BELEID VIR DIE KLEINSKAALSE VISSERYSEKTOR IN SUID-AFRIKA

BELEID VIR DIE KLEINSKAALSE VISSERYSEKTOR
IN SUID-AFRIKA
Hierdie is ‘n vertaling van die Engelse weergawe oor die Kleinskaal Visserybeleid, wat in die
Staatskoerant verskyn het, soos deur die Minister gemagtig. Enige afleidings wat oor die
betrokke beleid gemaak word sal egter op die Engelse teks gegrond word. Ingeval van
teenstrydigheid tussen die verskillende vertalings van hierdie beleidsdokument of enige
verwante kennisgewing, geld die oorspronklike Engelse weergawe geld.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
(i)

INHOUDSOPGAWE
1. INLEIDING EN AGTERGROND .................................................................... 1
1.1 Historiese perspektiewe van die kleinskaalse visserysektor ..................................... 1
1.2 Huidige status van die kleinskaalse vissersgemeenskap .......................................... 2
1.2.1 Maatskaplike dinamika van kleinskaalse vissers .................................................................2
1.2.2 Spesieverskeidenheid en tendense in hulpbrongebruik .......................................................3
1.3 Volhoubare bestuur van kleinskaalse visseryhulpbronne ......................................... 4
1.4 Die rol van kleinskaalse vissery in ekonomiese ontwikkeling en voedselsekerheid
4
1.4.1 Armoedeverligting ..............................................................................................................4
1.4.3 Voedselsekerheid ...............................................................................................................6
1.4.4 Waardeketting en alternatiewe lewensonderhoud ...............................................................6
1.5 Probleemstelling .............................................................................................................. 8
2. OMVANG VAN BELEID .............................................................................. 10
2.1 Toepaslikheid ................................................................................................................. 10
2.2 Noodsaaklikheid vir ʼn beleid ........................................................................................ 10
2.3 Strategiese posisie ........................................................................................................ 11
2.4 Wetgewende raamwerk ................................................................................................. 12
3. BELEIDSBEGINSELS EN DOELSTELLINGS ............................................ 13
3.1 Beginsels ........................................................................................................................ 13
3.2 Doelstellings................................................................................................................... 15
4. FOKUSPUNTE VAN BELEID EN PARADIGMAVERSKUIWING ............... 17
4.1 Mense en gemeenskappe ............................................................................................. 17
4.1.1 Gemeenskapsoriëntasie en gemeenskapsgebaseerde benadering ................................... 17
4.1.2 Transformasie en gender.................................................................................................. 19
4.1.3 Maatskaplike sekerheid en rampverligting ........................................................................ 21
4.1.4 Arbeidsregte en veiligheid ter see ..................................................................................... 22
4.2 Voorraadketting van vangs tot mark ........................................................................... 23
4.3 Bestuur, monitering en toepassing ............................................................................. 24
4.3.1 Medebestuur van visserye ................................................................................................ 24
4.3.2 Nakoming, monitering en toepassing ................................................................................ 24
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
(ii)

4.4 Leer, inligting en volhoubaarheid ................................................................................ 26
4.4.1 Kapasiteitsbou, konflikbestuur en geskilbeslegting ............................................................ 26
4.4.2 Beleid en wetgewing ........................................................................................................ 27
4.4.3 Navorsing vir ekosisteembenadering tot visserybestuur .................................................... 27
4.4.4 Navorsing vir tegnologie ................................................................................................... 27
4.4.5 Tegniese en raadgewende steundienste........................................................................... 28
5. MEGANISMES EN INSTRUMENTE VIR DIE BESTUUR VAN
KLEINSKAALSE VISSERY ......................................................................... 28
5.1 Bestuursinstrumente en -hulpmiddels ........................................................................ 28
5.1.1 Omvattende bepaling van hulpbronstatus ......................................................................... 28
5.1.2 Afbakening van kleinskaalse vissersgemeenskapsgebiede ............................................... 29
5.1.3 Bestuursplanne ................................................................................................................ 30
5.1.4 Tegniese beheermaatreëls ............................................................................................... 31
5.1.5 Ooreenkomste.................................................................................................................. 31
5.2 Institusionele reëlings ................................................................................................... 33
5.2.1 Veelvlakkige organisasiemodel ......................................................................................... 33
5.2.2 Strukture op gemeenskapsvlak ......................................................................................... 33
5.2.3 Verdeling van rolle en verantwoordelikhede ...................................................................... 34
6. BEHOUD VAN REGTE EN TOEKENNING VAN KLEINSKAALSE
VISVANGREGTE ........................................................................................ 34
6.1 Behoud van regte .......................................................................................................... 34
6.2 Toekenning van kleinskaalse visvangregte ............................................................... 36
6.2.1 Benadering tot toekenning ................................................................................................ 37
6.2.2 Gemeenskapsgebaseerde stelsel van regte-toekenning ................................................... 37
6.2.3 Multispesiebenadering ..................................................................................................... 38
6.2.4 Toekenningskriteria .......................................................................................................... 40
6.2.5 Prosedure vir die verkryging van gemeenskapsgebaseerde regte ..................................... 41
6.2.6 Duur van regte ................................................................................................................. 46
6.2.7 Appèl ............................................................................................................................... 46
6.2.8 Meganismes vir konflikoplossing....................................................................................... 46
6.2.9 Huidige regtehouers ......................................................................................................... 47
6.3 Visverwerkingsondernemings ..................................................................................... 48
6.4 Toepaslikheid van permitte, heffings en fooie ........................................................... 49
6.4.1 Permitte, heffings en aansoekfooie ................................................................................... 49
6.4.2 Voorwaardes vir kleinskaalse visvangregte en permitte .................................................... 49
6.5 Oordrag van visvangregte ............................................................................................ 50
HERSIENING VAN DIE BELEID .............................................................................. 50
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
(iii)

WOORDELYS – DEFINISIES EN AKRONIEME WAT IN DIE BELEID GEBRUIK WORD
Definisies
Terme Definisies
Gemeenskap Beteken enige groep persone of ’n gedeelte van sodanige groep wat
gemeenskaplike belange het en hulself as ’n gemeenskap beskou.
Gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit
(Kleinskaalse vissersgemeenskap word hieronder gedefinieer)
Beteken ’n erkende groep vissers van ’n geïdentifiseerde en verklaarde
vissersgemeenskap, wat ’n regsentiteit met ewigdurende opvolging is, en die houer
van ’n reg wat ingevolge hierdie beleid toegestaan of erken is.
Kleinskaalse vissers Beteken mense wat visvang om in voedsel- en basiese bestaansbehoeftes te
voorsien, of direk by die oes/verwerking of bemarking van vis betrokke is,
tradisioneel in of naby kus-visvanggebiede werk, oorwegend tradisionele laetegnologie
of passiewe visgereedskap gebruik, gewoonlik net vir een dag op ʼn
keer uitgaan om vis te vang, en in verkope of ruilhandel, of in kommersiële
aktiwiteite betrokke is.
Kleinskaalse vissersgemeenskap Beteken ʼn gevestigde sosio-kulturele groep mense wat tans vissers is, of histories
vissers was, met inbegrip van hulpwerkers en hul families; wat aspirasies of
historiese belange of regte in die oes, vang of verwerking van lewende mariene
hulpbronne deel; wat ʼn geskiedenis van kleinskaalse visvangaktiwiteite deel, maar
weens gedwonge verskuiwings nie noodwendig aan spesifieke seegebiede of
geografiese gebiede gebonde is nie; en wat in die verlede of steeds naby die kus
of in kuswaters werk, waar hulle voorheen toegang tot lewende mariene
hulpbronne geniet het, of voortgaan om hul regte op gemeenskaplike wyse uit te
oefen ingevolge ʼn ooreenkoms, gebruik of wet; en wat hulself as ʼn gemeenskap
beskou.
Kleinskaalse vissery Beteken die gebruik van lewende mariene hulpbronne op voltydse, deeltydse of
seisoengrondslag, ten einde die sekerheid van voedsel en lewensbestaan te
verseker. Vir die doel van hierdie beleid beteken vissery ook die inskakeling (deur
mans en vroue) in aanvullende aktiwiteite, soos voor en na oes, met inbegrip van
die voorbereiding van gereedskap vir oesdoeleindes die maak van nette, bou van
bote (veredeling, verspreiding en bemarking van opbrengs), wat bykomende
visseryverwante werks- en inkomstegeleenthede aan hierdie gemeenskappe
verskaf.
Kleinskaalse visserysektor Beteken daardie sektor van vissers wat tradisionele en/of passiewe visgereedskap
gebruik en in ʼn reeks arbeidsintensiewe oes-, verwerkings- en
verspreidingstegnologieë betrokke is, ten einde lewende mariene hulpbronne op ʼn
voltydse, deeltydse of seisoengrondslag te oes om voedselsekerheid te verseker.
Hierdie sektor van vissers is ook in aanvullende aktiwiteite, soos die maak van hul
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
(iv)

eie nette en die bou van bote betrokke, wat bykomende visseryverwante werks- en
inkomstegeleenthede aan hul gemeenskappe bied.
Kwesbare groepe Kwesbare groepe in die konteks van kleinskaalse visserybeleid beteken vroue,
kinders, gestremde en bejaarde persone wat (histories) deur ander in die
visserysektor gemarginaliseer is, of enige ander persoon wat kan wys dat die
gelyke beoefening van sy/haar regte en vryhede ernstig beïnvloed word,
vergelykbaar met enige vroue, kinders, gestremde of bejaarde persone.
Lae-tegnologie- of passiewe
gereedskap
Beteken eenvoudig visgereedskap, nette of vaartuie wat hoofsaaklik met die hand
werk en tradisioneel in of vir die vang of oes van lewende mariene hulpbronne
gebruik is.
Medebestuur Beteken ’n bestuursbenadering waarin die regering en ’n kleinskaalse vissersgemeenskap
die verantwoordelikheid en gesag in die bestuur van ’n mariene
hulpbron deur daardie gemeenskap deel.
Menseregtegebaseerde
benadering
Beteken ’n benadering tot beleidsvorming en ontwikkeling wat die normatiewe
menseregte-raamwerk en instrumente gebruik as riglyn vir die beplanning en meet
van die vordering wat in die bereiking van die beleid se doelstellings gemaak is.
Multispesiebenadering Beteken ’n reëling waar ’n voorafbepaalde verskeidenheid of mengsel van lewende
mariene hulpbronne geoes of gevang word.
Volhoubare gebruik Die bestuur en benutting van mariene en kushulpbronne om op ʼn
omgewingsgegronde wyse vis te vang, wat nie die vermoë van toekomstige
generasies om uit dieselfde hulpbronne in hul behoeftes te voorsien in gevaar stel
nie.
Volhoubare ontwikkeling Die integrasie van maatskaplike ekonomiese en omgewingsfaktore in beplanning,
implementering en besluitneming ten einde te verseker dat ontwikkeling huidige en
toekomstige generasies dien.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
(v)

A: AFKORTINGS EN AKRONIEME
BIS Bestuursinligtingstelsel
BSNO Boerderystelsels-navorsing en -ontwikkeling
Departement Departement van Landbou, Bosbou en Visserye in die Nasionale Regering
GGOP Geïntegreerde Groei- en Ontwikkelingsplan vir Landbou, Bosbou en Visserye
(Konsep), 2 September 2010
GOP Geïntegreerde Ontwikkelingsplan
GOPV Geïntegreerde Ontwikkelingsplan vir Visserye en Program van Aksie, 20 Mei 2010
Grondwet Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika, 1996
NRO’s Nieregeringsorganisasies
NTS Nasionale Taakspan
OKK Ooskuskreef
PGOS Provinsiale Groei- en Ontwikkelingstrategie
RAF Raadgewende Adviesforum
SETA Sektorale Onderwys- en Opleidingsowerheid vir Dienste
TOV Totale ontplooide vangspogings
TTV Totale toelaatbare vangste
TvB Taakgroep vir Bestaansvissery
WKK Weskuskreef
WLMH Wet op Lewende Mariene Hulpbronne, 18 van 1998
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
(vi)

WNOB Wet op Nasionale Omgewingsbestuur, 107 van 1998
WNOB:BD Wet op Nasionale Omgewingsbestuur: Biodiversiteit, 10 van 2004
WNOB:BG Wet op Nasionale Omgewingsbestuur: Beskermde Gebiede, 57 van 2003
WNOB:GKB Wet op Nasionale Omgewingsbestuur: Geïntegreerde Kusbestuur, 24 van 2008
(vii)
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)

1. INLEIDING EN AGTERGROND
Hierdie beleid het ten doel om herstel en erkenning te bied aan die regte van kleinskaalse
vissersgemeenskappe in Suid-Afrika wat voorheen gemarginaliseer en teen gediskrimineer
is ingevolge wette en beleid wat op grond van ras uitgesluit het, geïndividualiseerde
permitgebaseerde stelsels van hulpbrontoekenning sowel as die onsensitiewe oplegging van
bewaringsgedrewe regulering. In lyn met die breër agenda van transformasie in die
visserysektor bied hierdie beleid die raamwerk vir die bevordering van die regte van hierdie
vissers, ten einde die konstitusionele belofte van substantiewe gelykheid na te kom.
Ingevolge ons grondwet is die regering inderdaad verbind tot die respektering, beskerming,
bevordering en vervulling 1
van die regte van kleinskaalse vissers in Suid-Afrika.
Sodoende kom hierdie beleid die staat se verpligting ingevolge klousule 1 van die Afrika-
handves vir Mense- en Volksregte 2
na, naamlik om wetgewing en ander stappe te aanvaar
ten einde uitvoering te gee aan die regte wat in die handves verskans is. Hierdie beleid gee
in die besonder uitvoering aan die beskerming van mense se regte om “hul ekonomiese en
maatskaplike ontwikkeling na te streef, na aanleiding van die beleid wat hulle vrylik gekies
het” 3
en om “vrylik oor hul rykdom en natuurlike hulpbronne te beskik”. 4
1.1 Historiese perspektiewe van die kleinskaalse visserysektor
Lewende mariene hulpbronne word reeds vir eeue langs ons kuslyn geoes vir
verbruiksdoeleindes, lewensbestaan, medisinale doeleindes en as deel van kulturele en
spirituele gebruike. Bewyse van die gebruik van mariene hulpbronne deur inheemse (en
plaaslike) kusgemeenskappe kom voor langs die suid-, oos- en weskus. Dit is duidelik uit
argeologiese bewyse en mondelinge geskiedenis dat kleinskaalse vissers oor ʼn lang
geskiedenis van die oes van lewende mariene hulpbronne beskik. Langs sekere gebiede van
die kus van KwaZulu-Natal word tussengetyhulpbronne byvoorbeeld reeds vir die laaste
100 000 jaar geoes. Baie kleinskaalse vissersgemeenskappe het voorvaderlike bande met
die inheemse gemeenskappe en bewyse soos visfuike, skulppuinhope en oorblyfsels van
argiefstukke oor gewoontepraktyke het behoue gebly.
1
2
3
4
Artikel 7(2) van die Suid-Afrikaanse Grondwet van 1996.
Suid-Afrika het die handves op 9 Julie 1996 bekragtig.
Klousule 20 van die Afrika-handves.
Klousule 21 van die Afrika-handves.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
1

