HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

Een kaart van Ottens (vóór 1718) geeft ook een cruiskreek)) (Craskreek
volgens Bakhuis en de Quant 1930) aan, een gegraven doorsteek, die tezamen
met de Commewijne en de Cottica, 't Eiland Cottica vormt (waarop
later het fort Sommelsdijk verrees).
Nog andere "eilanden" worden door Ottens aangegeven, welke echter niet
alle juist zijn, te weten: "t Eiland Surino", gevormd door de Surinamerivier
en de Powelskreek (Pauluskreek); ,"'t Eiland Thuinhuizen", ontstaan door de
Banisterkreek, een zijtak van de Pararivier, door te trekken tot de Surinamerivier.
Een latere uitgave van de kaart van De Lavaux - bij Schenk en Zoon (na
1770) - laat een uitbreiding van het aantal kanalen zien, te weten: op de
rechter-oever van de Commewijnerivier: kanaal van Warapa, het kanaal
Matapica en het Tapoeripakanaal. Intussen zijn in 1747 de Grote Oranjeweg
- tussen de Tempatikreek en de Surinamerivier ter plaatse van de plantage
La Providence - en in 1751 de Oranjeweg - tussen Rama en de Post Zeven
Provinciën aan de Saramaccarivier - aangelegd. (Kolonisatie Paltzerboeren).
Het volgende pad, dat werd aangelegd was het tien meter brede Cordonpad
in 1776 ter lengte van 94 km. De Kaart van Heneman uit 1784 - de
ontwerper van dit pad - toont de loop hiervan, alsmede het aantal kanalen
dat inmiddels is uitgebreid met dat van de Orleanakreek.
Omstreeks het midden van de 1 8 eeuw ~ wordt de zogenaamde Paradoorsnee
gegraven, ter hoogte van plantage La Vigilantia aan de Surinamerivier. In
de verzameling Leupe worden twee m.s. kaarten uit 1741 aangegeven onder
no. 1759 en 1760 met betrekking tot deze doorsteek respectievelijk van de
hand van de landmeters Reynet en Desmaretz. (In de overzichtskaart van
Moseberg (1801) wordt dit kanaal voor het eerst aangegeven.) Het is interessant
hier te vermelden, dat in 1955 via deze doorsteek aan de Pararivier
- over 2,5 km - een andere loop werd gegeven verband met bauxiet-voorkomens
te Onoribo, ter plaatse van deze rivier 8.
Tussen de Dominékreek aan de Surinamerivier en de Wanicakreek aan de
Saramacca werd het Saramaccakanaal gegraven en in 1809 opengesteld.
In deze periode werd tussen enkele plantages in Opper-Nickerie (thans Co-
ronie geheten), over een parallel aan de kust lopende zandrits een Commu-
nicatieweg aangel .
Naar Van Panhuysydvermeld, had men rond het midden van de 19e eeuw in
Engeland het plan opgevat om een kust-spoorweg aan te leggen in Brits
Guyana om zodoende Essequibo, Demerara en Berbice aan elkaar te verbin-
den. Het plan was om deze spoorweg met toestemming van de Nederlandse
autoriteiten door te trekken naar Paramaribo en verder naar Cayenne. Ne-
derland wees het voorstel af op grond van de volgende overwegingen:
l. de landbouw-ondernemingen lagen in Suriname - in tegenstelling met
die in Brits Guyana - zodanig verspreid, dat slechts een deel der plan-
tages voor vervoer van produkten van de spoorweg zou kunnen gebruik
maken;
2. de verscheping van produkten geschiedde rechtstreeks vanuit Parama-
ribo, Nieuw Nickerie en Coronie.
3)
4)
5)
Mogge (1671) noemt deze kreek "Cruys"kreek. Deze naam wordt door
H. Doncker (1678) en G. v.Keulen (Paskaart voor 1728) overgenomen.
Suralco Magazine 1980: Jaargang 12, no. 4, blz. 20.
Panhuys, L.C. van, 1922123: Denkbeelden en Plannen nopens een kust
spoorlijn in Suriname.