Verkeersveiligheidsplan Vlaanderen - Mobiel Vlaanderen

7. VERKEERSVEILIGHEID DIEPER GEANALYSEERD
Intuïtief lijkt het logisch te veronderstellen dat elk verkeersongeval een uitgesproken
oorzaak heeft. In de volksmond heet dat dan: “Wie is in fout?”
In het verkeersveiligheidsdenken wordt klassiek geredeneerd in termen van het
Mens-Voertuig-Omgevingsmodel. Ongevallen worden veroorzaakt door het falen
van minstens één van de drie componenten mens, voertuig of omgeving. Vaak
spelen echter meerdere factoren een rol: snelheid bijvoorbeeld veroorzaakt vaak
niet als dusdanig een ongeval, maar speelt bijvoorbeeld een rol in combinatie met
weersomstandigheden, rijden onder invloed en de aanwezigheid van een scherpe
bocht in het traject. Vijfentwintig jaar geleden werden in de Verenigde Staten en
Groot-Brittannië twee onderzoeken uitgevoerd naar de oorzaken van ongevallen. 11
Hillier (2002) geeft een aantal cijfers, verwijzend naar een aantal TRL-studies (fi g.
7.1). Daaruit blijkt dat falend menselijk gedrag een rol speelt in meer dan negen op
tien van de ongevallen. Alhoewel de cijfers gedateerd zijn en onmogelijk representatief
kunnen zijn voor België of Vlaanderen, zijn ze toch bijzonder interessant.
Zo blijkt bijvoorbeeld dat de rol van het aspect ‘omgeving’ (zowel infrastructuur als
weersomstandigheden) veel kleiner is dan vaak intuïtief wordt gedacht.
FIGUUR 7.1:
ONGEVALLEN-
OORZAKEN.
Bron: Hillier (2002)
OMGEVING (18%)
VOERTUIG (5%)
2%
0,1%
3%
0,3%
16%
76%
Deze cijfers geven wel de oorzaken van verkeersongevallen aan, maar zeggen nog
niets over de mogelijke effecten van maatregelen om de onveiligheid te verminderen.
Het is niet omdat 94% van de ongevallen door falend menselijk gedrag
veroorzaakt wordt, dat zoiets betekent dat de meest doeltreffende strategie om
onveiligheid te verminderen erin zou bestaan om uitsluitend te werken op rechtstreekse
gedragswijziging via bijvoorbeeld onderwijs, campagnes of bijscholingen.
Niettemin is duidelijk dat een belangrijke reductie van verkeersslachtoffers slechts
haalbaar is indien weggebruikers zelf een aangepast, veilig gedrag gaan vertonen.
Ook maatregelen op gebied van handhaving, infrastructuur en voertuigtechniek kunnen
een effect op het gedrag hebben. Een deel van de bevolking zal bijvoorbeeld
trager rijden wanneer het een hogere pakkans ervaart. Een leefbaar ingerichte
Verkeersveiligheidsplan Vlaanderen - 37 -
Deel 1 - Probleemanalyse
2%
MENS (94%)
11
Sabey, BE., Taylor, H. (1980) en Treat, JR. (1980), geciteerd in Evans, L. (2004). Traffi c Safety. Bloomfi eld Hills, Michigan, USA, Science
Serving Society.