Vrijwilligerskrant, najaar 2012 - Natuurmonumenten

Vrijwilligerskrantvoorjaar
2012
najaar 2012
Voor alle kinderen van
Nederland, OERRR
Door de ogen van een kind ziet de
natuur in Nederland er anders uit. Dat
is het uitgangspunt van OERRR, een
initiatief om kinderen de natuur buiten
op een onvergetelijke manier te laten
beleven.
Met OERRR biedt Natuurmonumenten
kinderen de ruimte om buiten te spelen,
de fantasie te prikkelen, angsten te overwinnen,
te leren vertrouwen op zichzelf
en in contact te komen met dieren en
planten. Ieder kind kan zich kosteloos
via zijn of haar ouders aanmelden om
Komt dat zien
Terreinvrijwilligers in De Wieden zijn
van alle markten thuis: restaureren
en onderhouden van eendenkooien,
aanleggen van kanokampeerplaatsen,
wilgen knotten, etc. Het is te veel om
op te noemen. Tegen vrienden en kennissen
die meer van ons werk willen
weten, zeggen we daarom ‘Ga eens
mee!’
Afgelopen november was er een nieuwe
klus voor de vrijwilligers. Vier man werden
met auto plus aanhanger vol buizen
en een ladder erop uitgestuurd om een
frame van 3 bij 4 meter in een weiland
te plaatsen. In het frame werd een doek
gespannen met daarop de teksten ‘Komt
dat zien’ en ‘Dieren die zich verstoppen’
OERRR te gaan beleven. Het krijgt dan
elk jaargetijde een set uitdagende kaarten
van OERRR en ander materiaal om
geïnspireerd te raken de buitenlucht op
te zoeken. Bastiaan Ragas gaf op 24 september
op de NDSM-werf in Amsterdam
het startsein voor OERRR. De acteur en
ambassadeur van Natuurmonumenten
werd daarbij omringd door talrijke
enthousiaste kinderen die hier meteen
hun eerste OERRR-ervaring opdeden:
heerlijk hangen in de keiharde wind.
Meer weten of een kind aanmelden voor
OERRR? Kijk op www.oerrr.nl
en een afbeelding van een roerdomp. Inderdaad
geen vogel die zich graag laat zien;
aan mij gedurende twaalf jaar terreinwerk
slechts één keer.
De natuur kon dat scherm kennelijk niet
waarderen want de wind legde het plat.
Begin januari gingen de vrijwilligers weer
op stap, zetten het scherm overeind en
maakten er stevige tuidraden aan. ‘Komt
dat zien’ was weer goed in beeld. Maar de
natuur laat zich niet zo gemakkelijk bedwingen.
Begin februari hangt het doek als een
vaatdoek in het frame. Het klimaat heeft
zich nu meester gemaakt van de rubberspanringen.
Bijna de helft is gebroken. Bij
-14 °C worden twee vrijwilligers met auto,
aanhanger en ladder erop uitgestuurd om
Samenwerken voor mens en natuur
Natuurmonumenten wordt regelmatig
benaderd door hulpverlenende instanties
die informeren of hun cliënten vrijwillig
aan de slag kunnen in een natuurgebied.
De Poelboerderij in het Wormer- en
Jisperveld is zo’n gebied. Daar helpen
vrijwilligers mee die zo werkervaring
opdoen in de groene sector.
Bij de Poelboerderij werken ruim 120 vrijwilligers.
Natuurmonumenten beheert het
gebied en de vrijwilligers voeren allerlei
klussen en beheertaken uit, verzorgen
vaartochten, ontvangen bezoekers en
schoolklassen in het bezoekerscentrum en
organiseren jeugdactiviteiten.
Vrijheid
Sinds vorig jaar november werken hier
ook mensen die verbonden zijn aan Basic
Activering, een sociale onderneming die
zich inzet voor mensen met psychiatrische
of psychosociale problemen. Gerry Torsing
van Natuurmonumenten maakte kennis met
Arman, Fahri, Mewail, Jamal, Frans en Iwan.
Zij komen drie dagen per week uit Amsterdam
met een busje naar het Wormer- en
Jisperveld. Dat bevalt hen goed. Op de vraag
wat dit gebied voor hen betekent, komen
de tongen los. Vrijheid, rust, buiten, ruimte,
zijn de termen die over tafel gaan. Fahri
vindt nieuwe kennis opdoen ook belangrijk.
Hij hoopt op een betaalde baan, al valt dat
de rubbers te vervangen. Na een uur is
‘Komt dat zien’ weer echt te zien.
