Vrijwilligerskrant, voorjaar 2013 - Natuurmonumenten

Vrijwilligerskrantvoorjaar
2012
voorjaar 2013
Scharrel-opa in de hoofdrol
Iedereen die iets heeft met de natuur in
de Gooi en Vechtstreek, heeft Bertus
van den Brink weleens ontmoet. Deze
bevlogen ‘veelvraat’ scharrelt dagelijks
rond in de mooie Gooise natuur. Hij
schildert, fotografeert, is vrijwillige vaargids
op het Naardermeer, IVN-natuurgids
bij het Laarder Wasmeer en actief lid van
de vogelwerkgroep.
De aanleiding voor dit interview is een serie
die vanaf mei 2013 wordt uitgezonden bij
NTR over ‘de kunst van het opvoeden’. Een
van de afleveringen is geheel gewijd aan opa
Bertus en zijn liefde voor de natuur. Zijn drie
kleinzoons en kleindochter kregen van opa
met de paplepel ingegoten dat natuur leuk,
spannend en heel bijzonder is.
Dat begon al bij de vijver van de tuin van
opa Bertus, waar knorrende kikkers een
jaarlijks terugkerend vrolijk begin van het
voorjaar vormden. De tuin van opa en oma
is nog steeds in trek bij de jongste twee
klein kinderen. De oudste twee kleinzoons
zijn inmiddels 16 en 18 jaar. Zij hebben
nu andere interesses. Maar herinneringen
op halen aan hun natuurbelevenissen met opa
in de tv-uitzending, dat vonden ze wel cool.
Sinds dit voorjaar gratis te down loaden:
een nieuwe route app van Natuurmonumenten:
Natuur Routes. Een unieke
manier om de natuur te beleven. De app
leidt je langs prachtige plekken in de
natuur. En op bijzondere punten kun je
luisteren naar wonderlijke verhalen van
onze boswachters.
De app biedt
een keuze uit
meer dan twintig
wandel- fiets- en
kanoroutes door
heel Nederland,
maar dat worden
er de komende tijd
veel meer. Nieuwe
routes worden automatisch
zichtbaar in
de app. Houd je app
dus regelmatig in de
gaten.
Bertus van den Brink
Passie
Een favoriete plek van Bertus is het Naardermeer.
Van april tot eind oktober vaart hij
jaarlijks met honderden bezoekers door
dit oudste natuurgebied van Natuurmonumenten.
Enthousiast wijst hij hen
onderweg op de vele vogels en laat hij ze
ontdekken welke beestjes in het heldere
water leven. Vogels zijn de grote passie
van Bertus. Op zijn zolderkamer komen
allerlei vogels uit zijn penseel tevoorschijn.
Ik kijk mijn ogen uit tijdens dit interview.
Overal schilderijen van vogels en zelfs van
een woeste leeuw en een kudde antilopen!
Alles door Bertus op het doek gezet. Sinds
een paar jaar is hij verslingerd aan het foto-
graferen van dieren en organismen zoals
paddenstoelen. En Bertus zou Bertus niet
zijn als hij hiervan geen mooi fotoalbum had
samengesteld.
Laatbloeier
Pas na zijn vijftigste heeft Bertus de natuur
ontdekt. Een keerpunt in zijn leven. En
ook wel een beetje zijn redding. Door
reorganisaties raakte hij zijn werk als
decorbouwer bij het NOB kwijt. Na ruim
dertig jaar intensief met dit werk bezig te
zijn geweest, viel Bertus in het bekende
‘gat’. Totdat hij in contact kwam met iemand
van de vogelwerkgroep. Sindsdien speelt de
natuur een belangrijke rol in zijn leven.
- Gerry Torsing, medewerker vrijwilligerswerk
De natuur in met unieke route app Gratis Buiten
Veel downloads
Sinds de lancering half maart is de app
meer dan vijftigduizend keer gedownload.
“Een geweldig aantal. We bereiken er
veel mensen mee die een nieuwe manier
van natuurbeleving willen ervaren. Van
langeafstandswandelaars die meer willen
weten over het landschap tot gezinnen die
hun kinderen op een verrassende manier
in aanraking brengen met de natuur”,
vertelt projectleider Jakko Mur van Natuurmonumenten.
“De steun van vrij willigers
was bij de ontwikkeling van de app
bijzonder welkom. Diverse vrijwilligers
hebben routes nagelopen en bijzondere
punten in kaart gebracht.”
Veel genoten
Jaap Jongman is een van die vrijwilligers.
