HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

Op de kust van Guiana kwamen in 1624 de eerste settle onder Jan van der
Goes in de Essequibo rivier en in 1627 Abraham van Peere in Rerbice onder
de kamer van Zeeland. Vóór de W.I.C. was opgericht hadden de Hollanders
reeds handelsposten of factoryen tussen de Amazone en de Orinoco, te we-
ten: 1613 in de Corantijn rivier, 1616 in de Essequibo, Cayenne en Wiapoco.
De attraktie van Wiapoco voor menig scheepskapitein, die uit Europa
kwam, was dat dit punt gemakkelijk te bereiken was m.b.t. de passaatwind
om vervolgens in noordwestelijke richting langs de kust te zeilen, gebruik-
makende van de heersende winden en de golfstroom. Zowel de Nederlanders
als de Engelsen en Fransen hebben daarom getracht dit punt in hun bezit te
krijgen. (Charles Leigh in 1604 en Harcourt in 1609 en 1627) zonder succes
evenwel.
De eerste succesvolle Engelse nederzetting op de kust van Guiana was de
kolonie van Suriname, gesticht vanuit Barbados in 1650. Barbados zelf was
reeds in 1627 door de Egelsen gekoloniseerd. Joden uit Brazilië, die zich
reeds in 1644 aan de Suriname rivier gevestigd hadden werden in 1664 ver-
sterkt door Joodse planters, die door de Fransen uit Cayenne werden ver-
dreven. Zij leerden de Engelse settlers de techniek van de suikerverbouw en
produktie, hetgeen zij van de Portugezen in Brazilië hadden geleerd.
Duidelijke aanwijzingen van de immigratie der Joden uit Portugees Brazilië
zijn de grafzerken te Joden-Savanna aan de Suriname rivier en de
Portugese woorden in het Saramaka.
Engelse kartografixhe verzamelwerken uit de West-Indische koloniën
De kartografie van Suriname in de 1 7 en ~ 1 8 eeuw ~ kan pas naar waarde
geschat worden, wanneer wij haar betrekken in een vergelijking met de
kaarten van het Westindische gebied. Daartoe is een beknopte beschrijving
van met name de voornaamste kaartwerken van de Engelse koloniën
noodzakelijk evenals een korte beschrijving van de oude kartografie van de
Nederlandse Antillen (zie 1.3.1 .).
In het grote verband van de West-Indische regio neemt de kartografie van
Suriname een bescheiden maar wel een unieke plaats in. Voor zover bekend
bezit geen van de Engelse en Franse eilanden een gedrukte overzichtskaart
met gedetailleerde opgave van de plantages, hun grootte en hun eigenaar,
die meerdere drukken heeft beleefd, zoals de kaart van De Lavaux en de
kaarten van Heneman. Ook een gedetailleerde kaart als die van Heneman,
op schaal 1:15.000 (zie 2.3 en 2.4) is in de Engelse en Franse koloniën onbekend.
Wel zijn er belangrijke verzamelwerken van de kartografie der Engelse
koloniën namelijk:
1. De Blathwayt Atlas - een kartografische kleinood in de John Carter
Brown Library (Rhode Island, USA) - werd samengesteld in de periode
1680-1685 ten behoeve van William Blathwayt, Secretary of the Lords
of Trade and Plantations (Sinds 1970 in facsimilé uitgave).
De atlas bestaat uit 48 kaarten daterend van verschillende jaren, bijeen
gebracht door Engelse koloniale administrateurs en betrekking hebbend
op overzeese Engelse koloniale gebieden op het Westelijk Halfrond. Van
de 48 kaarten, zijn achttien manuscript-kaarten, terwijl van de 30 gedrukte
enkele zeldzaam zijn. Een aantal van deze kaarten kan gerekend
worden tot de vroegste kaarten van bepaalde Engelse koloniën.
Maps no. 38 en 39 van de atlas hebben betrekking op Suriname (zie ook
Van en sela ar: Oude kaarten van Suriname. W.I.G. 45e Jaargang no. 1,
1966, blz. 2 e.v.). Map no. 38 (zie kaart no. 1) wordt door Mejuffrouw
Felhoen Kraal (W.I.G. 32e Jaargang 1951, blz. 143 e.v.: Emily Hahns
boek over Aphra Behn) uitvoerig beschreven en map 39 welke aan
Willem Mogge (kaart no. 2) wordt toegeschreven, wordt onder 2.2. besproken.