Gedurende die koloniale era en meer onlangs gedurende die Apartheidsera, is baie
tradisionele vissersgemeenskappe van hul grond langs die kus onteien. In die 1890’s het
Suid-Afrika beleid en wetgewing ingestel ten einde ʼn vissery-bestuurstelsel tot stand te bring.
Hierdie stelsel was egter hoofsaaklik op die groeiende kommersiële visserysektor gerig en
het die kleinskaalse visserysektor grootliks afgeskeep. Die kommersiële sektor is deur
welvarende wit kapitaal gedomineer, wat vanaf die 1940’s ondersteun is deur die reeks
maatreëls wat die Apartheidsregime bekendgestel het om die vestiging van ʼn voortvarende
uitvoergeoriënteerde kommersiële visbedryf te ondersteun. Die meeste van die bruin en
swart kusgemeenskappe wat buite die aangewese “Bantoestans” gewoon het, is gedurende
hierdie tydperk van die toegang wat hulle tradisioneel tot die see en lewende mariene
hulpbronne gehad het, ontneem; en prohibisies en regulasies het baie gedwing om vir die
vismaatskappye wat in wit besit was, te werk. Die onteiening van grond, tesame met die
instelling van nuwe visserybestuurstelsels, het daartoe gelei dat baie gemeenskappe
sommige of ál hul gebruiklike toegang tot oeshulpbronne en tradisionele vispraktyke verloor
het. Enkele gemeenskappe het daarin geslaag om hul tradisies en hierdie gewoontepraktyke
te behou.
1.2 Huidige status van die kleinskaalse vissersgemeenskap
1.2.1 Maatskaplike dinamika van kleinskaalse vissers
Kleinskaalse vissers is ʼn integrale deel van plattelandse en kusgemeenskappe waar hulle
woon. Dit word in die sosio-ekonomiese profiel van sodanige gemeenskappe weerspieël. In
die Oos-Kaap, KwaZulu-Natal en die Noord-Kaap woon kleinskaalse vissers hoofsaaklik in
plattelandse gebiede, in vergelyking met dié in die Wes-Kaap, wat hoofsaaklik in stedelike en
buitestedelike gebiede woon.
Volgens departementele rekords is vissers in die Wes-Kaap hoofsaaklik manlik, met ʼn
afnemende tendens in die rigting van die Oos-Kaap en KwaZulu-Natal. In die Wes-Kaap was
vroue by oeswerk betrokke, maar hulle is meer onlangs gemarginaliseer. Vroue is egter by
basie aktiwiteite betrokke wat ’n integrale deel van die kleinskaalse
vissersgemeenskapsektor uitmaak.
Kleinskaalse vissers maak hul bestaan uit ʼn wye verskeidenheid aktiwiteite buiten visvang
om in hul basiese behoeftes te voorsien. Dit sluit onsekere en laag betaalde arbeid, sonder
enige vooruitsig vir verbetering, staatstoelae en beperkte indiensneming in die dienssektor
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
2

in. Kontantinkomste uit vissery dra tans slegs minimaal tot die lewensbestaan van
kleinskaalse vissers by.
1.2.2 Spesieverskeidenheid en tendense in hulpbrongebruik
Organismes soos vinvis, mossels, seekat, kreef, sand- en moddergarnale, klipmossels en
rooiaas, alikreukel, krappe, oesters, seegras, seeluis, wurms en perlemoen is oor die
algemeen en tradisioneel die hulpbronne wat die meeste deur kleinskaalse vissers geoes
word. Vinvis, kreef en perlemoen is hoofsaaklik, maar nie uitsluitlik nie, vir verkope geoes.
Die tendens om geoeste hulpbronne vir voedsel te verbruik, is egter geneig om van die
weste na die ooste toe te neem. Dit is belangrik om te beklemtoon dat daar
biostreeksonderskeidings is in hulpbronverbruikspatrone en die spesifieke organismes wat
die meeste geoes word.
Alhoewel weskuskreef (WKK) hoofsaaklik verkoop word, word ooskuskreef (OKK) ook vir
aas en voedsel gebruik, eerder as om net verkoop te word. Aan die weskus word seegras
hoofsaaklik deur mans verkoop en geoes, terwyl dit aan die plattelandse suidkus deur vroue
uit arm huishoudings bymekaar gemaak word. Sand- en moddergarnale, wurms en rooiaas
word vir aas geoes vir gebruik deur hengelaars.
Hulpbronne van rotsagtige, tussengety-gebiede word hoofsaaklik vir voedselverbruik deur
arm huishoudings in plattelandse gebiede geoes. Alhoewel die aanvraag nie hoog is nie,
teiken tradisionele genesers sommige spesies vir medisinale doeleindes.
Die toerusting wat deur kleinskaalse vissers gebruik word, sluit roeibote in sommige gebiede,
motorbote langs die suid- en weskus, en eenvoudige visgereedskap, met inbegrip van
hande, voete, skroewedraaiers, handlyne, garnaalpompe, stokke met katrolle, gaffels,
hoepelnette, kieunette, treknette en semi-permanent gestelde kraalstrikke in.
Die diversiteit binne die kleinskaalse visserysektor en sy potensiële bydrae tot
armoedeverligting en voedselsekerheid word nie in die Wet op Lewende Mariene
Hulpbronne (WLMH) aangeroer nie. Die aansoek- en toekenningproses soos deur die
Algemene Visserybeleid oor die Toekenning en Bestuur van Langtermyn- Kommersiële
Visvangregte (Mei 2005) bepaal, was te ingewikkeld en mededingend vir kleinskaalse
vissers. Dit het daartoe gelei dat ʼn groot persentasie van die tradisionele kleinskaalse vissers
uit die proses uitgesluit is.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
3

1.3 Volhoubare bestuur van kleinskaalse visseryhulpbronne
Kleinskaalse vissers het tradisioneel ʼn verskeidenheid lewende mariene hulpbronne geoes
en verskillende oesmetodes gebruik. Die hulpbron wat in ʼn bepaalde gebied geoes is, het
ook van streekspatrone in die verspreiding van die verskeie lewende mariene hulpbronne
afgehang. Dit moet in ag geneem word wanneer bepaal word watter lewende mariene
hulpbronne op die kleinskaalse visserysektor van toepassing is.
Die Departement erken dat die kleinskaalse visserysektor vir sy maatskaplike, sosio-
ekonomiese, en makro-ekonomiese bydraes tot basiese voedselsekerheid erken moet word.
Die Departement erken ook dat die ekosisteembenadering sentraal tot die
visserybestuurstelsel staan. Kleinskaalse visseryhulpbronne sal in terme van ʼn
gemeenskapsgebaseerde medebestuursbenadering bestuur word, wat moet verseker dat die
oes en gebruik van die hulpbron op ʼn volhoubare wyse, in lyn met die
ekosisteembenadering, plaasvind.
1.4 Die rol van kleinskaalse vissery in ekonomiese ontwikkeling en
voedselsekerheid
Die Departement erken dat kleinskaalse vissers ʼn bydrae tot die land se ekonomie sal maak
en dat een of ander vorm van die verdelingsmeganismes wat op armoedeverligting of
generiese maatskaplike ondersteuning toegespits is, benodig word. Ondersteuning is ook
nodig vir infrastruktuur en dienste wat noodsaaklik vir ekonomiese ontwikkeling is, maar
waarskynlik nie deur die privaat sektor gebied sal word nie, byvoorbeeld die oprigting van ʼn
vervoerinfrastruktuur na markte en die voorsiening van onderwys- en
gesondheidsorgfasiliteite. Die Departement erken dus dat ʼn ontwikkelingsagenda
geïmplementeer moet word ten einde kleinskaalse vissery te dryf.
1.4.1 Armoedeverligting
Die belangrikste bydrae van die kleinskaalse visserysektor tot armoedeverligting is tans deur
die gebruik van lewende mariene hulpbronne vir voedselsekerheid. Uit ondervinding leer ons
dat visvang- en verwante aktiwiteite nie hoë ekonomiese opbrengs vir die meerderheid
huishoudings wat by (voltydse of seisoen-) visvangaktiwiteite in ontwikkelende lande
betrokke is, lewer nie. Dit help hulle eerder om hul lewensbestaan te handhaaf en voorkom
dat hulle in verdere armoede verval.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
4

In situasies waar daar ekonomies of institusioneel beperkte toegang tot ander kapitaal
(byvoorbeeld, finansiële kapitaal soos krediet) of produksiefaktore (soos privaat grond) is,
bied die relatief maklike en vrye toegang tot visvanggebiede armes die geleentheid om meer
op die gewone plaaslike hulpbronne te steun ten einde die goedere en dienste te verkry wat
hulle nodig het om hul lewensbestaan te handhaaf, of om toegang tot betaalde
indiensneming te verkry. Hierdie vangnet-dimensie van vissery is van groter belang en
toepassing op arm en gemarginaliseerde huishoudings – in besonder diegene met beperkte
toegang tot grond en ander hulpbronne.
Alhoewel hierdie armoedeverligtingsmeganismes moontlik minder aantreklik uit ʼn suiwer
ekonomiese oogpunt is (geen noemenswaardige surplushuur word deur hierdie aktiwiteite
gegenereer nie), is die rol wat kleinskaalse vissery as lewensbestaanondersteuning en
hanteringsmeganisme speel van kardinale belang uit ʼn maatskaplike oogpunt, in die
besonder in gebiede waar alternatiewe indiensneming skaars kan wees en waar
maatskaplike sekerheidsprogramme minimaal is of nie bestaan nie. In sodanige gebiede kan
vissery ʼn kritieke rol as “welvaart-” (of herverdeling-) stelsel speel, wat andersins deur middel
van ander vorme van maatskaplike ondersteuning deur die plaaslike, provinsiale en
nasionale regering gebied sou moes word.
Kleinskaalse vissery moet ook ʼn belangrike vangnet vir kwesbare kleinskaalse
vissershuishoudings bied (selfs diegene wat nie voorheen arm was nie) wanneer hulle ʼn
skielike afname in hul inkomste in die gesig staar. Dit kan byvoorbeeld gebeur wanneer die
hoof van ʼn huishouding sy/haar werk verloor of, op ʼn groter skaal, wanneer die plaaslike of
selfs nasionale ekonomie agteruitgaan.
Die afhanklikheid van vissery om inkomste vir die armstes te bied, het nie net op
visseryaktiwiteite op sigself betrekking nie, maar is ook op verwerkings- en handelsaktiwiteite
van toepassing. Hierdie aspek verleen ʼn belangrike genderdimensie aan kleinskaalse
vissery, synde dat vroue gewoonlik die hoofdeelnemers in hierdie verwante sektore is.
1.4.2 Werkskepping en lewensonderhoud
Kleinskaalse vissery kan substansiële werkskeppings- en lewensbestaansgeleenthede bied
indien vissers en gemeenskappe betrokke is by en deel uitmaak van die hele voorraadketting
en verwante aktiwiteite. Die Departement erken sy en die regering se rol as fasiliteerder en
verskaffer van ʼn omgewing wat werkskepping deur ʼn lewensvatbare kleinskaalse
visserysektor binne die groter visserybestuursregime in Suid-Afrika bevorder.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
5

1.4.3 Voedselsekerheid
Vis is ʼn belangrike bron van proteïen – in die besonder waar ander bronne van diereproteïen
skaars of duur is. Die per capita-visverbruik in Suid-Afrika is egter laag, aangesien die
meeste van die bevolking vee- en pluimveeproteïen verkies. Die bydrae van kleinskaalse
vissery tot voedselsekerheid as ʼn belangrike bron van goedkoop proteïne moet egter nie
onderskat word nie; en die inkomste wat daaruit gegenereer word, kan ook gebruik word om
voedsel te koop. Die beleid poog om aan hierdie kwessie aandag te gee deur toegang tot
lewende mariene hulpbronne te verseker en die voordele wat vissers uit hierdie hulpbronne
verkry, te maksimaliseer.
1.4.4 Waardeketting en alternatiewe lewensonderhoud
Die regering erken dat daar potensiaal vir waardetoevoeging en werkskepping in sekere
visserysektore bestaan, maar dat aansporings nodig is om die ontwikkeling van
waardetoevoegingsaansporings te stimuleer. 5
Die Konsepplan vir Geïntegreerde Groei en
Ontwikkeling in Landbou, Bosbou en Visserye (sektor-GGOP) stel ʼn kettingwye
(waardeketting-) benadering voor en erken die noodsaaklikheid dat dit in lyn met die
Departement Handel en Nywerheid se mandaat gebring moet word. 6
Die plan om die sektor
te versterk sluit fokus op die volgende in:
a) billikheid in die waardeketting;
b) groei en mededingendheid deur hulpverlening aan klein operateurs (soos kleinskaalse
vissers) om hulle in staat te stel om hul produktiwiteit en inkomste te verbeter, en
terselfdertyd te verseker dat die kommersiële sektor aanhou groei; en
c) omgewingsvolhoubaarheid om te verseker dat die natuurlike hulpbronne waarvan die
sektor afhanklik is volhoubaar en doeltreffend gebruik word.
Dit is in die besonder relevant met betrekking tot ondersteuning van die kleinskaalse
visserysektor en word weerspieël in die Departement se Geïntegreerde Ontwikkelingsplan
(GOP) vir Vissery en Program van Aksie. Hierdie plan sluit strategiese doelwitte in wat
spesifiek op die waardeketting en die ontwikkeling van ʼn alternatiewe lewensbestaan vir
kusgemeenskappe gemik is, ten einde die implikasies wat hulpbronbeperkinge en -skaarste
op die groei en ontwikkeling van die sektor het, te verminder. Die oogmerk van hierdie
5
6
Sektor- Geïntegreerde Groei en Ontwikkelingsplan, 2011 – 2031, bl. 13 (Konsep).
Sektor- Geïntegreerde Groei en Ontwikkelingsplan, 2011 – 2031, bl. 43 (Konsep).
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
6

doelwitte is om ʼn bemagtigende omgewing te skep wat waardetoevoegende aktiwiteite en ʼn
alternatiewe lewensbestaan in kernsektore en -subsektore soos kleinskaalse vissery
aanspoor en ondersteun. Die GOP vir vissery fokus staatsingryping op die ontwikkeling en
oordrag van nuwe vaardighede wat die plaaslike ekonomie sal versterk en behoorlike
werksgeleenthede sal skep. Sommige van die ingrypings wat by hierdie plan ingesluit is, het
ten doel om die ontwikkeling en ondersteuning van die ontwikkeling van ʼn alternatiewe
lewensbestaan te bevorder. Met dit in gedagte het die Departement homself tot ʼn uitgebreide
ontleding van elk van Suid-Afrika se 22 kommersiële visserysektore verbind ten einde ʼn
beter begrip te ontwikkel van die sosio-ekonomiese dinamika wat betrokke is en om
beleidsvorming- en besluitnemingsprosesse in te lig.
Daar word beoog dat dit sal bydra tot die ontwikkeling van ʼn ekonomie waarin alle rolspelers,
met inbegrip van kleinskaalse vissers, die kommersiële sektor en die regering, op volhoubare
wyse die maksimum voordeel en finansiële gewin uit hierdie nasionale mariene hulpbronne
sal put. Ander inisiatiewe sluit die volgende in:
a) belegging in verwerkings- en bemarkingsinfrastruktuur in produktiewe gebiede;
b) die ontwikkeling van relevante bemarkingstrategieë vir visserysones;
c) kapasiteitsontwikkelingsprogamme en die deel van inligting;
d) die ontwikkeling van gebieds- en vissery-ekonomieseontwikkelingsones met
doelgerigte ontwikkelingsprogramme in elke sone;
e) die ontwikkeling van bestaande geproklameerde visvanghawens om billike toegang tot
mariene hulpbronne te verseker ten einde plaaslike ekonomiese ontwikkeling te
bevorder;
f) die bevordering van werkskepping deur die implementering van die Werk vir Visseryprogram;
en
g) akwakultuurontwikkeling.
Die GOP vir vissery identifiseer verskeie ingrypings wat gemik is op tegniese en
ondersteuningsdienste wat aan die sektor verleen word, en wat, sodra dit geïmplementeer is,
die kleinskaalse vissery-sektor sal bevoordeel. Dit sluit in die totstandbrenging van ʼn
tegniese ondersteunings- en adviesdiensprogram en die ontwikkeling van ʼn omvattende
visverwerking-/veredelingstrategie, om die maksimum voordeel vir nuwe marktoetreders deur
die hele waardeketting in elke vissery te verseker.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
7

Hierdie plan sluit strategiese doelwitte in wat spesifiek op die waardeketting en die
ontwikkeling van aanvullende en alternatiewe bestaanmiddele vir kusgemeenskappe fokus
ten einde die implikasies van hulpbronbeperkinge en -skaarste vir die groei en ontwikkeling
van die sektor te verminder. Die oogmerk van hierdie doelwitte is om ʼn bemagtigende
omgewing te skep wat waardetoevoegingsaktiwiteite, aanvullende en alternatiewe
bestaansmiddele in kernsektore en -subsektore aanmoedig en ondersteun.
1.5 Probleemstelling
Die formulering van hierdie beleid vind binne ʼn baie uitdagende en komplekse konteks plaas
en verskeie faktore bepaal die formulering daarvan. Hierdie faktore sluit die volgende in:
a) die gebrek aan ʼn holistiese benadering tot visserybeleid en -bestuur, aangesien die
ontwikkeling van ʼn nuwe kleinskaalse visserybeleid plaasvind meer as twee dekades
na die afkondiging van die WLMH en nadat langtermynregte toegestaan is; 7
b) die bestaande benadering tot visserybestuur, wat individuele regte deur middel van ʼn
toekenningproses vir langtermynregte toeken wat histories en met die uitsondering van
een of twee sektore, soos tradisionele lynvis, in die rigting van die uitvoergedrewe,
kommersiële visserysektor in Suid-Afrika georiënteer is;
c) die feit dat kleinskaalse vissers nie ʼn erkende kategorie vissers is in die wetgewing wat
toegang tot en die verbruik van lewende mariene hulpbronne reguleer nie;
d) die toekenning van kommersiële visvangregte aan ʼn klein getal tradisionele
kleinskaalse vissers het ʼn negatiewe impak op die tradisionele vissersgemeenskappe
en hul lewenstyle gehad, aangesien ʼn groot persentasie van hierdie vissers nog geen
toekenning ontvang het nie;
e) die onregverdigheid van vorige besluite om lewende mariene hulpbronne op
eksklusiewe wyse (dit is slegs vir kommersiële en ontspanningsdoeleindes) toe te ken
en sonder behoorlike oorweging van die kwesbaarheid wat die meeste kleinskaalse
vissers in die gesig sou staar indien hulle met ʼn kommersiële omgewing sou moes
meeding;
f) Bevele van die Gelykheidshof wat die regering verplig om ʼn beleidsraamwerk te
finaliseer wat kleinskaalse tradisionele en bestaansvissers doelmatig in die toekenning
van visvangregte sal akkommodeer, deur die sosio-ekonomiese regte van tradisionele
bestaansvissers te beveilig en gelyke toegang tot lewende mariene hulpbronne vir
hierdie vissers te verseker;
7
Langtermyn- kommersiële visvangregte is in ongeveer 2006, ná die publikasie van die Algemene Beleid en
ander sektorspesifieke beleid, toegestaan.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
8

g) internasionale en streeksooreenkomste met betrekking tot die ontwikkeling van
volhoubare en verantwoordelike vissery waartoe Suid-Afrika ʼn party is;
h) toenemende kommer oor die toestand en volhoubaarheid van lewende mariene
hulpbronne;
i) besoedeling en agteruitgang van mariene ekosisteme;
j) die moontlike impak van omgewings- en klimaatsveranderings op kusgemeenskappe:
veranderinge in biodiversiteitsverspreiding en die potensiële verlies van sommige
spesies en ekosisteemdienste waarop mense staatmaak, sal die voorsiening van
voedsel, water en brandstof negatief beïnvloed; en die impak van klimaatsverandering
sal waarskynlik die ernstigste in die westelike gedeelte van die land wees, waar minder
reënval en hoër temperatuur die beskikbaarheid en toeganklikheid van (en aanvraag
vir) water, landbou, bosbou, vissery en biodiversiteit sal beïnvloed; 8
k) hoë vlakke van armoede en voedselonsekerheid, nie slegs in die geraakte
kusgemeenskappe nie, maar in suidelike Afrika as ʼn streek;
l) ʼn gebrek aan genderbillikheid; en
m) die wêreldwye ekonomiese resessie.
8
DOS, Konsep- Nasionale Strategie vir Volhoubare Ontwikkeling, Januarie 2010.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
9