Hij ging in Flevoland en Overijssel op pad
voor de app. “Samen met de boswachters
hebben we routes gecontroleerd en de
gps-coördinaten van interessante route-
punten (zogeheten points of interest)
in kaart gebracht.
Heel leuk om te doen en onderweg
veel genoten van de natuur. In heb veel
reewild gezien, diverse vossen en heel
veel afwisselende land schappen. Van
modderige natuur in De Wieden tot
landgoed Eerde met zijn vele cultuurhistorische
elementen en het Waterloopbos
in de Noordoostpolder vol met
bijzondere modellen van waterwerken.”
Jaap zet zijn werk voor de route app
enthousiast voort. “Niet alleen voor
nieuwe wandelroutes, maar ik stap
desgewenst ook in de kano of klim op
de pedalen voor fiets- of mountainbikeroutes.”
Wie ook interesse heeft om mee
te helpen met de ontwikkeling van route
apps, kan contact opnemen met zijn of
haar coördinator.
De app gratis downloaden? Ga dan naar
www.natuurmonumenten.nl/routeapp
TV-uitzending
‘Scharrel-opa’ Bertus van den Brink
is op donderdag 6 juni op NL 2 om
19.25 uur te zien in het tv-programma
‘De kunst van het opvoeden’. Het thema
‘spelen onze kinderen nog wel genoeg’
staat in deze aflevering centraal.
Spelen Doe-boek
Het is lente, een heerlijke tijd voor kinderen
om buiten te spelen! Dat kan volop met het
Buiten Spelen Doe-boek dat iedereen gratis
kan aanvragen.
Kinderen die buiten spelen, krijgen meer
beweging, maken meer gebruik van hun
fantasie en hebben plezier! Daarom willen
Natuurmonumenten
en Menzis, partner van
Natuurmonumenten,
kinderen inspireren de
natuur op te zoeken. Het
Buiten Spelen Doe-boek
biedt die inspiratie. Het
boekje staat boordevol
leuke en actieve spelletjes,
handige weetjes én
heel veel voordeel.
Gratis aanvragen kan via www.nm.nl/doeboek

‘Samen mooie resultaten boeken’
In de beheereenheid Kempen en
Midden-Limburg werken talrijke beheervrijwilligers
in de uitvoering mee. Ook
zijn veel vrijwilligers als inventariseerder
actief. Theo van den Berkmortel,
communicatiemedewerker van Natuurmonumenten,
sprak met vijf van hen.
Uit die gesprekken bleek al snel dat veel
vrijwilligers op een positief kritische manier
hun bijdrage willen leveren. Zelf meedenken
over beheermaatregelen, maar
wel met een goede terugkoppeling van de
boswachters. ‘Geef ons tips en zorg voor
een goede wisselwerking. Boswachters en
vrijwilligers hebben elkaar nodig’, zo werd
herhaaldelijk gezegd.
Geen hiërarchie
Een goede samenwerking tussen beide
groepen levert de beste resultaten op voor
de natuur. In het dal van de Tungelroyse
beek bijvoorbeeld, waar vrijwilliger Jan
Palmen met een groep werkt in natuurgebied
Keversbroek. Dat is een ware
lappendeken van natte hooilanden,
broekbossen, droge schrale graslanden en
droge bossen. Jan benadrukt: “Wellicht ben
ik voor de beheereenheid het eerste
Kleinschalig plaggen op de hei
Hoed u voor de nuttelozen
Sinds september ben ik een overloper.
Na jaren wekelijks aan de Werkgroep
Ankeveense Plassen deelgenomen te
hebben, laat ik Ankeveen links liggen en
rijd door naar de Kortenhoefse Plassen.
Naar een andere werkgroep en een
andere wereld, hoewel hemelsbreed
slechts tien kilometer verderop.
Het is de wereld der zogenaamde nieuwkomers,
mannen met exotische namen
die gewoon in een rijtjeshuis in Maarssen
wonen. Wekelijks smaken vijf ‘kaas koppen’
en ik het genoegen om met Iraanse Koerd
Ako, Irakees Joël en Somaliër Abdalla het
Hilversums Kanaal op te varen, richting
legakkers en trilvenen. Na een paar maanden
wilgen zagen, takkenrillen vlechten en koffie
drinken met genoemde mannen, weten zij
net zo weinig van mijn ‘moeilijke jeugd’ als ik
van hun traumatische verleden. En dat geeft
niets. Als we maar kunnen zagen.
