Verkeersveiligheidsplan Vlaanderen - Mobiel Vlaanderen

drie dode fi etsers, 25 fi etsers en 24 voetgangers die zwaargewond werden en 199
fi etsers en 59 voetgangers die lichtgewond werden.
Ongeveer 44 % van de fi etsers opgenomen in het ziekenhuis hadden een hoofdletsel
(Elvik & Vaa, 2004, op basis van gegevens van een Noors ziekenhuis).
Het effect op de verkeersveiligheid ontstaat in twee stappen. In eerste instantie is er
de impact van de promotiecampagnes op het gebruik van de beschermingsmiddelen.
Vervolgens is er de effectiviteit van de beschermingsmiddelen in het voorkomen
van het ongeval of het beperken van de letselernst.
Het gebruik van retrorefl ectieve kledij verhoogt de zichtbaarheid van de zwakke
weggebruiker (Kwan & Mapstone, 2004). Over de invloed op het ongevalsrisico
zijn geen studies bekend.
Over de fi etshelm zijn daarentegen talloze studies uitgevoerd. Elvik & Vaa (2004)
halen een aantal studies aan waaruit blijkt dat door het voeren van fi etshelmcampagnes
het fi etshelmgebruik toeneemt van 12 tot 20 %.
Over de effectiviteit van de fi etshelm bestaat veel onenigheid. Het individuele effect
(de verlaging van de kans op hoofdletsel wanneer een individu betrokken is in
een ongeval) is ontegensprekelijk positief. Wanneer de fi etser een helm met harde
schaal draagt, wordt de kans op een hoofdletsel met 60 % gereduceerd (Elvik &
Vaa, 2004). De kans op letsel in het aangezicht neemt met 40 % af. Met een zachte
fi etshelm bedraagt dit -15 % respectievelijk -25 % (beide niet signifi cant). Andere
studies liggen in dezelfde lijn (Van Hout, 2007).
Er zijn echter verschillende effecten die dit individuele voordeel niet doortrekken
naar populatieniveau (helmeffect, risicocompensatie en blootstellingseffect, feit dat
helmdragers van nature uit voorzichtiger kunnen zijn). Bovendien is er naast een
hoofdletsel ook vaak sprake van andere ernstige letsels. Elvik & Vaa (2004) komen
tot een nettoresultaat van 22 % minder gewonde fi etsers bij het verplicht stellen van
de helm. Andere studies vinden helemaal geen positief effect op populatieniveau.
SECUNDAIRE EFFECTEN
Een helmplicht is nefast voor het fi etsgebruik. Daarom kan er geen sprake zijn van
het verplicht opleggen. Door het promoten van de fi etshelm en andere beveiligingsmiddelen
kunnen ouders misschien gemakkelijker overtuigd worden om hun kinderen
fi etsend naar school te brengen.
VERANTWOORDELIJKEN
Het dragen van beveiligingsmiddelen door jonge zwakke weggebruikers is in de
eerste plaats hun eigen verantwoordelijkheid en die van de ouders. De overheid en
de scholen kunnen hierin een ondersteunende rol spelen door het verschaffen van
informatie en het ter beschikking stellen van de beveiligingsmiddelen.
HAALBAARHEID
Rond de fi etshelm zijn reeds heel wat campagnes georganiseerd. Tom Boonen is zo
het bekende gezicht in de recente campagne van Levenslijn. Privé-initiatief speelt
Verkeersveiligheidsplan Vlaanderen - 233 -
Deel 2 - Beleidsvisie en maatregelenpakket