HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

In zijn beschrijving van Suriname (1854, pag. 79) merkt Van Sypesteyn op:
"Wegen zijn er zeer weinig in Suriname. Langs de plantages loopt wel een
gemeenschappelijk pad; slecht onderhouden en voor ruiters onbruikbaar".
In 1890 werd tussen Rerg en Dal en Brownsberg een transportweg aangelegd
ter lengte van 28 km, met meer dan 100 bruggen, in verband met de
goud-concessie van de Amerikaan John Brown. De weg was geschikt voor
karren en rijdieren tot 1903; daarna raakte hij in onbruik tot 1963, waarna
hij weer als verkeersweg werd opengesteld 6).
Omstreeks 1900 werd het Saramacca-kanaal van sluizen voorzien: dit kanaal
moest ook als boezem van de toen aangelegde Saramaccapolder dienen,
waarna de zogenaamde leidingen ontstonden. Ook in de nieuwe kolonie,
met name in Coronie, werd rond het midden van de 1 9 eeuw ~ een drietal
kanalen gegraven te weten te Totness, Maryshope en Leasowes, terwijl de
communicatieweg de plantage Hope in het westen verbond met de toenmaals
meest oostelijke plantage, namelijk Inverness.
Te Nieuw-Nickerie werd het Zoetwater kanaal in 1876 gerealiseerd, terwijl
in de dertiger jaren van deze eeuw voor de rijstbouw een goed irrigatiesysteem
werd opgezet.
Een goed beeld van de infrastructuur aan het eind van de 19e eeuw geeft de
kaart van Cateau van Rosevelt en Van Lansberge uit 1882. Naast de reeds
genoemde kanalen en landwegen, zijn op deze kaart aangegeven:
a. op de rechter oever van de Commewijnerivier een communicatieweg
van Resolutie (samenvloeiing van de Commewijne- en Surinamerivier)
naar Frederikshoop;
b. op de linker oever verbindt een weg Nieuw-Amsterdam met Vriendsbeleid;
c. op de rechter oever van de Surinamerivier is er een wegverbinding tussen
Nieuw-Amsterdam - via Meerzorg naar Vreeland. (Op de kaart van
Zimmerman uit 1877 loopt deze weg tot Rorak en Klaverblad.);
d. op de linker oever van de Suriname, de communicatieweg van Paramaribo
naar Leonsberg en van Paramaribo in zuid-oostelijke richting tot
Houttuin aan de Pararivier. Verder zuid-oostelijk waren de plantages
Boxel, Domburg, La Rencontre en Adrichem eveneens via een communicatieweg
verbonden;
e. het pad van Wanica is verlengd en reikt nu tot ca. 20 km ten zuiden van
Paramaribo.
In de beginjaren van deze eeuw werd het wegenstelsel uitgebreid in verband
met de uitoefening van de kleine landbouw. Hiertoe werd ook tussen de Saramaccarivier
en het Saramaccakanaal, het Panamakanaal (!) aangelegd.
In deze periode werd ook in verband met de goudindustrie de enige spoorweg
die Suriname ooit rijk was, aangelegd, tussen Paramaribo en Dam aan
de Sarakreek. Voor negen miljoen gulden werd tussen 1903 en 1912 de zogenaamde
"goud-expres" (173 km) gerealiseerd. Wegens verloop van de
goudindustrie en later - in 1964 - de aanleg van het Brokopondostuwmeer,
werd met uitzondering van het trajekt Onverwacht-Rrownsweg, de spoorweg
weer opgebroken.
Zowel de Topografische kaarten van de Opnemingsdienst van Suriname
(1920) als de kaart van Bakhuis en De Quant (1930) geven een beeld van deze
uitbreiding.
De ontwerp v rordening ter verhoging van de begroting van 1920 d.d. 6 december
1920P) maakt melding van een bedrag van f. 280.000,-- ten einde
een begin te kunnen maken met de aanleg van enige grote vel-keerswegen.
6) Bubberman, F.C. 1973: "Links with the Past", blz. 102.
7) Redaktie: W.I.G. tweede jaargang 1921, blz. 591.