HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

Verder in het zojuist aangehaald werk van De Goeje bericht deze, dat
draagbare instrumenten voor nauwkeurige astronomische plaats-bepalingen
eerst in de 18e eeuw werden uitgevonden.
Voor astronomische lengte-bepalingen is overigens vereist, dat men de tijd
op een nulmeridiaan heeft, hetgeen toendertijd slechts te verkrijgen was
door een verschijnsel aan de hemel (zon, maan of sterren).
De la Condamine pleegde in 1744 te Cayenne een lengte-bepaling uit vier
lloccultatiestl van de satellieten van Jupiter.
Na De la Condamine treffen wij pas weer in 1783 op de hydrografische
kaart van Thompson, de la Rochette en Faden (The coast of Guyana) enz.,
(Surinaams Museum no.220) een breedte-bepaling van Braamspoint aan op
5'561~. een waarde die ons i.v.m. latere plaatsbepalingen aldaar onjuist
voorkomt. (Het bekende aanslibbing-erosie verschijnsel van onze kust mede
in beschouwing genomen).
In volgorde van tijd verschijnen dan een aantal hydrografische kaarten van
de Surinaaamse kust waarbij met name de opvallende punten aan de diverse
riviermondingen in geografische coördinaten worden bepaald.
Een zo'n kaart is die van Luitenant ter Zee Vos uit 1845 en tot 1876 toe gereviseerd
uitgegeven. Op deze kaart komen voor, de geografische coördinaten
van Braamspunt, Saramaccapunt en Nickeriepunt (Nw.Rotterdam - Batterij
- ~azerne).
Hoewel de ligging van Paramaribo zelf niet is aangegeven is deze wel af te
leiden uit de inzet van de Surinamerivier.
Deze is te stellen op 5O44"~.~r. en 55O13'w.~.
In latere jaren, zal de "Stenen trap" te Paramaribo het referentiepunt voor
de astronomische plaatsbepaling worden.
Op de hydrografische kaart no. 217 Kust van Guyana, Essequiborivier tot
Cajenne (Surinaams Museum no.50) opgenomen in 1876 en 1877 door het
Etat Major van Z. Ms. Aruba en uitgegeven in 1887 door het Departement
van Marine wordt deze "Stenen trap" gelocaliseerd op 5°4913011~.~r en
55°08147114 W.L.
Op deze kaart staat onder I1aanmerkingenI1 onder meer het volgende:
De geografische ligging van Paramaribo (Stenen trap) is bepaald door
"Z.M.Suriname" in 1866 door lengte-verschillen met Barbados en bovenste
licht Ste Marthe-batterij, St.Pierre, Martinique 60'1 1'1 1117 W.L.; Lengte
vlaggestok Ricket-batterij Bridgetown 59'37'1 81145 W.L. bepaald in 1877
door Green (Amerikaanse Marine).
Als de kaart van Cateau van Van Rosevelt verschijnt (1882), met name zijn
manuscript kaart (schaal 1 : 100.000) blijkt dat hij als meetkundige grond-
slag voor zijn kaart langs alle rivieren astronomische plaatsbepalingen
heeft verricht, 51 in totaal.(Zie onder 3.3.). Met uitzondering van de iidaro-
wijne, waar hij tot 2' N.Br. doordrong, ligt de Zuidgrens van zijn kartering
langs de overige rivieren nabij 4' N.Br.
De wetenschappelijke expedities die van 1896 tot 1911 tot Suriname's Zuid-
grens doordringen, vullen het aantal astronomisch bepaalde punten in het
"achterland" aan.
Later zal blijken, dat wegens gebrek aan een juiste tijdsbepaling (de tijd-
meters lieten het vaak afweten) - de resultaten in vooral de geografische
lengtebepalingen minder juist waren.
Aansluitend aan deze waarnemingen krijgt Luitenant Van Stockum in 1911
de opdracht ten behoeve van de topografische kartering van het Noordelijk
deel van Suriname een aantal astronomische plaatsbepalingen te verrichten
langs de benedenloop der hoofdrivieren.