+ Download pdf (6.190 kb) - Nederlandse Commissie voor Geodesie

110 DE TWEEDE NAUWKEURIGHEIDSWATERPASSING VAN NEDERLAND
Het statiefvan het Hildebrand instrument is door de speciale schotelconstructie extra zwaar;
zie 55.1.2.
Echter, ook het optreden van systematische fouten in de optische micrometer zou een ver-
klaring voor dit constante deel in de standaardafwijking q, kunnen opleveren. De waarnemers
verrichten immers hun waarnemingen op twee verschillende baakverdelingen, die ongeveer
een half interval (5 ('/2 mm)) ten opzichte van elkaar zijn verschoven; hierdoor gebruiken zij
altijd verschillende standen van de optische micrometer. De aanwezigheid van een mogelijke
systematische fout werd onderzocht voor de optische micrometers van de instrumenten Hil-
debrand en Breithaupt 4, door in het laboratorium een afstandje van 5 ('/z mm) telkens in ver-
schillende standen van de micrometer te meten (zie tabel 25)
Tabel 25 Onderzoek naar periodieke en schaalfouten in de optische micrometer van het waterpas-
instrument.
Investigation into periodic and scale errors in the optical micrometer of the level.
-
Hildebrand Breithaupt 4
Stand van de meting van
micrometer 5 ('h mm)
(globale aflezingen) (in % mm)
Stand van de meting van
micrometer 5 (% mm)
(globale aflezingen) (in % mm)
10.0-5.0 4.86 0.0- 5.0 4.83
9.0-4.0 4.90 1.0- 6.0 4.79
8.0-3.0 4.92 2.0- 7.0 4.73
7.0-2.0 4.95 3.0- 8.0 4.76
6.0-1.0 5.09 4.0- 9.0 4.71
5.0-0.0 5.17 5.0-10.0 4.80
gemiddeld 4.98 gemiddeld 4.77
De standaardafwijking van de metingen in tabel 25 bedraagt ongeveer 0.03 ('/2 mm).
Uit dit onderzoek blijkt dat de optische micrometer van het Hildebrand-instrument inder-
daad een systematische (periodieke) fout vertoont, die in het uiterste geval 0.31 ('/z mm) =
0.16 mm kan bijdragen in het verschil van beide waarnemingen per slag. Hierbij moet wel
worden opgemerkt dat de mechanische overbrenging van de optische micrometer ten tijde
van het onderzoek (l95 1) veel speling vertoonde, zodat de resultaten misschien niet represen-
tatief zijn voor de kwaliteit van het instrument in 1931 en 1932. Voor de optische micrometer
van het instrument Breithaupt 4 is geen periodieke fout aantoonbaar, echter wel een schaal-
fout van 0.23 ('/2 mm) = 0.12 mm. Dit kan in het uiterste geval aanleiding geven tot een syste-
matische fout van 0.12 mm in het verschil van beide waarnemingen per slag. Deze micrometer
bevond zich tijdens het onderzoek in goede mechanische conditie.
Samenvattend kan men concluderen dat het van de slaglengte onafhankelijke deel in de for-
mule q,vermoedelijk zowel door de zakking van het instrument als door systematische fouten
in de optische micrometer wordt veroorzaakt. Een groot deel van deze invloeden zal echter in
het gemiddelde van de resultaten der beide waarnemers geëlimineerd zijn.