Elke dinsdag verzamelen we om half tien bij
Fort Kijkuit, waar Natuurmonumenten begin
jaren tachtig een kantoor met werk plaatsen
realiseerde. Zo kregen de kazematten,
artillerieloodsen en bomvrije wachthuizen
na hun vergane glorie en nutteloosheid
jarenlang tentoongespreid te hebben, nieuw
elan. Het doet mij denken aan een verhaal
van de Nederlandse schrijver F.B. Hotz,
Dood Weermiddel. Bedoeld wordt een
verdedigingswerk (weermiddel) uit de
Nieuwe Hollandse Waterlinie dat al bij
Kleinschalig beheer in Keversbroek
aanspreekpunt, maar het beheer voeren we
echt als hele groep uit. Er is absoluut geen
sprake van hiërarchie.” Jan zou graag zien
dat Natuurmonumenten nog wat aankopen
in het beekdal verricht. “Er ligt nog een
ontbrekende cruciale schakel. Als dat
puzzelstukje gekocht zou kunnen worden,
dan is dat voor het gebied en het beheer
ervan een enorme stap vooruit.”
Salamanders
De natuurgebieden Areven en Stramprooierheide
worden onder handen genomen door
de vrijwilligersgroep waar onder andere
John van Dael, Lei Dassen en Jan en Marleen
Bolk deel van uitmaken. Zij voeren kleinschalig
beheer uit in gebiedsdelen met
de mooie Limburgse namen de Buuëtjeshei
en het Ermedeil. John en Lei vertellen
enthousiast: “Zo’n tien jaar geleden zijn we
gestart met de inzet van basisscholieren uit
Stramproy die wij begeleiden. Als echte
oplevering ‘dood’ was: nutteloos, achterhaald
door de tijd omdat intussen de brisant -
granaat was uitgevonden. Bij Fort Kijkuit
heerst tegenwoordig een gezellige bedrijvigheid.
In de monumentale houten loods uit
1900 staan nu computers en zit kantoorpersoneel.
Op het erf staat een medewerker
van het ‘grondpersoneel’ een tractor schoon
te spuiten.
Uit een van de loodsen pakken de vrijwilligers
hun pistoolzaag en kniptang. Voormalige
vluchtelingen en Hollandse collega’s
die vanwege hun leeftijd afgeschreven zijn
voor de arbeidsmarkt. Mensen die voor
velen de maatschappij niet ten nutte lijken,
maar er wekelijks wel lustig op los knippen
natuurbeheerders is er door de leerlingen
een poel uitgebaggerd, zijn er wilgen en
elzen afgezet en is er maaisel opgeruimd.
Zo kan er weer licht en warmte in de poel
komen. Daar profiteren hagedissen en
salamanders van.”
Maatwerk
John vervolgt: “Ik ben blij dat Natuurmonumenten
oog heeft voor de kleinschalige
aanpak. Ik denk dat maatwerk voor
deze projecten op zijn plaats is. Misschien
beheren we postzegels, maar ik ben er trots
op dat de kleine ijsvogelvlinder en de
gekraagde roodstaart er weer voorkomen.”
Dat beamen Marleen en Jan in koor:
“We werken met heel veel plezier. Door
de vriendschap als groep met elkaar en de
resultaten geeft dit veel voldoening!”
- Theo van den Berkmortel,
communicatiemedewerker
en zagen. Met de meegebrachte groene
regenpakken, laarzen, werkbril en handschoenen
verkleden zij zich tot huurlingen
van een soort Ecologisch Vreemdelingenlegioen
en stappen in de klaarliggende
sloep.
Een half uur varen verder houdt de vijand
zich trillend schuil tussen venijnige
riet kragen, stekelige bramen en licht
bedwelmende gagelstruiken: het geteisem
en uitvaagsel der wilgen, elzen en berken.
Abdalla, Ako, Bert, Erik en anderen waarschuwen
nog één keer: ‘geboomte en
ondergroei, hoed u voor de nuttelozen!’
- Erik Orendi, vrijwilliger
Op weg naar venijnige rietkragen, stekelige bramen en licht bedwelmende gagelstruiken.
Taart voor gastvrije
vrijwilligers
De afgelopen tijd zijn diverse locaties,
excursies en evenementen van Natuurmonumenten
bezocht door anonieme
bezoekers in het kader van Natuurlijk
Gastvrij. Bezoekerscentrum Dwingelderveld
was een van die plekken, met taart
voor de vrijwilligers tot gevolg.
