De relatie tussen volume en kwaliteit van zorg: tijd voor een ... - Nivel

4.5.3 Concentratie kan ook leiden tot heftige concurrentie
VERSCHILLENDE PERSPECIEVEN IN BEELD
Terwijl samenwerking, al dan niet geformaliseerd, een belangrijke rol speelt bij het tot stand
komen van concentratie, speelt concurrentie tegelijkertijd een belangrijke en soms
belemmerende rol. Concurrentie wordt in het Nederlandse zorgstelsel ingezet om kwaliteit te
bevorderen en kosten te reduceren. Volgens de respondenten kan concurrentie echter in de
concentratietendens met name leiden tot een suboptimale verdeling van het regionale
zorgaanbod. Vanuit de concurrentiegedachte willen ziekenhuizen zich in hun aanbod
onderscheiden ten opzichte van andere ziekenhuizen en dit kan leiden tot hogere kosten voor de
zorg dan nodig.
Bijvoorbeeld de operatierobots voor prostaatkanker; veel ziekenhuizen wilden deze hebben en nu
zijn er 16, terwijl er maar 4 tot 6 nodig zijn voor Nederland (vertegenwoordiger patiënt).
Felle concurrentie en ambities van personen of besturen kunnen samenwerking verhinderen en
zo het streven naar een evenwichtig zorgaanbod in de regio frustreren. Het lijkt daarbij of
ziekenhuizen vooral gericht zijn op het aanbieden van hoogcomplexe zorg terwijl het grootste
deel van de zorg bestaat uit patiënten met een chronische aandoening.
Mijn advies aan algemene ziekenhuizen zou zijn: zorg dat je zorg biedt waar de meeste mensen
ook echt iets aan hebben. Dus beperk je aanbod niet tot hoogcomplexe zorg, maar biedt
behandelingen voor ziektes die veel voorkomen (vertegenwoordiger patiënt).
De ziekenhuizen met geconcentreerde zorg hebben voordelen op basis van hun positie in de
markt. Deze voordelen vormen tevens beoordelingscriteria, in termen van resultaten en
prestaties. De verwachting die uitgesproken werd tijdens de invitational conference van de
Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen (NVZ) in 2010 is dat deze ziekenhuizen door de
grotere toestroom van patiënten met aandoeningen waar hun specialistische zorg op toegespitst
is, geen personeelskrapte zullen kennen en een goede financiële positie zullen hebben. Aantallen
patiënten, omvang van personeel en de financiële positie zijn criteria waaraan het al dan niet
succesvol zijn aan afgemeten kan worden (Invitational Conference NVZ, 2010).
In de bestudeerde documenten en rapporten wordt ook aandacht besteed aan mogelijke
negatieve effecten van concentratie en spreiding vanuit organisatieperspectief. Door de
marktstructuur zullen de regionaal gespreide ziekenhuizen niet alleen functies op specialistisch
niveau verliezen. Er zijn ook andere gevolgen, aldus de Regieraad voor Kwaliteit van Zorg (2012).
Zo vrezen (kleinere) ziekenhuizen patiënten te verliezen. Als ziekenhuizen niet meer alle functies
aanbieden, vrezen zij eveneens verlies van aanzien en status. Daarnaast heeft deze ontwikkeling
impact op de financiële positie van ziekenhuizen,waarbij rekening gehouden moet worden met
verlies‐ en winstgevende ingrepen.
4.5.4 Concentreren of niet wordt zo een strategische discussie
Zowel professionals als bestuurders zelf geven aan dat in het in bestuurlijke afwegingen met
betrekking tot concentratie van zorg, vaak niet alleen gaat om betere kwaliteit voor de patiënt
maar ook om wat concentratie betekent voor het ziekenhuis zelf. Daar botsen soms de belangen
tussen professionals en bestuurders. Het komt voor dat specialisten van verschillende
ziekenhuizen elkaar vinden in samenwerking, maar dat dit initiatief haaks staat op de fusie‐
ambities van Raden van Bestuur.
Fusies van ziekenhuizen zorgen er niet altijd voor dat de zorg voor de patiënt met kanker
verbetert; andere belangen spelen dan een rol (specialist).
Strategische mogelijkheden en kansen voor efficiencywinst of andere belangen spelen vaak een
grote rol, terwijl in de legitimering van concentratie de kwaliteitswinst, die vooral bewezen is voor
hoogcomplexe zorg, wel vaak wordt aangehaald.
RELATIE TUSSEN VOLUME EN KWALITEIT VAN ZORG 35