HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

Overzicht lengte-bepaling Stenen-Trap.
Z. M. Aruba Sackse v.Stockum Kremer Aerocar to
(Zie ook onder Hydrografische Karteringen)
3.5. Bexhouwing over de magnetische deklinatie in Suriname
Bij vergelijking van de hiervoor besproken kaarten tot en met die van Mose-
berg (1801) met kaarten van latere datum valt het op dat de richtingen der
oude plantage-grenzen (dammen) niet op het ware Noorden georiënteerd
blijken.
Zoals reeds eerder opgemerkt, hebben de landmeters destijds de plantage-
grenzen volgens het kompas waar mogelijk, Noord-Zuid, Oost-West of
Noord-Oost - Zuid-West gericht.
Bij uitbreidingen worden de nieuwe gronden aan de reeds bestaande geme-
ten en zodoende werden geleidelijk aan de rivier-overs opgevuld.
Uit literatuur (Encyclopedie van de Aardrijkskunde "Winkler Prinsv1 pag.
199) weten wij, dat op één van de kaarten van de Portugese kartograaf
Pedro Reine1 voor het eerst rond 1500 een aanduiding van de magnetische
deklinatie van het kompas wordt aangegeven. In hoeverre men toentertijd
beschikte over gegevens met betrekking tot de magnetische deklinatie in
Suriname is niet na te gaan.
De landmetersinstructie van l augustus 1724 (zie landmeter-instructies)
verbood evenwel de landmeter met "geene deminste miswijzingen" te mo-
gen rekenen maar de kaarten der landen zoodaanige te coucheeren als ,zij
zullen bevinden de waare coersen te loopen". (Het begrip miswijzing of
magnetische deklinatie als zodanig was toen de in Suriname werkzame
landmeters dus wel bekend). Wij konstateerden voorts een aanduiding hier-
toe bij de instruktie van 17 december 1782, welke de landmeters voor-
schreef dat steeds "de vier hoofdstreken volgens derzelve ware ligging op
de kaarten moete orden vertoondn.
Toch meent LothlSW dat de opvatting m.b.t. ware ligging, bedoeld in de in-
struktie zo juist genoemd, geweest moest zijn, zoals die door het kompas
word t aangegeven.
Want, zo redeneert Loth verder, ofschoon reeds op een kaart van september
1735 de landmeter Freutenier bij een grenslijn schrijft:
"Recht Noorden" en op alle andere kaarten, ook van metingen na 1782, de
windstreken door kompasroos of een pijl op de kaart zijn aangeduid, blijkt
uit de kontrole van alle vroegere metingen van gronden waarvan de oude
grenzen door aanleg van dammen zijn bevestigd of door enkele teruggevon-
den stenen pilasters zijn aangewezen, dat deze naar het Noorden gerichte
grenslijn 5' à 7' verschillen met de tegenwoordige (1905) aanwijzing van de
magneetnaald, zodat geen rekening gehouden is met de miswijzing. (Het-
geen in overeenstemming is met de instruktie van 1724 welke kennelijk aan
Loth niet bekend was. Zie onder 3.6 Landmetersinstrukties).
76) Loth W.L. : op.cit. blz. 9 (zie hoofdstuk 2 noot 7)