Natuurlijk Gastvrij is een project, gefinancierd
door het ministerie van Economische
Zaken, waarbij het gastheerschap van
Natuur monumenten wordt onderzocht en
verbeterd. Daaruit komt naar voren dat
bezoekers tevreden zijn over hun bezoek.
Vooral als het gaat om het persoonlijke
contact met vrijwilligers. Zij stralen passie
uit, hebben inhoudelijke kennis, zijn
vriendelijk en gastgericht. Vrij willigers
worden gezien als visitekaartje van en
aanwinst voor Natuurmonumenten. Bij de
helft van alle bezoeken worden zelfs de
verwachtingen overtroffen. Een prachtig
resultaat!
Als beste uit de bus
Bezoekerscentrum Dwingelderveld
kwam op alle onderdelen als beste uit
de bus. ‘Mijn ervaring van vandaag is dat
ik buitengewoon vriendelijk, gastvrij en
professioneel te woord ben gestaan. Ik
heb een heerlijke wandeling gemaakt en
genoten van de vriendelijke, gastvrije sfeer.
Uitstekend!’, zo luidde een van de reacties.
Vrijwilligers en medewerkers van het
bezoekerscentrum: van harte gefeliciteerd
met dit mooie resultaat. De overheerlijke
taart hiervoor was dik verdiend!
- Linda Sprado, coördinator vrijwilligerswerk
Voor alle
kinderen:
OERRR!
De droom van Natuurmonumenten
is dat alle kinderen de natuur van
OERRR ontdekken. Help mee om dit
mogelijk te maken! Als we allemaal drie
kinderen aanmelden, maken we met
elkaar 15.000 extra kinderen blij met
de kaarten van OERRR. Uitdagende
kaarten waarmee kinderen de natuur
buiten op een onvergetelijke manier
beleven. Geef ze de kans om buiten te
spelen, te fantaseren, te klimmen en
te klauteren. Daar worden kinderen
blij van. Help mee en laat kinderen zich
gratis aanmelden voor OERRR! Dat kan
heel eenvoudig, zie de wervingsfolder
die bij deze Vrijwilligerskrant is gevoegd.

Jaarverslag 2012
Het Digitaal Jaarverslag 2012 van
Natuurmonumenten is gepubliceerd.
Een interactieve pdf die inzicht geeft
in het beleid en de inkomsten en
uitgaven in het verslagjaar. Sinds 2007
publiceert Natuur monumenten haar
jaarverslag uitsluitend digitaal. Dat
bespaart bomen en de nodige CO 2 -
uitstoot. Het jaarverslag is te bekijken
via: www.nm.nl/jaarverslag
Vrijwilliger
adopteert
natuurgebied
Vrijwilliger Gerard Eggens is zo verknocht
aan libellen, dat hij vond dat
hij iets voor deze prachtige insecten
moest doen. In het Waterloopbos
adopteerde hij twee oude waterloopkundige
modellen en stemde het
beheer af op de wensen van vlinders,
rupsen en libellen. Gewapend met
een snoeischaar houdt Gerard onder
meer de esdoorns kort en geeft hij
eikjes de ruimte.
Specifieke kennis
Natuurmonumenten vond dat dit
initiatief moest worden beloond met
een adoptie-certificaat. “Geweldig
om te zien hoe gedreven Gerard is en
hoeveel kennis hij heeft van specifieke
soorten”, vertelt boswachter Ruben
Kluit. Gerard: “Het beheer van deze
modellen is echt maatwerk. Eerder
belde ik regelmatig met Ruben om hem
te voorzien van tips voor het beheer.
Totdat ik dacht, waarom doe ik het zelf
niet”. En zo ontstond een nieuwe vorm
van samenwerking tussen Natuurmonumenten
en vrijwilligers. Een
samenwerking waarbij een vrijwilliger
zelf het beheer ter hand neemt. Zo
komt ook veel nieuwe specifieke kennis
over kleinschalig beheer beschikbaar.
Deze vorm van samenwerking is in
allerlei natuurgebieden toe te passen en
wellicht is dit voorbeeld inspirerend voor
andere gespecialiseerde vrij willigers.
- Norbert Kwint, boswachter Flevoland
Vrijwilliger Gerard Eggens (links) met zijn
adoptie-certificaat en Ruben Kluit van
Natuurmonumenten.
Herstel van Limburgse allure
Cultuurhistorische gebouwen vormen
een vaste waarde van het kleinschalige
landschap in Zuid-Limburg. Veel
vrij willigershanden helpen bij het
behoud van die karakteristieke
pareltjes.
