De winst van groen ondernemen - Natuurmonumenten
De winst van groen ondernemen - Natuurmonumenten
De winst van groen ondernemen - Natuurmonumenten
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
inspireren<br />
Natuurlijk<br />
rendement<br />
<strong>De</strong> <strong>winst</strong> <strong>van</strong> <strong>groen</strong><br />
<strong>ondernemen</strong><br />
Van Buiten naar Binnen<br />
inspireren<br />
Windenergie,<br />
duurzame<br />
energie<br />
Hadden ze in het verleden meestal botsende belangen,<br />
nu werken natuurbeheerders en bedrijfsleven steeds vaker<br />
samen. Zoals Ballast Nedam en <strong>Natuurmonumenten</strong>.<br />
Ecohydroloog Robbert Hijdra is al 2 decennia strategisch<br />
adviseur en coördinator public affairs bij deze vereniging<br />
<strong>van</strong> natuurbeheerders. ‘Natuur genereert economie.’<br />
20 Blauwdruk mei 2013 Blauwdruk mei 2013 21
inspireren<br />
N<br />
‘Wij willen serieus kijken wat de natuur ons op langere<br />
termijn te bieden heeft en bouwen <strong>van</strong>uit het streven<br />
tegelijkertijd meer natuur te creëren’<br />
ederland kent 3 grote belanghebbenden op het gebied <strong>van</strong> natuurbeheer:<br />
<strong>Natuurmonumenten</strong>, Staatsbosbeheer en Provinciale Landschappen.<br />
Daarnaast zijn er onder meer gemeentes die bossen beheren, particuliere<br />
landgoedeigenaren en een groeiende groep boeren die aan natuurbeheer doen.<br />
<strong>Natuurmonumenten</strong>, dat 105.000 hectare natuur<br />
onder haar vleugels heeft, is door de relatief kleine<br />
oppervlakte <strong>van</strong> ons land (4.100.000 hectare)<br />
verhoudingsgewijs ’s werelds grootste particuliere<br />
terreinbeheerder. ‘Een groot gedeelte er<strong>van</strong> is in<br />
eigendom’, verklaart Robbert Hijdra. ‘Sinds de<br />
oprichting <strong>van</strong> <strong>Natuurmonumenten</strong> in 1905 heeft<br />
de vereniging veel aangekocht.’ Het begon destijds<br />
met een plan <strong>van</strong> de gemeente Amsterdam om<br />
huisvuil te storten in het Naardermeer. Robbert:<br />
‘Tegenwoordig ondenkbaar, maar toen was dat een<br />
serieuze optie. Om het te verhinderen tilde een aantal<br />
natuurbeschermers deze vereniging <strong>van</strong> de grond.<br />
Ze zamelden geld in om dit natuurgebied te kunnen<br />
kopen, want als eigenaar kun je een stuk grond<br />
goed beschermen. Dat was de eerste keer dat deze<br />
strategie werd toegepast in ons land. <strong>De</strong>ze manier<br />
<strong>van</strong> beheren is ook <strong>van</strong>daag nog onze core business.<br />
20 jaar geleden zijn onze activiteiten uitgebreid met<br />
lobbyen, public affairs en het maatschappelijke debat<br />
dat daaraan is gekoppeld.’ Public affairs bewaakt<br />
wat er gebeurt in de buitenwereld en bepaalt hoe<br />
<strong>Natuurmonumenten</strong> daarmee moet omgaan en hoe<br />
issues gecommuniceerd worden. Zij weegt ook per<br />
zaak af of een coalitie met andere natuurbeheerders<br />
of partijen gewenst is.<br />
Eerst versnipperd, nu verbonden<br />
Natuur kopen en het inrichten en beheren er<strong>van</strong><br />
kosten geld, veel geld. Maar er zijn ook aanzienlijke<br />
baten. Om alles financieel rond te krijgen, vormen<br />
de donaties en bijdragen <strong>van</strong> de ruim 700.000<br />