2. OMVANG VAN BELEID
Die beleid vir die kleinskaalse visserysektor erken dat tradisionele/ambagsvissers uitgesluit
is uit die toekenningproses vir langtermynregte ingevolge die Algemene Beleid oor die
Toekenning van Langtermynvisvangregte, 2005, en die effek wat dit op kleinskaalse
vissersgemeenskappe gehad het. Dit bied ʼn meganisme vir die toekenning van visvangregte
aan kleinskaalse vissersgemeenskappe en verseker billike toegang tot lewende mariene
hulpbronne vir hierdie gemeenskappe.
2.1 Toepaslikheid
Die diversiteit binne die kleinskaalse visserysektor verhoog die sektor se potensiële bydrae
tot armoedeverligting en voedselsekerheid en dit is daarom belangrik om ʼn effektiewe
raamwerk te hê ten einde die sektor se optimale gebruik as sleutelrolspeler ten opsigte van
voedsel vir huishoudelike gebruik en inkomste vir voedselaankope te verseker. Hierdie
diversiteit word as deel van ʼn geïntegreerde en volhoubare bestuursprogram vir die sektor
gedokumenteer en word op die hoogste vlak in ʼn beleid as grondslag vir enige strategie en
betrokke wetgewing ondersteun.
Hierdie beleid sal ʼn effektiewe grondslag vorm vir die bepaling van watter lewende mariene
hulpbronne op die kleinskaalse visserysektor van toepassing is. Dit sal die volgende insluit:
a) die beginsel van voorkeurtoegang tot kleinskaalse vissersgemeenskappe wat
tradisioneel vir hul lewensbestaan van lewende mariene hulpbronne afhanklik was;
b) aanneming van ʼn multispesiebenadering in die toekenning van visvangregte aan
kleinskaalse vissers;
c) ʼn medebestuursbenadering tot die bestuur van die kleinskaalse visserysektor; en
d) dat die integriteit van ekosisteme en volhoubaarheid van die hulpbron nie in gevaar
gestel word nie.
2.2 Noodsaaklikheid vir ʼn beleid
Ná 1994 hou ʼn belangrike beperking ten opsigte van die volledige transformasie van die
sektor verband met die definisie van bestaansvissery in die WLMH, wat hierdie kategorie
beperk tot diegene wat vir plaaslike verbruik visvang met uiters beperkte plaaslike verkope,
en daardeur ander kleinskaalse en ambagsvissers uitsluit wat vir hul lewensbestaan vang en
verkoop, hoewel dit slegs op klein skaal is. Die definisie is ook tot oes beperk en is daarom
geneig om diegene wat direk by voor- en na-oeswerk betrokke is, uit te sluit. Dit het
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
10

esondere implikasies vir vroue in streke waar hulle nie direk by oes betrokke is nie, maar
moontlik wel by aasvoorbereiding, skoonmaak, verwerking en bemarking van die vangs.
Die implikasies van hierdie definisie vir kleinskaalse vissers is geïdentifiseer en in 2007 het
die Nasionale Spitsberaad oor Kleinskaalse Vissery ʼn Nasionale Taakspan (die NTS), met
verteenwoordigers uit vissersgemeenskappe in al vier kusprovinsies, verkies en opdrag
gegee om toesig te hou oor die proses van die ontwikkeling van ʼn beleid wat die
ongelykhede met betrekking tot die kleinskaalse visserysektor in die huidige bedeling onder
die loep neem. Tradisionele kleinskaalse vissersgemeenskappe wil hê dat hul tradisionele en
gebruiklike visvangpraktyke binne die visserybestuurstelsel erken word.
Die toepaslikheid van hierdie beleid in ag genome is dit duidelik dat ʼn nuwe benadering
benodig word om vir die ekologiese volhoubaarheid van die hulpbron en die progressiewe
verwesenliking van menseregte binne die geraakte gemeenskappe voorsiening te maak.
Die Departement erken dat, ten einde dit te bereik, die beleid die volgende moet doen:
a) die volhoubare verbruik van lewende mariene hulpbronne verseker op ʼn wyse wat billike
toegang tot hulpbronne verseker, ten einde die hindernisse wat deur kleinskaalse vissers
ervaar is, te verminder en te verwyder;
b) ʼn reeks geskikte meganismes instel wat ʼn geïntegreerde benadering in die toekoms sal
bevorder en moontlike konflikte in die tussentyd hanteer;
c) ʼn bestel bied wat sal bydra tot pogings om armoede uit te roei, voedselsekerheid te
verseker en billikheid te bevorder, sonder om die ekologiese volhoubaarheid van
lewende mariene hulpbronne in gevaar te stel;
d) tradisionele/bestaansvissers doelmatig akkommodeer, die sosio-ekonomiese regte van
tradisionele/bestaansvissers beveilig, asook billike toegang tot lewende mariene
hulpbronne bied; en
e) voorsien vir die opheffing van hierdie gemeenskappe deur geskikte
ondersteuningsmeganismes, opvoeding en opleiding, infrastruktuur en deelnemende
bestuurspraktyke te gebruik.
2.3 Strategiese posisie
Die sektor is ʼn sleutelrolspeler in die volhoubare gebruik van lewende mariene hulpbronne
as direkte en indirekte gebruikers wat reeds ʼn groot impak op voedselsekerheid het deur vis
as voedsel en visvang en verwante aktiwiteite om inkomste vir die koop van voedsel te
genereer in gebiede waar kleinskaalse vissery ʼn lewenswyse is.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
11

Die beleid sal die ontwikkeling van ʼn multisektorale en geïntegreerde benadering fasiliteer
wat die volgende belangrike prioriteite van Regering 2010 – 2014, Mediumtermyn-
Strategiese Raamwerk sal inkorporeer – naamlik:
a) ekonomiese groei en transformasie van die ekonomie om behoorlike werk en
volhoubare lewensbestaan te skep;
b) lewendige, billike, volhoubare plattelandse gemeenskappe wat tot voedselsekerheid vir
almal bydra; en
c) die beskerming en verbetering van ons omgewingsbates en natuurlike hulpbronnedeur
middel van volhoubare hulpbronbestuur en -gebruik.
Hierdie sektor bied ook belangrike voordele in terme van omgewings- en maatskaplike wins
relatief tot die industriële sektor. Die Departement is daartoe verbind om te verseker dat
hierdie voordele gerealiseer word deur die kleinskaalse sektor, waar nodig, te ondersteun.
Dit sal ook die integrasie van ʼn reeks ingrypings rig en fasiliteer wat tot die inkorporasie van
kleinskaalse vissery in hoofstroom- mariene visserybestuur sal lei.
2.4 Wetgewende raamwerk
Vissery val binne die wetgewende bevoegdheid van die nasionale regeringsfeer en word
grootliks ingevolge die WLMH gereguleer. Dit is in lyn met die grondwetlike opdrag om die
omgewing te beskerm en die ekologiese volhoubare ontwikkeling en gebruik van natuurlike
hulpbronne te beveilig terwyl geregverdigde ekonomiese en maatskaplike ontwikkeling
bevorder word. Die Wet sluit bepalings in wat die gebruik en bestuur van lewende mariene
hulpbronne en ekosisteme reguleer, ten einde ekonomiese groei, menslikehulpbronbestuur
en kapasiteitsbou binne visserye te bereik, terwyl voorsorgbenaderings tot sodanige
aktiwiteite toegepas word. Die WLMH het ook, met die maatreëls wat dit instel, die
transformasie van die ongelykhede van die vorige visserystelsel ten doel.
Bykomend tot die WLMH het verskeie ander nasionale wette ook op die kleinskaalse
visserysektor en die gebruik en bestuur van lewende mariene hulpbronne betrekking. Dit sluit
die volgende in:
a) die Wet op Nasionale Omgewingsbestuur: Geïntegreerde Kusbestuur, 2008 (No. 24
van 2008) (WNOB:GKB);
b) die Wet op Nasionale Omgewingsbestuur, 1998 (No. 107 van 1998) (WNOB);
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
12

c) die Wet op Nasionale Omgewingsbestuur: Biodiversiteit, 2004 (No. 10 van 2004)
(WNOB:BD);
d) die Wet op Nasionale Omgewingsbestuur: Beskermde Gebiede, 2003 (No. 57 van
2003) (WNOB:BG);
e) die Wet op die Bemarking van Landbouprodukte, 1996 (No. 47 van 1996);
f) die Dierebeskermingswet, 1962 (No. 71 van 1962);
g) die Wet op Nasionale Hawens, 2005 (No. 12 van 2005);
h) die Maatskappyewet, 2008 (No. 71 van 2008);
i) die Wet op Koöperasies, 2005 (No. 14 van 2005); en
j) die Wet op Verenigings vir Gemeenskaplike Eiendom, 1996 (No. 28 van 1996).
Die Departement erken dat die transformasie van die samelewing, vaardigheidsontwikkeling
en veilige toegang tot grond, basiese dienste en die hulpbronne waarvan lewensbestaan
afhanklik is van kritieke belang in die verligting van armoede en die herstel van ongelykhede
van die verlede is. Hierdie vissers en gemeenskappe moet, waar nodig, bygestaan word om
toegang te verkry tot meganismes en beleid wat op die herstel van die verlede toegespits is.
3. BELEIDSBEGINSELS EN DOELSTELLINGS
3.1 Beginsels
Die beginsels wat in hierdie afdeling uiteengesit word, het op die optrede van die regering
betrekking en:
a) sal saam met alle ander toepaslike en relevante oorwegings van toepassing wees,
met inbegrip van die regering se verantwoordelikheid om die maatskaplike en
ekonomiese regte in hoofstuk 2 van die Grondwet en spesifiek die basiese
behoeftes van die kategorieë persone wat deur onregverdige diskriminasie
benadeel is, te respekteer, te beskerm, te bevorder en na te kom;
b) dien as die algemene raamwerk waarbinne implementeringsplanne geformuleer
moet word en regsentiteite binne gemeenskappe opgerig word;
c) dien as riglyne met verwysing waarna enige funksie uitgeoefen of besluit geneem
moet word rakende bestuur van die sektor;
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
13

d) dien as beginsels met verwysing waarna konflikoplossing onderneem moet word;
en
e) rig die interpretasie, administrasie en implementering van hierdie beleid.
Hierdie afdeling sit die beginsels vir kleinskaalse vissery uiteen wat die regering en
belanghebbendes in die uitvoering van die visie en doelstellings van die beleid sal rig. Die
staat moet:
a) die bestaan van enige regte wat deur die gemenereg, gewoontereg of wetgewing
toegeken is in só ʼn mate erken dat dit konsekwent met die Handves van Regte is; 9
b) die regte wat deur gewoonte en die reg gewaarborg word en toegang tot en die
gebruik van natuurlike hulpbronne op ʼn gemeenskaplike grondslag erken in só ʼn
mate dat dit konsekwent met die Handves van Regte is; 10
c) ʼn geïntegreerde en holistiese benadering aanneem wat op menseregtebeginsels
gebaseer is;
d) ʼn benadering erken wat tot armoedeverligting, voedselsekerheid en plaaslike sosioekonomiese
ontwikkeling bydra;
e) biodiversiteit en die volhoubare gebruik en bestuur van lewende mariene hulpbronne
en verwante ekosisteme bevorder;
f) erken dat die versteuring van die ekosisteem en biologiese diversiteit vermy moet
word, of waar dit nie vermy kan word nie, beperk moet word;
g) die interafhanklikheid van die maatskaplike, ekonomiese en ekologiese dimensies
van (kleinskaalse) visserystelsels erken;
h) ʼn benadering van medebestuursbemagtiging aanneem wat die kapasiteit van die
vissers deur opvoeding, opleiding en vaardigheidsontwikkeling in alle aspekte van die
vissery kan bou;
i) verantwoordbare en deursigtige strukture en meganismes ontwikkel;
j) doeltreffende deelname aan beleidsontwikkeling, bestuur en besluitneming
bevorder; 11
9
10
11
Ingevolge artikel 39(3) van die Grondwet
Ingevolge artikel 39(3) van die Grondwet
Hierdie beginsel is in lyn met die bepalings van die WNOB vir deelname en die behoefte aan
kapasiteitsontwikkeling om doelmatig deel te neem.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
14

k) billike toegang tot en betrokkenheid by alle aspekte van die vissery bevorder, in die
besonder deur op vooroordele teenoor vroue en ander gemarginaliseerde groepe in
die verlede te let; 12
l) voorkeurtoegang tot die oes van lewende mariene hulpbronne vir kleinskaalse vissers
wat deel van ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap uitmaak, hul bestaansmiddele uit die
see kry en in lyn met ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit is, bevorder;
m) verseker dat kleinskaalse vissersgemeenskappe nie fisiese toegang tot infrastruktuur
en fasiliteite wat sentraal staan tot die uitoefening van hul reg om vis te vang, ontsê
word nie;
n) ʼn benadering gegrond op gemeenskapsgebaseerde regte tot die toekenning van
lewende mariene hulpbronne inkorporeer;
o) erken dat hulpbronne deur middel van ʼn multispesiebenadering toegeken kan word;
p) die aanvullende waarde van inheemse en plaaslike kennis erken;
q) waar besitreg tot kusgrond kusgemeenskappe raak en die implementering van
hierdie beleid beïnvloed, moet daar skakeling met die relevante staatsorgane wees
ten einde sodanige geskille op te los; en
r) tot die ontwikkeling van kleinskaalse vissery bydra, deur die bevordering van
inisiatiewe wat die algehele waardeketting sal verbeter en ondersteun, met inbegrip
van alle ekonomiese aktiwiteite wat verband hou met die voorsiening van die oes van
mariene hulpbronne, verwerking, verspreiding, logistiek en verwante aktiwiteite wat
waarde tot visprodukte voeg en die kapasiteit van kleinskaalse vissersgemeenskappe
om toegang tot die algehele waardeketting te hê en dit te optimaliseer, verbeter en
ondersteun.
3.2 Doelstellings
Die primêre doel van hierdie beleid is om bepaalde fundamentele veranderinge in die
regering se benadering tot die kleinskaalse visserysektor bekend te stel. Dit behels die
aanneming van ʼn ontwikkelingsbenadering en ʼn geïntegreerde en regsgebaseerde
toekenningstelsel wat die behoefte om ekologiese volhoubaarheid van hulpbronne te
verseker, erken; identifiseer kleinskaalse vissers as ʼn kategorie vissers vir die doeleindes
van die WLMH in die reg; en maak voorsiening vir gemeenskapsoriëntasie in die bestuur van
lewende mariene hulpbronne wat deur hierdie vissers geoes word. Met hierdie doelwit in
gedagte, word die volgende strategiese beleidsdoelstellings voorgestel:
12
Hierdie beginsel is in lyn met die Handves van Regte.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
15

