+ Download pdf (6.190 kb) - Nederlandse Commissie voor Geodesie

DE TWEEDE NAUWKEURIGHEIDSWATERPASSING VAN NEDERLAND
onderling een half interval (2.5 mm) zijn verschoven. De verschoven verdeling is bovendien
becijferd zodanig dat geen verwarring mogelijk is; in de praktijk bedraagt deze verschuiving
ongeveer 592.5 baakeenheden (2.9625 m). Deze tweede verdeling wordt de ,,hoge verdeling"
genoemd.
Toen in 193 1 het Breithauptinstrument no. 4 (eveneens voorzien van optische micrometer)
weer in gebruik werd gesteld, werd een tweede stel Zeissinvarbaken aangeschaft. Om ervoor
te zorgen dat de baakvoet steeds met hetzelfde punt op de baakopstelpunten wordt gezet wer-
den de baken alle voorzien van een (afschroefbare) ring aan de onderzijde.
5.2.3 Speciale baken
Een aantal belangrijke peilmerken uit de eerste nauwkeurigheidswaterpassing is uitgevoerd
als pijpbout, aangebracht op zodanige hoogte dat zij zich boven de vizierlijn van een normaal
opgesteld waterpasinstrument bevinden. Voor het aansluiten van dergelijke peilmerken was
een speciale baak nodig die aan een in de pijpbout aan te brengen stift kon worden opgehan-
gen. Bij de aanvang van de metingen was deze zogenaamde hangschaal een 1 m lange invar-
baak met een Dieperinkverdeling. Het nulpunt van deze verdeling valt samen met het midden
van het gat waarmede de baak op de stift hangt; de verdeling telt dan van boven naar beneden,
zodat aflezingen in deze stand van de hangschaal als negatieve waarden in de waarnemingsre-
gisters moesten worden genoteerd. Bovendien kon deze baak als normale ,,opzetbaak" wor-
den gebruikt. Dit was vaak nodig indien obstakels aan het muurvlak waarin zich een peilmerk
bevond het opstellen van een starre, 3 m lange, baak verhinderden. In die gevallen moest een
indexcorrectie van 100.0 mm worden toegepast voor de afstand tussen het nulpunt van de ver-
deling (midden gat) en het (dan) ondervlak van de baak.
Bij de invoering van de optische micrometer werd de oude hangschaal vervangen door een
hangschaal met halve-cm-streepverdeling op invar. Bij deze baak, die 1.5 m lang was, viel het
nulpunt van de verdeling samen met het ondervlak van de baak, zodat er in dit geval bij het ge-
bruik als hangschaal een indexcorrectie nodig was (50.0 mm). Bovendien was het bij het ge-
bruik als hangschaal nodig erop te letten dat de richting van telling van de optische micro-
meter tegengesteld was aan die van de hangende baak.
Tabel 6 IJking van de speciale schuifbaak voor aansluiting van de dijkpeilstenen te Amsterdam.
Calibration of the special telescopic staff for levelling onto Amsterdam Ordnance Datum
benchmarks.
Afstand achterkant voetplaat (midden scherpe kant) tot het nulpunt van de vastgeklemde millimeterver-
deling als de nok in de opeenvolgende gaatjes zit.
nummer
1
2
3
4
5
6
nulpuntscorrectie
- 251.0mm
+ 249.0 mm
+ 747.8 mm De aflezingen op de millimeterlineaal
+ 1247.6 mm zijn met deze bedragen te vermeerderen.
+ 1747.2 mm
+ 2246.9 mm
Indien de zijkant van de voetplaat wordt gebruikt zijn deze correcties 0.4 mm kleiner.