Inmiddels zijn er al weer spanringen
vervangen. Toch fijn dat er vrijwilligers
zijn. Ga eens mee!
- Tim Krooneman, vrijwilliger
niet mee. Dat geldt ook voor de anderen.
Sommigen hebben betaald werk gehad.
Door omstandigheden zijn ze dat kwijtgeraakt.
En daarmee ook structuur. “Structuur
in het dagelijks leven biedt houvast”, licht
Peter Hermans van Basic Activering toe.
“Dat is onze insteek. Ze staan nu op tijd op,
spreken andere mensen, eten samen en
doen nieuwe ervaringen op”.
Klussen
Peter vertelt dat een groep afgelopen winter
de Poelboerderij van binnen heeft geschilderd.
Geregeld doen ze klussen waar de
vaste vrijwilligers niet aan toekomen. Ook
De vrijwilligers die verbonden zijn aan Basic
Activering, Iwan, Arman, Jamal, Fahri (achter)
en Frans, Peter, Mewail (voor).
op deze zomerse dag. Buiten stort Fahri zich
op het groen bij de parkeerplaats. Arman,
Jamal en Iwan gaan gewapend met kruiwagen
en snoeitangen het veld in. Ze bepalen
zelf of ze alleen werken of met anderen.
Peter fietst op een vouwfiets rond om te
kijken of het goed gaat.
Duidelijkheid
Paulien Dubbeld, coördinator van de Poelboerderij,
vertelt dat duidelijke afspraken
heel belangrijk zijn voor een goed verloop
van het werk. “Bijvoorbeeld over gebruik
van materialen, de vrijwilligersruimte of het
opruimen. Dat vergt geregeld afstemming.
Ook is de samenstelling van de groep van
invloed op het werkresultaat. Zijn er binnen
de groep een aantal handige mensen of vakmensen,
dan bereik je meer. Dit geldt zowel
voor de groep zelf die zo kennis opdoet als
voor het verrichte werk in het gebied.”
- Gerry Torsing, coördinator vrijwilligerswerk

Welkom in Speelnatuur Tiengemeten
Op 20 juni van dit jaar is Speelnatuur
Tiengemeten geopend, een unieke
natuurspeelplaats vol avontuurlijke
speelmogelijkheden voor kinderen.
Peter Impens is een van de circa 25 vrijwilligers
die op het liefst 4,5 hectare
grote speelterrein meehelpt. Hij vertelt
over zijn ervaringen.
Speelnatuur Tiengemeten is verdeeld in vijf
eilanden. Het Ukkie-eiland voor de kleintjes,
met stroompjes en veel kikkertjes. Het
Kruip-door-sluip-door-eiland, met bergjes,
buizen en tunnels. Het Doolhof-eiland met
wilgjes, het Hutten-en-Vlottenbouw-eiland
en de Waterrijke Ruigte. Zelfs bij topdrukte,
zo’n 400 á 500 bezoekers, heerst er toch
een opvallende rust.
Twee groepen
Er werken ongeveer 25 vrijwilligers, twee
keer zoveel mannen als vrouwen. We hebben
een gastheer/gastvrouwgroep en een
onderhoudsgroep. Als groepsleider van de
eerste groep ben ik aanspreekpunt. Onze
groep bestaat elke dag uit vier personen.
Twee bemensen de kassa en kiosk en twee
vrijwilligers lopen op het terrein met een
rugzak met onder meer EHBO-spullen, een
portofoon, snoeischaar, zaagje en touw. De
onderhoudsgroep heeft de strijd aangebonden
met de akkerdistel en zorgt voor het
snoeien, maaien en dergelijke.
Helpt u mee
op de
Natuurwerkdag?
Zaterdag 3 november vindt alweer voor
de twaalfde keer de Natuur werkdag
plaats. Op meer dan 330 locaties in
Nederland krijgt de natuur dan een
‘opknapbeurt’. Ook dit jaar doet
Natuurmonumenten weer mee.
De werkzaamheden bestaan bijvoorbeeld
uit bomen zagen, houtwallen
afzetten, boompjes trekken en wilgen
knotten.
Helpt u mee? Kijk op www.natuurwerkdag.nl
voor de locaties en wijze van
aanmelden.
Peter Impens vertelt welke avonturen je hier allemaal kunt beleven.
Mooi resultaat
Sinds de opening van het Speelnatuurhuis
op 20 september beschikken we over een
schitterend koetshuis met een kantoor-,
kassa-, kinderverjaardagen- en kioskruimte.
