HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

Een keurige kompasroos, waarvan de noordzijde door de "fleur de 1is"is
gemarkeerd, een symbool welke op vele Surinaamse kaarten (overzichts-
zowel als partiële uitmetingskaarten) tot ver in de 19e eeuw nog voorkomt.
In 1686 volgt op deze kaart die der ~abadisten~'), welke als een uitbreiding
van de kaart van Mogge gezien kan worden. Weliswaar is hier niet na te
gaan, grootte, ligging of aard van de beplanting, maar wel is te konklude-
ren, dat het in kultuur gebracht oppervlak is uitgebreid tot 148 plantages.
Voorts blijkt dat de Pararivier geheel en de linkeroever der Surinamerivier
op één plantage na, n6 1686 ontvolkt is. Dit is waarschijnlijk toe te schrij-
ven aan overvallen door Indianen, in samenwerking met Marrons. Typerend
voor de wijze van "kartering" toendertijd is het in kaart brengen van eigen
waarnemingen en van ontvangen inlichtingen. Daardoor was het onder ande-
re mogelijk, dat een aantal plantages in de Pauluskreek (zijtak van de Suri-
namerivier), waarvan met zekerheid is vast te stellen, dat zij in bedrijf wa-
ren ten tijde van de Labadisten, niet werden gemarkeerd, terwijl namen van
plantage-eigenaren in de Commewijne, welke blijkens het journaal der La-
badisten niet bezocht werden, toch werden aangegeven. Een wezenlijke
verbetering in de wijze van kartering kwam in 1688 met de kadastrale
kaart, gegraveerd en uitgegeven door De Wit te Amsterdam, gebaseerd op
detail manuscriptkaarten door Gouverneur Van Sommelsdijck bij missive
van 20 mei 1685 vanuit Suriname naar Nederland verzonden.
Zoals eerder vermeld, betreffen de in 1685 opgezonden kaarten, plantages
gelegen langs de Commewijne, Cottica en Perica en werd de kaart van de
Surinamerivier in het vooruitzicht gesteld. Deze toezegging werd pas in
1688 gehonoreerd, vandaar dan ook dat op de kaart van De Wit, de Surina-
merivier annex de Para slechts onvolledig en schetsmatig zijn aangegeven.
Het is daarom merkwaardig, dat De Wit toch de fout maakt door in de titel
van de kaart te vermelden: "Caerte van de Rivieren van Suriname en Com-
mewini enz..." De fout werd door de in Suriname geadmitteerde landmeter
Sas in 1701 hersteld, toen hij de kaart van De Wit in dat jaar copieerde.
Zijn kaart toont in twee typen schalen, te weten een schaal gebaseerd op
"Rhijnlandse Roedet1 (tweehonderd kettingen, ieder van 5 4 Roede Rhijnl.")
en een schaal gebaseerd op "een duyzend meyl" (1 geografische of Duitse
rnijl van 15 op 1 gr. = 7407 m.), de ligging en grootte van 119 plantages,
welke zijn aangegeven door middel van een nummer. Omgerekend naar de
metrische schaal wordt de eerste schaal gelijk aan 1:200.000 en de tweede
gelijk aan 1: 193.000.
De richtingen der perceelsgrenzen zijn zeer waarschijnlijk georiënteerd op
het magnetische noorden en hebben over 't algemeen richtingen die noord-
zuid, oost-west of noord-oost respektievelijk zuid-west bedoeld zijn. Deze
richtingen zijn door de opeenvolgende kartografen overgenomen tot en met
Moseberg (l 80 1).
Op te merken is verder, dat de algemene richting en het verloop van de
Commewijnerivier opvallend goed is aangegeven. Ook de savannen (savana)
aan weerszijden van de Peninicakreek (op de kaart Riumka geheten) en de
Mapane (Mapani) kreken, alsinede een open zwarnp (ten westen van de Ca-
ramaccakreek) zijn overeenkomstig de uit de luchtfotols samengestelde
C.B.L.-bladen.
58) Knappert L., 1926: De Labadisten in Suriname. W.I.G. 8 blz. 193-218