leden <strong>van</strong> <strong>Natuurmonumenten</strong> de zeer welkome<br />
basis, maar dit is niet voldoende. <strong>De</strong> vereniging<br />
genereert eigen inkomsten uit het natuurbeheer,<br />
ont<strong>van</strong>gt sponsorbijdragen <strong>van</strong> bedrijven en als<br />
‘goed doel’ jaarlijks een mooi bedrag <strong>van</strong> de<br />
Nationale Postcodeloterij. Vanaf begin jaren 90<br />
kwamen die inkomsten vooral <strong>van</strong> de overheid,<br />
die <strong>van</strong>wege een nieuw natuurbeleid zo’n 180.000<br />
hectare open water, grasland, bos en hei begon te<br />
kopen. Zij keek vervolgens welke club een gebied<br />
het beste kon beheren en gaf de uitverkoren partij<br />
subsidie voor de inrichting en het beheer. Robbert<br />
over dit rijksbeleid: ‘In de jaren 70/80 waren er grote<br />
conflicten op het gebied <strong>van</strong> milieu en de kwaliteit<br />
er<strong>van</strong>. We kampten met vervuilde rivieren, lucht- en<br />
bodemverontreiniging. <strong>De</strong> gevolgen voor de schaarse<br />
natuur waren desastreus. Planten en dieren namen<br />
in hoog tempo in aantal af en dreigeden zelfs uit te<br />
sterven. Door de sterke economische ontwikkeling<br />
na de Tweede Wereldoorlog was er in ons lang maar<br />
zo’n 450.000 hectare natuur over en dat was ook<br />
nog eens heel versnipperd. Als reactie hierop maakte<br />
de overheid een blauwdruk om natuurgebieden<br />
beter te beschermen en de planten en dieren die<br />
er thuishoren weer een betere plek te geven. En<br />
wij natuurbeheerders leverden het concept voor<br />
dit beleid: de EHS of ecologische hoofdstructuur.<br />
Dat wil zeggen dat je natuurgebieden aan elkaar<br />
verbindt en hier en daar vergroot. Zo ontstaat een<br />
ecologisch netwerk waarbinnen planten en dieren<br />
zich kunnen verplaatsen, waardoor ze over een<br />
groter leefgebied beschikken. Bij calamiteiten zijn de<br />
overlevingskansen <strong>van</strong> verschillende populaties dan<br />
beduidend groter.’<br />
Onderdeel <strong>van</strong> de samenleving<br />
Rondom dit natuurbeleid werd een stevige<br />
regelgeving ontwikkeld. Economische<br />
belanghebbenden liepen daar heel snel tegen<br />
aan, wanneer ze bijvoorbeeld een bedrijventerrein,<br />
woonwijk of snelweg wilden aanleggen. Of wanneer<br />
een agrariërs hun bedrijf wilden vergroten of<br />
intensiveren. Robbert: ‘Dit versterkte het beeld dat<br />
natuurbehoud economische ontwikkeling in de weg<br />
stond en dat leidde tot spanningen en hoogoplopende<br />
discussie tussen het bedrijfsleven en natuur- en<br />
milieuorganisaties. En tot discussies in de Tweede<br />
Kamer. Totdat het kabinet Rutte 1 meer dan 70 procent<br />
<strong>van</strong> het rijksbudget voor natuurbeleid wegsnoeide,<br />
waardoor de instandhouding <strong>van</strong> dit ecologisch netwerk<br />
in gevaar kwam. Zodra duidelijk werd welke kant het<br />
opging, besloot <strong>Natuurmonumenten</strong> minder op de<br />
overheid te leunen en nadrukkelijker te zoeken naar<br />
samenwerking met bedrijven die bereid waren om in<br />
hun business rekening te houden met natuur of natuur<br />
tot bijproduct te maken. Natuur is nu eenmaal een<br />
onderdeel <strong>van</strong> onze samenleving en dat werd eigenlijk<br />
al door heel veel bedrijven onderschreven in hun interne<br />