En om na afloop de modder en viezigheid
af te spoelen, hebben de vrijwilligers drie
douches.
Op 9 september verwelkomden we de
10.000ste bezoeker. Een resultaat om trots
op te zijn, zeker gezien het slechte weer in
het begin van het seizoen. De vrijwilligers
van Speelnatuur Tiengemeten vinden het
mooi om daaraan mee te werken. De sfeer
onderling is uitstekend en dat zal zeker
bijdragen aan het feit dat er weinig mutaties
onder de vrijwilligers zijn. Het voelt als
vakantie om hier te werken!
- Peter Impens, vrijwilliger
Orangerie
De Ruiterberg
verbouwd
In de Kaapse Bossen wordt de orangerie
van landgoed De Ruiterberg momenteel
omgebouwd tot ontvangstruimte voor
vrijwilligers. De oude ruimte was veel
te klein geworden door groei van het
aantal vrijwilligers tot meer dan twintig
personen. De verbouwing wordt mede
mogelijk gemaakt door een bijdrage van
zorgverzekeraar Menzis. Veel vrijwilligers
hebben vorig jaar gebruikgemaakt
van de collectieve ziektekostenverzekering
van Menzis, de ‘NatuurActief Polis’.
Van elke nieuwe polishouder gaat
€ 25,– naar Natuurmonumenten.
Dit bedrag komt ten goede aan een
project waar vrijwilligers bij betrokken
zijn. De verbouwing van de orangerie is
hier een mooi voorbeeld van.
De vrijwillige boswachters van het Dwingelderveld
De vrijwillige boswachters Winus, Jan, Johan, George, Froukje en Bob bij de overhandiging van de
houten dienstfietsen.
Vanaf 1 juli zijn er dagelijks één of meer
vrijwillige boswachters actief in het
Dwingelderveld. Ze zijn de ogen en oren
voor Natuurmonumenten in het veld en
hebben gastheerschap hoog in het vaandel
staan.
Meer dan dertig reacties kwamen er
binnen op de vacature voor vrijwillige boswachters
in december 2011, een nieuwe
vrijwilligers functie. Meteen was duidelijk
dat veel natuurliefhebbers het een prachtige
uitdaging vinden om als vrijwillige boswachter
van Natuurmonumenten mee te
werken aan de ontvangst van publiek.
Na een informatieavond over de inhoud van
het werk en intakegesprekken, gingen we
met dertien personen van start, twee dames
en elf heren.
Meedraaien
Van februari tot en met juni draaiden ze
mee met allerlei activiteiten om de organisatie
en het publiek goed te leren kennen.
Zo gingen ze op pad met de boswachters
van de beheereenheid Drenthe-Zuid om
meer te leren over het gebied en het beheer
daarvan en kennis op te doen over hoe te
handelen bij calamiteiten. Zelf hebben de
vrijwillige boswachters geen bevoegdheid
tot optreden, maar ze weten wel hoe ze bijzonderheden
kunnen melden en eventueel
hulp kunnen inroepen. Ook volgden ze een
training ‘gastheerschap’.
Makkelijk aangesproken
Vanaf 1 juli gaan de vrijwillige boswachters
zelfstandig op pad. Hun dienst begint
met overleg over de werkzaamheden of
bijzonderheden in het gebied. Dat kan
variëren van bijzondere waarnemingen tot
het checken van de begaanbaarheid van
wandelroutes of het attenderen van bezoekers
op activiteiten van die dag. Daarna gaan
ze op pad. Vaak lopend, maar sinds begin
september hebben ze ook de beschikking
over twee opvallende eikenhouten dienstfietsen.
De rugtas gaat mee, gevuld met
wandel- en fietsroutes, actuele flyers en een
EHBO-setje.
De vrijwillige boswachters zijn meestal
te vinden op de toeristische punten in
het gebied en merken dat er heel positief
gereageerd wordt op hun aanwezigheid.
Ze worden makkelijk aangesproken, zeker
wanneer ze even stilstaan, turend door
hun verrekijker. En sinds ze op de houten
rijwielen fietsen, is het aanknopen van een
gesprekje wel heel eenvoudig.
Logboek
Na elke dienst wordt een digitaal logboek
ingevuld voor Natuurmonumenten. De
vrijwilligers melden de omstandigheden
van die dag, bijzondere waarnemingen,
gespreksonderwerpen en zaken waar
eventueel actie op ondernomen moet worden,
zoals bijvoorbeeld het ontbreken van
een routeaanduiding. Er liggen zeker nog
mogelijkheden om taken uit te breiden of te
verfijnen, maar dat de vrijwillige boswachters
een succes zijn, is nu al duidelijk.