a) om formele en toepaslike regsbeskerming aan kleinskaalse vissers te verleen, deur
die erkenning en toekenning van hul visvangregte;
b) om billike (ras, gender, gestremdheid) toegang tot en voordele uit lewende mariene
hulpbronne te bevorder, met inagneming van die visser(s) se historiese agtergrond;
c) om toegang tot lewende mariene hulpbronne te verbeter deur middel van
meganismes wat voorkeurtoegang aan kleinskaalse vissers verleen, met inbegrip van
die verklaring, waar toepaslik, van stroke grond as kustoegangsgrond om toegang te
verseker; 13
d) om die kleinskaalde visserysektor en toepaslike lewende mariene hulpbronne op
geïntegreerde en holistiese wyse te medebestuur, met erkenning van nasionale
bestuursprotokols en gelyktydige reaksie op plaaslike kontekste;
e) om die langtermyn- volhoubare gebruik en bestuur van lewende mariene hulpbronne
en omliggende kusomgewings te verseker;
f) om die volhoubare ontwikkeling van visserye wat as kleinskaals geïdentifiseer is, te
verseker, en seker te maak dat kleinskaalse vissersgemeenskappe die maksimum
voordeel uit hierdie hulpbronne put en die hoofbegunstigdes is;
g) om waardetoevoegingsontwikkeling en -ondersteuning te fasiliteer deur middel van
belegging in verwerking- en bemarkingsinfrastruktuur in produktiewe gebiede;
ontwikkeling van relevante bemarkingstrategieë vir visvangsones; en
kapasiteitsontwikkelingsprogramme;
h) om die totstandbrenging van geskikte institusionele reëlings in verskillende
regeringsfere, in die besonder medebestuursreëlings, te fasiliteer, ten einde uitvoer
aan hierdie beleid te gee;
i) om samewerkende beheer met relevante regeringsdepartemente wat by visseryafhanklike
gemeenskappe betrokke is, te fasiliteer, ten einde armoedeverligting,
voedselsekerheid, volhoubare lewensbestaan, regverdige en veilige arbeidspraktyke
en plaaslike ekonomiese ontwikkeling te bevorder;
j) om die totstandbrenging van meganismes te fasiliteer wat kleinskaalse
vissersgemeenskappe se kwessies met betrekking tot hawens, verdedigings- of
ander strategiese fasiliteite en mariene beskermingsgebiede in die uitoefening van
hul reg om vis te vang, sal aanroer;
k) om die wysigingsproses van die WLMH te rig;
l) om maatreëls en meganismes in te stel wat die kleinskaalse visserysektor, binne
vissery as ʼn geheel, prioritiseer;
13
Hierdie beginsel is in lyn met artikel 18 van die WNOB:GKB.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
16

m) om meganismes en strukture in te stel wat ʼn benadering tot die oes en bestuur van
lewende mariene hulpbronne binne die kleinskaalse visserysektor wat op
gemeenskapsoriëntasie, medebestuur en die gemeenskap gebaseer is, te bevorder;
en
n) om die deelname van geraakte kleinskaalse vissersgemeenskappe aan die
beplanning en implementering van mariene beskermingsgebiede deur relevante
departemente te fasiliteer.
4. FOKUSPUNTE VAN BELEID EN PARADIGMAVERSKUIWING
Die visie van kleinskaalse vissers is ʼn volhoubare, billike, kleinskaalse visserysektor waarin
die welsyn en lewensbestaan van vissers- en kusgemeenskappe veilig is en die gesondheid
van mariene ekosisteme gehandhaaf word. Kleinskaalse vissers word gesien as bemagtig
om doeltreffend in beleidsvorming en medebestuur van die lewende mariene hulpbronne
naby die kus deel te neem. Die plaaslike, provinsiale en nasionale regering bied steun om te
verseker dat die kleinskaalse visserysektor kan bydra tot armoedeverligting en
voedselsekerheid, asook die groei en ontwikkeling van lewendige plaaslike ekonomieë wat
op die beginsels van maatskaplike geregtigheid, deelnemende demokrasie en volhoubare
mariene hulpbronbenutting gebaseer is. Om hierdie visie te realiseer, is die fokuspunte van
hierdie beleid mense en gemeenskappe; die voorraadketting van vangs na mark; bestuur,
monitering en toepassing; en leer, inligting en volhoubaarheid.
Hierdie beleid stel ʼn paradigmaverskuiwing en nuwe beleidsbenadering tot die kleinskaalse
visserysektor bekend. Die Departement erken dat die nuwe benadering die bestaande
behoefte vir transformasie, die progressiewe realisering van menseregte in geraakte
gemeenskappe, ontwikkelingsdoelwitte en huidige ekonomiese werklikhede, en die
ekologiese volhoubaarheid van die hulpbron moet aanroer, en tot gemeenskapswelsyn
en -ontwikkeling moet bydra.
4.1 Mense en gemeenskappe
4.1.1 Gemeenskapsoriëntasie en gemeenskapsgebaseerde benadering
Hierdie beleid stel ʼn verandering voor wat wegbeweeg van vorige bestuursbenaderings na
een wat ʼn gemeenskapsoriëntasie beklemtoon en meganismes en strukture skep vir ʼn
gemeenskapsgebaseerde benadering tot die oes en bestuur van lewende mariene
hulpbronne deur die sektor en tot die toekenning van visvangregte aan ʼn regsentiteit wat met
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
17

kleinskaalse vissers verbind is. Hierdie verandering gee voorkeur aan vissers en
gemeenskappe wat hul historiese betrokkenheid by die sektor en die gebruik van tradisionele
visvanggebruike kan demonstreer. Dit moedig ʼn herwaardasie aan van die relatiewe
voordele wat die kleinskaalse sektor in terme van omgewingsvolhoubaarheid, energiegebruik
en arbeidsintensiteitpotensiaal bied.
Die Departement erken dat die toekenning van regte slegs deel van die proses van
gemeenskapsopheffing uitmaak, maar dat voortdurende en kruissektorale ondersteuning
nodig is om dit te behaal. Die beleid stel verder ʼn bestel bekend wat ontwerp is om die
ontwikkeling en opheffing van kleinskaalse vissersgemeenskappe te bevorder, deur by te dra
tot pogings om armoede te verlig, voedselsekerheid te verseker en billikheid te bevorder
sonder om die ekologiese volhoubaarheid van die hulpbronne waarop hierdie
gemeenskappe steun, in gevaar te stel.
Die beleid het ten doel om leiding te gee oor hoe die verhouding tussen kleinskaalse vissers
en die lewende mariene hulpbronne en ekosisteme wat hierdie vissers oes en waarvan hul
lewensbestaan afhang, bestuur moet word en in die praktyk sal werk. Deur die aanneming
van ʼn benadering wat op die gemeenskap gebaseer is en gemeenskapsoriëntasie
ondersteun, erken die beleid voorts die noodsaaklikheid om die oorweging van menseregte
te balanseer, en terselfdertyd die ekologiese volhoubaarheid van die hulpbron te verseker.
Die beleid stel voor dat die verantwoordelikheid vir die oes en bestuur van lewende mariene
hulpbronne en ekosisteme deur die regering en kleinskaalse vissers gedeel word. Dit kom tot
uitvoering in die:
a) reghebbende opsie;
b) die reeks bestuursinstrumente en -hulpmiddels;
c) institusionele reëlings; en
d) kapasiteitsbou en nakomingsmonitering en -uitvoering – wat almal hieronder
bespreek word. 14
14
Die konsepbeleid is nie ’n strategie, implementeringsplan of prosedurele riglyn nie en beklemtoon dus nie die
operasionele besonderhede van hoe die beoogde bestuurstelsel in die praktyk sal werk nie. Die operasionele
besonderhede sal bepaal word en kan in regulasies of bedryfsprosedures uiteengesit word nadat die
konsepbeleid aangeneem is.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
18

Sodanige benadering beteken die betrekking van kleinskaalse vissers en kusgemeenskappe
by besluite oor die oes en bestuur van die hulpbron, asook by die monitering van die sektor.
Medebestuur sal voorts gemeenskapsdeelname in inisiatiewe en projekte met betrekking tot
die bestuur van natuurlike hulpbronne bevorder. Die konsep dat die regering en
gemeenskappe verantwoordelikheid vir die bestuur van hulpbronne (medebestuur) 15
deel, is
ʼn gevestigde konsep en benadering binne die sektore van omgewings- en hulpbronbestuur
en in die besonder ten opsigte van beskermde gebiede en biodiversiteitsbewaring.
4.1.2 Transformasie en gender
Die Departement besef dat daar aan die kleinskaalse visserysektor erkenning en voorrang
verleen moet word vir sy maatskaplike, sosio-ekonomiese en makro-ekonomiese
belangrikheid. Die bydraes van die derduisende mense wat direk of indirek in die
kleinskaalse visserysektor werk, is van kardinale belang vir die nasionale ekonomie. Dit is
belangrik om die potensiaal vir vis en visprodukte van hoë gehalte vanuit hierdie sektor as
gevolg van die oorwegende gebruik van selektiewe visgereedskap en beter hantering van
vis, te erken. Hierdie sektor moet getransformeer word sodat hierdie belangrike aspekte tot
die grootste voordeel vir kleinskaalse vissersgemeenskappe gebruik kan word. Hierdie
transformasie vereis dat kleinskaalse vissers weer toegang tot tradisionele visvanggebiede
kry, toepaslike ondersteuning ontvang en geleenthede gegun word om binne ʼn
bemagtigende omgewing te werk.
Die behoefte om te verseker dat mans en vroue billike voordeel uit die kleinskaalse
visserybeleid put, bied ʼn groot uitdaging aan die Departement in die konteks van vorige
beleid en verskansde patriargale oortuigings en praktyke. Vroue het nog altyd ’n groot rol in
die voor-en-na-visvangaktiwiteite in Suid-Afrika gespeel en in sommige gemeenskappe is
vroue die primêre oesinsamelaars van tussengety-hulpbronne. In sommige gebiede het
vroue ʼn belangrike rol in die ontwikkeling van die visbedryf gespeel deur arbeid vir
verwerking en verpakking te verskaf. Die impak van globalisering, die konsolidasie van
verwerkingsaanlegte en veranderinge in die geografiese ligging van visuittrekterreine het in
die laaste jare tot werksverliese in plattelandse gebiede gelei.
15
Die statutêre grondslag vir medebestuur bestaan ingevolge WNOB:BG (a42). Die fokus hier is egter op
medebestuur binne die konteks van beskermende gebiede, en alhoewel dit van toepassing kan wees ten
opsigte van kusgemeenskappe wat in (soos die geval is in die meeste natuurreservate in die Oos-Kaap) of
langs beskermende gebiede woon, is dit raadsaam dat oorweging geskenk word aan die insluiting van
medebestuur van lewende mariene hulpbronne en ekosisteme wat buite die beskermende gebiede val,
ingevolge die WLMH in die langtermyn.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
19

Die bekendstelling van genderbillikheidswetgewing in die 1990’s, tesame met die klem op
gelyke regte vir vroue in die Grondwet, het in ʼn skuif binne die regering tot gevolg gehad om
vroue aan te moedig om gedurende die mediumtermyn- (2002) en langtermyn- (2005)
aansoekrondtes vir visvangregte aansoek te doen. Dit het hoofsaaklik ʼn impak gehad op
vroue in die Noord-Kaap en Wes-Kaap, waar kwotas in die kommersiële WKK- en
lynvisserysektore gedurende die mediumtermyn aan hulle toegeken is. ʼn Beduidende
hoeveelheid van hierdie vroue het geen vorige ondervinding as vissers gehad nie en het nie
hul kwotas persoonlik gevang nie, maar weens die feit dat hulle kwotahouers was, het hulle
hulle as regmatige belanghebbendes in die vissery begin beskou. Dit het ʼn aantal probleme
in die toekenningproses van langtermynregte tot gevolg gehad, aangesien hierdie vroue
geglo het dat hulle op regte geregtig was. Diegene wat onsuksesvol was, het nou hulle die
Tussentydse Verligting (2007 en 2008) gewend as ʼn middel om inkomste te verkry. Die
meerderheid van hierdie vroue het in die verwerkingsaanlegte gewerk, voordat hierdie
aanlegte weens besnoeiings toegemaak is. In die kusdorpe is daar so min geleenthede vir
alternatiewe indiensneming dat die meeste van hulle steeds op vissery as hul primêre bron
van inkomste fokus.
ʼn Beperkte hoeveelheid vroue wat in die mediumtermyn kwotas ontvang het, het opleiding
en hul veiligheidsertifikate ontvang. Hierdie vroue is nou gretig om persoonlik op see te gaan,
maar baie min van hulle het toegang tot vaartuie. In die Oos-Kaap en KwaZulu-Natal het die
meeste van die vroue wat voorheen bestaanspermitte ontvang het, tradisioneel visgevang.
Vroue wil die opsie hê om op see te gaan, indien hulle so verkies. Alhoewel min moontlik sal
kies om op see te gaan, moet hulle uit die kleinskaalse visserysektor voordeel trek.
Baie van hierdie verwagtinge spruit uit hul vorige betrokkenheid by die sektor, asook die
uiters hoë vlakke van armoede in hul gemeenskappe en die tekort aan alternatiewe bronne
van inkomste. As primêre versorgers en voorsieners van voedselsekerheid artikuleer hierdie
vroue somtyds hierdie eis by gebrek aan ʼn lewensvatbare alternatief. Deur ʼn
menseregtegebaseerde benadering te bevorder, erken die beleid die behoefte om op vroue
se historiese erfenis van vooroordeel en ongelykheid in te gaan, en die belangrikheid
daarvan om gendergelykheid sentraal tot transformasie in die sektor te plaas, in lyn met die
visie en beginsels wat in die Nasionale Genderbeleidsraamwerk uiteengesit is. Die beleid
bepleit die belangrike waardetoevoegings- en ondersteuningsrol wat vroue in die
kleinskaalse visserysektor speel. Besondere aandag moet gegee word aan die rol wat vroue
speel in die opstel van bestuursplanne, die onderhandeling van medebestuursooreenkomste;
en die totstandbrenging van institusionele strukture om:
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
20

a) die ekonomiese bemagtiging van vroue binne die kleinskaalse visserysektor te
bevorder; en
b) praktyke wat voorheen vroue se toegang tot, en voordeel uit, hulpbronne,
indiensneming, ekonomiese geleenthede en besluitneming verhinder het, te
verander.
Die beleid bevorder voorts ʼn samewerkende benadering tussen en binne alle sektore, ten
einde te verseker dat gendergelykheid binne die kleinskaalse visserysektor, asook binne die
gemeenskapsgebaseerde regsentiteite, behaal word. Meganismes en instellings wat
ingevolge hierdie beleid geïmplementeer word, moet die volgende genderspesifieke velde
dek:
a) vroue moet bemagtig word om hul regte op deelname in die bestuur van mariene
hulpbronne uit te oefen. Dit is veral belangrik aangesien vroue oor die algemeen
sosio-ekonomiese kwessies en voedselsekerheid hoë prioriteit gee;
b) daar moet seker gemaak word dat vroue aan die ontwikkeling, implementering en
evaluering van visserybeleid deelneem;
c) die opleiding van vroue om aan bemarking deel te neem. Dit sluit
vaardigheidsontwikkeling in die gebiede van sakeadministrasie, verwerking en
bemarking in;
d) die opleiding van vroue om by toerisme en bykomende ekonomiese geleenthede
langs die kus as bestuurders, sjefs, toeroperateurs, gidse ensovoorts, betrokke te
raak;
e) die fasilitering van die verbetering van fasiliteite om dit vir vroue makliker te maak om
as vissers deel te neem;
f) die strewe na gelyke verteenwoordiging van vroue in institusionele strukture wat met
kleinskaalse visserye verband hou; en
g) opvoeding vir vroue om indiensneming en eienaarskap in die akwakultuurbedryf te
verseker.
4.1.3 Maatskaplike sekerheid en rampverligting
Die Departement is daarvan bewus dat kleinskaalse vissers dalk nie in die verlede toegang
tot skemas vir maatskaplike sekerheid kon kry nie. Ten einde te verseker dat daar vir
kleinskaalse vissers wat aan ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit behoort, binne die
regering se maatskaplike sekerheidsnet voorsiening gemaak word, sal die Departement die
proses om te verseker dat toepaslike meganismes geskep word, fasiliteer.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
21

Die Departement is daarvan bewus dat kleinskaalse gemeenskappe noodleniging of bystand
kan benodig in gevalle waar rampe, hetsy as gevolg van natuurlike of menslike oorsake, ʼn
bedreiging inhou of dood, besering of siekte veroorsaak of die lewe van ʼn gemeenskap
ontwrig. Die Departement moet meganismes in plek stel om sodanige gebeurlikheid te
hanteer en moet verseker dat voorsorg vir vissersgemeenskappe getref word om in
toepaslike omstandighede toegang tot rampverligting of -bystand te verkry. 16
Die Departement erken dat ʼn geïntegreerde en samewerkende benadering met ander
departemente, soos Omgewingsake, Vervoer en Maatskaplike Ontwikkeling, asook
provinsiale en plaaslike owerhede benodig word ten einde dit te bereik.
Trustfondse kan ook deur gemeenskapsgebaseerde regsentiteite geskep word om finansiële
hulp aan vissers te verleen indien nodig.
4.1.4 Arbeidsregte en veiligheid ter see
Soos in die geval van plaas- en huiswerkers is vissers in tye van werkloosheid, siekte en met
die dood van ʼn broodwinner kwesbaar. Hulle is ook kwesbaar vir uitbuiting deur beginsellose
booteienaars, bemarkers en houers van kommersiële visvangregte, en hul reg tot basiese
diensvoorwaardes is moontlik geskend. Die minimum arbeidstandaarde en basiese
diensvoorwaardes vir die sektor, wat vir veiligheid ter see in die kleinskaalse visserysektor
voorsiening maak, moet in lyn met nasionale arbeidswetgewing en die vereistes van SAMVO
(die Suid-Afrikaanse Maritieme Veiligheidsowerheid) ontwikkel word. Daar moet ook seker
gemaak word dat daar aan die spesiale behoeftes van vroue ten opsigte van
werksomstandighede aandag geskenk word.
Die Departement erken dat kleinskaalse vissers tot die Padongelukfonds bydra, maar nie vir
ongelukke ter see gedek word nie. Die Departement erken dat ʼn geïntegreerde en
samewerkende benadering benodig word en sal hieroor en oor ander sake van belang, met
inbegrip van die ontwikkeling en handhawing van toepaslike minimum veiligheidstandaarde,
met die Departement van Vervoer in gesprek tree.
16
Spesifieke noodleniging word aan boere verleen ingevolge die Wet op die Bewaring van Landbouhulpbronne,
43 van 1983, maar dit verwys slegs na “natuurlike landbouhulpbronne”.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
22

