HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

De drie bekendste hiervan zijn de toise van Peru, de toise du Nord en die
van Mairan (natuurkundige en landmeter 1678-1771); zij werden verondersteld
van gelijke lengte te zijn. Volgens Godin (1756) (een lid van de Peruexpeditie
onder De la Condamine) bleek de relatie tussen deze e toises
evenwel als volgt te zijn: tp = tN + 1/25 P.L. = + 8/75 P.Lffj (P.L. =
Parijse Lijn = 2,256 mm.; deze lijnen - tegenwoor p ig op een afstand 2 mm.
van elkaar - komen nog voor op het buisniveau van landmeetkundige
instrumenten). Bij Koninklijk Decreet van mei 1766 verklaarde Lodewijk XV
de toise van Peru tot de nationale standaard lengtemaat. (De oude Franse
standaard lengtemaat was de toise du châtelet). Van de talrijke kopieën die
hiervan werden gemaakt, waren de bekendste die van Canivet en later die,
welke door Lenoir werden vervaardigd. Eén van deze Canivet-toises werd
naar Wenen gezonden; daarop werd ook de lengte van de Weense ttKlaftertt -
de officiële Oostenrijkse lengte-eenheid uit 1756 - aangebracht. (1 toise
komt overeen met 1,027 Weense Klafter - 1 Klafter is 1,896 m.). Uit een
verslag, d.d. 20 mei 1799: "Rapport sur la comparaison des toises du Pérou,
du Nord, de Mairan, et de quatre rêgles qui ont servi ?I mesurer les bases de
Malun et de Perpignantt blijkt dat de toise van Peru, de toise du Nord en
Lenoir's toise alle dezelfde lengte hadden, terwijl de Mairan toise 0,03413
P.L. korter was. Op grond van de gemeten lengte van 551584,72 toises
tijdens de graadmeting in Peru, werd de lengte van de aardkwadrant
berekend op 5130740 toises. De meter - het 10 miljoenste deel van deze
lengte - werd aldus gelijk aan 0.5130740 toises of 443,295936 P.L. (afgerond
443,296 P.L.). m.a.w. 1 toise = 1,949 m. Buiten Frankrijk heeft de
conversieratio tussen de toise van Peru en de z.g. "archive metren, foutief
toegepast op afstanden gemeten met toise standaarden van verschillende
lengten, geleid tot de z.g. "legale" meters, welke verschillen met de
internationale meter. Aangezien Oostenrijk niet aangesloten was bij de z.g.
tttoise-clubtt en zijn eigen nationale eenheid, de Klafter (vadem) behield, is
dit probleem van de ttlegalett meters dit land bespaard gebleven. (vergelijk
punt c. hiervóór m.b.t. de Franse mijl).
17) Strasser G. 1974: The toise, the yard and the meter.
Publicatie Wild Heerbrug: Zwitserland.