HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

4.3.3. De "balata" kaarten uit 1912
Dit hoofdstuk geeft ons de gelegenheid in te gaan op een nog niet eerder
tersprake gebracht aspekt van de Surinaamse economie, te weten de
balatawinning.
Deze bij zuiver toeval in 1856 door de koloniale Ontvanger en Betaalmees-
ter Wildeboer te Berg en Dal ontdekte grondstof, welke aldaar bij gebrek
aan koeienmelk, in opgeloste vorm als zodanig werd gebruikt, is voor velen
in de loop der jaren een bron van inkomsten gebleken.
Het boek(zie noot 85) Van Struyken de Roysancour en Gonggryp geeft een
historisch overzicht rnet betrekking tot de ontwikkeling van de winning van
balata, alsmede kritiek op de heersende wetgeving hieromtrent. Ook geven
zij adviezen ter op tilnalisering van het balatabedrijf.
Uit kartografisch- en landmeetkundig oogpunt zijn voor ons onderwerp van
belang de bepalingen welke ten aanzien van de ligging, grootte en dergelij-
ke der concessiën zijn gegeven.
Ten aanzien hiervan merken de auteurs van genoemd werk op:
"Er is in de kolonie een officiële kaart in de wandeling "leggerv1 geheten,
vervaardigd in de jaren 1860-1879 door Cateau van Rosevelt en Van Lans-
berge. Deze kaart is getekend op de schaal 1 : 100.000. De gedrukte exem-
plaren daarvan zijn op de schaal 1 : 200.000.
Bij de aanvraag om concessie zendt de belanghebbende een figuratieve
kaart, dit is een copie van het betrekkelijke deel van de legger, in, waarop
door een beëdigd landmeter de gewenschte oppervlakte is aangegeven.
De Gouvernements Landmeter vermeldt op de schets het een of ander vast
(?) en bekend (?) punt, dat bij eventuele meting als uitgangspunt moet die-
nen.
Administratief is nog bepaald, dat de aangegeven grenslijnen, voor zover
toevallig geen natuurlijke grenzen, recht inoeten zijn en Noord-Zuid of
Oost-West moeten lopen".
Als voorbeeld wordt een dergelijke kaart getoond, een rechthoek van 15 x 7
km (schaal l : 200.000) waarvan het Noord-'Westelijke hoekpunt voorzien is
van de letter P.
Voorts staat er de aantekening vermeld: P. ligt op 44.500 m. Recht - Oost
en 51.000 m. Recht - Zuid van de monding van de Goud- of Wyriapicouroekreek.
Ook is vermeld: Figuratieve kaart van een perceelland groot 10.500 ha. gelegen
ten Oosten van de Corantijn, aangeduid door de figuur (bovengenoemde
rechthoek) in het rood, tot exploitatie van balata in concessie aangevraagd
door J.E.Th. Anijs.
Met deze "kaart" gewapend, trekt de expeditie dan de wildernis in om op
"haar" terrein te gaan arbeiden.
Rekening houdend met de omstandigheden dat de leider der prospectie een
eenvoudig man is, die soms lezen noch schrijven kan; er dikwijls verwarring
bestaat over de nainen der kreken of vallen; dat deze topografische entiteiten
(veelal uitgangspunten voor een eventuele meting) soms op dagen reizen
afstand van het terrein gelegen zijn; dat voorwerkers en arbeiders op "gevoel"
zonder hulp van instrumenten (anders dan een handkompas) in het bos
de weg vinden; dat tot voor enkele jaren de beëdigde landmeters overeenkomstig
het officieel gesanctioneerd gebruik volgens het rniswijzend kompas
maten, is het niet te verwonderen dat er grenskwesties ontstaan en er
dus op het gebied van concessiegrenzen geen enkele rechtszekerheid is.
De auteurs stellen dan ook voor een zogenaamde blokverdeling van de
eerste zône (tot aan - + 4' N.Rr.) in 20 concessies van elk gemiddeld 300.000
ha.