HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

van goudvondsten in de Marowijnerivier, deze tot aan het Toemoek-Hoemak
gebergte - de grens van Suriname met Brazilië - gekarteerd. De llgoldrushll
eenmaal op gang, noodzaakte tot verdere exploratie van het binnenland.
Men kreeg belangstelling voor het "A~hterland~~ en rond onze eeuwwisseling
trokken 9 wetenschappelijke expedities langs de grote rivieren en verzamelden
gegevens omtrent de topografie, geologie, ethnografie, alsmede
omtrent fauna en flora. Het geraamte van de kaart van Suriname werd botje
bij botje opgezet door de afzonderlijke rivierkarteringen en middels een
zogenaamd bergtriangulatie-systeem aan elkaar gekoppeld.
Toch bleven de uitgestrekte gebieden tussen die grote rivieren, en ten zuiden
van de kuststrook, "terra incognita" tot 1947, toen in het kader van de
sociaal-economische ontwikkelingsaanpak het "Achterland" langs fotogrammetrische
weg in kaart werd gebracht.
Bij dit alles dient men zich voortdurend te realiseren, dat tot voor kort de
rivieren de enige toegangswegen tot het achterland van Suriname vormden
en derhalve van vitaal belang. In de kuststrook kwam pas na 1945 een uitgebreid
wegenstelsel tot stand vanwege de bosexploitatie en andere ontginningsaktiviteiten.
Het doel nu van dit proefschrift is een indruk te geven
van de karteringswerkzaamheden, welke ten grondslag liggen aan de openlegging
van ons land en aan de verruiming van de geografische kennis hieromtrent,
alsmede hun betekenis in historisch en maatschappelijk perspektief.
Naar onze mening staat voor dit doel geen beter en welsprekender materiaal
ten dienste, dan de vele kaarten, welke de neerslag vormen van drie
eeuwen moeizaam karteerwerk.
Naast de in noten vermelden bronnen, werd met name voor de hoofdstukken
2 tot en met 7 voor een groot deel geput uit de protocollen, rapporten en
verslagen met betrekking tot de vervaardiging van dit kaartmateriaal, welke
in de archieven van het Domeinkantoor, het Centraal Bureau Luchtkartering
en in de Bibliotheek van het Surinaams Museum te Paramaribo aanwezig
zijn.
b. De infrastructurele voorzieningen in Suriname
Sinds mensenheugenis vormden de rivieren in Suriname de ontsluitingswe-
gen van- en naar het binnenland.
Langs deze wegen trokken Spanjaarden, Engelsen en Nederlanders op zoek
naar het Eldorado; langs deze wegen kwamen ook de Europese planters en
de Afrikaanse slaven. Langs deze wegen gingen - maar nu in omgekeerde
richting - de suiker, koffie, tabak en andere voortbrengselen van de Suri-
naamse bodem naar het buitenland.
Een blik op de oudste overzichtskaarten - die van De Wit uit 1688 en van
De Lavaux uit 1737 - laat zien, dat de plantages langs waterwegen lagen,
terwijl reeds warren2) in "An impartial description of Surinaml1 in 1667 on-
der meer opmerkte, dat de plantages op een rij lagen op beide oevers van
de Surinamerivier en iedere plantage haar eigen aanlegsteiger en eigen boot
had, aldus aantonende, dat de rivier de belangrijkste verkeersader van de
kolonie was. En dit is tot het eind van de lge eeuw zo gebleven.
De eerder aangehaalde kaart van Lavaux, toont slechts twee landwegen, te
weten de weg naar Kwata - tot 3 km ten Westen van Paramaribo - en het
Pad van Wanica, reikende tot 4,5 km ten Zuiden van de hoofdstad.
Behalve de natuurlijke waterwegen, waren ook gegraven kanalen in gebruik:
Zo toont de zogenaamde Labadistenkaart uit 1686 een drietal kanalen, wel-
ke de meanders in de Cotticarivier, bij de plantages Souburg en Mariënburg
(oud) afsnijden.
2)
Schilder G. 1973: "Links with the Past", blz. 24.