HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

Nederlanders. Gestimuleerd door de winsten der V.O.C. werd in 1621 de
West-Indische Co agnie opgericht die octrooi verkreeg van de Staten-Generaal.
Van Gro12yformuleerde het doel van W.I.C. als volgt: "onbeheerde
grond voor kolonisatie in bouwland te herscheppen tot voortbrenging van
stapel-produkten naarmate daar het verband tussen handel en krijg verbroken
werd zomede als mandataris van de Staten-Generaal het Jus Patronatus
te stichten en in stand te houden. Voorts handel en scheepvaart te bevorderen,
de Koning van Spanje met alle middelen afbreuk te doen en de participanten
nut en voordeel te brengen".
De Nederlandse handel bloeide aan het begin van de 1 7 eeuw; ~ het Spaanse
verkeer werd lam gelegd en de Franse en Engelse handel in West-Indië gecontroleerd.
Nederlands kapitaal en techniek stelden de Engelse en Franse
planters in de gelegenheid suikerriet te verbouwen (Barbados 1637, Martinique
1639) hetgeen na 1640 resulteerde in de behoefte van import van negerslaven.
Aanvankelijk hadden alleen de Nederlanders de benodigde schepen
om aan de behoefte van de gebieden te voldoen; gaandeweg echter
ontwikkelden ook de Fransen en Engelsen een mercantilistisch imperialisme.
Om haar autoriteit te vestigen en te behouden moest de W.I.C. oorlog
voeren en veroverde zij verschillende delen van de Amerika's (Brazilië,
Nieuw Nederland, de kusten van Guiana en diverse eilanden in de Antillen).
Spoedig bleek echter het exploratiegebied te uitgebreid en in 1623 opende
de W.I.C. bepaalde gebieden voor exploitatie door particuliere handelaren
of aandeelhouders. Zodoende kreeg een groep kooplieden-aandeelhouders
uit Zeeland patroonschappen, welke leidden tot de oprichting van nederzettingen
op St. Maarten (1632), Saba (1640), St. Eustatius (1636), Tobago
(1628) en St. Croix (1642). De politiek van administratie en grondbezit van
de W.I.C. was gestoeld op het begrip "nulle terre sans seigneur", hetgeen
impliceerde dat de Compagnie de "dominus directus" (domein heer) was en
de patronen werd het gebruik van de grond toegestaan (dominus utiles). Een
patroon was verplicht binnen 4 jaren een zeker aantal kolonisten te vestigen;
zijn plicht was verder het land te ontwikkelen en het doel: tabak te
planten en goede winsten te maken. Vee werd aangevoerd en ook andere
produkten geplant zoals suiker, katoen en indigo.
Gaandeweg veranderde de W.I.C. van een oorlog-voerende instantie in een
leverancier van slaven. Curaçao werd een slaven-entrepot en de W.I.C. garandeerde
de kolonisten hen te voorzien van zoveel slaven als zij nodig hadden.
Dit eiland werd in 1634 op de Spanjaarden veroverd met het doel daar
de belangrijkste militaire-, marine- en handelsbasis in het Caraibisch gebied
te stichten. Op de Portugezen veroverden zij de slavenhandel El Mina
in 1638 en Luanda in 1641, beide gelegen op de westkust van Afrika. Bij Van
Grol (zie noot 29), hoofdstuk I, par. IV 3b lezen wij op blz. 29: "De resolutie
van de XIX van 22 oktober 1631 kreeg tot titel: Vrijheden en exemptiën
voor particulieren, die op de wilde Custe, dat van de Amasonis tot de wilde
ofte Caribische Eylanden, beyde incluis riv(ieren) Corn(tijne) en Comwijn(e)
enige coloniën ende vee zullen planten, toegestaan ende vergunt bij de
Geoc. W.I.C." In de Zeeuwse copie werden in andere inkt en in ander handschrift
de woorden Corentijne en Commewijne onderlijnd toegevoegd; hetgeen
erop wijst dat aan die beide rivieren van Suriname na 1628 Zeeuwse
vestigingen kwamen. (Zeeuws charter 1628, pag. 11/12 Quintus Bosz: 1954
Drie eeuwen grondpolitiek in Suriname.)
29) Grol, G.J. van 1934: De Grondpolitiek in het West-Indisch Domein der
Generaliteit. Blz. 10 (herdruk 1980)