HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

3. KARTERINGEN IN DE 1 9 EEUW ~
De kaart ten dienste van het goud
3.1. Een transitoire periode
Terwijl enerzijds de plantages aan de bovenloop van de Surinamerivier, de
Commewijne en de Cottica werden verlaten, concentreerde de plantage-
landbouw zich langs de benedenloop der genoemde rivieren en voornamelijk
het gebied tussen de Commewijne en de zee was vrijwel helemaal in cultuur
(Zie kaart Moseberg (1801) - (kaart bijlage no. 5). Een andere verschuiving
in de behoefte naar grond was in opkomst en na 1794 waren er landbouwak-
tiviteiten in het Westen - in de zogenaamde Nieuwe Kolonie - te bespeuren.
Na elkaar kwamen in cultuur plantages in de Saramacca (1796), Nickerie
(1797) en Coronie (1808). In beide laatstgenoemde distrikten waren het
vooral Engelsen en Schotten, die - als gevolg van een periode van Engels
bestuur (1 799-1802 en 1804-1816) - zich als kolonisten vestigden. De topo-
niemen uit Nicktrie en Coronie zijn de stille getuigen uit die tijd. Door de
oorlogen in Europa en het door Napoleon afgekondigde Continentaal Stelsel
ging voor Suriname de suikermarkt verloren, terwijl de katoen de konkur-
rentie van de U.S.A. niet aan kon.
Na de Engelse periode was het met de landbouw in Suriname praktisch ge-
daan; de plantages werden verlaten en de produktie liep daardoor sterk te-
rug. Een beeld van deze situatie geeft de kaart van de landmeter Mabé
(1835) (Kaart bijlage no. 6). Deze kaart behoort bij het werk van Teenstra:
De Landbouw in Suriname (1835).
De doodklap kreeg de plantagelandbouw in Suriname echter met de emanci-
patie der slaven en zelfs pogingen om middels aanvoer van immigranten nog
in de behoefte van arbeidskrachten te voorzien, konden hieraan niets meer
veranderen. Met de neergang van de plantagelandbouw bereikt £!Ak de
landmeterij in Suriname een dieptepunt. Hierover lezen wij bij Loth on-
der meer:
"Nieuwe gronden werden nagenoeg niet meer uitgegeven, de bestaande
plantages gingen achteruit bij gebrek aan arbeiders, zodat ook aan uitbrei-
ding van plantages of hermetingen hiervan niet gedacht werd."
Onder deze omstandigheden werd niet nauw gelet op de kennis en ontwikke-
ling der personen, die, na afgelegd examen voor de Commandant van de
Genie, aangesteld werden tot landmeter, hetgeen te merken is aan het werk
dat van 1828 tot 1859 is uitgevoerd. Na Mabé werd geen deskundige meer
belast met het toezicht op de kaarten ter Secretarie.
Onder deze minder kundige landmeters noemt Loth onder andere A. Hiem-
cke, waarover de Inspekteur der Domeinen per 1 oktober 1853 de Gouver-
neur inlichtte, middels een llRapport der gedaane werkzaamheden van 11
augustus 1857 tot 11 maart 1858. Hiemcke had van deze inspekteur de ge-
hele kaartenverzameling ter Secretarie thuis gekregen in verband met de
samenstelling van een kadastrale kaart van de gehele kolonie. Van deze op-
dracht is niet alleen niets terecht gekomen doch aan deze landmeter is het
te wijten, dat de gehele verzameling oude kaarten, met zoveel zorg door
Gouverneur Mauricius bijeengebracht, is verdwenen. Het weinige dat hier-
van nog over is, werd na het overlijden van Hiemcke, in deplorabele toe-
stand in de Weeskamer gevonden. (De Weeskamer was gevestigd op de
Noord-Oosthoek van de snijding van de Wagenweg en de Malebatrumstraat.)
62) ' Loth W.L. 1905: op.cit.blz. 11 (zie hoofdstuk 2, noot 7).