4.2 Voorraadketting van vangs tot mark
Die Departement erken dat die bemarkingsvereistes wat deur die Langtermynvisserybeleid
vereis word en knellende bepalings in kontrakte tussen vissers en die eienaars van
visverwerkingsondernemings, waarvolgens vooruitbetalings aan vissers gemaak is, moontlik
tot nadeel van hierdie vissers gewerk het.
Die Departement is daarvan bewus dat indien gemeenskappe die maksimum voordeel uit
lewende mariene hulpbronne in hul gebiede wil put, hierdie gemeenskappe vir
waardetoevoeging tot die hulpbron verantwoordelik moet wees en direk daaruit voordeel
moet put. Die Departement moet gemeenskappe met toepaslike infrastruktuur-
ondersteuning, advies en ander relevante meganismes bystaan ten einde hierdie doelwit te
bereik. Hierdie beleid bied meganismes wat vissers met die bemarking van lewende mariene
hulpbronne sal bystaan. Die meganismes wat hierdie beleid in plek sal stel, sluit in, maar is
nie beperk tot die volgende nie:
a) subsidieskemas vir die berging van vis. Dit kan die vorm van finansiële ondersteuning
vir bergingsfasiliteite en ysmasjiene aanneem;
b) vaardigheidsontwikkeling van mense van vissersgemeenskappe, sowel vissers as
nie-vissers, op die gebiede van die verwerking, berging, verpakking, bemarking,
vervoer en uitvoer van vis, en basiese sakevaardighede, soos finansiële bestuur,
menslikehulpbronbestuur, logistiek en ondernemingsbestuur;
c) subsidieskemas vir die oprigting van bemarkingsondernemings wat plaaslik gebaseer
is en in plaaslike besit is, veral ondernemings wat fokus op lewende mariene
hulpbronne van hoë gehalte wat met behulp van omgewingsvriendelike vangmetodes
deur kleinskaalse vissers gevang is;
d) die ontwikkeling van ʼn Suid-Afrikaanse etiket/sertifikaat vir visprodukte wat op
omgewingsvriendelike wyse, deur middel van tradisionele metodes en met
onbeduidende byvangsvlakke deur kleinskaalse vissers gevang is. Hierdie sertifikaat
moet waarborg dat die bemarkingsondernemings aan hoë vlakke van maatskaplike
en etiese verantwoordelikhede voldoen. Die toegevoegde waarde van die lewende
mariene hulpbron sal vissers, bemarkingsondernemings en Suid-Afrika as geheel tot
voordeel strek;
e) die ontwikkeling van ʼn omvattende visverwerking-/veredelingstrategie ten einde die
maksimum voordeel vir nuwe marktoetreders deur die hele waardeketting in elke
vissery te verseker; en
f) die vestiging van ʼn omvattende ontwikkelingsfinansieringskema vir vissery.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
23

4.3 Bestuur, monitering en toepassing
4.3.1 Medebestuur van visserye
Die Departement ondersteun ʼn medebestuursbenadering vir die bestuur van hierdie vissery.
Die benadering is mensgesentreerd en gemeenskapsgeoriënteerd. Die Departement en
kleinskaalse vissersgemeenskappe sal gedeelde verantwoordelikheid vir die bestuur van die
vissery hê. Medebestuur is ʼn deelnemende proses wat maatskaplike billikheid, geregtigheid
en die gesamentlike bestuur van lewende mariene hulpbronne bevorder.
Medebestuur van mariene hulpbronne beteken dat geraakte belanghebbendes, veral vissers
van vissersgemeenskappe, bemagtig word om saam met die regering aan die ontwikkeling,
implementering en evaluering van visserybeleid en -bestuursplanne deel te neem.
Medebestuur vereis die afwenteling van sommige bestuursbesluite na die
vissersgemeenskappe en die insluiting van die provinsiale en plaaslike regering.
Verteenwoordigers van kleinskaalse vissersgemeenskappe in ʼn gegewe gebied tesame met
die regering sal die medebestuurskomitees uitmaak.
Medebestuur van die vissery sal op ʼn deurlopende grondslag geïmplementeer en versterk
word. ʼn Aanpasbare bestuursbenadering wat vir elke gebied aangepas is, moet aangeneem
word. Oor die lang termyn sal medebestuur van kleinskaalse vissery die volgende fasiliteer:
a) verbeterde maatskaplike en omgewingsverantwoordelikheid onder vissers en ander
lede van die gemeenskap;
b) verbeterde nakoming in vissery;
c) individuele en kollektiewe bemagtiging in vissersgemeenskappe;
d) versterkte demokrasie; en
e) volhoubare benutting van lewende mariene hulpbronne.
Verskillende visserybestuursplanne sal vir verskillende gebiede ontwikkel moet word as
gevolg van die wisselende aard van die mariene en kusomgewing en die verskillende
visvang- en broodwinningstrategieë langs die Suid-Afrikaanse kuslyn.
4.3.2 Nakoming, monitering en toepassing
Die Departement erken dat vissersgemeenskappe langs die kus goed geplaas is om met die
beskerming van lewende mariene hulpbronne, monitering en aanmelding van ontwettige
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
24

aktiwiteite te help. Alhoewel die regering uiteindelik moet verseker dat regulasies nagekom
word, maak hierdie beleid voorsiening vir ʼn nakomings- en toepassingsbestel wat die
ondersteunende en aktiewe selfreguleringsrol voorstaan wat kleinskaalse
vissersgemeenskappe deur medebestuur kan en moet speel. Georganiseerde misdaad sal
deur die betrokke veiligheids- en sekuriteitstrukture en -prosesse binne die regering hanteer
word.
Opvoeding en opleiding is belangrik om te verseker dat lede van die
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit die vereiste vaardighede en ondersteuning het om
visvangverwante aktiwiteite op te teken en te monitor en met die voorkoming van onwettige
visvang te help. Die Departement sal maatreëls implementeer om lede van
gemeenskapsgebaseerde regsentiteite op te voed en vaardighede aan hulle oor te dra ten
einde te verseker dat hulle in staat is om ʼn betekenisvolle bydrae tot nakomingsmonitering te
lewer. Dit moet die volgende insluit:
a) riglyne oor hoe medebestuurstrukture die TTV/TOV wat aan kleinskaalse
vissersgemeenskapsgebaseerde regsentiteite toegeken is, monitor en toepas;
b) die bemagtiging van hierdie regsentiteite om hul verpligtinge met betrekking tot die
rekordhouding van gemeenskapsvangste en die ontleding van verslae na te kom; en
c) opleiding in die uitkenning van belangrike spesies en die monitering en stawing van
vangste.
Die beleid maak voorsiening vir medebestuur en die afbakening van gebiede wat vir
kleinskaalse vissers geprioritiseer kan word. Dit is in die belang van daardie vissers om die
hulpbronne waartoe hulle toegang het, te bewaar. Dit kan eerstens behaal word deur die
monitering van en verslagdoening oor die hoeveelheid en soort lewende mariene hulpbronne
wat deur kleinskaalse vissers in hul onderskeie kleinskaalse vissersgemeenskapgebiede
geoes word. Die vissers kan tweedens toegang tot hul kleinskaalse
vissersgemeenskapgebied monitor om te verseker dat nie-permithouers of lede nie die
hulpbronne uitbuit nie, aangesien dit die persentasie TTV of TOV wat toegeken kan word,
kan beïnvloed.
Moniteringsprogramme moet deur die medebestuurskomitee opgestel word en ʼn plaaslike
monitor moet in elke kleinskaalse vissersgemeenskap aangestel word. Die monitor moet
deur die Departement opgelei wees. Dit kan dalk nodig wees om meer as een monitor aan te
stel. Die inligting wat deur die monitors ingesamel word, tesame met visserskennis oor die
algemeen, sal deel van die medebestuurskomitee se kennisbasis vorm en sodoende die
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
25

deurlopende herwaardering van die bestuursplanne fasiliteer en vir vinnige reaksie op ʼn
afname in visvoorrade voorsiening maak.
Die Minister kan ook lede van ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap of
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit as visbewaarders aanstel en die regte wat deur hulle
uitgeoefen kan word, spesifiseer. 17
26
As alternatief kan klousule 50 van die WLMH oor
waarnemers ook gewysig word ten einde hul magte te verbreed en die bepalings ook op
landgebaseerde waarnemers van toepassing te maak. Hierdie waarnemers kan nakomings-,
moniterings- en ander funksies wat deur die Minister bepaal word, uitoefen. 18
Voorsiening kan ook in die stigtingsdokumente gemaak word dat ʼn lid van ʼn
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit vanuit hierdie struktuur geskors kan word indien sy of
hy aan ʼn oortreding ingevolge die WLMH skuldig bevind word.
4.4 Leer, inligting en volhoubaarheid
4.4.1 Kapasiteitsbou, konflikbestuur en geskilbeslegting
Die beleid stel voor dat ʼn strategie vir kapasiteitsbou binne die kleinskaalse visvangsektor en
vir die implementering van doelgemaakte opleidingsprogramme (deur middel van die
Departement van Arbeid en SETA’s) ontwikkel word. Die Departement erken dat
kapasiteitsbou belangrik is ten einde te verseker dat vissersgemeenskappe lewende mariene
hulpbronne in hul gebiede kan bestuur en gebruik, 19
waardetoevoeging kan maksimaliseer
en betekenisvol kan deelneem aan strategiese beplanningsprosesse, soos die GOP-proses,
wat ʼn impak op hul lewensbestaan en sektor het. Die Departement is daarvan bewus dat
kapasiteitsbou, opleiding en vaardigheidsontwikkeling verskaf moet word ten opsigte van,
byvoorbeeld, die oprigting van plaaslike gemeenskapsgebaseerde regsentiteite; die
voorbereiding en implementering van bestuursplanne; konflikoplossing; die monitering en
rekordhouding van vangste; waardetoevoeging en bemarking; en die doeltreffende en
doelmatige funksionering van die medebestuurskomitees. Provinsiale en plaaslike regerings
en nieregeringsorganisasies (NRO’s) sal ʼn belangrike rol in kapasiteitsbou en die verskaffing
van opleiding aan plaaslike vissersgemeenskappe speel. Kapasiteitsbou-inisiatiewe moet
17
18
19
Artikel 9(2) van die WLMH.
Artikel 50(4): “’n Waarnemer sal die wetenskaplike, nakomings-, moniterings- en ander funksies uitoefen, soos
deur die Minister bepaal.”
Junie 2008, Konsepbeleid 29.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)

ook op die besorgdhede en behoeftes van vroue toegespits wees. Die Departement is
daarvan bewus dat sy eie kapasiteit versterk moet word ten einde ʼn geskikte
voorligtingsdiens aan die kleinskaalse visserysektor te bied en die meer deelnemende en
geïntegreerde benadering wat in hierdie beleid voorgestaan word, te implementeer.
4.4.2 Beleid en wetgewing
Die beleid moet op gereelde grondslag teen die doelstellings geëvalueer word en insette van
belanghebbendes moet in aanmerking geneem word. Belanghebbendes moet ook ten volle
ingelig word oor alle relevante en verwante beleid en wetgewing, met inbegrip van nasionale
wetgewing, provinsiale ordonnansies en munisipale verordeninge wat hul lewensbestaan
raak. Die gemeenskapsgebaseerde medebestuursbenadering behoort ʼn platform vir meer
doeltreffende begrip en toepassing van beleid en wetgewing in die belange van die
belanghebbendes te bied.
4.4.3 Navorsing vir ekosisteembenadering tot visserybestuur
Bewarings- en bestuursbesluite moet amptelik op beskikbare wetenskaplike bewyse
gebaseer word, en bykomende kennis van die hulpbronne en hul habitat asook relevante
omgewings-, ekonomiese en maatskaplike faktore moet ook in ag geneem word. Die
Departement moet voorrang aan kleinskaalse vissery, multispesienavorsing en data-
insameling verleen ten einde wetenskaplike en tegniese kennis van vissery, met inbegrip van
hul interaksie met ekosisteme, te verbeter. 20
4.4.4 Navorsing vir tegnologie
Navorsing oor kleinskaalse vissery moet alle aspekte van die sektor insluit en die tegnologie
wat in die proses ontwikkel word, sal deur middel van die “visserstelsels”-benadering,
soortgelyk aan die boerderystelsels-benadering tot navorsing en ontwikkeling (BSNO),
getoets moet word. Dit behoort ekonomiese / marknavorsing, die versameling en verwerking
van belangrike data in bruikbare inligting, oorsigte van tegnologie wat in ander ontwikkelende
lande met kleinskaalse visserysektore gebruik word, invoer- en verwerkingstegnologie en die
insameling en evaluering van plaaslike kennis met potensiële en innoverende toepassing in
te sluit. Die Departement behoort voorrang te verleen aan navorsing wat tot die groen
ekonomie en die ontwikkeling van groen tegnologieë bydra.
20
Aangepas van die VLO se Gedragskode vir verantwoordelike visserye, 1995, klousule 6.4.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
27

Navorsing oor die verbetering van tegnologie vir volhoubare oes moet bevorder word en die
tegnologie moet ontwikkel word.
4.4.5 Tegniese en raadgewende steundienste
Die Departement is daarvan bewus dat die beleid se sukses afhanklik is van ʼn doeltreffende
netwerk tegniese en raadgewende steundienste met die kapasiteit om tegnologie en inligting
op grondvlak oor te dra. Sodanige diens moet toegang tot opleiding en inligting oor alle
aspekte van die kleinskaalse visserysektor asook alternatiewe lewensbestaan en
waardekettingontwikkeling insluit, en moet, waar moontlik, ʼn geïntegreerde steunsentrum vir
vissers inkorporeer as ʼn spilpunt waar vissers toegang tot navorsingsbevindinge en inligting
oor klimaat, die beweging van vis, toepaslike tegnologie, permitte en ander dokumente vanaf
ʼn nasionale databank kan verkry, sonder om Kaapstad toe te reis.
Sodanige sentrums kan gesamentlik bestuur word en kan ʼn gemeenskapsbestuurde fasiliteit
insluit om basiese visvang- en ander voorraad te verskaf wat dikwels weens afstand en
vervoer moeilik is om te bereik. Die sentrums sou ʼn beampte met toegang tot tegniese
kundiges oor spesifieke kwessies op die perseel hê, wat die doeltreffendheid van die stelsel
sou verhoog.
5. MEGANISMES EN INSTRUMENTE VIR DIE BESTUUR VAN KLEINSKAALSE
VISSERY
5.1 Bestuursinstrumente en -hulpmiddels
Die beleid stel ʼn reeks bestuursinstrumente en -hulpmiddels voor wat in die kleinskaalse
visserysektor gebruik kan word. Dit sluit in die bepaling die status van lewende mariene
hulpbronne; bestuursplanne; die afbakening van gebiede wat vir kleinskaalse vissers
geprioritiseer word; en ooreenkomste. Elkeen van hierdie instrumente en hulpmiddels word
kortliks hieronder uiteengesit, maar dit sluit nie ander instrumente en hulpmiddels uit nie.
5.1.1 Omvattende bepaling van hulpbronstatus
Daar word voorgestel dat gereelde omvattende bepalings uitgevoer word om die volgende
vas te stel: watter spesies aan kleinskaalse vissers beskikbaar gestel moet word; volhoubare
oesmikpunte; en, waar toepaslik, die grense van gebiede wat vir kleinskaalse vissers
afgebaken is. Hierdie bepalings sal fokus op die talrykheid en verspreiding van die
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
28

elangrikste spesies wat deur kleinskaalse vissers gebruik word, oor die hele bevolking van
sodanige spesies heen. Die fokus van die bepalings sal dus op die natuurlike verspreiding
van spesies wees, eerder as om op spesifieke kleinskaalse vissersgemeenskapgebiede te
fokus. Die Departement moet die bepaling in oorleg met die betrokke kleinskaalse
vissersgemeenskappe uitvoer en die bevindinge van sodanige bepaling aan daardie
gemeenskappe bekend maak. Raadpleging moet plaasvind deur middel van die
gemeenskapstrukture wat as deel van die gemeenskapsgebaseerde
medebestuursbenadering tot die bestuur van die lewende mariene hulpbronne van ʼn
bepaalde gebied in plek gestel is. Die bepaling moet sowel die mariene ekosisteem as die
beskikbaarheid en status van spesies in hul verspreidingsgebied insluit, asook sosio-
ekonomiese studies wat die bestaansbehoeftes, sterkpunte en swakhede van die betrokke
vissersgemeenskap bepaal.
Dit kan gedoen word deur middel van ʼn kruissektorale, geïntegreerde benadering waardeur
belanghebbendes, soos die plaaslike en provinsiale regering, bestaande regtehouers (waar
toepaslik) en nieregeringsorganisasies, ook geraadpleeg word. Die betrokkenheid van
plaaslike en provinsiale owerhede behoort te verseker dat die bepalings plaaslike en
provinsiale ontwikkelingsprioriteite in ag neem, en voorts dat die Geïntegreerde
Ontwikkelingsplan (GOP) en Provinsiale Groei- en Ontwikkelingstrategie (PGOS) aan die
spesifieke behoeftes en belange van die kleinskaalse visserysektor aandag gee.
5.1.2 Afbakening van kleinskaalse vissersgemeenskapsgebiede
Die beleid stel voor dat bepaalde gebiede langs die kus afgebaken kan word as gebiede wat
vir kleinskaalse vissers geprioritiseer word. Sodra die vissersgemeenskap ʼn
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit opgerig het, soos in afdeling 5.2.2 beskryf word, kan
die gemeenskap by die Minister aansoek doen om ʼn gebied as ʼn kleinskaalse
vissersgemeenskapsgebied te laat verklaar. Die Departement sal ander
regeringsdepartemente wat beperkinge plaas op of tot gebiede wat deur vissers benodig
word asook ander belanghebbendes raadpleeg.
Die Minister, die Direkteur-Generaal of kleinskaalse vissersgemeenskappe kan, in gevalle
waar ʼn geskil ontstaan oor die grense van ʼn gebied tussen kleinskaalse
vissersgemeenskappe, tussen streke of oor waar die lyne vir die afbakening van kleinskaalse
vissersgemeenskapsgebiede getrek moet word, die geskil vir beslegting ingevolge hierdie
beleid verwys.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
29