- Tineke Bouwmeester, publieksmedewerker
Bezoekerscentrum Dwingelderveld
Waarom vrijwillige boswachters?
De vrijwillige boswachters passen naadloos
bij de nieuwe koers van Natuurmonumenten:
zij zorgen ervoor dat
Natuurmonumenten zichtbaar is in de
gebieden en dat de bezoekers zich welkom
voelen. Hiermee wordt ook duidelijk dat
we een beweging zijn: de vrijwilligers
kunnen als vertegenwoordigers van
Natuurmonumenten de bezoekers
enthousiast maken voor de natuur en
eventueel voor een lidmaatschap.
Zij zijn in deze rol dan ook spreekbuis van
de organisatie. Een mooie nieuwe vrijwilligersfunctie
dus, die Natuurmonumenten
vaker wil gaan inzetten.

Contact met
bezoekers van
wezenlijk belang
Natuurmonumenten werkt aan een
nieuw Meerjarenplan voor de periode
2013-2018. Een periode waarin Natuurmonumenten
zichtbaarder wil zijn voor
de buitenwereld en nieuwe inkomstenbronnen
moet vinden door afname
van overheidssteun. Dit is vertaald
naar een nieuwe koers: het Nieuwe
Natuurmonumenten.
Grootste aandachtspunt hierbij is het
betrekken van mensen op lokaal niveau.
Contact met bezoekers is daarbij heel
belangrijk. Het contact met medewerkers
en vrijwilligers is een deel van de ervaring
die bezoekers hebben. Als die ervaring goed
is, bevelen zij Natuurmonumenten aan bij
anderen en krijgen we meer vrijwilligers
en leden of mensen die ons op een andere
manier steunen.
Service
In de regio Zuid-Holland en Zeeland is de
afgelopen jaren gewerkt met een ‘serviceconcept’,
een manier om op uniforme wijze
klantvriendelijk te werken waarbij Natuurmonumenten
op een herkenbare manier
onder de aandacht wordt gebracht. Vrijwilligers
die met publiek in contact komen,
hebben daarvoor een training gekregen.
Daar namen ook ‘mystery guests’ aan deel
(anonieme bezoekers). Zij koppelden hun
ervaringen via Natuurmonumenten weer
terug aan de vrijwilligers.
Gastheer
Vrijwilliger Jan Willem de Graaf kreeg
bezoek van zo’n mystery guest. “Dankzij zijn
ervaringen ben ik anders naar onze excursiedeelnemers
gaan kijken. Ik probeer me
nu nog meer als gastheer op te stellen. Zo
bieden we nu koffie of thee aan en ontvangen
we deelnemers al op het parkeerterrein
en niet pas bij de boerderij. Na afloop van de
‘Natuur heeft een helende werking’
“Als je vermoeid bent, of tegen een
burn-out aan zit, dan helpt een flinke
natuurwandeling echt!” Aan het woord
is Ria Dielissen, voorzitter van de
districtscommissie Limburg. Op allerlei
gebieden zet ze zich in voor de natuur.
Vrijwilliger John van Kasbergen ging bij
haar op bezoek.
Wat betekent natuur voor u?
Ria: “Veel. Natuur heeft echt een helende
werking. Die natuurfunctie proberen we
ook toe te passen bij een school voor kinderen
met leer- en gedragsproblemen. Ik ben
daar maatschappelijk werker. We laten de
kinderen regelmatig vrijwilligerswerk doen
voor Natuurmonumenten, zoals snoeiwerk
of het schoonmaken van paddenpoelen.”
U bent ook voorzitter van de districtscommissie
Limburg. Wat doet een districtscommissie?
Ria: “We denken actief mee over het beleid
van Natuurmonumenten. Daarvoor houden
we ons met veel thema’s bezig. Bijvoorbeeld
met natuurontwikkeling, maar ook
met vrijwilligersbeleid en ledenwerving.
Ons district is opgesplitst in regio’s, zodat
we overal ogen en oren hebben. Dus als er
excursie proberen we van iedereen persoonlijk
afscheid te nemen.” Joop Verbruggen,
excursieleider op de rondvaartboot
in Nieuwkoop, vindt de inzet van mystery
guests op zich een goede zaak. “Alleen zouden
ze zelf ook ervaring moeten hebben in
het geven van een excursie. Pas dan kunnen
ze een goed oordeel vellen. Ik vind dat elke
gids zo veel mogelijk zichzelf moet blijven.
