HISTORIE, TECHNIEKEN EN MAATSCHAPPELIJKE ...

Leupe no. 1990:
Kaart van 't rivier Marowijne met derzelver eylanden, Zandbancken en
klippen. Het gebied wordt be rensd door de parallellen van 3' en 6' N.Br.
en de meridianen 324' en 323 O.L. van Tenerife.
8
Leupe no. 2130:
Kaart van de Expeditie naar de rivier Marowijne en derzelver districten,
gedaan door een detachement van het Jager en Vrij Corps onder Commando
en beleidt van den Lieut. J.F. Kubeler van het Vrij Corps enz. van de maand
april tot november 1790 (verschillende bladen).
In dit verband zij nog gewezen op een ongedateerde MS.-kaart, aangevende
de expedities tussen 1773 en 1777 in de inventaris opgenomen onder no.
2129 met als titel: "Algemene kaart van de Colonie of Provincie Suriname
met de rivieren en districten van dien, mitsgaders de coursen en marschen
der gedaane expeditiën, tot opsporing der gerebelleerde slaven door de
troepes van de staat, onder de Orders van den Colonel Fourgeoud." Ook de-
ze zal Heneman niet onbekend zijn geweest en mede als basis voor de 1784
kaart hebben gediend.
Blijkens berichten van Van Sypesteyn (1854, Beschrijving van Suriname,
pag. 290) heeft Heneman van 1774-1784 met 14 landmeters aan de 1784
kaart gewerkt. Om redenen, later in ons betoog te noemen, lijkt dit ons niet
waarschijnlijk.
In de tweede helft van de 1 8 eeuw, ~ en wel tussen 1760 en 1790, beleefde
Suriname het hoogtepunt van de plantagelandbouw, waarvan de meer dan
600 in cultuur zijnde plantages getuigen. Direkt hierna breken er moeilijke
tijden aan voor ons land. Door de slechter wordende behandeling der slaven,
mede als gevolg van het verschijnsel dat als werd gekenschetst,
nam het aantal vluchtelingen toe en vormde zich in 1770 een nieuwe
groep Marrons in de Cottica. Het jaar daarop nam dit aantal zgn. "Cotticamuitelingen"
schrikbarend toe, waardoor de Overheid besloot militaire
versterking aan te vragen. De bekende Fourgeoud kwam met een groot aantal
soldaten naar Suriname en ondernam tot 1775 diverse tochten tegen de
Marrons. Voorts werd in 1776 het reeds eerder gemeld llKordonll tegen deze
Marrons in gebruik genomen. Het geheel van deze gebeurtenissen vindt zijn
weerslag in de onderwerpelijke kaart van Heneman (1784). Deze kaart dan
van de "Colonie Suriname en de onderhoorige Rivieren en Districten, zo
verre derzelver ontdekkingen nu zijn strekkende met de tot Cultuur gebragt
zijnde Landen en Plantagiën", uitgevoerd in acht bladen, geeft ten opzichte
van die van De Lavaux, uitbreidingen in westelijke richting te zien. Hoewel
nog niet in cultuur gebracht, worden de toekomstige distrikten Coronie en
Nickerie in de kaart aangegeven, terwijl de Westgrens met Berbice nog ligt
bij de Duivelskreek (ten westen van de Corantijn). De Corantijn en de
Nickerie met de Wayambo zijn in grote trekken (configuratie) herkenbaar
weergegeven. Een enorme verbetering is de weergave van het estuarium
van de Saramacca en de Coppename, terwijl de loop van deze rivieren meer
in overeenstemming met de werkelijkheid is gebracht. Het oude plantagegebied,
voorkomende op de kaarten van De Lavaux (ook de latere) is aanzienlijk
uitgebreid. Ook verlaten en geprojekteerde gronden zijn aangegeven
(stippellijntjes). In het oostelijk deel van de kaart is ook een duidelijke
verbetering ten opzichte van die van De Lavaux op te merken; zeer waarschijnlijk
als gevolg van de diverse militaire expedities in dat gedeelte van
het land. De afstand tussen de Cottica en de Marowijnerivier is nu overeenkomstig
de werkelijkheid weergegeven. De opname van de Marowijnerivier
zelf met riviereilanden tot aan de Arminavallen (4'471 N.Br.) is redelijk
goed; doch naarmate men zuidelijker gaat, wordt de weergave slechter en