Afrikaans

DEPARTEMENT LANDBOU, BOSBOU EN VISSERYE
TAK: BESTUUR VAN VISSERYE
HERSIENE KONSEPBELEID
VIR DIE TOEKENNING EN BESTUUR VAN VISVANGREGTE IN
DIE WITMOSSEL-VISVANGBEDRYF: 2013
HIERDIE BELEID MOET SAAMGELEES WORD MET DIE
HERSIENE ALGEMENE KONSEPBELEID VIR DIE
TOEKENNING EN BESTUUR VAN VISVANGREGTE: 2013
(beskikbaar by www.daff.gov.za)
Hierdie dokument is ook in Engels, isiXhosa en isiZulu beskikbaar

Inhoud
1. Inleiding 3
2. Biologie en hulpbron-dinamiek 3
3. Sektorprofiel 4
4. Doelstellings 5
5. Tydsduur van regte 5
6. Nuwe toetreders 5
7. Beoordelingskriteria 6
7.1 Uitsluitingskriteria 6
(a) Formele aspekte van applikant 6
(b) Aansoeke van gesinne 6
(c) Nakoming 6
(d) Papierkwotas 7
(e) Nie-benutting 7
(f) Persoonlike betrokkenheid 7
(g) Multisektor-betrokkenheid 7
7.2 Ewewigtigheidskriteria 7
(a) Transformasie 7
(b) Belegging in die visserybedryf 8
(c) Vangsprestasie 8
(d) Afhanklikheid van witmossels 8
(e) Plaaslike ekonomiese ontwikkeling 8
8. Aansoekfooie 8
9. Voorlopige lyste 9
10. Permitvoorwaardes 9
11. Prestasiemeting 9
12. Beleidshersiening 9

1. Inleiding
1.1 Hierdie beleid oor die toewysing en bestuur van visvangregte in die
witmosselsektor word deur die Minister van Landbou, Bosbou en
Visserye ("die Minister") uitgereik. Hierdie beleid moet saamgelees word
met die Algemene Beleid op die Toewysing en Bestuur van Visvangregte:
2013 (die „Algemene Beleid“).
1.2 Die algemene doel van hierdie beleid is om die oorwegings uiteen te sit
wat van toepassing sal wees op die toewysing van regte in die
witmosselsektor. Talle van hierdie oorwegings is nie nuut nie. Dit is reeds
in die verlede op die toewysing van regte toegepas, en in `n mate
boekstaaf hierdie beleidsdokumente daardie oorwegings.
1.3 Sommige beleidsrigtings oor die bestuur nadat regte reeds toegewys is,
word ook in hierdie beleidsdokument voorgelê. ’n Bestuursplan vir die
witmosselsektor sal in die loop van 2014 met alle houers van
visvangregte in die bedryf uitgeklaar word. Daardie plan sal die
bestuursmetodologie en die prosedures vir die bedryf in besonderhede
uiteensit.
1.4 Die Minister beoog om die artikel 18-bevoegdhede om regte in die
witmosselsektor toe te ken, ingevolge artikel 19 van die Wet op Mariene
Lewende Hulpbronne 18 van 1998 („die MLRA“) aan `n amptenaar van
die Departement te delegeer. Hierdie beleidsdokument sal vir die
gedelegeerde gesag as rigsnoer dien by besluitneming oor aansoeke in
hierdie sektor.
2. Biologie en hulpbron-dinamiek
2.1 Witmossels (Donax serra) se voorkomsgebied is tussen Noord
Namibië

