HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

Een mijlpaal in de oude Indische kadastrale geschiedenis was de totstand-
koming van Staatsblad no. 1837 no. 3, waarbij voor de landmeters te Bata-
via, Semarang en Soerabaja een instrukie werd vastgelegd. Eerst toen kon
echt van een kadastrale organisatie gesproken worden.
In 1900 deden de inlandse topografen hun intrede bij de Topografische
Dienst te Batavia en het jaar daarop verschenen:
1. Handleiding voor de uitvoering van secundaire triangulaties.
2. Handleiding voor het bepalen van de correctie ener boussole en van den
tijd.
(Deze handleidingen werden door Bakhuis, expeditieleider van de Coppename
expeditie en oud majoor van het N.O.I. Leger ook in Suriname geintroduceerd
t.b.v. de Surinaamse Landmeters.)
In tegenstelling tot het octrooigebied van de Geoctroyeerde Sociëteit van
Suriname zijn er van Java en van andere belangrijke wingewesten vóór de
1 9 eeuw ~ geen gedetailleerde topografische kaarten verschenen. Uit het
gebied van de V.O.C. kennen we geen lse eeuwse topografische kaarten,
zoals die van De Lavaux en Heneman. Behalve de klein-schalige kaart van
H. Reland van Java uit die eeuw kennen we geen materiaal dat enigszins
vergelijkbaar is met de fraaie gegraveerde produkten van de Surinaamse
kartografie. (Van belang voor de V.O.C. was in de allereerste plaats de handel
en niet zozeer territoriale aanspraken. In West Indië was dat andersom.)
In de 19e eeuw, toen de Staat het octrooi van de V.O.C. overgenomen had,
sloeg die achterstand spoedig in een voorsprong om.
Na 1850 verschenen er naast de reeksen bladen van de topografische kaarten
grote overzichtskaarten en atlassen van de geheel Oostindische Archipel.
Vooral de atlassen vertegenwoordigen een spectaculaire vorm van kartografie
zoals de Westindische gewesten in de 1 9 eeuw ~ nooit gekend hebben.
Nl. Atlassen, samengesteld met medewerking van topografen uit de
Topografische Dienst en met medewerking van hydrografen uit de Gouvernement~
Marine, waaronder:
Algemene Atlas van Nederlandsch Indië. Uit officiële bronnen en met
goedkeuring van het Gouvernement samengesteld door P. Baron Melvill
van Carnbee en W.F. Versteeg te Batavia bij Van Haren Noman &
Kolff. 40 x 50 cm. 63 kaarten.
Eerste editie 1853-1 862
Tweede editie 1870, bij Gualtherus Kolff te Gouda
Derde editie 1872, bij Gualtherus Kolff te Leiden
Atlas der Nederlandsche Bezittingen in Oost-Indië. Naar de nieuwste
bronnen samengesteld en aan de regering opgedragen door J.W. Stem-
foort en J.J. ten Siethoff. Gereproduceerd op last van het Departement
van Koloniën, aan de Topografische Inrichting te 's Gravenhage onder
leiding van den Directeur C.A. Eckstein. 67 x 47 cm. 14 kaarten.
Eerste editie 1883-1 885
Tweede editie 1898-1907
In 1939 verscheen de Atlas van Tropisch Nederland, een meesterwerk op
kartografisch gebied en een i t rnationale primeur, vervaardigd bij de Topografische
Dienst te Batavia. Ih
27) Koeman, C. 1976: Dictaat Kaartproduktie. Geografisch Instituut R.U.
Utrecht.