Dat geldt bijvoorbeeld voor de directe
omgeving van kasteel Genhoes in het
Geuldal en Hoeve Lichtenberg op de
Sint-Pietersberg.
IJskelder en eendenhuisje
Kasteel Genhoes, waarvan Natuurmonumenten
eigenaar is, stamt uit 1539
en wordt bewoond door kunstenaar
Leendert van Dijk en zijn echtgenote. Zij
verrichten met veel liefde klein onderhoud
in het kasteel en de kasteeltuin. Natuurmonumenten
pakt de omvangrijke
werkzaamheden op, met steun van veel
vrij willigers. Zo is dit voorjaar door onze
doordeweekse werkgroep vrijwilligers,
onder enthousiaste begeleiding van
Piet Extra, hard gewerkt aan de voor-
Genhoes
Veel inzet voor een goed resultaat
Vorig jaar coördineerde Lily La Rivière
de collectes voor Natuurmonumenten in
een deel van haar woonplaats Leusden.
Ze vond het een sport om zo veel
mogelijk geld op te halen en ziet al
verbeter punten voor de volgende
collecte. Want dat ze ermee doorgaat,
lijkt een soort vanzelfsprekendheid.
Service aan huis
“Ik werd telefonisch benaderd met de vraag
of ik coördinator wilde worden voor de
collecte van Natuurmonumenten. Eigenlijk
was de vraag voor mijn man bedoeld, omdat
hij als lid van Natuurmonumenten in het
ledenbestand staat”, vertelt Lily. “Zelf houd
ik ook erg van de natuur, daarom leek het
me leuk om te doen.”
Dat ze de zaak gedegen en serieus aanpakt
en zich goed voorbereidt, blijkt wel uit het
dossier dat ze inmiddels opgebouwd heeft.
Want er zit veel administratief werk aan
vast. Zo moeten de coördinatoren zelf de
wijken indelen. “Ik ben begonnen met alle
straten op een lijst te zetten en heb die
vervolgens verdeeld over de achttien
collectanten. De bussen breng ik bij de
mensen thuis. Zij halen het geld voor ons
op, dus die service bied ik graag.”
Al doende heeft ze veel geleerd. Zo bleken
wijken soms te groot en begonnen sommige
collectanten te laat. Een enkele bus kwam
vrijwel leeg terug. Naast haar werk als
coördinator, heeft ze zelf dan ook veel met
de collectebus gelopen om het tekort aan
collectanten op te vangen. Ook haar man
liep om deze reden een hele wijk.
bereidingen van de restauratie van de ijs -
kelder en het eendenhuisje van het kasteel.
De vrijwilligers komen zelf voornamelijk uit
het Mergelland en zijn zeer betrokken bij het
werk dat Natuurmonumenten in dit gebied
verricht. Guido Franck en Jan Gilissen van
Natuur monumenten begeleiden de groep bij
de voor berei dingen. Die bestaan voornamelijk
uit het weghalen van vegetatie en het
vrij maken van de fundamenten van de
historische gebouwen. Natuurmonumenten
wil namelijk dit jaar de ijskelder en het
eenden huis in het parkbos van kasteel
Genhoes restaureren. Zo stralen de
gebouwen straks weer hun vroegere allure
uit. De vrij willigers helpen Natuurmonumenten
ook bij de afwerking van de
restauratie werk zaam heden. Zonder hun
geweldige inzet zouden we het behoud
van dit prachtig stukje cultuurhistorie niet
kunnen garanderen. Wij willen de vrijwilligers
van de doordeweekse werkgroep
dan ook heel erg bedanken voor hun
geweldige inzet!
Herstel van kasteelruïne
Op de Sint-Pietersberg bij Maastricht ligt
Hoeve Lichtenberg. Een prachtige oude
hoeve met kasteelruïne. Dit was vroeger
een van de weinige hoogteburchten van de
Noordelijke Nederlanden. In een van de
gebouwen van de boerderij is het
Sint-Pieters Museum gevestigd.
Begin maart van dit jaar zijn de vrij willigers
van Natuurmonumenten gestart met het puin
Dat beviel zo goed dat hij het dit jaar graag
weer wil doen!
Spannend moment
Aan de deur wordt soms gevraagd wat
Natuurmonumenten doet. De meeste
mensen hebben er wel eens van gehoord,
maar weten niet precies wat het werk van
de organisatie inhoudt. Veel mensen geven
aan al lid te zijn van Natuurmonumenten;
een minderheid geeft toch nog een kleinigheidje.