en die Wilde Kus. Dit kom in groot getalle voor op die sanderige
strande van die Wes- en Suidkus van Suid-Afrika. Die
streeksverspreiding van die mossel verander na gelang van die
getysiklus. Aan die Weskus kom halfwas-mossels hoog teen die strand
voor, terwyl volwasse mossels rondom en benede die gemiddelde
springgety-laagwatermerk voorkom. Aan die Oos- en Suidkus hou
volwasse mossels in die medium-getygebied.
2.2 Witmossels is die oorheersende graafdier op sanderige strande, en
hulle verkies gematigde kusstroke. Hulle is tweeklep-weekdiere wat
volgens die filtrasiemetode voed, en hulle bereik binne ongeveer vyf
jaar `n skulplengte van 60 millimeters. Die mossels migreer in
ooreenstemming met die getysiklus teen die strand op en af, en
halfwas-mossels migreer meer dikwels as die volwassenes.
2.2 Die vangs van witmossels word tot die Weskus beperk, waar hierdie
mossels weens die voedingryke Benguelastroom besonder volop is.
3. Sektorprofiel
3.1 Die vangs van witmossels is beperk tot sewe gebiede langs die
Weskus. Die sektor het in die laat sestigerjare van die vorige eeu
begin, maar in 1966 is dit hard getref deur `n rooi gety wat
grootskaalse vrektes onder witmossels veroorsaak het. Die herstel van
die populasie het meer as tien jaar geneem, en dit het tot `n sterk
afname in die vangs per eenheids-inspanning („CPUE – Catch per Unit
Effort“) gelei.
3.2 Die algehele hoeveelheid witmossels wat per jaar gevang word, het
sedert die tagtigerjare van die vorige eeu bestendig gedaal. Dit was
grootliks die gevolg van die sektor se gebrek aan ekonomiese lewens-
vatbaarheid. Opnames wat in 1988 en 1989 gedoen is, toon dat die
jaarlikse vangs minder as een persent uitmaak van die gevestigde bio-

massa in die betrokke gebiede. Dit word bevestig deur die voorlopige
uitslag van opnames wat in 2003 en 2004 deurgevoer is. Die hulpbron
is daarom as onderbenut beskou.
3.3 Die witmosselbedryf word tans volgens die Algehele Toelaatbare
Inspanning (Total Allowable Effort – TAE) bestuur. Die TAE in die
tydperk 2005 – 2012 was sewe houers van regte en 49 plukkers. Die
sewe houers van regte is elk beperk tot die gebruik van hoogstens
sewe plukkers van witmossels in een van die sewe witmossel-
vangsgebiede langs die Weskus. Tans word die TAE-metode beskou
as die mees doeltreffende meetskaal vir die bestuur van die
witmosselbedryf.
3.4 Altesame 86% van die aantal houers van regte in die witmosselbedryf
was swartmense en 14% witmense. Van die 86% swartmense was
43% swart mans en 43% swart vroue. Van die 14% witmense was 0%
wit mans en 14% wit vroue.
3.5 Die witmossel-TAE (Algehele Toelaatbare Inspanning) vir die
vangseisoenevir die geldigheidsduur van die eerskomende
visvangregte, sal in ooreenstemming met die MLRA deur die
Departement bepaal
word. Daardie geldigheidsduur begin in 2014.
4. Doelstellings
4.1 Die oorkoepelende doelstelling van die toekenning van visvangregte in
die witmosselbedryf, is die volgende:
(a) Om ingevolge die kategorieë van ras, gender en gestremdheid billike
toegang tot en voordele uit die witmosselbedryf te verseker, met
inagneming van die historiese agtergrond van die vissers;

(b) Om regte op witmossels toe te ken ingevolge die kriteria vir die
toekenning van witmosselvangsregte;
(c) Om die witmosselbedryf in samewerking met ander regeringsvlakke en
met rolspelers in die bedryf te bestuur, en wel op ʼn manier wat
erkenning gee aan die prioriteite van die regering asook aan die
strategiese doelstellings van die verskeie regeringsvlakke, die belange
van die visvangbedryf, maar veral ook op `n manier wat tot lof en eer
sal wees van Hom wat die mens die vermoë gegee het om oor die
visse (insluitende witmossels) te heers; en
(d) Om op ʼn volhoubare en gebalanseerde wyse die grootste moontlike
voordeel te trek t.o.v. die maatskaplike, ekonomiese, biologiese en
ekonomiese doelstellings wat betrekking het op die witmosselbedryf.
5. Geldigheidsduur van regte
5.1 Visvang- of oesregte vir witmossels sal vir 7 jaar toegeken word
(van 2014 tot 2020).
5.2 Die visvang- of oesregte vir witmossels sal outomaties verval en
ongeldig wees indien:
(a) die reg gekanselleer of herroep word kragtens die MLRA; en / of
(b) die geldigheidsduur van die reg wat kragtens die MLRA toegeken
is, verstryk.
6. Nuwe toetreders
Sedert die witmosselregte wat in 2005 toegeken is, verstryk het, beoog die
Departement om witmosselregte tydens 2013 se toekenningsproses van
witmosselregte aan suksesvolle applikante toe te ken, insluitende nuwe
toetreders aan wie daar tydens die toekenningsperiode tussen 2005 en 2012
geen regte of vrystelling toegeken is nie.