ʼn Reeks bestuursmeganismes kan dan in hierdie gebied ontplooi word. In sommige gebiede
kan toegangsregte vir uitsluitlike gebruik deur kleinskaalse vissers op ʼn ruimtelike grondslag
voorbehou word. Die uitsluitlike gebruik van lewende mariene hulpbronne kan aan hierdie
gemeenskap toegestaan word, en die gebied moet saam deur die gemeenskap en die
Departement, deur middel van die toepaslike medebestuurskomitee, bestuur word. Die
presiese grense van sodanige gebied sal bepaal word met inagneming van maatskaplike en
ekonomiese aspekte, die migrasiepatrone van vis, ander mariene ekosisteem-komponente
en die historiese ontspanningsgebruik van die gebied; en na afloop van raadpleging met
belangstellende en geraakte partye. Aangewese uittrekgebiede sal in hierdie gebiede
geïdentifiseer word en streng maatreëls vir plaaslike gemeenskapsgebaseerde monitering en
vangsopname sal ingestel word. 21
30
Verwysing na afgebakende kleinskaalse
vissersgemeenskapsgebiede moet by GOP’s ingesluit word ten einde te verseker dat
sodanige gebiede geïntegreer word in plaaslike ekonomiese ontwikkelingsprioriteite, asook
kusbestuursprogramme en enige ander statutêre plan, beleid of program wat deur ʼn
staatsorgaan aangeneem word, en kleinskaalse vissersgemeenskapsgebiede kan raak.
Ander vissery- en/of ontwikkelingsaktiwiteit in ʼn afgebakende gebied sal aan goedkeuring
deur die medebestuurskomitee onderhewig wees.
Staatsorgane moet, met die bepaling van prioriteite ten opsigte van ruimtelike beplanning en
ontwikkeling, gebiede wat as kleinskaalse vissersgemeenskapsgebiede afgebaken is, in ag
neem ten einde te verseker dat kleinskaalse vissersgemeenskappe se toegang nie
belemmer word nie.
5.1.3 Bestuursplanne
Die Departement moet ʼn stelsel van bestuursplanne instel om die implementering en bestuur
van aktiwiteite op plaaslike vlak te rig en te fasiliteer en gekoördineerde optrede in ʼn
bepaalde gebied te verseker. Die spesifieke behoeftes van ʼn gebied en sy vissers moet in ag
geneem word in die ontwikkeling van plaaslike bestuursplanne, tesame met die voorwaardes
wat gepaard gaan met die reg om in ʼn bepaalde gebied vis te vang en waaroor daar deur
middel van ʼn plaaslike deelnemende proses ooreengekom is. Die vereiste om
21
In sommige gebiede kan daar twee of meer kleinskaalse vissersgemeenskappe wees wat in dieselfde
afgebakende gebied saamwerk. Dit kan nodig wees in gebiede waar vissers tradisioneel ‘die snoek gejaag
het’ of op soek na spesifieke spesies migreer het.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)

estuursplanne te ontwikkel, moet in die reg beliggaam of as beleidsinstrumente aangeneem
word.
Die inhoud, inligtingsvereistes en prosedures waarvolgens sodanige planne ontwikkel en
aangeneem moet word, sal in bepalings (indien hierdie planne statutêre vereistes sou word)
of andersins in riglyne of prosessuele handleidings (wat meer buigsaam en dus makliker
wysig) vasgelê moet word. Bestuursplanne behoort waardetoevoeging tot lewende mariene
hulpbronne en die ontwikkeling van plaaslike markte aan te moedig. Daar word verder
voorgestel dat hierdie planne in lyn met ander soortgelyke bestuursplanne, soos plaaslike en
streeks-GOP’s en kusbestuursplanne, gebring word.
Die bestuursplanne behoort, waar toepaslik, riglyne te bied oor hoe om vir die behoeftes en
belange van jong vissers onder die ouderdom van 18 voorsiening te maak, en in die
besonder in gevalle waar kinders aan die hoof van huishoudings staan. Bestuursplanne moet
ook aandag skenk aan kwessies van genderbillikheid binne die sektor in die plaaslike
gemeenskap en maatreëls insluit om te verseker dat veilige en regverdige arbeidspraktyke in
die plaaslike vissersgemeenskap gebruik word.
5.1.4 Tegniese beheermaatreëls
Die beleid stel voor dat ʼn reeks tegniese beheermaatreëls wat volgens streek sal wissel in
die bestuur van lewende mariene hulpbronne in die kleinskaalse visserysektor toegepas
word. Hierdie sluit in, maar is nie beperk tot: totale toelaatbare vangste (TTV) en totale
ontplooide vangspogings (TOV); geslote gebiede en seisoene; beperkings op sak en grootte;
spesifisering van visvangmetodes en -gereedskap; en monitering en rekordhouding van
visserydata.
5.1.5 Ooreenkomste
Ten einde doeltreffende medebestuur te verseker, stel die beleid voor dat daar voorsiening
gemaak word vir medebestuursooreenkomste om die verhouding tussen die regering en die
kleinskaalse vissersgemeenskap in die bestuur van die hulpbron te lei. Die rolle en
verantwoordelikhede van elke party moet duidelik omskryf word. Sodanige ooreenkomste
moet op só ʼn wyse gestruktureer word dat die voordele van die kleinskaalse
vissersgemeenskappe nie die ekologiese integriteit van die hulpbron in gevaar sal stel nie en
die bereiking van die visie wat in hierdie beleid uitgestippel is, sal ondersteun.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
31

Medebestuursooreenkomste kan, binne die konteks van die betrokke regsraamwerk, verder
voorsiening maak vir:
a) die pligte en verpligtinge van die partye tot die ooreenkoms;
b) toegang tot en die gebruik van lewende mariene hulpbronne in kleinskaalse
vissersgemeenskapsgebiede en beskermde gebiede;
c) die ontwikkeling van ekonomiese geleenthede, met inbegrip van geleenthede vir
kwesbare groepe;
d) finansiële en ander ondersteuning om die doeltreffende administrasie en
implementering van die medebestuursooreenkoms te verseker;
e) die duur van die ooreenkoms;
f) verbreking van die ooreenkoms; en
g) maatreëls vir die hantering en oplossing van geskille en konflikte.
Waar toepaslik kan gemeenskapsgebaseerde regsentiteite toegelaat word om ooreenkomste
te sluit met naburige gemeenskapsgebaseerde regsentiteite aan wie kleinskaalse
visvangregte toegeken is ten einde toegang te verkry tot trek- of ander spesies wat deel van
die multispesiemandjie uitmaak, 22
Voor sodanige ooreenkoms egter aangegaan word, moet
die Departement hiervan verwittig word en kan die Departement sy goedkeuring toestaan
waar die voorgestelde ooreenkoms nie die onaanvaarbare uitbuiting van die spesies tot
gevolg het of nie teenstrydig met die doelstellings van hierdie beleid of dié van die betrokke
gemeenskapsgebaseerde regsentiteite is nie. Geen ooreenkoms kan gesluit word indien die
Departement goedkeuring weerhou nie.
Die suksesvolle implementering van die gemeenskapsgebaseerde benadering en
medebestuur hang af van die totstandbrenging van sekere institusionele reëlings en
strukture asook die voortgesette ondersteuning van die regering en NRO’s, waar toepaslik.
Dit word hieronder bespreek.
22
Coastal Links se kommentaar oor die Konsepbeleid. Formuleringsopmerking: Die woorde wat na multispesies
verwys, is bygevoeg om enige verwarring te vermy oor op watter spesies dit betrekking het.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
32

5.2 Institusionele reëlings
Die beleid stel die totstandbrenging van ʼn veelvlakkige organisasiemodel voor wat
verteenwoordigers van al drie regeringsfere en die kleinskaalse visserysektor inkorporeer en
vir gemeenskapsgebaseerde strukture voorsiening maak.
5.2.1 Veelvlakkige organisasiemodel
Die beleid stel ʼn veelvlakkige organisasiemodel voor wat uit verskeie bestuurstrukture
bestaan. Op nasionale vlak word daar voorgestel dat die raadgewende adviesstruktuur
waarvoor daar in die WLMH voorsiening gemaak is ook oor kwessies wat met die
kleinskaalse visserysektor verband hou, advies lewer. Op die volgende vlak word voorgestel
dat ʼn toegewyde bestuurswerkgroep vir die kleinskaalse visserysektor aangestel word as
medium vir interaksie tussen die sektor en die Departement ten einde aangeleenthede wat
op die bestuur van die kleinskaalse visserysektor betrekking het, te oorweeg en daarop in te
gaan. Op plaaslike vlak word voorgestel dat die medebestuurskomitees en
gemeenskapsgebaseerde regsentiteite aandag gee aan implementering en aangeleenthede
wat op individuele vissers en spesifieke gemeenskappe betrekking het.
5.2.2 Strukture op gemeenskapsvlak
Gemeenskapsgebaseerde regsentiteit
Die beleid stel voor dat elke kleinskaalse vissersgemeenskap ʼn gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit oprig waarbinne vissers kan werk. Die hoofdoel van hierdie strukture sal wees
om as plaaslike bestuurstrukture te dien en om medebestuur en die
gemeenskapsgebaseerde benadering wat in hierdie beleid voorgestaan word, te formaliseer.
Hierdie strukture sal moet verseker dat alle aktiwiteite wat met die oes en bestuur van
lewende mariene hulpbronne geassosieer word, gekoördineer en behoorlik beheer word. Dit
sluit nakoming van die voorwaardes van die visvangreg en aanvullende visvangaktiwiteite in.
Hierdie strukture sal ʼn sleutelrol speel in die versekering dat die belange van die plaaslike
vissersgemeenskap en die volhoubaarheid van die ekosisteme en lewende mariene
hulpbronne waarvan hulle afhanklik is, nie in gevaar gestel word nie. Die
gemeenskapsgebaseerde strukture sal verder dien as platform vir kleinskaalse vissers om
hul aspirasies, behoeftes en die uitdagings wat hulle in die gesig staar, uit te druk.
Die vissersgemeenskap sal oor die aard en samestelling van die gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit besluit en sal gelei moet word deur watter tipe regsentiteit die belange en
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
33

ehoeftes van die bepaalde gemeenskap die beste sal dien. Regsentiteite kan ʼn artikel-21-
of ander soort maatskappy, of ʼn trust of koöperatief wees. Die gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit sal sy lede plooibaarheid gee met betrekking tot besluitneming oor watter van sy
lede toegelaat kan word om die visvangreg wat aan die entiteit toegestaan is, uit te oefen;
hoe hulle hul vangs sal verkoop; en hoe sy lede by aanvullende en waardetoevoegende
aktiwiteite betrokke sal wees. Daar word voorgestel dat, wanneer hierdie aktiwiteite
plaasvind, daar voorkeur aan vroue se betrokkenheid gegee sal word.
Medebestuurskomitees
Om die medebestuursbenadering wat in afdeling 4.4 beskryf word, te implementeer, moet
medebestuurskomitees tot stand gebring word. Hierdie komitees moet uit verteenwoordigers
van al drie regeringsfere en lede van die betrokke gemeenskapsgebaseerde regsentiteit
bestaan. Medebestuur in gebiede langs of naby beskermende mariene gebiede, moet ook
verteenwoordigers van die betrokke bewaringsowerheid insluit.
5.2.3 Verdeling van rolle en verantwoordelikhede
Die Departement sal verantwoordelik wees vir beleidsontwikkeling; raadpleging met alle
belanghebbendes; voorafkeuring van aansoekers om visvangregte (dit wil sê,
gemeenskapsgebaseerde regsentiteite); hersiening van aansoeke; koördinering van die
aansoekprosedure (met inbegrip van aspekte soos die ontwerp van aansoekvorms,
advertering van aansoeke en verspreiding van aansoeke); en die toestaan van regte en
uitreik van permitte. Die Departement sal deur middel van die medebestuurskomitee die
verantwoordelikheid vir die bestuur van lewende mariene hulpbronne met die
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit deel. Daar sal van hierdie gemeenskapsgebaseerde
regsentiteite verwag word om die besluite wat deur die medebestuurskomitee geneem is, te
implementeer.
6. BEHOUD VAN REGTE EN TOEKENNING VAN KLEINSKAALSE VISVANGREGTE
6.1 Behoud van regte
Hierdie beleid stel voor dat kleinskaalse visvangregte toegestaan word aan ʼn
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit in ʼn bepaalde gebied waar kleinskaalse vissers
tradisioneel gewerk het. Geen regte sal aan individue toegestaan word nie, maar individue
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
34

wat behoort aan ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit wat ingevolge hierdie beleid
opgerig is, sal voordeel put uit die kollektiewe reg wat aan daardie entiteit toegeken is. Die
lewende mariene hulpbronne moet deur middel van medebestuurstrukture bestuur word.
Die stappe wat gemeenskapsgebaseerde regsentiteite moet volg ten einde regte ingevolge
hierdie beleid te verkry, word verduidelik in die afdeling wat oor die prosedure vir die
toestaan van regte handel (6.2.5).
Die model vir die behoud van regte wat in hierdie beleid vir die kleinskaalse visserysektor
voorgestaan word, word in die onderstaande figuur geïllustreer. Die buitenste sirkel
verteenwoordig die gebied waarin die kleinskaalse vissers woon en werk; die tweede sirkel
verteenwoordig die kleinskaalse vissersgemeenskap, wat bestaan uit die mense wat tans of
histories as vissers (met inbegrip van hul families en aanvullende werkers) in daardie gebied
woon en visvang; die derde sirkel verteenwoordig die kleinskaalse vissers wat voldoen aan
die kriteria vir kleinskaalse vissers wat in hierdie beleid uiteengesit word; en die binneste
sirkel verteenwoordig die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit (wat die houer van die regte
is).
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
35

