HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

. Hollandse en Spaanse mijl, die men in Nederlands- en Spaans Guiana
gebruikte of Surinaamse mijl van 1100 roeden Rijnlands of 2127 Toisen
(1 Toise = 1.949 m.) = 4144.8 m. (d.i. 200 kettingen Rijnlands).
c. De Franse mijl van 2283 Toisen van 25 in 1 graad (l Toise = 1.949 m.)
en de Franse mijl van 2580 Toisen of 3000 geometrische passen (1 Toise
is hier 1.884 m.). De oude Franse mijl of lieue commune van 25 op l
graad = 4444 m.
d. De Hollandse, Franse en Engelse mijl van 20 in 1 graad = 1 Spaanse
"gemene" mijl van 17722 voet Rijnlands of 5557 m. = 1 uurgaans.
e. De Spaanse mijl van 17 4 in één graad of 6348.57 m.
f. l oud uurgaans = 1500 Rijnlandse roeden = 5652 m. (95 m. langer dan
onder d).
g. De Engelse of Franse zeemijl = 1852 m., of 60 op 1 graad.
h. De Portugese zeemijl bedraagt 6173 m., waarvan 18 op 1 graad.
Als oppervlaktemaat uit de Romeinse tijd kent men het "iugerum", hetgeen
gelijk is aan twee vierkante "a~ti~~ of 28.800 vierkante Romeinse voeten.
Iugerum is afgeleid van iugum, d.i. juk, wederom een landbouwterm, aangevende
de hoeveelheid ploegwerk per dag. Van deze term is ook het acre
(ager, agri = akker) afgeleid, waarmee werd aangegeven de veelheid
land, die door één koppel ossen in een dag kan worden geploegd 9- (1 acre
= 0.405 ha.). De in Suriname gehanteerde oppervlaktemaat van 1 akker is
gelijk aan 10 vierkante Rijnlandse kettingen (een stuk grond van 10 kett'ng
lang en 1 ketting breed). Een akker is derhalve gelijk aan 10 x (20.72 m) L! =
4293.184 m2 of 0.429 ha.. Ook de uitdrukking "akkergeld" is aan deze oppervlakte-maat
geassocieerd. (Zie Van Grol, Deel 11, hoofdstuk I1 paragraaf
207 blz. 210).
Nog 2 oude oppervlaktematen werden gebruikt, t.w.:
a). 1 Bunder, d.i. 2 113 Surinaamse akker of ruim 1 ha. land, en
b). 1 mor enland, hetgeen gelijk was aan 600 vierkante roeden of 600 x
(3.751~ = 0.8437 ha. (d.i. dus ca. 2 akker).
In de grondbrief van Kieft (1646) (Direkteur-Generaal van de W.I.C.) staat
onder meer vermeld, dat aan Jan Jansen Damen een stuk land . . . groot
volgens de kaart van de Landmeter twintig morgen, 386 roeden enz. . . .
wordt toegestaan. (De Rijnlandse morgen was een landmaat.)
Stuyvesant (Direkteur-Generaal van Nieuw Nederland, Cura cao, Aruba en
Bonaire) (Grondbrief 28 maart 1651, betr f ende een stuk grond op Manhattan)
noemde de halve morgen reeds akker 765 .
Met betrekking tot de "Toise" kan ter informatie nog het volgende worden
medegedeeld:
Rond het midden van de 16e eeuw gold in een deel van Europa als lengte-
standaard de lengten van de Langlois Toise (oorsprong onbekend).
15 Dilke O. op cit. blz. 84 (zie noot 11) blz. 11.
16) Grol G.J. van, 1934: de Grondpolitiek in het West-Indische Domein der
Generaliteit, blz. 294 en 295 (Lijst van aantekeningen bij hoofdstuk 1,
Herdruk 1980).