+ Download pdf (6.190 kb) - Nederlandse Commissie voor Geodesie

DE TWEEDE NAUWKEURIGHEIDSWATERPASSING VAN NEDERLAND
juni 1926 -juni 1927 B 1 (Instructie 1926)
juni 1927 - mei 1931 Al (Leidraad)
mei 1931 - september 193 1 A2
september 1931 - oktober 1931 Al ploeg Van Steenis
mei 1932 - 1936 B2
De meetmethode sinds 193 1 is alleen na te gaan voor de ploeg van ir. H. J. VAN STEENIS. In
hoeverre de andere ploeg dezelfde methode volgde, is niet bekend; de volgorde van waarneming
blijkt immers niet uit het waarnemingsformulier.
Elk van de waarnemers stelde in iedere slag de kijker scherp op één van de baken, teneinde
de invloed van parallax te vermijden. Tussen de waarnemingen op beide baken van één slag
was het de waarnemer verboden om aan de scherpstelling op het object iets te veranderen. De
waarnemers dienden onkundig te zijn van elkaars aflezingen; het resultaat van de waarnemingen
werd pas na voltooiing van de laatste aflezing in elke slag vergeleken. Deze regel veranderde
bij de invoering van de optische micrometer in 1930. De daarbij gebruikte baken waren
voorzien van twee ten opzichte van elkaar verschoven verdelingen; waarnemer Ml las af op de
gewone verdeling terwijl M, zijn waarnemingen aan de verschoven verdeling verrichtte. Soms
fungeerden de waarnemers over en weer als elkaars secretaris.
De aflezingen van de beide waarnemers werden in afzonderlijke formulieren genoteerd.
Deze waarnemingsformulieren waren doorlopend genummerd; waarnemer Ml gebruikte de
oneven nummers, MZ de even nummers. Met behulp van carbonpapier werd tevens een copie
vervaardigd. Deze copieën dienden binnen enige dagen na de meting naar de Directie Algemene
Dienst te worden verzonden. De originelen volgden separaat naar Delft.
In de Instructie 1926 werden voorts voorschriften gegeven omtrent de wijze waarop het instrument
moest worden behandeld. Het niveau (bij het Breithaupt-instrument immers afneembaar)
moest zodanig worden gemonteerd dat de correctieschroeven aan de objectiefzijde
van de kijker kwamen. Het instrument diende 's morgens en 's middags vóór de aanvang van
de metingen te worden geregeld, onder gebruikmaking van de reversie-mogelijkheid van het
instrument. Hierbij werd tevens gecontroleerd of de vizierlijn van de kijker nog gecentreerd
was. Tenslotte diende veel zorg te worden besteed aan het schoonhouden en smeren van de
bewegende delen van het instrument. De doosniveaux van de baken werden regelmatig gecontroleerd
door met de kruisdraden van het waterpasinstrument de verticale stand van de
baak te verifiëren.
6.4 Organisatie van de meting
De waterpassing van elke sectie geschiedde in heen- en teruggang. Het was niet toegestaan de
meting in beide richtingen onmiddellijk na elkaar uit te voeren. Volgens de Leidraad moest
een traject van 10 a 15 km (volgens de Instructie 1926,,minstens 8 km") in één richting worden
gewaterpast. Daarna werd de terugmeting aangevangen bij de op één na laatste sectie; de te-
rugmeting van de overblijvende sectie werd pas gemeten bij de teruggang op het volgende
traject.
Als wapen tegen grove fouten werd bij de vergelijking van de resultaten (gemiddelde van
die van beide waarnemers) van heen- en terugmeting een tolerans gehanteerd ter grootte van
2.5Rmm, waarbij R de sectielengte in kilometers voorstelt. Bij overschrijding van deze tole-