6.2 Toekenning van kleinskaalse visvangregte
Hierdie afdeling brei uit oor die paradigmaverskuiwing in die benadering tot die
kleinskaalse visserysektor wat in hierdie beleid voorgestel en kortliks in afdeling 4 bespreek
is. Hierdie verskuiwing stel ʼn nuwe benadering voor wat eeue-oue tradisies en praktyke in
die vang, oes en bestuur van lewende mariene hulpbronne onder kleinskaalse vissers erken
en daarvan gebruik maak. Die nuwe benadering het terselfdertyd ten doel om aan die
ekologiese volhoubaarheid van die hulpbron, die progressiewe verwesenliking van sosio-
ekonomiese menseregte binne geraakte gemeenskappe en huidige ekonomiese werklikhede
aandag te skenk. Die beleidsverskuiwing is op verskillende, maar onderling verwante
aspekte toegespits, met inbegrip van:
Gebied wat as kleinskaalse
visvanggebied
afgebaken sal word
Kleinskaalse vissersgemeenskap
Kleinskaalse vissers
wat aan die kriteria in
die beleid voldoen
Gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
36

a) transformasie en die herstel van vorige onregte in die sektor;
b) die benadering wat in die uitoefening van die visserymandaat aangeneem word; en
c) die meganismes vir die bestuur van die sektor.
Die beleid stel ʼn verskuiwing weg van vorige bestuursbenaderings voor, na een wat
gemeenskapsoriëntasie beklemtoon en meganismes en strukture vir ʼn
gemeenskapsgebaseerde benadering tot die vang, oes en bestuur van lewende mariene
hulpbronne deur die sektor en tot die toekenning van visvangregte aan kleinskaalse vissers
tot stand bring. Dit is in lyn met die wêreldwye tendens wat ʼn verskuiwing in die beheer en
bestuur van visserye na ʼn wyer benadering wat die deelname van vissers, plaaslike
rentmeesterskap en gedeelde besluitneming aandui. 23
37
Die beleid gee voorkeur aan die
vissers en gemeenskappe wat hul historiese betrokkenheid in die sektor en die gebruik van
tradisionele visvangpraktyke kan demonstreer.
6.2.1 Benadering tot toekenning
Regte wat ingevolge hierdie beleid toegeken is, is tot voordeel en opheffing van ʼn spesifieke
vissersgemeenskap of vir die vissersgemeenskap in geheel. Die betrokke streeks- en
internasionale instrumente, fundamentele menseregte soos in die Grondwet bepaal en die
beginsels en doelstellings wat in die WLMH en die beleid neergelê is, sal in ag geneem word
om die sosio-ekonomiese regte van kleinskaalse vissers, regverdige toegang tot lewende
mariene hulpbronne en die ontwikkeling van florerende gemeenskappe te beveilig.
Behoorlike aandag moet aan die bevordering van die regte van kwesbare groepe geskenk
word.
6.2.2 Gemeenskapsgebaseerde stelsel van regte-toekenning
Kleinskaalse visvangregte moet aan gemeenskapsgebaseerde regsentiteite toegeken word.
Die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit sal saamgestel word uit individuele persone wat
aan die kriteria vir ʼn kleinskaalse visser ingevolge hierdie beleid voldoen en ʼn kleinskaalse
vissersgemeenskap uitmaak. Die kriteria om as kleinskaalse visser geskik geag te word en
om aan ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit te behoort, word in afdeling 6.2.4
uiteengesit.
23
R.S. Pomeroy en R. Rivera-Guieb, Fishery Co-Management: A Practical Handbook.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)

Die Departement moet meganismes vir die kontrole van lidmaatskap in plek stel; en in
gevalle waar geskille ontstaan oor die geskiktheid om as lid van ʼn kleinskaalse
vissersgemeenskap of regsentiteit ingesluit te word, moet hierdie geskille vir beslegting
verwys word soos ingevolge hierdie beleid voorsiening gemaak word.
Die Departement staan ʼn reg om vis te vang en, waar toepaslik, ʼn reg om ʼn
verwerkingsonderneming te bedryf toe aan ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit waar ʼn
vissersgemeenskap verklaar is. Die kleinskaalse vissersgemeenskap bepaal die wyse
waarop die regte wat die Minister aan hulle toegestaan het onder lede van die regsentiteit
uitgeoefen moet word. Die kleinskaalse vissersgemeenskap moet die Departement
gedurende hierdie fase uitvoerig raadpleeg om dit ingelig te hou oor die rede, wyse en
metodes wat met die seleksie van die vissers gebruik word.
Voorkeurbehandeling van vroue en gestremde persone kan ook gebied word. Dit kan dalk
nie moontlik wees om alle vissers of oesinsamelaars wat deel van die kleinskaalse
vissersgemeenskap uitmaak en lede van die regsentiteit is, toe te laat om aktiwiteite, soos
om op see te gaan, te onderneem nie. Meganismes soos rotasieskedules kan dus waar
wenslik nodig wees. Geen regte sal ingevolge hierdie beleid aan individuele persone
toegeken word nie. Kleinskaalse vissers wat ingevolge die langtermynregte-
toekenningsproses regte hou en wat nie deel van ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit is
nie sal nie op die behoud van regte ingevolge hierdie beleid geregtig wees nie.
Plaaslike verkope en verbruik van lewende mariene hulpbronne is belangrik. Die
Departement sal die ontwikkeling van plaaslike markte en die maksimering van voordele wat
uit kleinskaalse vissers op plaaslike vlak verkry moet word, aanmoedig. Dit sal ʼn reeks
positiewe aansporings insluit ten einde plaaslike markaktiwiteit te bevorder en die mag van
kleinskaalse vissersgemeenskappe te vergroot. Spesifieke maatreëls sal ook ingestel word
om vroue in die ontwikkeling van ʼn reeks waardetoevoegende aktiwiteite te ondersteun.
6.2.3 Multispesiebenadering
Die Departement erken dat kleinskaalse vissers tradisioneel ʼn verskeidenheid spesies geoes
het. Die benadering is dat oorweging hieraan geskenk sal word deur vissers toegang tot
veelvuldige spesies binne ʼn gebied of ʼn bepaalde voorkeurgebied te gee. Die besluit
rakende watter spesies in die toekenning ingesluit sal word, asook die omvang van die
toekenning, sal hoofsaaklik op die hoeveelheid beskikbare lewende mariene hulpbronne
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
38

gegewe die TTV, sone-toekennings en TOV van bepaalde spesies gebaseer wees. Die
insluiting van spesies in die multispesiestelsel sal, onder andere, van die volgende afhang:
a) die beskikbaarheid en produktiwiteit van bepaalde spesies van ʼn sedentêre aard in ʼn
bepaalde gebied;
b) die geografiese beskikbaarheid van spesifieke trekspesies aan die betrokke
kleinskaalse vissersgemeenskap en die TOV van daardie spesies. As gevolg van die
aard van trekspesies sal dit nie moontlik wees om hierdie spesies aan spesifieke
gemeenskapsgebaseerde regsentiteite wat binne ʼn bepaalde kleinskaalse
vissersgemeenskapsgebied werk, toe te ken nie. Die toekenning vir trekspesies sal,
waar toepaslik, oor die grense van kleinskaalse vissersgemeenskapsgebiede en
volgens die geografiese beskikbaarheid (van die hulpbron) aan die betrokke
gemeenskap toegestaan word en sal nie die algehele vangspoging vir daardie
spesies oorskry nie;
c) die mate waarin hierdie hulpbronne (sedentêre en trekspesies) volhoubaar benut kan
word;
d) die mate waarin ʼn bepaalde hulpbron reeds ingevolge die langtermynregtetoekenningproses
benut word;
e) die beskikbaarheid van bepaalde spesies waar die TTV uit sone-toekennings
bestaan, met inagneming van die toekennings aan ander subsektore (soos die
kommersiële en ontspanningsektore) ten einde te verseker dat die sone-toekenning
nie die TTV oorskry nie;
f) die potensiële markwaarde van die hulpbron met die verkoop daarvan, met
inagneming van die waardetoevoegingspotensiaal; en
g) die aard, omvang en geskiedenis van tradisionele visvangs in die gebied.
Dit is ʼn paar van die faktore wat die Departement in ag kan neem tydens die oorweging van
watter spesies in die toekenning van kleinskaalse visvangregte aan
gemeenskapsgebaseerde entiteite ingesluit moet word. Die lys faktore is nie volledig nie. Die
hoeveelheid lede van ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit in ʼn gebied of bepaalde
voorkeur-visvanggebied wat die visvangreg sal uitoefen om ʼn bepaalde hulpbron te oes wat
aan daardie gemeenskapsgebaseerde regsentiteit toegestaan is, sal byvoorbeeld ook in ag
geneem word ten einde te verseker dat die hulpbron volhoubaar benut word. Die
Departement kan, waar toepaslik, oorweeg om voorkeur te gee aan die toekenning van
“nuwe” spesies wat vir die kleinskaalse vissery beskikbaar word.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
39

6.2.4 Toekenningskriteria
Die kriteria vir die toekenning van regte om vis te vang en om visverwerkingsondernemings
te bedryf aan kleinskaalse vissersgemeenskappe en vir ʼn kontrolemeganisme om tussen
kleinskaalse vissers en kleinskaalse vissersgemeenskappe en ander individue en
gemeenskappe te onderskei, word hieronder uiteengesit.
Bykomend tot die toepassing van die kriteria wat hieronder uiteengesit is wanneer daar
bepaal moet word of ʼn gemeenskap ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap is, moet die
besluitnemer ook ander faktore in ag neem. Hierdie faktore kan die volgende insluit:
a) behoorlike oorweging daarvan om jong volwassenes (tussen 18 en 35 vanuit die
kleinskaalse vissersgemeenskap) die geleentheid te gee om die kleinskaalse
visserysektor te betree, alhoewel hulle nie kan bewys dat hulle tien jaar ondervinding
het nie; en
b) hantering van versoeke van nie-Suid-Afrikaanse burgers wat aan die onderstaande
kriteria voldoen om as geskik vir opname in die kleinskaalse vissersgemeenskap,
geag te word.
KRITERIA VIR GEMEENSKAPSGEBASEERDE
REGSENTITEIT (REGTEHOUER)
40
KRITERIA VIR VISSERS OM LEDE VAN
GEMEENSKAPSGEBASEERDE
REGSENTITEIT TE WORD
Erkende kleinskaalse vissersgemeenskap Moet Suid-Afrikaanse inwoners (manlik of
vroulik) vanuit die kleinskaalse
vissersgemeenskap wees
Gemeenskapsgebaseerde regsentiteit Moet ten minste 18 jaar oud wees (in die geval
waar kinders aan die hoof van huishoudings
staan, kan ʼn voog uit die gemeenskap aangestel
word om sodanige kinders as lede van die
regsentiteit te verteenwoordig)
Lys geïdentifiseerde geskikte vissers Moet lewende mariene hulpbronne direk oes of
op ʼn daaglikse grondslag in bedrywe soos
verwerking en bemarking van die hulpbronne
betrokke wees (tensy liggaamlik gestremd)
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
Moet direkte historiese betrokkenheid in die
kleinskaalse visserysektor kan wys (deur tien
jaar ondervinding op enige enkele tyd, maar nie

KRITERIA VIR GEMEENSKAPSGEBASEERDE
REGSENTITEIT (REGTEHOUER)
41
KRITERIA VIR VISSERS OM LEDE VAN
GEMEENSKAPSGEBASEERDE
REGSENTITEIT TE WORD
noodwendig oor die laaste tien jaar nie)
Moet historiese betrokkenheid in tradisionele
visvangbedrywe te wys, wat die vang, verwerking
of bemarking van lewende mariene hulpbronne
insluit
Moet die grootste gedeelte van hul
bestaansmiddele uit kleinskaalse of tradisionele
visvangbedrywe verkry en moet kan wys dat
hulle historiese afhanklik is van lewende mariene
hulpbronne, hetsy direk of in huishoudelike
verband, om in voedsel- en basiese
bestaansbehoeftes te voorsien
Moet geen ander permanente werk hê nie
Lewe van hul vangs, of is by verkope, ruilhandel
of semi-kommersiële aktiwiteit betrokke
6.2.5 Prosedure vir die verkryging van gemeenskapsgebaseerde regte
ʼn Kleinskaalse vissersgemeenskap doen aansoek by die Minister vir erkenning as ʼn
kleinskaalse vissersgemeenskap. Voor die aansoek om ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap
egter ingedien word, moet die Departement gemeenskappe inlig oor die kriteria vir sodanige
gemeenskap, die redes waarom ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap verklaar word en die
implikasies van sodanige verklaring ingevolge die beleid. Die Departement moet dit onder
die aandag van persone in die gemeenskap bring deur werksessies of inligtingsveldtogte in
koerante of radiouitsendings of enige ander middele wat dit onder omstandighede geskik ag.
Die kleinskaalse vissersgemeenskap doen aansoek by die Minister om as ʼn kleinskaalse
vissersgemeenskap ingevolge hierdie beleid erken te word. Omvattende raadpleging tussen
die gemeenskap en die Departement kan nodig wees voor die aansoek aan die Minister
gerig word. Dit is om te verseker dat die gemeenskap die implikasies van die verklaring van
ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap verstaan. Die proses word hieronder verduidelik en in die
daaropvolgende diagram uiteengesit.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)

a) Die minister is oortuig dat dit ʼn bona fide- kleinskaalse vissersgemeenskap is en verklaar
die kleinskaalse vissersgemeenskap en omskryf die omvang daarvan.
Nadat ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap sy aansoek by die Minister ingedien het, oorweeg
die Minister daardie aansoek in terme van die definisie en kriteria in hierdie beleid. Indien die
Minister oortuig is dat die gemeenskap ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap is, verklaar die
Minister dit as sodanig en omskryf sy die omvang van die gemeenskap. Hierdie verklaring
moet in die Staatskoerant gepubliseer word asook in ʼn plaaslike koerant van die
gemeenskap se omgewing.
b) Die kleinskaalse vissersgemeenskap identifiseer kleinskaalse vissers wat voldoen aan
die kriteria om deel van die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit te word en hierdie lys
word aan die Minister voorgelê.
Dit is die verantwoordelikheid van die kleinskaalse vissersgemeenskap om die kleinskaalse
vissers in daardie gemeenskap te identifiseer wat voldoen aan die kriteria vir insluiting by die
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit wat deur die beleid bepaal word.
Nieregeringsorganisasies moet moontlik hierdie gemeenskappe bystaan om te verseker dat
die kriteria behoorlik toegepas word sodat die lys die name van bona fide- kleinskaalse
vissers bevat.
Die oproep om name kan gedoen word deur middel van ʼn advertensie in ʼn plaaslike koerant
van daardie omgewing of enige ander metode wat die Departement onder omstandighede
geskik ag. Lede van die voorgestelde kleinskaalse vissersgemeenskap lewer kommentaar
op die name op die voorlopige lyste op grond van die bepaalde kriteria vir ʼn lid van ʼn
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit. Die kleinskaalse vissersgemeenskap ontwikkel ʼn lys
van kleinskaalse vissers vanuit daardie gemeenskap. Hierdie lys word aan die Minister
voorgelê.
ʼn Kleinskaalse visser mag op see gaan om vis te vang of te oes solank haar of sy naam op
die lys is, sy of hy visvang ooreenkomstig die bepalings waarop ooreengekom is toe die
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit besluit het wie die regte mag uitoefen, en sy of hy
visvang ooreenkomstig die voorwaardes van die permit wat deur die Departement uitgereik
is. Die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit is daarvoor verantwoordelik om die lys by te
werk, maar die Departement moet van die bywerking verwittig word.
c) Die Minister, die Departement of ʼn derde party kontroleer die lys aan die hand van die
kriteria. Hulle lig die kleinskaalse vissers in dat die gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit opgerig mag word.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
42

Die name van persone op die lys sal gekontroleer word teenoor die kriteria wat deur die
kleinskaalse vissersgemeenskap in daardie spesifieke gebied gebruik is. Die beleid stel voor
dat die kontrole deur ʼn onafhanklike derde party onderneem word. Hierdie meganisme is ten
einde te verseker dat die kriteria na behore toegepas is en dat slegs persone wat wel
kleinskaalse vissers is lede van die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit sal wees. Indien
die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit in ʼn latere stadium die name op die lys bywerk, sal
daardie name moontlik ook gekontroleer moet word.
d) Die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit word opgerig.
Wanneer die name op die lys gekontroleer is, mag die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit
opgerig word. Hierdie gemeenskapsgebaseerde regsentiteit bestaan uit kleinskaalse vissers
wat op grond van die definisie nie slegs persone insluit wat by visvang betrokke is nie, maar
ook persone wat by die verwerking van lewende mariene hulpbronne betrokke is.
Die Departement kan, ten einde vissers en gemeenskappe te help om die oprigting van ʼn
regsentiteit behoorlik te oorweeg, te implementeer en ten uitvoer te bring, werksessies hou
om dit aan vissers en gemeenskappe te verduidelik en hulle te adviseer oor die regsentiteite
wat aan gemeenskappe beskikbaar is. Die vissers en gemeenskappe sal moet besluit op die
geskikte regsentiteit wat in hul beste belang is. Die Departement kan, met die bystand van
ander regeringsdepartemente, die nodige opleiding en opvoeding verskaf om die onderskeie
gemeenskappe te help om ingeligte besluite ten opsigte van die mees geskikte regsentiteit te
neem.
Indien die meerderheid lede van die kleinskaalse vissersgemeenskap teenwoordig by ʼn
vergadering om op ʼn regsentiteit te besluit die soort regsentiteit kies, moet daardie
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit opgerig word. Die Departement, ʼn ander
regeringsdepartement of selfs verteenwoordigers van NRO’s kan by sodanige vergadering
as voorsitter optree. Voorlopige komiteelede moet genomineer word wat daarvoor
verantwoordelik sal wees om te verseker dat die entiteit opgerig word en geregistreer word
ingevolge die wette wat op daardie entiteit van toepassing is.
Die kleinskaalse vissersgemeenskap rig ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit op (of in
gevalle waar die Departement van mening is dat dit toepaslik is, meer as een) vir ʼn
kleinskaalse vissersgemeenskap in ʼn spesifieke gebied. Die reg om vis te vang en ʼn
visverwerkingsonderneming te bedryf, word besit deur die gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit bestaande uit kleinskaalse vissers (met inbegrip van persone wat by bemarkings-
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
43

en verwerkingsaktiwiteite betrokke is). Die regte van die individuele lede van hierdie
regsentiteit moet in die oprigtingsdokumente van die regsentiteit beskerm word.
e) Die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit stel ʼn lys op van lede wat die entiteit se
toekenning mag vang en doen aansoek om die visvangreg en ook, indien nodig, die
visverwerkingsreg.
Die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit stel dan ʼn lys op van vissers wat op see mag gaan
om die toekenning wat aan die entiteit gemaak is, uit te oefen. Geen regte word aan ʼn
individuele persoon toegeken nie, aangesien die entiteit die reg besit. Dit is dalk nie moontlik
vir al die vissers wie se name op die lys is om aktief by die vang van lewende mariene
hulpbronne betrokke te wees nie. Dit kan wees omdat die TTV of TOV wat aan die
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit toegeken is, nie voldoende is om te regverdig dat al
die lede van die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit op see gaan nie. Dienooreenkomstig
kan die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit genoodsaak wees om van rotasieskedules of
enige ander meganisme gebruik te maak ten einde te verseker dat daardie vissers wat op
see wil gaan wel die geleentheid het.
Die besonderhede van hoe hierdie vissers vir hul vangs beloon sal word, moet ook vooraf
bepaal word, alhoewel dit van tyd tot tyd gewysig kan word. Die besonderhede moet
stipuleer of die vissers vir die vangs betaal moet word, of hulle salaristrekkende werknemers
is en die mate waarin die vissers mag deel in die voordeel wat geput word uit die waarde wat
tot die hulpbron bygevoeg word. Hierdie besonderhede sal in die oprigtingsdokumente van
die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit uiteengesit word.
Wanneer die lys persone wat die lewende mariene hulpbron mag vang of oes, opgestel en
gefinaliseer is, dien die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit sy aansoek om ʼn visvangreg
en, indien nodig, ʼn visverwerkingsreg in.
f) Die Minister (of gedelegeerde beampte) oorweeg die aansoek en besluit om die reg(te)
toe te staan of te weier.
Die Minister (of haar gedelegeerde beampte) besluit om die reg toe te staan of te weier.
Indien ʼn gedelegeerde beampte die besluit geneem het, is ʼn appèl tot die Minister
beskikbaar. Wanneer die Minister ʼn besluit geneem het, is geen verdere appèl beskikbaar
nie.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
44