strategische notities. <strong>De</strong>nk aan het ‘fair play’-document<br />
dat Ballast Nedam toen al had over maatschappelijk<br />
verantwoord <strong>ondernemen</strong> en goed gebruik <strong>van</strong> de<br />
natuur. Ik was heel positief verrast toen Ballast Nedam<br />
al bij de eerste contacten zei: “Wij willen serieus kijken<br />
wat de natuur ons op langere termijn te bieden heeft<br />
en bouwen <strong>van</strong>uit het streven tegelijkertijd meer natuur<br />
te creëren.” <strong>De</strong> visie <strong>van</strong> het bedrijf bleek naadloos<br />
aan te sluiten op die <strong>van</strong> <strong>Natuurmonumenten</strong>. Wij als<br />
<strong>Natuurmonumenten</strong> staan voor het publiek belang,<br />
voor mooie natuur en landschappen. We weten iets <strong>van</strong><br />
ecologie en we kunnen goed beheren. Het is natuurlijk<br />
geweldig om <strong>van</strong> meet af aan betrokken te worden<br />
bij projecten die nieuwe natuur gaan opleveren. Als je<br />
onze kennis samenvoegt met die <strong>van</strong> ingenieurs die net<br />
zo’n <strong>groen</strong> hart hebben als wij, dan krijg je heel mooie<br />
dingen. Grote bouwprojecten in het water of op het land<br />
koppelen aan natuurontwikkeling, dat is de uitdaging. En<br />
na voltooiing staan wij voor het beheer.’<br />
inspireren<br />
Ravotten en relaxen<br />
Samenwerking tussen het bedrijfsleven en<br />
natuurbeheerders zal door de almaar terugtrekkende<br />
overheid toenemen, verwacht Robbert. ‘Een andere<br />
trend die wij zien, is dat meer mensen tijd krijgen<br />
om naar buiten te gaan en ook steeds bewuster<br />
gaan leven. Bewegen en recreëren in een gezonde<br />
natuurlijke omgeving. Ecologische netwerken zijn<br />
niet alleen maar belangrijk voor flora en fauna,<br />
ook voor het welzijn <strong>van</strong> mensen is een <strong>groen</strong>e<br />
leefomgeving essentieel. Uit allerlei studies blijkt dat<br />
wanneer kinderen niet in een natuurlijke omgeving<br />
kunnen ravotten en niet echt voelen wat aarde<br />
is, wat water is en wat een boom is, dat ze zich<br />
dan zowel emotioneel als motorisch minder goed<br />
ontwikkelen. The Economics of Ecosystems and<br />
Biodiversity (TEEB) heeft een wereldwijd onderzoek<br />
gedaan naar alle economische en maatschappelijke<br />
diensten die de natuur levert. Daar zitten voor de<br />
hand liggende functies bij, zoals zuivering <strong>van</strong> water<br />
en lucht. Maar de natuur is bijvoorbeeld ook de<br />
allergrootste inspiratiebron in de zoektocht naar<br />
nieuwe medicijnen. Natuur ontspant en houdt<br />
mensen gezond. TEEB heeft geprobeerd die waarde<br />
in een getal uit te drukken. Dat is natuurlijk lastig,<br />
maar als mensen in een <strong>groen</strong>e omgeving wonen,<br />
zie je minder verzuim. Huizen krijgen er een hogere<br />
WOZ-waarde. En de recreatiesector is grotendeels<br />
afhankelijk <strong>van</strong> verrassende natuurgebieden en<br />
aantrekkelijke landschappen. Dat hele idee dat<br />
natuur geld kost en dat we ons er alleen om kunnen<br />
bekommeren als het economisch goed gaat, blijkt<br />
niet te kloppen. We moeten het omdraaien. Natuur<br />
genereert economie. Investeren in de natuur geeft<br />
een prachtig rendement.’ ¢<br />
22 Blauwdruk mei 2013 Blauwdruk mei 2013 23