+ Download pdf (6.190 kb) - Nederlandse Commissie voor Geodesie

50 DE TWEEDE NAUWKEURIGHEIDSWATERPASSING VAN NEDERLAND
Het statief van Hildebrand is voorzien van een op een schotelvormig scharnier draaibare
zware bovenplaat, zodat het instrument snel kan worden opgesteld. (zie Fig. 15) Dit voordeel
weegt nauwelijks op tegen het ongerief dat deze zware constructie bij transport veroorzaakt;
bovendien kan dit gewicht zelfs nadelen opleveren door een sterkere zakking van het statief in
slappe bodem. (zie ook 5 10.3.2)
In juni 1930 werd het instrument voorzien van een optische micrometer voor het objectief,
geschikt voor baken met een verdeling in 0.5 cm. De aflezing op de trommel van de microme-
ter geschiedt in 1/100 deel van het baakinterval, dus 0.05 mm. Aan de oculairzijde van de kij-
ker werd een contragewicht gemonteerd. Dit instrument is tot 1939 in gebruik geweest.
5.1.3 Het instrument van Zeiss: Nivellier A
Bij het einde van de waterpassing, in 1939, werd een nieuw waterpasinstrument in gebruik ge-
nomen van het fabrikaat Zeiss, type Nivellier A (Fig. 18). In tegenstelling tot de beide
eerder beschreven instrumenten heeft de Zeiss A geen reversieniveau, het is een water-
pasinstrument van het type ,,alles vast" met hellingschroef. Het niveau heeft een hoekwaarde
van 10" over 2 mm; de beide bel-uiteinden worden met behulp van een prismastelsel (niveau-
prisma volgens Wild) afgebeeld in het gezichtsveld van het oculair van de kijker. De waarne-
ming van de bel-uiteinden kan na omschakeling van een prisma ook geschieden door een ter-
zijde van het instrument staande tweede waarnemer. Op deze wijze werd het instrument inde
tweede nauwkeurigheidswaterpassing gebruikt. De kijker is compact van bouw en bezit een
centrale instellens voor de scherpstelling. Het objectief heeft een opening van 55 mm bij een
brandpuntsafstand van 410 mm. De vergroting bedraagt 44 X. De optische micrometer is als
standaarduitrusting aan het instrument aanwezig; het verschuivingsinterval is 5 mm. Slechts
een gering aantal trajecten van de tweede nauwkeurigheidswaterpassing zijn met dit instru-
ment gemeten.
Fig. 18 Het waterpasinstrument Nivellier A van Zeiss.
The Zeiss ,,Nivellier A" level.