(Hoe) werkt talentontwikkeling bij “risicojongeren”? - Nederlands ...

Hoofdstuk 2 Ontwikkeling van (top)talent
2.0 Inleiding
Inzet van het Raak Pro-onderzoeksprogramma Talentontwikkeling bij “risicojongeren” is het
achterhalen van de invloed van talentontwikkeling op het vergroten van de handelingsmogelijkheden
en sociale participatie van “risicojongeren”. Om de werking van talentontwikkeling voor deze
jongeren goed te kunnen begrijpen, is het daarom noodzakelijk om te weten wat er onder talent
verstaan wordt en wat noodzakelijke randvoorwaarden zijn om talent tot ontwikkeling te laten
komen. Met kennis van talent en talentontwikkeling kan er betere een afweging gemaakt worden of
dit een geschikte benadering is om de handelingsmogelijkheden en sociale participatie van
“risicojongeren” te vergroten.
Om die reden begin ik dit hoofdstuk met een schetst van talent en talentontwikkeling. Dit is een vrij
nieuw aandachtsgebied in de wetenschap. De bouwsteen over talent en talentontwikkeling bevat
eveneens aspecten die helpen begrijpen hoe talent tot ontwikkeling gebracht kan worden en wat
daarbij de vereiste randvoorwaarden zijn. Ik licht daarbij twee aspecten uit. Het eerste aspect is van
betekenis, omdat het bij veel “risicojongeren” aannemelijk is dat zij minder steun van thuis uit
kunnen verwachten en dat die steun bij talentontwikkeling dus georganiseerd zou moeten worden.
Het tweede aspect, namelijk het vormende effect neem ik onder de loep, omdat hier mogelijk een
verklaring schuilgaat voor hoe talentontwikkeling van invloed kan zijn op de
handelingsmogelijkheden van “risicojongeren”. Ondanks het feit dat onderzoek naar talent en
talentontwikkeling merendeels gericht is op de prestaties van toptalent, vind ik kennis hierover
essentieel. Vanuit het perspectief van toptalentontwikkeling wordt het mogelijk om te bezien hoe
deze inzichten te vertalen zijn naar talentontwikkeling in een brede betekenis. Tot slot besteed ik
daarom ook aandacht aan de vraag waarom talentontwikkeling bij overheden in de aandacht is
gekomen. Daarmee sla ik de brug naar “brede talentontwikkeling”.
2.1 Wat is talent?
Deze bouwsteen verschaft meer kennis over wat er in de literatuur bekend is over talent. Daarbij
wordt inzicht geboden in de noodzakelijke voorwaarden om talent tot ontwikkeling te brengen. Deze
kennis helpt om te begrijpen of en hoe talentontwikkeling invloed kan uitoefenen op de
handelingsmogelijkheden en sociale participatie van “risicojongeren”.
Talent lijkt een moeilijk te definiëren begrip. Synoniemen van talent zijn: aanleg, begaafdheid,
kunde, gave, geschiktheid. In van Dale wordt het woord talent dat uit het Latijns (talentum) en het
Grieks (talanton) afkomstig is als volgt omschreven: weegschaal, een bepaald gewicht (aan zilver),
een (grote) som geld. De tweede betekenis, afkomstig uit de Bijbel, is: een gave of bezit (door God
geschonken) met betrekking tot het gebruik dat men ervan maakt (naar Matth. 25:14 vgg.). Deze
omschrijvingen lijken ten grondslag te liggen aan de uitdrukking: woekeren met de talenten die je
hebt. In de wetenschappelijke literatuur wordt het individuele aanlegverhaal bestreden. De
Amerikaanse droom van het individuele succesverhaal lijkt niet op te gaan. Aanleg is mooi
meegenomen, maar om succesvol te zijn is het van meer belang om veel te oefenen en op het juiste
moment op de juiste plek te zijn. Ook IQ is veel minder bepalend voor de ontwikkeling van excellente
prestaties dan motivatie en doorzettingsvermogen (Gladwell, 2008, 2009; Kropman, 2011;
Verhoeven 2010; Baanders, 2000; Cohen de Lara: in Studulski, 2010).
17