Alleen dan straalt hij of zij iets uit.”
Trainingen
De waardering van bezoekers voor Natuurmonumenten
in Zuid-Holland en Zeeland
nam door de nieuwe manier van werken
toe. Vanwege dit resultaat krijgt het project
een landelijk vervolg: het project Natúúrlijk
Gastvrij. Er worden stapsgewijs door het
hele land o-metingen gedaan van de wijze
waarop Natuurmonumenten met bezoekers
omgaat. Mystery guests laten vervolgens
weten hoe zij hun bezoek hebben beleefd.
De uitkomsten daarvan worden verwerkt in
een training voor vrijwilligers en daarna ook
voor medewerkers, zodat we bezoekers een
nog betere service kunnen bieden. Uiteraard
hebben we jullie hulp daarbij hard nodig!
Doen jullie mee? Er volgt via je contactpersoon
nog nadere informatie over wat het
project Natúúrlijk Gastvrij precies inhoudt.
- Linda Sprado, coördinator vrijwilligerswerk
Groen en Doen
Voor het landelijke vervolg van het project
Natúúrlijk Gastvrij stelt het Ministerie van
EL&I subsidie beschikbaar, als onderdeel
van het project Groen en Doen. Diverse
groene vrijwilligersorganisaties ontvangen
in dit kader subsidie om meer handen in
het groen te krijgen.
nieuwe ontwikkelingen zijn, kunnen we al
in een vroeg stadium invloed uitoefenen.
Tegenwoordig onderzoeken we ook of er in
de eigen omgeving voldoende draagvlak is
voor het beleid van Natuurmonumenten.”
Hoe kom je tot een standpunt?
Ria: “We onderhouden veel contacten met
leden in ons district en speciale klankbordgroepen,
lezen veel stukken en vergaderen
zes keer per jaar. Samen met de andere
districts commissies overleggen we daarnaast
nog twee keer per jaar als verenigingsraad
van Natuurmonumenten.”
Wat maakt dit werk boeiend?
Ria: “Dat we ons bezighouden met natuurontwikkeling
en proberen om een grotere
diversiteit te realiseren. Bijzonder is dat
veel projecten zonder de inzet van Natuurmonumenten
niet op deze wijze tot stand
zouden zijn gekomen.”
Welk project bijvoorbeeld?
Ria: “De plek waar we nu staan bij de
Grensmaas, waar de natuur nieuwe kansen
krijgt. Een project waar Natuurmonumenten
al vroeg is ingestapt. Hier is de Maas een
kanaal en ligt hij bijna onzichtbaar in een
Landrotten op het wad
“Dan organiseert Natuurmonumenten
een groep van die grijsaards,”
vertelt onderzoeker Tjisse van der
Heide, “en moet ik daar het wad mee
op, om kilometers onderzoeksmateriaal
in te graven.” Lachend voegt hij eraan
toe “maar wat kunnen die hard werken!”
Van der Heide coördineert een
groot project van Natuurmonumenten,
Staatsbosbeheer en twee onderzoeksinstituten:
Waddensleutels, dat met
hulp van vrijwilligers wordt uitgevoerd.
“Schelpenbanken zijn cruciaal voor de
rijkdom aan planten en dieren in de Waddenzee
maar het aantal banken is sterk
afgenomen”, legt Van der Heide uit.
“Waddensleutels verzamelt kennis voor
het herstel van schelpenbanken en voert
herstelproeven uit.” Een daarvan bestaat
uit een proef met kokosmatten van 20 bij
20 meter op het wad. Op de matten zijn
mossels aangebracht. Onderzoekers volgen
de ontwikkeling van de aangebrachte
en de zich spontaan hechtende schelpen
op deze matten.
Gepensioneerde vrijwilligers met jonge
professionals
De onderzoekers braken zich het hoofd
over het aanleggen van de kokosmat-
verdiepte geul. Na een eerder gepland
grindwinningproject zouden aan weerszijden
ook nog grote waterpartijen ontstaan
met de dorpjes als eilanden.”
Wordt dit deel dan nu anders?
Ria: “De oevers worden over een grote
breedte schuin afgegraven naar het niveau
van de Maas. Met deze grond worden de
nog te graven grindputten weer opgevuld.
Op deze plek (zie foto) kun je het eerste
resultaat al zien.”
Iedereen dus tevreden?