7. Beoordelingskriteria
Aansoeke vir visvang- of oesregte vir witmossels sal volgens ʼn aantal
uitsluitings- en ewewigtigheidskriteria beoordeel word. ʼn Afsnypunt sal dan
op die punte- of ranglys bepaal word om die suksesvolle applikante te
kies.
Uitsluitingskriteria
Afgesien van die kriteria wat in die Algemene Beleid omskryf word t.o.v.
die rig van aansoeke en wesenlike tekortkominge, sal die gedelegeerde
gesag aansoekers afkeur wat nie aan die volgende vereistes voldoen nie:
(a) Formele aspekte van die applikant
Slegs Suid-Afrikaanse natuurlike persone (d.w.s. individue) of regspersone
mag aansoek doen vir visvang- of oesregte vir witmossels. Die
gedelegeerde gesag sal nie visvang- of oesregte vir witmossels toeken nie
aan individuele aansoekers wat aangeteken staan as aandeelhouers van
regspersone wat eweneens aansoek gedoen het om visvang- of oesregte
vir witmossels; ook nie aan regspersone met dieselfde of soortgelyke
aandeelhouers nie.
(b) Aansoeke van gesinne
Oor die algemeen sal net een reg per huishouding toegeken word. Waar
daar meer as een aansoek ontvang word van gesinslede wat by dieselfde
adres woon, mag al hierdie aansoeke afgekeur word. Meer as een reg kan
toegeken word as die aansoekers duidelik en oortuigend kan toon dat
hulle afsonderlike klein bedrywe gevestig het.
(c) Nakoming

Aan aansoekers wat skuldig bevind is aan ʼn ernstige oortreding van die
MLRA, die regulasies, permitvoorwaardes of aan ander ernstige visvangs-
verwante oortredings, sal daar geen regte toegeken word nie. Aan
applikante van wie daar ʼn reg kragtens die MLRA gekanselleer of herroep
is, sal daar ook geen reg toegeken word nie. As die applikant lid was van
ʼn beslote korporasie of ʼn aandeelhouer van ʼn maatskappy wat ʼn medium-
of langtermynreg gehou het, sal daar geen reg aan die applikant toegeken
word nie indien die houer van die medium- of langtermynreg of een van
die lede, direkteurs of beherende aandeelhouers skuldig bevind is aan ʼn
ernstige oortreding, of indien een van die genoemde persone ʼn reg gehad
het wat gekanselleer of herroep is. Ander oortredings van die MLRA sal
aansoeke negatief beïnvloed, soos hieronder uiteengesit.
(d) Papierkwotas
Papierkwotas soos omskryf in die Algemene Beleid, sal afgekeur word.
Groot groepe van identiese of baie soortgelyke aansoeke wat deur
konsultante of vismaatskappye of deur ander regspersone geborg word,
sal as plaasvervangers (Engels: fronts) afgekeur word, ongeag die meriete
van die individuele aansoek.
(e) Nie-benutting
Aan houers van regte wat versuim het om hul witmosselregte of
vrystellings tussen 2005 en 2012 te benut, sal daar nie weer ʼn reg
toegeken word nie.
(f) Persoonlike betrokkenheid
Daar sal van aansoekers vereis word om aan te toon dat hulle persoonlik
sal betrokke wees by die oes van mossels, tensy hulle gestremd is.
(g) Multisektor betrokkenheid
Oor die algemeen is dit nie ʼn doelstelling van die beleid om die hou van
regte in meer as een visserybedryf te belet of te ontmoedig nie.