Van irritaties bij leden heeft ze
weinig gemerkt. Na een week worden alle
collectebussen teruggebracht en telt Lily
samen met de collectant de inhoud. “Dat is
het spannendste moment. Ik ben altijd heel
benieuwd naar de opbrengst. Je probeert zo
Puin ruimen bij Hoeve Lichtenberg
ruimen in de ruïne naast de uitkijktoren van
Hoeve Lichtenberg. Ooit is dit waarschijnlijk
een stal geweest. Deze vrijwilligers groep
bestaat uit ongeveer tien man en is pas eind
2012 opgericht. De nieuwe club, die wordt
begeleid door Jan Gilissen en Lambert
Hendriks van Natuurmonumenten, is
enthousiast, betrokken en zeer actief.
Er moet meer dan dertig kubieke meter
ingestort materiaal uit de ruïne worden
gehaald. Er wordt nog uitgezocht of hier
bruikbaar materiaal bij zit voor de opbouw
van het gebouw en om de geschiedenis van
de hoeve in kaart te brengen.
Natuurmonumenten wil de ruïne graag
herstellen en een soort expositieruimte
creëren voor cultuurhistorische doeleinden.
De exacte achtergrond van het gebouw is
nog niet volledig bekend. We proberen nu
deze historie bloot te leggen aan de hand
van ontgravingen. Wel weten we dat het
gebouw eind 18de eeuw is ingestort en
daarna niet meer is hersteld. Daar brengen
we nu verandering in. Dankzij onze vrijwilligers
kunnen we veel werk verzetten.
Vele handen maken immers licht werk!
- Sheila Cohen, communicatieadviseur
Lily La Rivière
veel mogelijk op te halen, maar bent toch
afhankelijk van de vrijgevigheid van
mensen. Maar ik wil er echt een succes van
maken en zet alles op alles voor een goed
resultaat!”
- Joke Wassens, vrijwilliger
Huis-aan-huis collecte
Sinds 2012 collecteren vrijwilligers van Natuurmonumenten huis-aan-huis. Waarom een
collecte? Met de collecte worden ook niet-leden in de gelegenheid gesteld hun steentje
bij te dragen. Het lijkt soms zo vanzelfsprekend dat de natuur van ons allemaal is. Maar
beschermen van natuur gaat niet vanzelf. We hopen dat de collecte aanzet tot nadenken
en extra giften.
Van 2 t/m 6 april zijn meer dan 9.000 collectanten met de collectebus op pad gegaan in
180 gemeenten. De collectanten krijgen ondersteuning van wijkcoördinatoren die de
collecte in hun wijk opzetten. In de gemeenten waar al een ander goed doel in deze week
actief was, wordt van 26 t/m 31 augustus alsnog gecollecteerd.
Meehelpen
Wilt u ook meehelpen met collecteren? Elke hulp is welkom! Kijk op de website bij de
vacatures (onder link Doe mee/Collecte), en geef u op als collectant, wijkcoördinator,
contactpersoon of bestuurslid van een lokale collectegroep. Volgend jaar wordt de collecte
gehouden van dinsdag 22 t/m zaterdag 26 april.

Natuur en cultuur: spannend grensgebied
Kijk, daar staan we op de foto, vrijwilligers van de Werkgroep
Landschapsgeschiedenis, aangevuld met medewerkers van
Natuurmonumenten. Niet allemaal, want het is lastig om de
groep compleet te krijgen voor een foto. Het liefst lopen we
buiten in het veld, op zoek naar overblijfselen van menselijke
activiteiten in de natuur. Onze bevindingen beschrijven we en
leggen we zo mogelijk op foto vast. Bijvoorbeeld in Planken
Wambuis, waar deze foto na de presentatie van ons eindrapport
is genomen (online te bekijken).
Grens verkennen
Natuurgebieden zijn voor ons in de eerste plaats cultuurgebieden.
De natuur is beïnvloed door de activiteiten van de mens, soms in een
ver verleden. Maar de bossen en akkers, wegen en houtsingels zien
we ook als natuurgebieden. Wat mensen voor elkaar kregen, was - en
is - afhankelijk van wat de natuurlijke omstandigheden toelieten. Dat
De Werkgroep Landschapsgeschiedenis en enkele medewerkers van
Natuurmonumenten. Zittend van links naar rechts: Tessy Smeets en
Adinda Crans (Natuurmonumenten). Staand: Martin Hijink, Foppe
Dupuis, Jaap van der Weel, Michiel Purmer (Natuurmonumenten),
Henk Hofman (Natuur monumenten), Gerrit Breman en Paul Hendriks.