Ria: “Er zijn nog steeds voor- en tegenstanders,
maar de bescherming tegen hoogwater
heeft de doorslag gegeven. Daarnaast
kunnen de grindwinners hun zaken doen en
ontstaat er voor de bewoners ook een mooi
rivierdal met een zichtbare en meanderende
Maas. Tot slot wordt het gebied over-
ten. Om ze stormbestendig te maken,
moesten ze worden ingegraven. Natuurmonumenten
opperde om de vrijwilligers
uit de regio te vragen mee te helpen.
Ruim tien vrijwilligers, die anders werken
aan het beheer van heide en landgoederen,
gaven gehoor aan de oproep die
volgde en hielpen vorig jaar mee. Een van
hen was Gerard Veerkamp uit Uffelte.
“Het was haast een soort vakantie.
Dankzij Natuurmonumenten verbleef ik
een paar dagen op Schiermonnikoog en
Terschelling. Tijdens eb werkten we een
paar uur.
De rest van de tijd genoot ik van het
eiland.” Veerkamp vertelt over zijn
ervaring. “Het was een bijzondere
combinatie: gepensioneerde vrijwilligers
met jonge professionals en studenten.
Mooi om te zien hoe enthousiast zij zijn.”
Het bleef niet bij die ene keer. “Een paar
weken geleden zijn we weer naar
Schiermonnikoog geweest. Deze keer om
mosselen in verschillende patronen op het
wad uit te leggen. De onderzoekers kijken
naar effecten van de wind en stroming op
de overlevingskans van de mosselbedden.”
Zie www.waddensleutels.nl voor
meer informatie over het onderzoek zelf.
- Alje Zandt, medewerker beleidscommunicatie
gedragen, deels aan Staatsbosbeheer en
deels aan Natuurmonumenten. We kunnen
dan gezamenlijk verdergaan met het ontwikkelen
van nieuwe natuur. Maar tot die
tijd zullen hier nog heel wat vrachtwagens
met grind langskomen.”
- John van Kasbergen, vrijwilliger
Ria Dielissen
Aparte categorie vrijwilligers
Natuurmonumenten is een vereniging en kent daardoor inspraak door leden via de
verenigings raad. Hierin zitten districtsleden: gekozen leden van Natuurmonumenten die
hun district vertegenwoordigen. Er zijn dertien districtscommissies: voor elke provincie één plus
district Amsterdam. De negentig districtsleden vormen een aparte categorie vrijwilligers.
Zie www.nm.nl/districtscommissies

Armetierig stuk grond wordt prachtige moestuin
De biologische moestuin achter kasteel
Hackfort, vlak bij Vorden, ligt er prachtig
bij. Dat was een aantal jaren geleden wel
anders. Maar na een grondige opknapbeurt
is de tuin in volle glorie hersteld.
Een groep van ongeveer twintig enthousiaste
vrijwilligers zorgt niet alleen voor het
onderhoud, maar is ook gastheer en gastvrouw
in de tuin die vrij toegankelijk is.
“Een paar jaar geleden werd de moestuin een
belangrijk onderdeel van het herstelplan op
Hackfort’’, vertelt Gonda, een van de vrijwilligers.
“De tuin werd opnieuw aangelegd,
waarbij zo veel mogelijk uitgegaan werd
van hoe het vroeger waarschijnlijk geweest
is. Rond 1780 bestond er al een moestuin.”
Gonda werkt al vijf jaar in de tuin en heeft
alle veranderingen van dichtbij meegemaakt.
“Dat een armetierig stuk grond zo mooi kan
worden, doet je goed”, zegt ze enthousiast.
Contacten
Hoewel er in de tuin flink doorgewerkt
wordt, is de sfeer er gemoedelijk en ontspannen.
Peet meldde zich een paar maanden
geleden als vrijwilliger aan en vindt
het heerlijk om in de tuin te werken. “Het
is heel leuk werk, soms bijna meditatief.
Met je handen bezig zijn, je gedachten laten
Bijzondere waarnemingen
Een selectie van bijzondere waarnemingen van vrijwilligers in het afgelopen half jaar.