Ewewigtigheidskriteria
Aansoekers wat reeds houers van regte is asook potensiële nuwe
toetreders tot die bedryf sal ingevolge die volgende ewewigtigheidskriteria
beoordeel word, waarvan elk ʼn bepaalde gewig sal dra by die keuring van
die aansoeke:
(a) Omvorming (“transformasie”)
Ten einde die omvormingsprofiel van die witmosselbedryf te verbeter, sal
die Departement by die toewysing van regte aan alle Suid-Afrikaanse
burgers die faktore ras, geslag en gestremdheid in aanmerking neem.
(b) Belegging in die bedryf
Die gedelegeerde gesag moet in aanmerking neem watter beleggings,
indien enige, die aansoekers reeds in die bedryf gemaak het of van plan is
om te maak.
(c) Oesprestasie
By die beoordeling van aansoeke deur bestaande houers van regte in die
bedryf moet hul prestasie in die witmosselsektor tussen 2005 en 2012 in
aanmerking geneem word.
By die beoordeling van aansoeke deur nuwe toetreders tot die bedryf moet
hul vermoë, kennis en vaardighede om witmossels te oes in aanmerking
geneem word.
(d) Afhanklikheid van witmossels
Die gedelegeerde gesag moet voorkeur gee aan aansoekers wat vir ‘n
aansienlike deel van hul bruto jaarlikse inkomste staatmaak op die vangs
of oes van witmossels. Aansoekers wat inkomste ontvang uit bronne buite
die visserybedryf, kan dienooreenkomstig punte verloor. Van moontlike
nuwe toetreders tot die bedryf moet daar vereis word dat hulle kan

aantoon dat hulle histories wel op die witmosselsektor staatgemaak het vir
ʼn gedeelte van hul lewensonderhoud.
(e) Plaaslike ekonomiese ontwikkeling
Die gedelegeerde gesag moet voorkeur verleen aan aansoekers wat naby
die gebied woon waar witmossels geoes word. In hierdie verband behoort
die gedelegeerde gesag te vereis dat die aansoeker reeds minstens vier
jaar in die gebied woon.
(f) Nakoming
Minder ernstige oortredings van die MLRA en van die gepaardgaande
regulasies deur die applikant sal daartoe lei dat daar punte afgetrek word
van sy telling by die algehele beoordeling van sy aansoek.
8. Aansoekfooie
8.1 By die stel van ʼn aansoek om ʼn witmosselreg moet daar ʼn fooi van
R 100 (eenhonderd rand) betaal word. Hierdie fooi is nie terugbetaalbaar
nie en moet ten volle betaal word.
8.2 Die jaarlikse heffing betaalbaar vir die witmosselbedryf sal
dienooreenkomstig bepaal word. Die betaalbare heffingsgelde sal deur die
Departement gebruik word om die jaarlikse koste t.o.v. die bestuur,
nakoming en navorsing te help dra.
9. Voorlopige lyste
9.1 Voordat die gedelegeerde gesag ʼn finale besluit neem oor die
toekenning van witmosselregte mag hy of sy ʼn voorlopige lys van
suksesvolle applikante vir elke area uitreik vir kommentaar.
10. Permitvoorwaardes

10.1 Permitvoorwaardes vir hierdie sektor sal jaarliks uitgereik word. Die
permitvoorwaardes sal na oorlegpleging met die houers van regte in
hierdie bedryf bepaal word en sal onderhewig wees aan hersiening
soos wat en wanneer dit nodig blyk te wees.
11. Prestasiemeting
11.1 Die witmosselbedryf sal deurgaans beoordeel word tydens die
geldigheidsduur van die witmosselregte. Daar sal
dienooreenkomstig opgetree word teen die houers van regte wat
nie die MRLA, permitvoorwaardes en / of riglyne nakom nie.
12. Beleidshersiening
12.1 Die Departement het hom verbind tot ʼn voortgaande en voortgesette
hersiening van die doeltreffendheid van die witmosselbeleid ten einde die
sosio-ekonomiese en ekonomiese behoeftes van die visserybedryf en die
vissergemeenskappe wat daardeur geraak word, aan te spreek en die
ekologiese lewensvatbaarheid van die hulpbronne te verseker.
12.2 Navorsing en voortgesette monitering deur sowel die Departement
asook belanghebbendes sal ʼn belangrike bydrae lewer om swak punte
en gebreke uit te ken in die beleidsrigtings en in die toepassing
daarvan.
12.3 Die Departement sal ʼn moniterings- en evalueringstelsel ontwikkel om
te verseker dat nuttige en betroubare terugvoering oor die
doeltreffendheid van die beleid betyds aan die Departement en aan
toepaslike belanghebbendes verskaf word.