelt de gemeente een cruciale rol. De lokale overheid is
als eerste verantwoordelijk voor een goede afstemming tussen preventief en curatief positief jeugdbeleid.
Zij bepaalt de koers en de kaders van het positief jeugdbeleid en ziet als procesbegeleider toe op het tot
stand komen van een sluitende en op elkaar afgestemde diensten- en voorzieningenstructuur. De
uitvoering daarvan – gekoppeld aan SMART geformuleerde doelen en resultaatafspraken
(prestatieafspraken) ligt bij de (professionals van) instellingen en organisaties in het veld. Door hen daarbij
actief en adequaat te ondersteunen ontstaat een sterke sector, gedragen door (professionals van)
instellingen die met elkaar een samenhangend systeem van opvoed- en opgroeiondersteuning vormen.
13 De VNG-Typetest preventief jeugdbeleid (2006) biedt hiervoor een eerste houvast.
Toetsstenen
Koers en kaders worden getoetst bij
de professionals;
Beleid komt in samenspraak met
ouders, kinderen en professionals
tot stand;
Er is sprake van haalbare
doelstellingen;
Sturing en verantwoording is
gerelateerd aan meetbare prestatieindicatoren.
Ondersteuning
is van toevoegende waarde voor
kind, gezin en sociale omgeving;
wordt bij voorkeur verbonden aan
het primaire leef- en opvoedmilieu;
is gericht op kansen - zonder labels;
wordt op tijd en op maat geboden;
borgt de veiligheid en het recht op
evenwichtig opgroeien (signs of
safety).
15