Naam vrijwilliger Naam natuurgebied Naam soort /geval Waarom is het bijzonder
Jurgen Rotteveel Zwanenwater (NH) kleinste egelskop
(Sparganium natans)
Bé van Kuik Buurserzand (Ov) beekoeverlibel (Orthetrum
coerulescens)
Ad en Carla Huijgen
en Joost Rasker
De Wieden (Ov) gevlekte glanslibel
(Somatochlora
flavomaculatat)
Ineke Schaars Bergherbos (Gld) gladde slang (Coronella
austriaca), levendbarende
hagedis (Zootoca vivipara)
Harm Werners landgoed Oldenaller
(Gld)
Rogier Verbeek Ackerdijkse Plassen
(ZH)
zilveren maan (Boloria
selene)
jonge kluut (Recurvirostra
avosetta)
Coen Knotters Oisterwijk (NB) dennenwolfsklauw
(Huperzia selago)
Wouter Janssen Stramprooierheide
(NB)
watercrassula (Crassula
helmsii)
Cor Caris Tungelerwallen (NB) nachtzwaluw (Caprimulgus
europaeus)
Zeer zeldzame plant in Nederland die jaren niet meer was
gezien in dit gebied.
Komt voor in ondiepe, zonnige beekjes en kwelwater.
Weinig voorkomende biotopen en daardoor zeldzaam in
Nederland (rode lijstsoort).
Nieuwe vindplek dankzij aangelegde vlinderstroken.
Resp. eerste waarneming sinds jaren op deze plek en eerste
waarneming van deze soort in het Bergherbos. Vermoedelijk
dankzij inrichting en beheer van de heide en reptielencorridor
plus jaarlijkse monitoring met hulp van vrijwilligers.
Zeldzame standvlinder. Vermoedelijk nieuwe vestiging van een
populatie op dit landgoed, want in 2011 is de soort hier ook al
waargenomen, evenals de waardplant hondsviooltje.
Resultaat van het vernatten van een deel van het gebied. Kluten
broedden hier al jaren, maar sinds de vernatting is het broeden
ook succesvol!
Uiterst zeldzaam. Niet eerder gevonden in gebied.
Uitheemse waterplant die vanuit tuinvijvers de vennen en sloten
dreigt te koloniseren. Belangrijk dat deze soort op tijd gevonden
en verwijderd wordt.
Eerste broedgeval op deze locatie.
Jan Wolters Mookerheide (L) hazelworm (Anguis fragilis) Omdat deze soort een verborgen levensstijl heeft, monitort
Natuurmonumenten door tapijttegels in de heide en langs paden
te leggen. Hieronder is de trefkans groter en krijgen we een beter
beeld van de populatiegrootte en verspreiding.
Mai Arets en
Corrie Meijer
Gevlekte glanslibel, foto gemaakt door
waarnemer Ad Huijgen.
gaan. Ook het sociale aspect vind ik belangrijk.
Er werken veel verschillende mensen,
maar allemaal delen we het grote geheim.
Soms heb je van die kleine ontmoetingen,
even echt contact”. Contact is er ook met de
bezoekers, want de tuin is vrij toegankelijk
en vaak worden er vragen gesteld aan de
vrijwilligers. Die blijken dan ineens ook
vriendelijke, behulpzame gastvrouwen en
gastheren te zijn. En of het nu waait, regent
of vriest, iedereen komt altijd trouw. “In de
winter worden bijvoorbeeld de planning en
het teeltplan gemaakt, dat vind ik zelf leuk
werk”, vertelt Gonda. “Ook worden dan de
bestellingen gedaan, gereedschap opgeknapt
en naambordjes gemaakt.”
IJzerenbos (L) gevlekte witsnuitlibel
(Leucorrhinia pectoralis)
Lekker hapje zonder brandharen
Ben Geraerts deed nog een
mooie waarneming: tijdens het
broedseizoen zag hij koolmezen die
eikenprocessierupsen aten. Daarvoor
veegden ze eerst de brandharen van de
rupsen door ze over een takje te strijken
en daarna werden de rupsen meteen
aan de jongen gevoerd. Alle jongen zijn
overigens uitgevlogen.
Zonder vrijwilligers geen moestuin
Door het restaurant, de Keuken van Hackfort,
wordt een deel van de oogst verwerkt
en soms wordt er iets verkocht aan bezoekers
en passanten. Maar belangrijker is het
in stand houden van de cultuurhistorie,
het kweken van vergeten groenten en het
educatieve element. Het is overduidelijk
dat zonder vrijwilligers de moestuin geen
enkele kans op overleving zou hebben.
Of, zoals tuinbaas Maarten Vos, de begeleider
van de tuingroep, het verwoordt:
“Ik ben echt heel trots op wat deze groep
vrijwilligers tot stand brengt.”
- Joke Wassens, vrijwilliger
Meer lezen over de moestuin?
Volg dan het tuinblog van Hackfort:
www.natuurmonumenten.nl/
natuurgebieden/hackfort/tuinblog
of op twitter @HofvanHackfort
Was niet bekend in dit gebied. Volgens verspreidingskaartje van
libellennet is deze soort alleen noordelijker in Limburg gezien.
