Verkeersveiligheidsplan Vlaanderen - Mobiel Vlaanderen

4.2.9 VERMOEIDHEID
Eén tot zeven procent van alle verkeersongevallen wordt minstens gedeeltelijk toegeschreven
aan vermoeidheid. Dit percentage is hoger voor typisch vermoeidheidsgerelateerde
ongevallen zoals eenzijdige ongevallen, voor ongevallen op wegen
met een hoge toegelaten snelheid zoals snelwegen en voor ongevallen ’s nachts.
Factoren die het risico op vermoeidheid verhogen, zijn vaak en lang rijden, lange
werkdagen en onvoldoende of slecht slapen. Ook het tijdstip van de verplaatsing
en de wegomgeving spelen een rol (Vesentini, 2003). Maatregelen om vermoeidheid
tijdens het rijden te bestrijden kunnen verschillende vormen aannemen zoals
het geven van praktische tips aan automobilisten en vrachtwagenchauffeurs om
slaperigheid te voorkomen, het gebruik van ribbelstroken langs autosnelwegen, het
stimuleren van een veiligheidscultuur bij bedrijven en politietoezicht op de naleving
van rij- en rusttijden. Onderzoekscentra ontwikkelen momenteel technieken om op
basis van oogbewegingen bij chauffeurs symptomen van vermoeidheid objectief te
meten (Verlaak, 2004).
4.2.10 BEWUSTMAKING VOOR EEN INTRINSIEK VEILIG VERKEERSGEDRAG
Negen op tien van de verkeersongevallen heeft op één of andere manier te maken
met falend menselijk gedrag (Hillier, 2002). Een belangrijke vraag is vervolgens
op welke manier dit gedrag kan bijgestuurd worden zodat het aantal ongevallen
verkleint. Het gedrag van mensen in het verkeer is de resultante van een complexe
interactie tussen attitudes, sociale normen, ervaren controle over het gedrag en intenties.
Daarbij mag vooral de fout niet gemaakt worden om attitude en gedrag met
elkaar te vereenzelvigen (Huguenin, 2005). Het is bijvoorbeeld niet omdat mensen
weten dat rijden onder invloed gevaarlijk is en er daardoor eerder negatief tegenover
staan dat ze ook meteen hun gedrag zullen aanpassen. Andere omstandigheden
of prikkels (bv. sociale druk, gewoontegedrag, gemoedstoestand, …) kunnen
ervoor zorgen dat ondanks een negatieve attitude, het gewenste gedrag toch niet
bekomen wordt. Dit verklaart waarom (succesvolle) sensibilisering niet altijd leidt tot
het gewenste gedrag en bijgevolg tot minder (ernstige) ongevallen.
Sensibiliseringsacties zijn vooral zinvol rond gedragsaspecten waarvan onderzoek
heeft aangetoond dat ze het ongeval of letselrisico in de hand werken. De belangrijkste
voorbeelden zijn rijden onder invloed, gebruik van beveiligingsmiddelen
zoals de veiligheidsgordel en overdreven snelheid. Maar ook het gebruik van faciliteiten
en comfortfuncties in voertuigen zoals mobiele telefoons en navigatiesystemen
leiden potentieel de aandacht van de bestuurder af.
Ervaringen uit het verleden en uit andere sectoren zoals gezondheidsvoorlichting
(campagnes rond voeding, roken, …) leren dat het beïnvloeden van het gedrag
van mensen geen gemakkelijke taak is. Bestaande wetenschappelijke inzichten
en ervaringen in binnen- en buitenland moeten daarom zo goed mogelijk benut worden
zodat thema’s, doelgroepen en boodschappen zorgvuldig worden afgewogen
en geselecteerd. Acties en campagnes die reeds succesvol zijn gebleken in andere
landen genieten de voorkeur.
In het kader van de bevoegdheden en de activiteiten rond gezondheidsvoorlichting
kan Vlaanderen specifi eke initiatieven ontwikkelen rond campagnes en gedragsbe-
- 102 - Verkeersveiligheidsplan Vlaanderen
Deel 2 - Beleidsvisie en maatregelenpakket