Bijzondere waarnemingen
Naam vrijwilliger Naam natuurgebied Naam soort /geval Waarom is het bijzonder
Jan Lantinga Dal van de Ruiten A (Gr.) 500 kepen (enkelvoud: keep)
(Fringilla montifringilla)
Judith Bouma Fochteloërveen (Fr.) Zwervende heidelibel
(Sympetrum fonscolombii)
Jac Vermeulen Huis ter Heide (NB) Zuidelijke keizerlibel
(Anax parthenope)
Coen Knotters Oisterwijk (NB) Dennenwolfsklauw
(Huperzia selago)
Bert en Riet
van Rijsewijk
Kampina (NB) Grote vos
(Nymphalis polychloros)
Reinoud van den Broek Kampina, Banisveld (NB) Stijve ogentroost
(Euphrasia stricta)
Paul van Hoek Nieuwkoopse Plassen (ZH) Klein waterhoen
(Porzana parva)
Nel van der Bosch Nieuwkoopse Plassen (ZH) Gevlekte witsnuitlibel
(Leucorrhinia pectoralis)
Mark Scheepens Plateauxvennen (NB) Eiafzet van de Kempense heidelibel
(Sympetrum depressiusculum)
Jacques van Kessel Dommeldal (NB) Moeraskartelblad en gevlekte orchis
(Pedicularis palustris)
(Dactylorhiza maculata)
Trudy Visser Plateaux (NB) Gentiaanblauwtje
(Phengaris alcon)
Dik van Stam Ruygeborg (ZH) Roerdomp
(Botaurus stellaris)
grensgebied tussen cultuur en natuur vinden we erg spannend. Om
die grens te verkennen maken we gebruik van archief materiaal en
historische kaarten, maar ook van allerlei moderne digitale technieken.
Boeiende puzzel
Eerst brengen we globaal de voorgeschiedenis van een gebied in
kaart. Dan gaan we het veld in, op zoek naar vroegere over blijfselen
of sporen daarvan. Vervolgens proberen we er samenhang in te
ontdekken. Dat leidt vaak tot een grote, boeiende puzzel. Tenslotte
verwerken we dat tot een verhaal. Heel leuk werk. Er is nog ruimte
voor mensen die mee willen puzzelen en vooral mee willen kijken.
Een keer meelopen kan heel stimulerend zijn. Wie interesse heeft
en in Midden-Gelderland woont, kan contact opnemen met Jolanda
Ritter (j.ritter@natuurmonumenten.nl) of met de werkgroep.
- Gerrit Breman, vrijwilliger
Cultuurhistorische projecten
In het kader van het ILG-contract met de provincie Gelderland, is
voor een aantal cultuurhistorische projecten geld beschikbaar. Dat
geldt bijvoorbeeld voor de inventarisatie van het ‘zichtbare landschap’
op Planken Wambuis en het Deelerwoud, die Werkgroep
Landschapsgeschiedenis heeft uitgevoerd. Deze groep vrijwilligers
heeft veel expertise en had in Planken Wambuis al eerder onderzoek
verricht, los van de ILG-projecten. De werkgroep heeft het zichtbare
cultuurhistorische landschap van Planken Wambuis nauwgezet
in kaart gebracht. De data die de groep verzameld heeft, is in de
database van Natuurmonumenten verwerkt. Ook is door de inzet van
deze vrijwilligers projectgeld bespaard, dat onder meer ten goede
komt aan een boek over Planken Wambuis. Dit boek verschijnt
komend najaar. In deze publicatie komen ook verhalen te staan
over de archeologie van Planken Wambuis en over de overlevering
(oral history), aangevuld met natuurfilosofische beschouwingen.
Grote groepen overwinterende kepen
in winterveldjes. (Is niet-geoogst graan
van vorig seizoen.) We wisten niet dat
het zo makkelijk was om met simpele
winterveldjes aan de wensen van deze
vogels tegemoet te komen. (Meer
informatie Jacob de Bruin.)
Pioniersoort, die redelijk zeldzaam is.
Vanwege de graafwerkzaamheden ten
behoeve van the Dutch Crane Resort
Project hebben ze waarschijnlijk meteen
na de werkzaamheden eitjes afgezet in
het voorjaar en zijn ze in de nazomer
uitgeslopen.
Zeldzame soort voor Nederland en ook
voor het gebied.