Informatie op nieuwe website
Uitgebreide informatie, filmpjes over de
preventie van ziektes (Lyme en vossenlintworm)
en voordelen voor vrijwilligers
staan ook weer op de nieuwe website
van Natuurmonumenten:
www.natuurmonumenten.nl/
vrijwilligersinfo.
Kijk voor vacatures op:
natuurmonumenten.nl/
vrijwilligerswerk.
Verwondering
Verwondering over de natuur, Natuurmonumenten
deelt het graag. Dat geldt
ook voor veel vrijwilligers. Wim Krijnen
bijvoorbeeld. Hij vertelt over de verwondering
van gehandicapte kinderen in de
natuur.
“Als varende boswachter heb ik de afgelopen
tien jaar veel mensen het Naardermeer
laten zien. De verbazing is bijna altijd groot.
Als men beseft dat dit natuurgebied midden
in de Randstad ligt, dan verwondert men
zich opeens over dit ongelooflijk mooie stuk
natuur. Onder mijn klanten zijn veel kinderen.
Zij stellen zich het meest open voor de
natuur. Vooral echte stadskinderen vallen van
de ene verbazing in de andere. Ze vinden het
Naardermeer nogal eens een onheilsplek.
Spinnen, torren, slangen, allerlei vieze
beestjes in het water en dan zijn er volgens de
boswachter ook nog vossen en grote roofvogels.
Verwondering alom.
De grootste verwondering van de afgelopen
tijd was er bij kinderen van een jaar of
zestien van de Trappenberg. Ze zijn dubbel
gehandicapt. Ze zijn lichamelijk tot bijna
niets in staat en kunnen niet praten. Alleen
met hun ogen die glimmen van opwinding
of door te zwaaien met hun hoofd of armen,
vertellen ze hoe spannend ze iets vinden. In
een gemotoriseerde rolstoel werden ze in de
boot gebracht. De eerste stop was midden
in een veld waterlelies. Die mag je eigenlijk
niet plukken, maar dit keer maakten we een
uitzondering. We plukten voor alle kinderen
prachtige lelies en keken vol verwondering
naar hun plezier. Ieder kind deed op geheel
eigen wijze iets met de bloem. De een vond
het gewoon een prachtige bloem en hield
die aandachtig vast, ondertussen klanken
makend die kennelijk betekenden ‘wat is dit
mooi’. Een tweede plukte zeer voorzichtig
de bloem blaadje voor blaadje uit elkaar en
strooide ze in een mooie kring op het tafeltje
van zijn stoel. Een derde begon smakelijk
van de bloem te eten. En weer een ander
hing de bloem op de borst als een prachtige
natuurlijke broche. Een en al verwondering
bij deze kinderen. Ontroerend om te zien.
Na het varen picknickten we nog op de kant
bij prachtig weer. Het was de mooiste tocht
van het jaar.”
- Wim Krijnen, vrijwilliger
Ook een bijzonder moment van verwondering
meegemaakt? Mail het naar de redactie:
a.debeer@natuurmonumenten.nl
Colofon
Vrijwilligerskrant Natuurmonumenten,
najaar 2012, 7e jaargang.
De Vrijwilligerskrant verschijnt tweemaal per
jaar, in het voorjaar en het najaar. Alle ingeschreven
vrijwilligers van Natuurmonumenten en alle
medewerkers in actieve dienst ontvangen de
krant op hun huisadres.
Reacties en suggesties zijn welkom bij Astrid
de Beer, afdeling P&O, Postbus 9955, 1243 ZS,
’s-Graveland. T (035) 655 92 80 of per e-mail
naar a.debeer@natuurmonumenten.nl
Oplage 4300
Redactie Ron Adelaar, Tim Krooneman,
Joke Wassens, John van Kasbergen,
Jan Verkerke, Gerry Torsing, Jolanda Ritter,
Christa Philips, Astrid de Beer en Wilco Meijers
Hoofdredactie Ron Adelaar
Eindredactie Wilco Meijers
Fotografie o.a. Janko van Beek, Diederik van
der Laan, Christa Philips, Tineke Bouwmeester,
Joke Wassens, John van Kasbergen, Alje Zandt,
Tim Krooneman, Stef van Helmondt,
René Koster, Gerry Torsing, Martin van Lokven,
Ben Geraerts
Vormgeving TypoDynamo.nl
Druk Klomp grafische communicatie, A’foort