Alle kleinskaalse vissers wat oorweeg word of kan toon dat hulle deel van 'n
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit kan wees, moet aan die kriteria in die beleid
voldoen.
Die kleinskaalse vissersgemeenskap doen by die Minister aansoek om erkenning as 'n
kleinskaalse vissersgemeenskap.
Die minister is oortuig dat dit 'n bona fide- kleinskaalse vissersgemeenskap is en
verklaar die kleinskaalse vissersgemeenskap en omskryf die omvang daarvan.
Die kleinskaalse vissersgemeenskap identifiseer kleinskaalse vissers wat voldoen aan
die kriteria om deel te word van die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit en hierdie
lys word aan die Minister voorgelê.
Die Minister, die Departement of 'n derde party kontroleer die lys aan die hand van
die kriteria. Hulle lig die kleinskaalse vissers in dat die gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit opgerig mag word.
Die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit word opgerig.
Die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit stel 'n lys op van lede wat die entiteit se
toewysing mag vang en doen aansoek om die visvangreg en ook, indien nodig, die
visverwerkingsreg.
Die Minister (of gedelegeerde beampte) oorweeg die aansoek en besluit om die
reg(te) toe te staan of te weier.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
45

6.2.6 Duur van regte
Kleinskaalse visvangregte sal toegeken word vir die oorblywende tyd van die
toekenningstydperk vir langtermynregte. Dit is sodat die Departement tyd het om die spesies
waartoe kleinskaalse vissers toegang mag hê, te herevalueer. Dit het ook die bykomende
voordeel dat dit toelaat dat hierdie beleid op een lyn met die ander toekenningsprosesse
gebring word, wat ook raadpleging met bestaande regtehouers insluit.
6.2.7 Appèl
Enige persoon wat geraak word deur ʼn besluit wat geneem is deur ʼn ander persoon
handelende op gesag wat ingevolge die WLMH of artikel 238 (d.w.s. agentskap en
delegering) van die Grondwet gedelegeer is, mag by die Minister appèl aanteken.
In die geval waar die Minister haar gesag aan ʼn beampte delegeer om ingevolge die WLMH
ʼn besluit te neem om regte toe te staan (soos uiteengesit in afdeling 6.3.2 hierbo) kwantum
tot ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit, mag daar by die Minister teen daardie besluit
appèl aangeteken word. Geen appèl is beskikbaar in gevalle waar die Minister die besluit
neem nie. Die besluite waarteen appèl aangeteken mag word, sluit die volgende in:
a) die weiering om ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap te verklaar;
b) die afbakening van ʼn gebied wat deur ʼn bepaalde kleinskaalse vissersgemeenskap
gebruik mag word;
c) die weiering om regte aan ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit toe te staan; of
d) in die geval waar ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit kleinskaalse visvangregte
toegestaan word, maar dit nie tevrede is met die toekenning wat gemaak is nie.
Indien ʼn appèl by die Minister aangeteken is, word die besluit waarteen geappelleer is,
opgeskort totdat die Minister die appèl oorweeg het.
6.2.8 Meganismes vir konflikoplossing
Indien daar konflik tussen lede van ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap ontstaan, moet
daardie konflik opgelos word in terme van die interne meganismes vir konflikoplossing
waarop lede van die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit ten tyde van die oprigting
daarvan ooreengekom het. Geen appèl tot die Minister is beskikbaar nie. Indien ʼn individu
wat aan ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit behoort, verontreg voel deur enige besluit
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
46

wat binne daardie struktuur geneem is, het sy of hy nie verhaal op die appèlbepalings
ingevolge die WLMH nie.
Die Direkteur-generaal mag, uit sy of haar eie beweging of op versoek van ʼn kleinskaalse
vissersgemeenskap, ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit of enige lid van ʼn kleinskaalse
vissersgemeenskap of gemeenskapsgebaseerde regsentiteit, ʼn geakkrediteerde
bemiddelaar aanstel wat vir die partye aanvaarbaar is om te help om enige kwessies op te
los of geskille te besleg, met inbegrip van die volgende:
a) die geskiktheid van individue om lede van ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit te
wees;
b) die voorbereiding of aanname van ʼn grondwet;
c) konflik tussen kleinskaalse vissersgemeenskappe;
d) konflik tussen ʼn kleinskaalse vissersgemeenskap en die gemeenskapsgebaseerde
regsentiteit;
e) konflik tussen gemeenskapsgebaseerde regsentiteite;
f) konflik tussen ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit en sy lede of tussen lede of
komiteelede van hierdie entiteite.
Die Direkteur-generaal mag, uit sy of haar eie beweging of op versoek van een van die
partye in die geskil, ʼn persoon aanstel wat genoegsame ervaring in of kennis van
bemiddeling in gemeenskapsgeskille het in gevalle waar die partye in die geskil nie kan
ooreenkom oor die persoon wat aangestel moet word nie.
6.2.9 Huidige regtehouers
Vissers aan wie langtermyn-visvangregte volgens die proses vir die toekenning van
langtermynregte toegestaan is en wat aan die kriteria vir kleinskaalse vissers voldoen, mag
hulle visvangregte vir die duur van die tydperk vir langtermynregte behou. Wanneer die
tydperk vir langtermyn-visvangregte verstryk, mag die kleinskaalse visser egter by hierdie
beleid geïnkorporeer word, met dien verstande dat sy of hy aan die kriteria vir kleinskaalse
vissers voldoen en deel van die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit is.
ʼn Visser wat voldoen aan die vereistes vir ʼn kleinskaalse visser ten opsigte van die
kleinskaalse vissersgemeenskap of gemeenskapsgebaseerde regsentiteit met visvangregte
ingevolge die langtermynbeleid mag kies om in hierdie beleid geakkommodeer te word. In
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
47

daardie geval sal hy of sy nie geregtig wees om die visvangreg te behou wat ingevolge die
Algemene Visserybeleid oor die Toekenning en Bestuur van Langtermyn- Kommersiële
Visvangregte (2005) toegeken is nie. Die Minister mag na haar goeddunke, en in gevalle
waar dit toepaslik is, die TTV en/of TOV kombineer van permithouers ingevolge die
langtermynbeleid wat besluit om ingevolge die beleid geakkommodeer te word en die
Minister mag dit by die TTV en/of TOV van die betrokke kleinskaalse vissersgemeenskap of
gemeenskapsgebaseerde regsentiteit byvoeg.
Daar is verskeie kategorieë regtehouers ingevolge die huidige langtermyn-visserybeleid wat
ernstige wetlike uitdagings vir die ontwikkeling van die beleid inhou. Byvoorbeeld, ʼn groot
hoeveelheid persone wat ingevolge die beleid as kleinskaalse vissers kwalifiseer, het
toegelaat dat hul name en identiteitsdokumente gebruik word om maatskappye te stig wat
kommersiële regte het. Baie van hierdie vissers het egter nie gereelde of konsekwente
dividende ontvang nie en is steeds afhanklik van die kleinskaalse visserysektor vir hul
bestaan. Hierdie vissers moet, wanneer die voorlopige lyste opgestel word, versoek dat hul
name by die lys bygevoeg word. Hulle moet egter besonderhede verskaf van die
regsentiteite met kommersiële visvangregte waarvan hulle deel is en aan die Departement
en gemeenskapsgebaseerde regsentiteit bewys lewer van die geld wat hulle ontvang het oor
die tydperk waarvoor die regsentiteit die langtermyn- kommersiële visvangreg behou. Sodra
daardie inligting voorsien is, mag die Departement die saak ondersoek en die nodige stappe
doen.
6.3 Visverwerkingsondernemings
Geen persoon mag ʼn visverwerkingsonderneming bedryf tensy die Minister ʼn reg aan
daardie persoon toegestaan het om sodanige onderneming te begin of te bedryf nie. 24
Die
aktiwiteite wat deur gemeenskapsgebaseerde regsentiteite onderneem word, kan onder die
betekenis van ʼn “visverwerkingsonderneming” val, soos in die WLMH omskryf word. Dit
beteken dat bykomend tot kleinskaalse visvangregte ʼn reg om sodanige onderneming te
bedryf ook nodig sal wees. 25
Spesiale klem moet geplaas word op die versterking van die rol
wat vroue in visverwerking speel as ʼn manier waarop vroue in die kleinskaalse visserysektor
bemagtig kan word.
24
25
Artikel 18(1) van die WLMH.
Die betekenis van “visverwerkingsonderneming” kan gewysig word om fasiliteite of gebiede wat deur
kleinskaalse vissers gebruik word, uit te sluit.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
48

Tydens die regtetoekenningsproses moet die Departement dit onder entiteite se aandag
bring dat hulle ook om ʼn visverwerkingsreg aansoek sal moet doen en dat hul lede die vis by
ʼn spesifieke onderneming sal moet verwerk. Dit kan ʼn meganisme wees om die spesies wat
gevang word te moniteer en die saamvoeging van die onderskeie vangste, en nog
belangriker, die verspreiding van geld wat deur die verkoop van vis verdien is, te beheer. Dit
kan egter onprakties wees om dit regdeur al die gebiede te implementeer. 26
6.4 Toepaslikheid van permitte, heffings en fooie
6.4.1 Permitte, heffings en aansoekfooie
Die Departement poog om te verseker dat toegang tot sy administrasie ten opsigte van
onder andere besluitneming en permitte meer deursigtig en, waar toepaslik,
gedesentraliseerd sal wees. Die Departement is bewus van die probleme wat vissers ervaar
wanneer hulle kwessies wil opper of bekommernisse het waarop ingegaan moet word. Die
oprigting van gemeenskapsgebaseerde regsentiteite en medebestuur kan sommige van
hierdie probleme wat hulle voorheen ervaar het, oplos deur ʼn platform te bied waarop hierdie
aangeleenthede op plaaslike vlak aandag kan geniet, benewens die oprigting van
inligtingspilpunte wat vissers ook van hulp kan wees.
Gemeenskapsgebaseerde regsentiteite sal ʼn nominale aansoekfooi betaal wanneer hulle om
kleinskaalse visvangregte aansoek doen. Sodanige fooie sal deur middel van raadpleging
met belanghebbendes bepaal word sodra die beleid geïmplementeer is. Vir sekere hefbare
spesies (wat nog bepaal moet word), mag die Departement heffings op uitgetrekte vis vra.
6.4.2 Voorwaardes vir kleinskaalse visvangregte en permitte
Die Departement mag voorwaardes insluit wanneer dit regte of permitte toestaan wat
toepaslik vir hierdie sektor in die beleid is.
Die Departement mag die volgende voorwaardes insluit wanneer dit regte toestaan, naamlik
dat:
a) daar nie van die ooreengekome kriteria afgewyk word nie;
b) daar spesiale bepalings vir vroue, mense met gestremdhede en bejaardes is;
c) statistieke bygehou word en gereeld aan die Departement gestuur word; of
26
Verdere insette deur die belanghebbendes is nodig.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
49

d) waar toepaslik, heffings betaal word.
Die onderstaande voorwaardes kan in die permit ingesluit word:
e) die soort vaartuig wat gebruik mag word;
f) die visgereedskap wat gebruik mag word;
g) die gebiede waarin daar visgevang mag word;
h) die gebiede waarin lewende mariene hulpbronne uitgetrek mag word;
i) die gebiede waarin lewende mariene hulpbronne verkoop mag word;
j) dat daar aan voedselveiligheidsvereistes voldoen moet word; of
k) dat arbeidswette nagekom moet word.
6.5 Oordrag van visvangregte
Kleinskaalse visvangregte mag slegs in buitengewone omstandighede oorgedra word en
slegs aan ʼn gemeenskapsgebaseerde regsentiteit wat ingevolge die beleid opgerig is. Die
oordrag van hierdie visvangregte moet strook met die beginsels en doelstellings van die
beleid.
Aansoek om die oordrag van die reg moet aan die Minister gerig word. Die Minister besluit of
die reg oorgedra mag word al dan nie. As deel van die besluitnemingsproses moet die
Minister die kriteria vir die toekenning van kleinskaalse visvangregte wat in die beleid
uiteengesit word, oorweeg, asook die mate waartoe die kleinskaalse vissersgemeenskap of
die gemeenskapsgebaseerde regsentiteit aan wie die reg oorgedra gaan word aan die
kriteria voldoen.
Die Minister kan, voor en tydens die oorweging van ʼn aansoek om die oordrag van
visvangregte, ʼn oproep doen om kommentaar van die kleinskaalse vissersgemeenskap,
gemeenskapsgebaseerde regsentiteite in die gebied of persone in die gebied waarin die reg
uitgeoefen sal word.
7. HERSIENING VAN DIE BELEID
Ten slotte/laastens is dit belangrik dat daar met die aanvaarding en implementering van die
beleid ʼn verbintenis tot voortdurende en voortgesette hersiening van die beleid se
doeltreffendheid ten opsigte van ekologiese volhoubaarheid en die sosio-ekonomiese
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
50

ehoeftes van die betrokke gemeenskappe en vissers is. Wanneer die Departement die
algemene visserybeleid hersien, sal dit die beginsels, doelstellings en bestuursbenadering
ten opsigte van die kleinskaalse visserysektor soos uiteengesit in hierdie beleid in ag neem
ten einde belyning tussen die beleide te verseker.
Navorsing en voortgesette monitering deur sowel die regering as belanghebbendes sal ʼn
belangrike rol in die identifisering van swak punte en tekortkominge in die beleid en die
implementering daarvan speel.
Die Departement sal ʼn monitering-en-evalueringstelsel daarstel ten einde seker te maak dat
die regering en ander belanghebbendes bruikbare, betroubare en tydige terugvoer ontvang.
Hierdie stelsel moet ook risikogebiede, soos finansiële bestuur deur diensverskaffers en
begunstigdes, die toereikendheid van steundienste en omgewingskwessies moniteer.
Lukrake ex post-oudits, sowel fisies as finansieel, sal stelselmatig ontplooi word.
Die monitering-en-evalueringstelsel kan die uitkomste en prosesse van die projek assesseer,
byvoorbeeld, deur van die onderstaande metodes en hulpmiddels gebruik te maak:
a) ʼn aangepaste bestuursinligtingstelsel (BIS), ten einde aanvangs- en vorderingsdata
oor ingrypings asook begunstigdes en diensverskaffers se prestasie te versamel en
te organiseer;
b) riglyne vir rekordhouding en bestuur van prestasie-inligting;
c) periodieke kwalitatiewe monitering van begunstigdes, ten einde projekprosesse
en -probleme te ondersoek;
d) periodieke opnames op ondernemings- en firma-vlak uit ʼn steekproef begunstigdes,
ten einde te help om voordele van die projek op ondernemingsvlak te bepaal; en
e) kwalitatiewe assessering van die impak van die beleid op mense wat in die
fokusgebiede woon.
ʼn Nougesette wetenskaplike impakstudie sal onderneem word om die sukses of mislukking
van die beleid oortuigend te demonstreer. Dit is die impakstudie wat beoordeel of die
vernaamste uitkomsaanwysers, naamlik sukses en volhoubaarheid, behaal word.
Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)
51