Uiterst zeldzaam, rodelijst (bedreigd).
Niet eerder gevonden in dit gebied.
Niet eerder officieel gemeld in gebied.
Rodelijst (EB).
Nieuwe soort voor Banisveld. Rodelijst
(kwetsbaar).
Reflecteert het succes van kleinschalige
moerasontwikkeling
Laat zien dat de waterkwaliteit steeds
verder verbetert.
Het gaat niet goed met de Kempense
heidelibel; om dan eiafzet waar te nemen is
heel bijzonder.
De graslanden van het Dommeldal lijken
gelukkig toch nog wat verborgen schatten
te herbergen die door het juiste beheer
weer zijn verschenen.
Herkolonisatie vanuit een ander deel van
het gebied. Dit is nu mogelijk omdat er bos
verwijderd is ter bevordering van heide.
Eerste waarneming van deze soort in dit
gebied. Gebied is net ingericht, speciaal
voor moerasvogels als de roerdomp.
Veiliger werken
Sinds dit jaar werkt Natuur monumenten
met een vernieuwde bedrijfshulpverlening
die beter is toegerust op
het omgaan met ongevallen in onze
gebieden. De belangrijkste punten:
Online opleiding
Alle vaste medewerkers hebben in februari
de online opleiding ‘Veilig werken bij
Natuurmonumenten’ gevolgd. Zij leerden
in twintig minuten hoe veiligheid op het
werk is geregeld. Alle vrijwilligers die een
BHV- of EHGA-training doen, volgen deze
online opleiding ook.
In de gebieden en bezoekerscentra
Dit jaar volgen de beheereenheden als team
de tweejaarlijkse opleiding Eerste Hulp bij
Geïsoleerde Arbeid (EHGA), een ‘buitenversie’
van de BHV (Bedrijfshulp verlening).
Van de vrijwillige beheergroepen die
zelfstandig werken, doen één of twee
vrijwillige groepscoördinatoren mee
met de EHGA van hun beheereenheid.
In de bezoekerscentra volgen een aantal
vaste medewerkers en een kern van vrijwillige
baliemedewerkers een BHV-training.
EHBO geïntegreerd
Het behandelen van kleine verwondingen,
reanimeren en het gebruik van een AED
maken deel uit van zowel de BHV als de
EHGA. De EHBO als aparte opleiding
vervalt daardoor. Wel volgen enkele
medewerkers die gevaarlijk werk doen,
de aanvullende opleiding Spoedeisende
Eerste Hulp (SEH). Die is speciaal gericht
op het omgaan met onder andere zware
verwondingen en beknelling.
Noodoefening
De overige vrijwilligers krijgen zogeheten
noodkaarten waarop staat hoe ze moeten
handelen bij ongevallen. En jaarlijks is
er een noodoefening. Bezoekerscentra
oefenen ontruimen, in de beheereenheden
oefent men met een nagebootst ongeval in
het veld. Meer weten over veilig werken?
Vraag je coördinator!
- Eric Vogel, arbo- en milieucoördinator
Colofon
Vrijwilligerskrant Natuurmonumenten,
voorjaar 2013, 8 e jaargang.
De Vrijwilligerskrant verschijnt tweemaal per
jaar, in het voorjaar en het najaar. Alle ingeschreven
vrijwilligers van Natuurmonumenten en alle
medewerkers in actieve dienst ontvangen de
krant op hun huisadres. Voor actuele informatie
over Natuurmonumenten en vrijwilligerswerk
kunt u terecht op natuurmonumenten.nl.
Reacties en suggesties zijn welkom bij Astrid
de Beer, afdeling P&O, Postbus 9955, 1243 ZS,
’s-Graveland. T (035) 655 92 80 of per e-mail
naar a.debeer@natuurmonumenten.nl.
Oplage 5000
Redactie Ron Adelaar, Tim Krooneman, Joke
Wassens, John van Kasbergen, Jan Verkerke,
Gerry Torsing, Christa Philips, Astrid de Beer
en Wilco Meijers.
Hoofdredactie Ron Adelaar
Eindredactie Wilco Meijers
Fotografie o.a. Joke Wassens, Gerry Torsing,
Erik Orendi, Norbert Kwint, Marleen Blok,
Piet van Nieuwenhoven
Vormgeving SjansenDesign BNO, Bunnik
Druk Klomp grafische communicatie,
Amersfoort
Allerlei informatie voor onze trouwe
vrij willigers staat nu bij elkaar op:
natuurmonumenten.nl/vrijwilligersinfo