HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

astronomische plaatsbepalingen te doen. De geografische lengten werden
t.o.v. Batavia bepaald, doch na 1870 middels radio tijdseinen aan Azië en
Europa gekoppeld. De hydrografische metingen (kaa en) konden van toen
af aan in een éénduidig systeem worden aangegeven. is> In de 1 9 eeuw ~ - de
Bataafse Republiek had in 1799 het octrooi van de V.O.C. beëindigd en zelf
het beheer over de Oost-Indische koloniën in handen genomen - kreeg men
meer belangstelling voor de topografie der eilanden. In 1808 werd Daendels
gouverneur-generaal in Indië en zag de noodzaak van de topografische kartering
in verband met een goede landsverdediging in. Hij gaf o.a. onmiddellijk
opdracht de grote postweg over Java aan te leggen en zodoende de aanzet
tot het wegennet van dat eiland. Achtereenvolgens worden in de 2e
helft van de 19e eeuw (vanaf 1882) triangulaties uitgevoerd over de diverse
eilanden als grondslag voor de topografische opneming. (Zie verslagen in de
diverse K.N.A.G. afleveringen tussen 1884 tot 1900.)
Nadat gebleken was dat de triangulatie over uitgestrekte gebieden onvoldoende
nauwkeurigheid voor de kartering garandeerde, voerde men vanaf
1886 astronomische plaatsbepaling voor de topografische karteringen in.
Ook aan het kadaster werd aandacht geschonken.
De oudste rechten op de bodem in Indië werden uitgeoefend door de Inlan-
ders of Inlandse rechtsgemeenschappen. De aard, het ontstaan en te niet
gaan van deze rechten werd beheerst door de adat, welke in verband met de
behoeften en ten gevolge van het internationaal verkeer nogal aan wijzigin-
gen onderhevig was. Aanvankelijk vertoonden deze rechten geen overeen-
komst met het westerse b ip eigendom maar was een soort gebruiksrecht
of usufruct van de qond. Toen in Indië voor sommige gebruiksrechten
recognitie moest worden betaald, werd de noodzaak van de administratie
dezer rechten gevoeld. Later zijn deze rechten als eigendomsrechten er-
kend en moesten toen ook openbaar overgeschreven worden. De omschrij-
ving van het object had plaats in een akte, waarvoor de opmetingen waren
verricht door gezworen of particuliere landmeters.
Toen in 1679 een College van Heemraden werd ingesteld, werden in ndië,
althans te Batavia, tevens de grondslagen gelegd voor een Kadaster.25\ Aan
het College was onder meer opgedragen te zorgen voor een algemene kaart,
waarop alle landerijen, onder zijn jurisdictie, behoorden voor te komen, om
zodoende ieders aandeel in de grondbelasting te bepalen en grensgeschillen
en onwettige occupatie te voorkomen.
(Gegevens omtrent de kadastrale geschiedenis tijdens de V.O.C. zijn te vin-
den in de artikelen van S.A. Spaarwater en D.A. Berkhout: De zakelijke
rechten op onroerende goederen in Nederlands Indië tijdens de Nederlands
Oost-Indische Compagnie. Een en ander werd geput uit het Nederlands Indi-
sche Plakkaatboek van Mr. J.A. van de Chijs. Tijdschrift Kadaster en
Landmeten, jaargang 1888, 1889 en 1897.)
Van de uitvoering van deze taak is niets terecht gekomen. Later werd te
Batavia een landmeters kantoor opgericht.
23) Posthumus Meyjes, R. 1901: De Astronomische plaatsbepalingen ten
dienste van de Hydrografie in Nederlandsch Indië.
K.N.A.G. 2e serie Deel XVIII blz. 543 e.v.
24) Raeven, J.H. 1928: Kadastrale Krabbels: lezing gehouden in 1928 voor
de Nederlandse Vereniging van Landmeters van het Kadaster. (40 ge-
typte blz. - Bibl. landmeters cursus Wageningen onder no. 2088, blz. 2)
25) Hulst, C.G. van 1937/39: De Reorganisatie van het Kadaster in 1874.
Tijdschrift voor het Kadaster in Ned. Indië: Jaargang 1937 no. 3 en 4,
Jaargang 1938 no. 2 en 4, Jaargang 1939 no. 1 (blz. 153. e.v.)